VRIJE STEMMEN Operaties bij Balikpapan verloopen gunstig Onze Knokploeg Zal Prins Boudewijn Leopold opvolgen? Hoe lang kan Japan het uithouden? Ie JAARGANG NUMMER 201 DAGBLAD VOOR ZEELAND Woensdag 4 Juli 1945 Algcmccne Leiding i B. G. Kloosterziel ea S. L. Bocrroa Hoofdredacteur 1 J. Kockcbakker Redactie ea Administratie i Goes, Beestenmarkt 2 Telefoon 2163 Toen ik verleden week de lijst van de nieuwe ministers zag, zei ik tegen vrien den, die dit woord kunnen bevestigen Ik zou lust hebben een artikel te schrij ven met bovenstaand opschrift, maar ik kan het nog niet doen. want ik moet eerst het regeeringsprogram afwachten. En zie. het bewogen einde van de toe spraak, door Schermerhorn voor de radio gehouden, gebruikte precies dezelfde woorden „Laat mij nog eens spreken als lid van de advies-commissie van de Knokploeg, en U vragenzijt gij bereid bij voorbaat in de regeering te zien de centrale knokploeg Het goat vandaag om het nu of nooit, of misschien om het erop of eronder. Wij staan open voor Uw wenschen en gedachten. Rekent gij op ons. Wij rekenen op U Zou het inderdaad zoo zijn, zoo wor den, dat deze combinatie van zestien Ne derlanders het Nederlandsche staatsschip met kracht zal kunnen sturen door de nu hooggaande golven Zouden zij samen het denkende hoofd kunnen zijn, dat ge heel ons volk de handen uit de mouwen kan doen steken, opdat wij al knokkende de ons thans omringende misère baas kunnen worden Zij de aanvoerders, en wij samen de uilvoerders Wij hebben er groot vertrouwen in, en hopen dit in een serie korte besprekin gen op allerlei gebied te bewijzen. Dat hadden wij niet gedacht, toen wij jaren geleden deze toen nog veel jongere man (Prof. Schermerhorn is thans een vijftiger) in de Centrale Commissie als vertegenwoordiger van de Vrijzinnig-Pro lostantsche Radio Omroep intree zagen doen, en daarna een poos hem als secre taris dezer Commissie in functie zagen Deze hoogleeraar met zijn ruime sociale en geestelijke belangstelling bewoog zich toen niet op politiek terrein, zoover wij ons kunnen herinneren. En zijn groote gaven van inzicht en doorzettingskracht schenen hem in geheel andere richting te stuwen. Naast de wetenschap, die hij zoozeer beheerschte. dal hij nog jong tot profes sor was geroepen, schenen do religïeuse en cultureele zijden van het leven zijn persoon in beslag te nemen, en een mensch kan toch niet alles tegelijk zijn. En zie, toch is deze man in dezen meest bewogen tiid van ons koninkrijk geroepen door Hare Majesteit, eerst dm een der twee kabinetsformateurs, en daar na om Minister-President Ie worden Waarom is dat geschied Door zijn medegevangenen van Sint Michielsgestel is daarvan een aanneme lijke verklaring gegeven. Hij was daar onbetwist de leider. Ze telde op kamer I. En was de vraagbaak, do toevlucht, en de politieke leider ge worden van de geheele groep gijzelaars, die daar door de Duitsche dwangregec- ring waren opgesloten. Hij was de be middelaar lusschen de gevangonen en de Duitsche kampleiding. Hij gaf zijn volle dige medewerking aan hot gezelligheids leven dat de ge-inlernoorden onderhiel den onder elkander. En in die gemeen schappelijke samenkomsten met allerlei besprekingen is bij hem de gedachte ge rezen aan een nieuwe Nederlandsche Volksbeweging, die na den oorlog ons geschonden vaderland zou moeten doen San Francisco De vergadering is gesloten. Wat is het resultaat De wereldorganisatie der Ver- eenigde Volkeren is gesticht. Daaronder vallen dan de volgende onderdeelen 1. De Veiligheidsraad, bestaande uil 11 leden, n.l. de vijf groote mogendheden en zes kleinere, die er bij toerbeurt inzitten, telkens gekozen door de de algemeene vergadering. 2. Een Economische Raad. 3. Een Sociale Raad. 4. Raad van Trusteeschap en van de vroegere mandaalsgebieden. 5. Het Internationale Hof van Justitie, voorloopig gevestigd te Don Haag. 6. De plenaire zitting der Vereenigde Volkeren. Totdat de organisatie geheel ingericht is, zal een voorbereidende Commissie der Vereenigde Volkeren zich in Londen ves tigen, om alles te regelen. In die Commis sie heeft ieder aangesloten land éon Als deze voorbereidende Commissie niet bijeen is, gaan haar volmachten over op een Uitvoerend Comité, beslaande uit elf leden, n.l. de vijl grooten en zes kleinen, dezelfde, die ook zijn aangewezen voor den toekomstigen Veiligheidsraad. Naar men weel, heeft ook Nederland thans daarin een zetel. De Paus zeide, Ie hopen, dat de Ver eenigde Volkeren voortaan hun meenings- verschillen aan de conferentietafel, en niet meer op de slagvelden zullen uit den weg Zoo kwam. oordeelen tot de politiek. Eenmaal weer vrij, werd hij, zooals hij zelf in zijn radiorede vertelde, door zijn vele ondergrondsche bemoeiingen lid van de adviescommissie van de Knokploeg, die zooveel illegaal werk heeft gedaan, doch helaas ook zooveel slachtoffers heeft moeten geven. En toon Nederland geheel bevrijd was. werd hij in een vergadering van de Nederlandsche Volksbeweginq die inmiddels was opgericht, tot voorzitter ge- Zoo werd hij kabinetsformateur en daar na Minister-President. Nu heeft hij zijn Ministerie ingeleid met een programrede, nadat Hare Majesteii dit ministerie met hoopvolle woorden had voorgesteld aan ons volk. Wij gaan nu achtereenvolgens de ver schillende punten van het programma na, en willen daaruit onze conclusies trek ken, en ook onze op- en aanmerkingen daarover maken. In dit eerste artikel mogen wij met deze- schets van de persoonlijkheid Schermer horn volstaan, en met het woord dal bo ven onze serie van artikeltjes zal blijven, als een fanfare waaruit onze blijde ver wachting en ons groot vertrouwen moge spreken waarlijk, in onze oogen en die van naar wij vertrouwen een meerder heid in ons volk wordt van dit zestien tal goede vaderlanders onder Gods zegen verwacht, dat zij ons zullen voorgaan naar een nieuwe betere tijd Red. De operaties bij Balikpapan verloopen gunstig. De Australische troepen hebben nu een bruggenhoofd in handen van 5 km. lang en 3 km. diep. Zij leden bij hot in bezit nemen van de eerste doelen geringe ver hezen, doch tegen het vallen van den avond, toen zij dioper het land indrongen, nam de Japansche tegenstand toe. Japan- sche kustbalterijen en mortieren werden spoedig door de vloot en de luchtmacht tot zwijgen gebracht. Landinwaarts hebben zij hoog terrein bezet, doch ze bevinden zich nog niet bij het belangrijke gebied, waar de olie-in stallaties slaan. Kort na don recordacnval van 600 toe stellen worden reeds 2 nieuwe aanvallen van superforten op Japan gemeld, de eer ste door radio Tokio, dat meldde, dat on geveer 100 toestellen de eilandengroep voor de havenstad Nagasaki bombar deerden. De tweede werd gemeld door de Amerikanen zelf, die mededeelden dat ongeveer 50 superforlen de oliefabrieken bij Shimotsu op Hondshu aangevallen hadden. Bij den recordaanval gingen twee toe stellen verloren, terwijl de bemanningen werden gered. Verder werden zware luchtaanvallen gedaan op Formosa. Volgens radio Bandoeng beginnen de BUITENLANDSCH OVERZICHT De typhonen in het Pacific-gebied beginnen in Juli en duren tot October, waardoor de zee onmogelijk gemaakt wordt voor landingsschepen - Hieruit kan men concludeeren. dat een invasie van Japan niet voor November zal kunnen plaats grijpen. Het belangrijke blad „The Observer", heeft onlangs over deze materie een ar tikel onder denzelfden titel gepubliceerd. We nemen er enkele gedeelten uit over. Niemand aan geallieerde zijde zou dur ven voorspellen hoelang Japan hel kan uithouden tegen de onverdeelde macht van Engeland en de Vereenigde Staten. Het is verheugend, dal Japan met al zijn voordeelen en ondanks den strijd der ge allieerden tegen Duitschland, zijn enorm eilandbezit en Birma heeft verloren, bijna net zoo onverwacht als ze veroverd wer den. Elf maanden geloden bozat Japan nog steeds do Mariannon. do belangrijk ste van al zijn drijvende vestingen, waar thans het hoofdkwartier van do Ameri- kaansche Marine is gevestigd. Het is nog geen negen maanden geleden dat gene raal Mac Arthur op Levte landde. Hij heelt thans zulk een controle over de Phi- lippijnen, dat hij werkelijk den doorgang tusschen deze en Zuïd-China kan versper ren en als het hem belieft een verdere invasie kan ondernemen. Er zijn nog geen aanwijzingen van Mountbaltens verdere bewegingen, maar nu de campagne in Birma practisch voor bij is. nu de mooie haven van Rangoon reeds wordt gebruikt" door schepen van grooten diepgang, nu kan Mountbatten met het onoverwinnelijke veertiende leger en de absolute heerschappij te land en in de lucht overal toeslaan. Echter één ding bij de verovering van Rangoon verdient meer aandacht, dan het heelt gehad, n.l. de waardevolle hulp welke is gegeven door het Birmaansche Nat. leger en zijn commandant Aung San. De Japanners recruteerden. bewapenden en trainden dit leger, na Birma een quasi onafhankelijkheid te hebben gegeven, in 1943. Onmiddellijk na den val van Man- dalay kwam dit Birmaansche Nationale leger in contact met het veertiende leger, om te verstaan te geven, dat hel besloten was tegen Japan op te staan en in den opmarsch legen Rangoon deed het zeer waardevol werk. werkte voortdurend de Japansche pogingen tegen om een nieuwe verdedigingslinie te vormen, bracht gevan genen binnen, die ondervraagd werden en wist een Japansche divisie-commandant en zijn geheelen staf te dooden. De daden van dit Birmaansche natio nale leger zijn een gelukkig teeken, niet alleen voor de toekomst van Birma, maar roiken veel verder. Indien de Siameezen Japan bijstaan, zullen zij de eenige Azia ten zijn, die zulks doen. De ondergrond sche beweging in China brak te voorba rig uit. maar zij is er nog steeds. Japan, dat de ring van groote verdedi gingswerken verliest, welke het in 1942 opbouwde, duizenden mijlen van zijn kus ten verwijderd, wordt naar eigen gobied terug gedreven. Zijn marine is verminderd tot de grootte van een aldeeling van elk der Amerikaansche vloten. Japan kan de honderdduizenden soldaten niet meer be reiken, die in het Zuiden go-isoleerd zijn en kan niet meer putten uit den rijkdom bewaken. Tegen oen invasie bezit Japan zekere voordeelen. De merkwaardigen vorm en de leegte van de kust maakt het een vraagstuk, waar het punt van aanval te kiezen, terwij! wegen en spoorwegen kun nen zorgen, dal de troepen snel kunnen worden geconcentreerd, waar zij noodïg zijn. De typhonen beginnen in Juli en duren tot October, waardoor de zee on mogelijk gemaakt wordt voor landings schepen. Geallieerde oorlogsschepen heb ben den alsland van hun basis overwon nen door den voorraadsaanvoer en de scheepsroparaties te verplaatsen, 't Vech ten vanaf vliegdekschepen is lot zulk een perfectie opgevoerd, dat de vroegere on bestreden superioriteit van vliegtuigen, opereerend van het vasteland, is geneu traliseerd. Amerika heeft alle middelen gereed om Japansche fabrieken, vliegvelden, havens en spoorwegen te verpletteren en zal dit ook doen. De Amerikaansche verbittering tegen Japan zit zeer diep. H. burgers in Singapore, wier aanwezigheid daar niet beslist noodzakelijk is, de stad midden Juli te evacueeron. De Chïnoesche bladen spreken ;n ver band met het bezoek van Soeng aan Mos kou de verwachting uit, dat Rusland mo gelijk ral deelnemen aan den oorlog fe gen Japan. A.N.P. moldt, dat onder de oorlogsscho pen, die de landingsvloot bij Balikpapan beschermden, zich ook de Nederlandsche „Tromp" bevond. Gistermiddag meldde de Japansche radio dat verkenningsvliegtuigen niet minder dan drie geallieerde landingsviolen had den waargenomen rond Okinawa, Een daarvan zou 2ich bevinden tusschen Oki nawa en Formosa en zou bestaan uil 3 kruisers, 20 torpedojagers, 2 vliegkamp schepen en 170 tot 180 transportschepen. De Belgische kwestie De correspondent van de „News Chro nïcle", die mededeelde, dat het altreden van Koning Leopold binnen enkele dagen kan verwacht worden, voegt eraan toe, dat koning Leopold waarschijnlijk naar Zweden zal gaan. Daarmee onderhoudt hij nauwe banden, Verder schrijft het blad, dat kroonprins Boudewijn, die 15 jaar is. hem zal op- volgen. Totdat doze 18 jaar is goworden, zal Leopolds broer, prins Karei, het regent Engeland Op 26 Juli zal de verkiezing voor lie Lagerhuis bekend worden. Omtrent den uitslag is niels met zekerheid te zeggen. Hoe zullen de soldaten stemmen Zal dc populariteit van Churchill het winnen van de ontevredenheid met het binnenlandsch beleid De verkiozingsredevoeringon van Chur chili geven steeds kritiek op Labour, doch geen eigen nieuw program. Dc Labour- leiders geven bepaalde punten van socia len aard. Bevin zeide, dat de huizenbouw nu met hetzelfde élan moest worden be gonnen als waarmede de oorlog tegen Duitschland gewonnen werd. Attlee steil den eisch van controle op de prijzen van voedsel en grondstoffen. Shinwell wil vriendschappelijke betrekkingen met Rus land. Frankrijk Er is een nieuwe politieke beweging gevormd van alle verzetsgroepen, Mouve ment Unifjé de la Renaissance. De Gaulle heelt een onderhoud gehac met Herriot. ook met Blum, en met Sail lant, den leider van den Nationalen Weer standsraad. Naar men zegt, geschiedt dit met het oog op de instelling van een de mocralisch bewind. Omtrent de moeilijkheden met Spanje is er nog geen nieuws. Al is het transito- verkeer van handelsgoedoren met Spanic stilgelegd. Men ziet hierin de nawerking van het incident te Chambéry. Door SHEAF wordt een onderzoek ïnge steld naar de beschuldiging, die door den senator James Eastland in den Ameri- kaanschen senaat is gedaan, dat de Fran sche legerautoriteiten aan Senogaleesche en Berbertroepen hebben toegestaan om eenige duizenden Duitsche vrouwen in Stuttgart op Ie halen en daden van ge weid te plegen. TERUG IN DE- HOOFDSTAD Een dezer dagen hoorden we het vreug devolle nieuws De Koningin terug in de hoofdstad. Vijf jaron is het geleden, dat enze Landsvrouwe de grachten het laatst gezien had. Veel is veranderd sindsdien De vervelooze kozijnen zijn nu verdwonen achter het vlaggedoek. Maqr in de binnenkamers treurt nog een stad om haar gevallen zonen. De Koningin in Amsterdam Door de radio hooren we de klokken beieren over de oude Dam, de klanken van muziek, het juichen van de menschen en het enthousiasme van de omroepers, en wo leven mee met dit Amsterdam, dat zoo lang op dezen dag moest wachten Amsterdam Onder de bezetting in 1943 ging ik over dienzelfden Dam, waar nu Canadeezen paradeeren. Een trieste regen miezerde gestadig neer. Menschen met zorgelijke gezichten, menschon met dolle haat in de oogen. onder zwarte pa raplu's gedoken Zingende Moflen „In der Heimat, in der Heimat". Reclame platen op de muren „Meldt U voor de Nederlandsche S.S.". Joden met gele ster ren op eeuwige schande van hel Duit sche volk. Hakenkruisen op de groene stampende laarzen, rauwe Ger- maansche klanken Boven dit alles uit domineerde dreigend somber het grijze paleis, eensaam wachtend op hel groote moment, waarin het rood-wit-blauw weer langs den gevel zou zwieren on eer. Oranjetelg op het bordes de hulde van het volk in ontvangst zou nemen Eenzaam wachtend? Neen, achter dc donkere muren van het geknechte Am sterdam werd een stille strijd gestreden, die soms naar buiten oplaaide. Daar verschenen de ondergrondsche bladen, daar verrezen de knokploegen. Amsterdam vocht en leed. om op dezen dag gelouterd met doorgroefd gelaat zijn vorstin hulde te brengen Maar kijk naar Amsterdam Zie hoe de glorie Van 't Hollandsch volk Langzaam den moker helt Van 't Amsterdamsche dak Begint victorie Wee. wien zoo zwaar de haat Van Holland treil (Concentratiekamp „Holland" uit het eerste vervolg van het Geuzenliedboek.) T. L. Duitschland Omtrent de verdere gruweldaden van het Nazi-bowind worden nog vele berich ten ontvangen. Zoo hebben twee kunste naressen, die in het concentratiekamp van Belsen gevangen hadden gezeten, verteld, dat Josef Kramer, de beest-commandant van het kamp. hen dikwijls bij zich liet komen, en iazz-muziek liet uitvoeren, als een deel zijner slachtollers in de gaska mers werden vergast. In West-Bohemen werd een massagraf van meer dan 1000 lijken gevonden, van politieke gevangenen en Joden, die daar waren omgebracht. De Amerikanen hebben onder twee hui zen goud gevonden, dal Von Ribbenlrop daar had verborgen, ter waarde van ze- i millioi komen thans Ondanks al deze verschrikkingen wor den de Duitsche soldaten, die naar hun land terugkeeren, als overwinnaars be groet, verhalen ooggetuigen. Ze worden vervoerd op Amerikaansche en Britsche auto's, en de bevolking strooit bloemen ;n de wagens on brengt levensmiddelen aan. Dit is overigens niet noodig, want ei] worden door de Anglikancn uitstekend gevoed. t onze repatrianten, arbeidsslaven, die voet heel Duitsch- Wel een verschil krijgsgevangenen i veelal hongerig en land doortrekken Het is wel de omgekeerde wereld. De reorganisatie van het Duitsche be gluur gaat snol voort. In Hamburg ïs een Duilscher aan het hoofd van het stads bestuur gesteld. In Aken verschijnt thans een blad „Aachener Nachrichten", dat ge heel zelfstandig v.-ord! uitgegeven door Duitschers. alleen onder controle van de Amerikanen. In hel door dc Britten be zette gebied zijn al vier Duitsche week bladen. De socialisten en communisten te Ber lijn hebben een gemeenschappelijk comité gevormd, met oen democratisch program. In Oost-Duïlschland is een Christ. Demo cratische Unie opgericht. Italië De geallieerden hebben gedreigd, dat als de arbeids-onlusten in Noord-Italië voortduren, zij Duitsche krijgsgevangenen den arbeid over te In September zal het grootste deel van Italië onder Italiaansche controle komon. Uitgezonderd blijven daarvan Bolzano. Ve netië en Julia, waar de bezetting der geallieerden gehandhaafd blijft. De minister ven propaganda van Musso lini. Dino Alfiori, en de dochter van Mus solini zullen door Zwitserland aan de ge allieerden worden uitgeleverd. De laatste is, zooals men vreet, weduwe van Ciano, die door Mussolini werd terecht gesteld. Scandinavië Het Noorsche kabinet, dat, zooals men weet, uit 3 conservatieven. 2 leden van de boerenpartij, 2 liberalen. 2 communis ten en 6 socialisten beslaat. stelt zich ten doel, nauwe samenwerking ven alle par tijen te bevorderen voor den wederopbouw ran het land. Er zullen qezn stakingen of uitsluitingen zijn, en er zal werk zijn voor iedereen. De vroegere hooge Commissaris van den Volkenbond in Danzig, Helmer Hos ting. voorheen president van het Deensche Roode Kruis, heeft zelfmoord gepleegd. Hij werd verdacht van samenwerking met de Duitschers. Voor Rusland zullen in Finland overeen komstig do vredesvoorwaarden 90 houten schoeners worden gebouwd. Nieuws uit Nederland De havenarbeiders van Rotterdam zün in staking naar aanleiding van het feit, dat leden van de Binncnlandsche Strijd krachten op een boot zouden hebben ge vuurd. Zij oischen loonsverhooging. wacht geldregeling, nieuwe schoenen, overalls, en een arbeidsdag van 4 tot 6 uur. Er is thans een beroep op hen gedaan, om het werk te hervatten, daar anders de voed selvoorziening in moeilijkheden komt te verkoeren. De Canadeezen hebben reeds een schip met levensmiddelen zelf gelost. De staking vindt plaats buiten de vak- vereonigingen om. Begin Juli zal in Rotterdam, Utrecht en Den Haag de. gaslevering op beperkte schaal hervat worden. Het Gemeentebe stuur van Amsterdam heeft medegedeeld, dat van gaslevering aldaar voorshands nog geen sprake kan zijn. in verband met de langzame kolenvoorziening, l

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1