VRIJE STEMMEN
Operaties bij Balikpapan verloopen gunstig
Onze Knokploeg
Zal Prins Boudewijn Leopold opvolgen?
Hoe lang kan Japan het uithouden?
Ie JAARGANG
NUMMER 201
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Woensdag 4 Juli 1945
Algcmccne Leiding i
B. G. Kloosterziel ea
S. L. Bocrroa
Hoofdredacteur 1
J. Kockcbakker
Redactie ea Administratie i
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
Toen ik verleden week de lijst van de
nieuwe ministers zag, zei ik tegen vrien
den, die dit woord kunnen bevestigen
Ik zou lust hebben een artikel te schrij
ven met bovenstaand opschrift, maar ik
kan het nog niet doen. want ik moet
eerst het regeeringsprogram afwachten.
En zie. het bewogen einde van de toe
spraak, door Schermerhorn voor de radio
gehouden, gebruikte precies dezelfde
woorden „Laat mij nog eens spreken
als lid van de advies-commissie van de
Knokploeg, en U vragenzijt gij bereid
bij voorbaat in de regeering te zien de
centrale knokploeg Het goat vandaag
om het nu of nooit, of misschien om het
erop of eronder. Wij staan open voor
Uw wenschen en gedachten. Rekent gij
op ons. Wij rekenen op U
Zou het inderdaad zoo zijn, zoo wor
den, dat deze combinatie van zestien Ne
derlanders het Nederlandsche staatsschip
met kracht zal kunnen sturen door de nu
hooggaande golven Zouden zij samen
het denkende hoofd kunnen zijn, dat ge
heel ons volk de handen uit de mouwen
kan doen steken, opdat wij al knokkende
de ons thans omringende misère baas
kunnen worden Zij de aanvoerders, en
wij samen de uilvoerders
Wij hebben er groot vertrouwen in, en
hopen dit in een serie korte besprekin
gen op allerlei gebied te bewijzen.
Dat hadden wij niet gedacht, toen wij
jaren geleden deze toen nog veel jongere
man (Prof. Schermerhorn is thans een
vijftiger) in de Centrale Commissie als
vertegenwoordiger van de Vrijzinnig-Pro
lostantsche Radio Omroep intree zagen
doen, en daarna een poos hem als secre
taris dezer Commissie in functie zagen
Deze hoogleeraar met zijn ruime sociale
en geestelijke belangstelling bewoog zich
toen niet op politiek terrein, zoover wij
ons kunnen herinneren. En zijn groote
gaven van inzicht en doorzettingskracht
schenen hem in geheel andere richting te
stuwen.
Naast de wetenschap, die hij zoozeer
beheerschte. dal hij nog jong tot profes
sor was geroepen, schenen do religïeuse
en cultureele zijden van het leven zijn
persoon in beslag te nemen, en een
mensch kan toch niet alles tegelijk zijn.
En zie, toch is deze man in dezen
meest bewogen tiid van ons koninkrijk
geroepen door Hare Majesteit, eerst dm
een der twee kabinetsformateurs, en daar
na om Minister-President Ie worden
Waarom is dat geschied
Door zijn medegevangenen van Sint
Michielsgestel is daarvan een aanneme
lijke verklaring gegeven.
Hij was daar onbetwist de leider. Ze
telde op kamer I. En was de vraagbaak,
do toevlucht, en de politieke leider ge
worden van de geheele groep gijzelaars,
die daar door de Duitsche dwangregec-
ring waren opgesloten. Hij was de be
middelaar lusschen de gevangonen en de
Duitsche kampleiding. Hij gaf zijn volle
dige medewerking aan hot gezelligheids
leven dat de ge-inlernoorden onderhiel
den onder elkander. En in die gemeen
schappelijke samenkomsten met allerlei
besprekingen is bij hem de gedachte ge
rezen aan een nieuwe Nederlandsche
Volksbeweging, die na den oorlog ons
geschonden vaderland zou moeten doen
San Francisco
De vergadering is gesloten. Wat is het
resultaat De wereldorganisatie der Ver-
eenigde Volkeren is gesticht. Daaronder
vallen dan de volgende onderdeelen
1. De Veiligheidsraad, bestaande uil 11
leden, n.l. de vijf groote mogendheden en
zes kleinere, die er bij toerbeurt inzitten,
telkens gekozen door de de algemeene
vergadering.
2. Een Economische Raad.
3. Een Sociale Raad.
4. Raad van Trusteeschap en van de
vroegere mandaalsgebieden.
5. Het Internationale Hof van Justitie,
voorloopig gevestigd te Don Haag.
6. De plenaire zitting der Vereenigde
Volkeren.
Totdat de organisatie geheel ingericht
is, zal een voorbereidende Commissie der
Vereenigde Volkeren zich in Londen ves
tigen, om alles te regelen. In die Commis
sie heeft ieder aangesloten land éon
Als deze voorbereidende Commissie niet
bijeen is, gaan haar volmachten over op
een Uitvoerend Comité, beslaande uit elf
leden, n.l. de vijl grooten en zes kleinen,
dezelfde, die ook zijn aangewezen voor
den toekomstigen Veiligheidsraad. Naar
men weel, heeft ook Nederland thans
daarin een zetel.
De Paus zeide, Ie hopen, dat de Ver
eenigde Volkeren voortaan hun meenings-
verschillen aan de conferentietafel, en niet
meer op de slagvelden zullen uit den weg
Zoo kwam. oordeelen
tot de politiek.
Eenmaal weer vrij, werd hij, zooals hij
zelf in zijn radiorede vertelde, door zijn
vele ondergrondsche bemoeiingen lid van
de adviescommissie van de Knokploeg,
die zooveel illegaal werk heeft gedaan,
doch helaas ook zooveel slachtoffers heeft
moeten geven. En toon Nederland geheel
bevrijd was. werd hij in een vergadering
van de Nederlandsche Volksbeweginq die
inmiddels was opgericht, tot voorzitter ge-
Zoo werd hij kabinetsformateur en daar
na Minister-President.
Nu heeft hij zijn Ministerie ingeleid met
een programrede, nadat Hare Majesteii
dit ministerie met hoopvolle woorden had
voorgesteld aan ons volk.
Wij gaan nu achtereenvolgens de ver
schillende punten van het programma na,
en willen daaruit onze conclusies trek
ken, en ook onze op- en aanmerkingen
daarover maken.
In dit eerste artikel mogen wij met deze-
schets van de persoonlijkheid Schermer
horn volstaan, en met het woord dal bo
ven onze serie van artikeltjes zal blijven,
als een fanfare waaruit onze blijde ver
wachting en ons groot vertrouwen moge
spreken waarlijk, in onze oogen en die
van naar wij vertrouwen een meerder
heid in ons volk wordt van dit zestien
tal goede vaderlanders onder Gods zegen
verwacht, dat zij ons zullen voorgaan
naar een nieuwe betere tijd Red.
De operaties bij Balikpapan verloopen
gunstig.
De Australische troepen hebben nu een
bruggenhoofd in handen van 5 km. lang
en 3 km. diep. Zij leden bij hot in bezit
nemen van de eerste doelen geringe ver
hezen, doch tegen het vallen van den
avond, toen zij dioper het land indrongen,
nam de Japansche tegenstand toe. Japan-
sche kustbalterijen en mortieren werden
spoedig door de vloot en de luchtmacht
tot zwijgen gebracht.
Landinwaarts hebben zij hoog terrein
bezet, doch ze bevinden zich nog niet bij
het belangrijke gebied, waar de olie-in
stallaties slaan.
Kort na don recordacnval van 600 toe
stellen worden reeds 2 nieuwe aanvallen
van superforten op Japan gemeld, de eer
ste door radio Tokio, dat meldde, dat on
geveer 100 toestellen de eilandengroep
voor de havenstad Nagasaki bombar
deerden. De tweede werd gemeld door
de Amerikanen zelf, die mededeelden dat
ongeveer 50 superforlen de oliefabrieken
bij Shimotsu op Hondshu aangevallen
hadden.
Bij den recordaanval gingen twee toe
stellen verloren, terwijl de bemanningen
werden gered.
Verder werden zware luchtaanvallen
gedaan op Formosa.
Volgens radio Bandoeng beginnen de
BUITENLANDSCH OVERZICHT
De typhonen in het Pacific-gebied beginnen in Juli
en duren tot October, waardoor de zee onmogelijk
gemaakt wordt voor landingsschepen - Hieruit kan
men concludeeren. dat een invasie van Japan niet
voor November zal kunnen plaats grijpen.
Het belangrijke blad „The Observer",
heeft onlangs over deze materie een ar
tikel onder denzelfden titel gepubliceerd.
We nemen er enkele gedeelten uit over.
Niemand aan geallieerde zijde zou dur
ven voorspellen hoelang Japan hel kan
uithouden tegen de onverdeelde macht
van Engeland en de Vereenigde Staten.
Het is verheugend, dal Japan met al zijn
voordeelen en ondanks den strijd der ge
allieerden tegen Duitschland, zijn enorm
eilandbezit en Birma heeft verloren, bijna
net zoo onverwacht als ze veroverd wer
den. Elf maanden geloden bozat Japan
nog steeds do Mariannon. do belangrijk
ste van al zijn drijvende vestingen, waar
thans het hoofdkwartier van do Ameri-
kaansche Marine is gevestigd. Het is nog
geen negen maanden geleden dat gene
raal Mac Arthur op Levte landde. Hij
heelt thans zulk een controle over de Phi-
lippijnen, dat hij werkelijk den doorgang
tusschen deze en Zuïd-China kan versper
ren en als het hem belieft een verdere
invasie kan ondernemen.
Er zijn nog geen aanwijzingen van
Mountbaltens verdere bewegingen, maar
nu de campagne in Birma practisch voor
bij is. nu de mooie haven van Rangoon
reeds wordt gebruikt" door schepen van
grooten diepgang, nu kan Mountbatten
met het onoverwinnelijke veertiende leger
en de absolute heerschappij te land en in
de lucht overal toeslaan.
Echter één ding bij de verovering van
Rangoon verdient meer aandacht, dan het
heelt gehad, n.l. de waardevolle hulp
welke is gegeven door het Birmaansche
Nat. leger en zijn commandant Aung San.
De Japanners recruteerden. bewapenden
en trainden dit leger, na Birma een quasi
onafhankelijkheid te hebben gegeven, in
1943. Onmiddellijk na den val van Man-
dalay kwam dit Birmaansche Nationale
leger in contact met het veertiende leger,
om te verstaan te geven, dat hel besloten
was tegen Japan op te staan en in den
opmarsch legen Rangoon deed het zeer
waardevol werk. werkte voortdurend de
Japansche pogingen tegen om een nieuwe
verdedigingslinie te vormen, bracht gevan
genen binnen, die ondervraagd werden en
wist een Japansche divisie-commandant
en zijn geheelen staf te dooden.
De daden van dit Birmaansche natio
nale leger zijn een gelukkig teeken, niet
alleen voor de toekomst van Birma, maar
roiken veel verder. Indien de Siameezen
Japan bijstaan, zullen zij de eenige Azia
ten zijn, die zulks doen. De ondergrond
sche beweging in China brak te voorba
rig uit. maar zij is er nog steeds.
Japan, dat de ring van groote verdedi
gingswerken verliest, welke het in 1942
opbouwde, duizenden mijlen van zijn kus
ten verwijderd, wordt naar eigen gobied
terug gedreven. Zijn marine is verminderd
tot de grootte van een aldeeling van elk
der Amerikaansche vloten. Japan kan de
honderdduizenden soldaten niet meer be
reiken, die in het Zuiden go-isoleerd zijn
en kan niet meer putten uit den rijkdom
bewaken.
Tegen oen invasie bezit Japan zekere
voordeelen. De merkwaardigen vorm en
de leegte van de kust maakt het een
vraagstuk, waar het punt van aanval te
kiezen, terwij! wegen en spoorwegen kun
nen zorgen, dal de troepen snel kunnen
worden geconcentreerd, waar zij noodïg
zijn. De typhonen beginnen in Juli en
duren tot October, waardoor de zee on
mogelijk gemaakt wordt voor landings
schepen. Geallieerde oorlogsschepen heb
ben den alsland van hun basis overwon
nen door den voorraadsaanvoer en de
scheepsroparaties te verplaatsen, 't Vech
ten vanaf vliegdekschepen is lot zulk een
perfectie opgevoerd, dat de vroegere on
bestreden superioriteit van vliegtuigen,
opereerend van het vasteland, is geneu
traliseerd.
Amerika heeft alle middelen gereed om
Japansche fabrieken, vliegvelden, havens
en spoorwegen te verpletteren en zal dit
ook doen. De Amerikaansche verbittering
tegen Japan zit zeer diep. H.
burgers in Singapore, wier aanwezigheid
daar niet beslist noodzakelijk is, de stad
midden Juli te evacueeron.
De Chïnoesche bladen spreken ;n ver
band met het bezoek van Soeng aan Mos
kou de verwachting uit, dat Rusland mo
gelijk ral deelnemen aan den oorlog fe
gen Japan.
A.N.P. moldt, dat onder de oorlogsscho
pen, die de landingsvloot bij Balikpapan
beschermden, zich ook de Nederlandsche
„Tromp" bevond.
Gistermiddag meldde de Japansche radio
dat verkenningsvliegtuigen niet minder
dan drie geallieerde landingsviolen had
den waargenomen rond Okinawa, Een
daarvan zou 2ich bevinden tusschen Oki
nawa en Formosa en zou bestaan uil
3 kruisers, 20 torpedojagers, 2 vliegkamp
schepen en 170 tot 180 transportschepen.
De Belgische kwestie
De correspondent van de „News Chro
nïcle", die mededeelde, dat het altreden
van Koning Leopold binnen enkele dagen
kan verwacht worden, voegt eraan toe,
dat koning Leopold waarschijnlijk naar
Zweden zal gaan.
Daarmee onderhoudt hij nauwe banden,
Verder schrijft het blad, dat kroonprins
Boudewijn, die 15 jaar is. hem zal op-
volgen.
Totdat doze 18 jaar is goworden, zal
Leopolds broer, prins Karei, het regent
Engeland
Op 26 Juli zal de verkiezing voor lie
Lagerhuis bekend worden. Omtrent den
uitslag is niels met zekerheid te zeggen.
Hoe zullen de soldaten stemmen Zal dc
populariteit van Churchill het winnen van
de ontevredenheid met het binnenlandsch
beleid
De verkiozingsredevoeringon van Chur
chili geven steeds kritiek op Labour, doch
geen eigen nieuw program. Dc Labour-
leiders geven bepaalde punten van socia
len aard. Bevin zeide, dat de huizenbouw
nu met hetzelfde élan moest worden be
gonnen als waarmede de oorlog tegen
Duitschland gewonnen werd. Attlee steil
den eisch van controle op de prijzen van
voedsel en grondstoffen. Shinwell wil
vriendschappelijke betrekkingen met Rus
land.
Frankrijk
Er is een nieuwe politieke beweging
gevormd van alle verzetsgroepen, Mouve
ment Unifjé de la Renaissance.
De Gaulle heelt een onderhoud gehac
met Herriot. ook met Blum, en met Sail
lant, den leider van den Nationalen Weer
standsraad. Naar men zegt, geschiedt dit
met het oog op de instelling van een de
mocralisch bewind.
Omtrent de moeilijkheden met Spanje
is er nog geen nieuws. Al is het transito-
verkeer van handelsgoedoren met Spanic
stilgelegd. Men ziet hierin de nawerking
van het incident te Chambéry.
Door SHEAF wordt een onderzoek ïnge
steld naar de beschuldiging, die door den
senator James Eastland in den Ameri-
kaanschen senaat is gedaan, dat de Fran
sche legerautoriteiten aan Senogaleesche
en Berbertroepen hebben toegestaan om
eenige duizenden Duitsche vrouwen in
Stuttgart op Ie halen en daden van ge
weid te plegen.
TERUG IN DE- HOOFDSTAD
Een dezer dagen hoorden we het vreug
devolle nieuws De Koningin terug in de
hoofdstad. Vijf jaron is het geleden, dat
enze Landsvrouwe de grachten het laatst
gezien had. Veel is veranderd sindsdien
De vervelooze kozijnen zijn nu verdwonen
achter het vlaggedoek.
Maqr in de binnenkamers treurt nog
een stad om haar gevallen zonen.
De Koningin in Amsterdam Door de
radio hooren we de klokken beieren over
de oude Dam, de klanken van muziek,
het juichen van de menschen en het
enthousiasme van de omroepers, en
wo leven mee met dit Amsterdam, dat
zoo lang op dezen dag moest wachten
Amsterdam Onder de bezetting in
1943 ging ik over dienzelfden Dam, waar
nu Canadeezen paradeeren. Een trieste
regen miezerde gestadig neer. Menschen
met zorgelijke gezichten, menschon met
dolle haat in de oogen. onder zwarte pa
raplu's gedoken Zingende Moflen „In
der Heimat, in der Heimat". Reclame
platen op de muren „Meldt U voor de
Nederlandsche S.S.". Joden met gele ster
ren op eeuwige schande van hel Duit
sche volk. Hakenkruisen op de groene
stampende laarzen, rauwe Ger-
maansche klanken Boven dit alles uit
domineerde dreigend somber het grijze
paleis, eensaam wachtend op hel groote
moment, waarin het rood-wit-blauw weer
langs den gevel zou zwieren on eer.
Oranjetelg op het bordes de hulde van
het volk in ontvangst zou nemen
Eenzaam wachtend? Neen, achter dc
donkere muren van het geknechte Am
sterdam werd een stille strijd gestreden,
die soms naar buiten oplaaide.
Daar verschenen de ondergrondsche
bladen, daar verrezen de knokploegen.
Amsterdam vocht en leed. om op dezen
dag gelouterd met doorgroefd gelaat zijn
vorstin hulde te brengen
Maar kijk naar Amsterdam
Zie hoe de glorie
Van 't Hollandsch volk
Langzaam den moker helt
Van 't Amsterdamsche dak
Begint victorie
Wee. wien zoo zwaar de haat
Van Holland treil
(Concentratiekamp „Holland"
uit het eerste vervolg van
het Geuzenliedboek.) T. L.
Duitschland
Omtrent de verdere gruweldaden van
het Nazi-bowind worden nog vele berich
ten ontvangen. Zoo hebben twee kunste
naressen, die in het concentratiekamp van
Belsen gevangen hadden gezeten, verteld,
dat Josef Kramer, de beest-commandant
van het kamp. hen dikwijls bij zich liet
komen, en iazz-muziek liet uitvoeren, als
een deel zijner slachtollers in de gaska
mers werden vergast.
In West-Bohemen werd een massagraf
van meer dan 1000 lijken gevonden, van
politieke gevangenen en Joden, die daar
waren omgebracht.
De Amerikanen hebben onder twee hui
zen goud gevonden, dal Von Ribbenlrop
daar had verborgen, ter waarde van ze-
i millioi
komen thans
Ondanks al deze verschrikkingen wor
den de Duitsche soldaten, die naar hun
land terugkeeren, als overwinnaars be
groet, verhalen ooggetuigen. Ze worden
vervoerd op Amerikaansche en Britsche
auto's, en de bevolking strooit bloemen
;n de wagens on brengt levensmiddelen
aan. Dit is overigens niet noodig, want
ei] worden door de Anglikancn uitstekend
gevoed.
t onze repatrianten,
arbeidsslaven, die
voet heel Duitsch-
Wel een verschil
krijgsgevangenen i
veelal hongerig en
land doortrekken
Het is wel de omgekeerde wereld.
De reorganisatie van het Duitsche be
gluur gaat snol voort. In Hamburg ïs een
Duilscher aan het hoofd van het stads
bestuur gesteld. In Aken verschijnt thans
een blad „Aachener Nachrichten", dat ge
heel zelfstandig v.-ord! uitgegeven door
Duitschers. alleen onder controle van de
Amerikanen. In hel door dc Britten be
zette gebied zijn al vier Duitsche week
bladen.
De socialisten en communisten te Ber
lijn hebben een gemeenschappelijk comité
gevormd, met oen democratisch program.
In Oost-Duïlschland is een Christ. Demo
cratische Unie opgericht.
Italië
De geallieerden hebben gedreigd, dat
als de arbeids-onlusten in Noord-Italië
voortduren, zij Duitsche krijgsgevangenen
den arbeid over te
In September zal het grootste deel van
Italië onder Italiaansche controle komon.
Uitgezonderd blijven daarvan Bolzano. Ve
netië en Julia, waar de bezetting der
geallieerden gehandhaafd blijft.
De minister ven propaganda van Musso
lini. Dino Alfiori, en de dochter van Mus
solini zullen door Zwitserland aan de ge
allieerden worden uitgeleverd. De laatste
is, zooals men vreet, weduwe van Ciano,
die door Mussolini werd terecht gesteld.
Scandinavië
Het Noorsche kabinet, dat, zooals men
weet, uit 3 conservatieven. 2 leden van
de boerenpartij, 2 liberalen. 2 communis
ten en 6 socialisten beslaat. stelt zich ten
doel, nauwe samenwerking ven alle par
tijen te bevorderen voor den wederopbouw
ran het land. Er zullen qezn stakingen
of uitsluitingen zijn, en er zal werk zijn
voor iedereen.
De vroegere hooge Commissaris van
den Volkenbond in Danzig, Helmer Hos
ting. voorheen president van het Deensche
Roode Kruis, heeft zelfmoord gepleegd. Hij
werd verdacht van samenwerking met de
Duitschers.
Voor Rusland zullen in Finland overeen
komstig do vredesvoorwaarden 90 houten
schoeners worden gebouwd.
Nieuws uit Nederland
De havenarbeiders van Rotterdam zün
in staking naar aanleiding van het feit,
dat leden van de Binncnlandsche Strijd
krachten op een boot zouden hebben ge
vuurd. Zij oischen loonsverhooging. wacht
geldregeling, nieuwe schoenen, overalls,
en een arbeidsdag van 4 tot 6 uur. Er is
thans een beroep op hen gedaan, om het
werk te hervatten, daar anders de voed
selvoorziening in moeilijkheden komt te
verkoeren. De Canadeezen hebben reeds
een schip met levensmiddelen zelf gelost.
De staking vindt plaats buiten de vak-
vereonigingen om.
Begin Juli zal in Rotterdam, Utrecht en
Den Haag de. gaslevering op beperkte
schaal hervat worden. Het Gemeentebe
stuur van Amsterdam heeft medegedeeld,
dat van gaslevering aldaar voorshands
nog geen sprake kan zijn. in verband met
de langzame kolenvoorziening,
l