VRIJE STEMMEN Over de watervlakten Japan verplaatst zijn Industrieën naar Mandsjoerije die- van den Maaskant Ie JAARGANG NUMMER 199 DAGBLAD VOOR ZEELAND Maandag 2 Juli 1945 Algemeeae Leiding j B. G. Kloosterziel es S. L. Boenu a Hoofdredacteur i I. Koekcbakker Redactie en Administratie; Goes, Beestenmarkt 2 Telefoon 2163 VAN WALCHEREN Een dertigtal Middelburgse onderwijs krachten maakte dezer dagen 'n excursie naar Westkapelle. daartoe in de gelegen heid gesteld door Militair Gezag en de Engelse militaire autoriteiten, die twee amphibie-wagcns ter beschikking stelden. Óm kwart voor ell reden we over de Noordbrug hel water in. Vanal het bol werk haddon we al zo menigmaal de overstroomde velden gekeken, ma we tussen de huizen van de Noordweg doorreden, die diep in t water stonden, werd het gezelschap stil. Door de golven, die onze „terrapin" veroorzaakte, gingen de voordeuren nodend open, zodat we naar binnen konden kijken in de gangen, waar het water hoog tegen de traptreden op- klotste. Een enkel huis, dat wat hoger ligt, is nog bewoond. Zo zag ik op een stoep een box staan met een klein kind De tuin was één modderpoel, kwam dus blijkbaar bij hoog water ook onder. Hoe leven daar de me In St. Laurens zag ik een boerderij, die nog juist droog stond, maar het eri stond grotendeels blank, zodat men van de stoep naar de „weg" een steiger gemaakt had. waar de boot kon meren. Bij een andere woning had men boven de tuin een houten platform gemaakt. Daar zat de iamilie te zonnen Een was er zelts zo vernuftig om een vlot OP hel water te maken en dat als „tuin" te gebruiken. Mon past zich wol bij de om standigheden aan. Van Serooskerke is de kom droog. Het grasveld rondom de kerk wordt als aard appel-opslagplaats gebruikt. Overal zag men tenminste grote kuilen, met riet en aarde algedekt. Wo zijn nog niet het dorp uit, ol we rijden alweer hol water in. Het buiten, rechts van de weg. is droog, evenals het landgoed lepenoord tegenover. Helaas is geboomto dood. In Oostkapelle is het weer hetzelfde beeld als in Serooskerke. de kom is droog, rondom alles water. Als we door Oost kapelle heen zijn, zien we weldra het groen van Berkenbosch en Westhove. Er is dus loch nog iels van ons mooie Wal cheren overgeblecen. In Domburg is veel door bommen ver woest. maar het is niets vergeleken bij wat we straks zullen zien. Voor de bun kers aan de rand van de duinen langs de weg naar Westkapelle staan de be woners ons toe te wuiven. De Duitsers zullen niet gedacht hebben, dal hun bun kers nog eens als noodwoningen gebruikt Zouden worden. We rijden de dijk op en zien rechts de zee, die mooi is als altijd, maar links ligt Westkapelle, dat we niet meer her kennen. Waar eens de vrolijke rode da ken van do aardige huisjos waren, ligt nu een grote ruïne. Een enkele rookpluim boven een schoorsteen bewijst, dat hier nog mensen leven, maar veel bewoon- Rechtsherstel en beheer Verordeningen van den Rijkscommissa ris, krachtens welke natuurlijke personen of rechtspersonen tijdens de bezetting on der beheer zijn gesteld, worden ïngovolge het Besluit Bezettingsmaatregelen geacht nimmer van kracht te zijn geweest of zijn bij de bevrijding buiten werking getreden. Het beheer over deze personen is dus weggevallen en de oorspronkelijke eige naar of bestuurder, deze laatslo althans voor zoover niet ontslagen, is weer tot beheer gerechtigd. Hij is evenwel gehouden bij den Plaat selijken Militairen Commissaris aangifte te doen van in de onderneming aange- Itoffen vermogensbestanddoelen welke niet tot het complex van zijn onder be heer geplaatste onderneming behoorden. Dit laatste is van belang, aangezien van den onderhavigen eigenaar, resp. bestuur der, met toepassing van de artt. 7 en 8 van het Besluit Vijandelijk Vermogen te zijner tijd rekening en verantwoording zal worden gevraagd, opdal kan wordon be oordeeld. of er ook vermogensbestand- deelen, die Item niet toekomen, in de on derneming zijn gevloeid. In de ondernemingen, die door, overi gens onrechtmatige, vervreemding eigen dom ziin geweest van den vijand, kun nen de voormalige eigenaren of besluur- ders niet zonder meer als zoodanig op treden. Belanghebbenden dienen bij de Advies commissie Rochtsherstel en Beheer van den Plaatselijk Militairen Commissaris, in afwachting van definitief rechtsherstel, een behoorlijk gedocumenteerd request in te die nen om een beheerder of bestuurder van dergelijke ondernemingen te benoemen. Inlichtingen ter verkrijging van rechts herstel hieronder ook begrepen even- tueole wederaanstelling van wederrechte lijk ontslagen bestuurders worden door het Socrotariaal J~ verstrekt. i de Adviescommissii baars is er niet. Even verder komen we aan het grote gat in de dijk. Een brede Van de molen, die eens Irols over het dorp heen keok, is nog een enkel brok stuk op het strand te vinden. In de verte ligt een baggermachine. Dadelijk rijst Pij ons do vraag Zal het gat voor de win ter dicht komen Er zijn al enkele zinkstukken neergela ten, horen we van een man, die ook ge werkt heeft bij do droogmaking van dj N. O. polder. Een Westkapellenaar vertelt ons, hoe men van dag tot dag zit te wach ten op materiaal, op een zandzuiger voor al Maat nu zijn ze zelf maar begonnen en ze kunnen heb de Westkapellenaars. Daar ligt al hel begin van een nooddijk. „De wereld heeft getoond, dat hij alles af kan breken, maar wij zullen tonen, dat we hem op kunnen bouwen", zo zegt onze Westkapellenaar en wij trokken ver der, het troosteloze dorp door. Maar de woorden van dezen eenvou digen man blijven me bij op de hele terugtocht langs dezelfde weg. die nu veel dieper onder water staat, zodat de amphibiewagen soms zijn schroef moet gebruiken. Ja, wij moeten tonen, dat we kunnen bouwen. Als we daar allen diep van doordrongen zijn, dan zullen we, elk op de plaats, waarop we gesteld zijn, onze plicht doen. En op ons, onderwijskrachten, rust dan de mooie taak om onze jeugd op te voeden tot mensen, die van do we reld iets beters maken dan wij, ouderen, gedaan hebben. Eén van de dertig. Tarakan produceert weer Jcpan is momenteel bezig de groote massa van zijn industrie naar Mandsjoerije over te brengen. Dit zou aanwijzingen geven, dat de Japanners ook van plan zijn den oorlog voort Ie zetten, zelts al zou Japan zeli bezet zijn. De industrieste den in Mandsjoerije zijn vorig jaar reeds door Amerikaansche bommenwerpers aan gevallen, doch toen de Japanners de vliegvelden ten Noorden van Hankau veroverden, was hel onmogelijk deze aanvallen voort te zetten. Het overbrengen toen ook nog niet .noodzakelijk, daar do Amerikaansche luchtbases zoo vor van n lagen, dat slechts een enlcele aan val kon plaats vinden. Nu Japan dagelijks bestookt wordt door honderd superforten en jagers vanaf ba- op de Morianen en Iwojima. brengen de Japanners hun industrie over. Maar ze vergeten, dat de Amerikanen door de verovering van Okinawa een groote basis handen hebben gekregen voor de su periorten om de doelen in Mandsjoerije te vallen. Evonzoo heroveren Chinee- sche troepen momenteel de eene vlieg basis na de andere. Op Borneo is contact gemaakt met een- hedon, die bij Broenei en 130 km. Zuide lijker bij Lutong waren geland. Eem gruuic laak in goeJe Land Het gebouw van de Britsche ambas: de in Den Haag ligt aan een drukke volks straat. Er ligt een hooge open poort den straatwand, waardoor men een sti witgrijze Roomsch-Katholieko kerk nadert, In den zijkant van die poort is den gang tot het ambassadegebouw. Op de deur is nog een biljet zichtbaar, waarop vermeld staat, dat het gebouw „onder de hoede staat van de Zwitsersche regoe- En binnen is duidelijk te bemerken, dat het groote huis gedurende de vijl jaren onbewoond is geweest. Ecnige bedienden zijn druk bezig de zalen en kamers ge reed te maken voor de komst van den ambassadeur, zijn iamilie en voor de ambassade-stal en hel andere personeel. Een overgangsperiode in den radio°omroep Een onderhoud met Prof. Oranje. Naar aanleiding van hel instellen van een Omroepcommissie door den Minister van Binnenlandsche Zaken, heelt een re dacteur van A.N.P.-Aneta een onderhoud gehad mol den voorzitter van dit instituut, Prof. Mr. J. O. Oranje. Op een vraag oi het instellen van deze omroep-commissie wel ot niet de beteeke- nis hfeoft van het verdwijnen der oude radio-vereenigingen, ontwoordt onze zegs man, dat hier eigenlijk een (usschenweg is gekozen, welke voor een overgangs periode noodzakelijk bloek. Er zijn twee stroomingen in ons land ten aanzien van het radio-vraagstuk. Er is een groep, die den ouden toestand weer terug wil heb ben, dus het funclionneeren der vier om- roepvereenigingen, desnoods in een systeem, dat men gewijzigd of verbeterd zou mogen noemen. Do andere groep wil een algemeenen omroep, hetzij in den vorm van een staatsbedrijf, hetzij als ge mengd bedrijf, waarvan de B.B.C. te Lon den een voorbeeld is. De thans gokozen lusschenweg geeft eenorzijds slechts één programma, dus niet vier programma's, zooals vroeger het geval was, maar an derzijds is het toch zoo. dat niet alle con tact mot de vier omroepvereenigingen ver loren gaal. Ook personen, die bij de vier omroep- ïreenigingen betrokken waren worden, i onderzoek omtrent hun houding in den bezettingstijd, mede ingeschakeld in hel omroepproces en hiervan is het techni sche, organisatorische en administratieve personeel niet uitgesloton. Op de vraag, hoe lang deze overgangs periode zou duren, deelde Prof. Oranje mede. dat de Regecrïng met de Kamers of het nooddepartement ot welk vertegen woordigend lichaam ook, een nieuwe de finitieve regeling zal trelfen. Deze periode zou zoo kort mogelijk moeten zijn, maar toch ook weer niet al te kort, omdat men gelegenheid moet geven door middel van de pers een publieke opinie over dit zoo belangrijke vraagstuk te vormen. et 1 Juli is men begonnen. Er komt weer een luisterbijdrage. A.N.P. en De groote receptiezaal met de vergulde stoelen en de groote schilderijen var Britscho koningen en koninginnen lijkt nog wat ongewend aan hot zonlicht en de zwoele voorjaarslucht die door do wijd geopende vensters binnenkomen. De eens zoo glanzende parketvloer is nog dof en stoffig. De ambassadeur is esnige weken geleden poolshoogte komen nemen. Op een torpedojager is hij het Kanaal overgestoken om de eerste maatregelen Ie nemen voor zijn permanente verblijl. Hij is vervolgens weer teruggekeerd naar Engeland, doch binnenkort zal hij zijn intrek komen nemen in het groote Huis aan het Haagsche Westeinde. Ik trol er den nieuwen pers-attaché, die bezig is zich op zijn belangrijke taak voor te bereiden, den heer Edward T. Lambert. Hij vertelde mij, dat hij doende is zich een staf van medewerkers te vergaren en dat hij zich verheugt op de taak die hem Wacht. Nimmer in de geschiedenis van beide volken, is de bodem voor de ver vulling van deze taak rijper geweest. En geland en het Britscho volk waren in Ne derland reeds zeer gerespecteerd voor den oorlog de oorlogsgebeurtenissen en de bevrijding, met onmiddellijk na de be vrijding den aanvoer van voedsel voor het half verhongerende Nederland, heb ben dit respect tot echte populariteit en warme genegenheid gemaakt. Zoo zal de heer Lambert de velden rijp Vindenmen wil hier, na de echte, war me en menschelijke toenadering tusscher beide volken, nu ook veel over Groot- Brittannië welen. Een betere keuze voor dezen post had men moeilijk kunnen doen. Pers-attaché Lambert leest en verstaat de Noderland sche taal. En hij neemt lesson in het Ne derlandsch spreken. In Curacao, in Nederlandsch West-Indië, waar hij de populairste van alle buïten- landsche consuls was, heeft hij eens voor duizend menschen een toespraak in het Nederlandsch gehouden, die zoo goed v/as, dat de zaal hem een ovatie bracht. Hij kent, door de consulaire posten die hij heeft bekleed, te Medan on te Willem stad, zoowel Ned. Oost-Indië als Curacao iuriname. Hij houdt van de Nederlan ders en hij bewondert hun geschiedenis en hun cultuur. De heer Lambert is geestdriltig om zijn taak te gaan beginnen. Voor Nederland is het zeer belangrijk, dat deze taak iuist in deze handen is gelegd. Mr. E. ELIAS. Er zijn momenteel onderhandelingen aan den gang met do geallieerden over aard- gasleveringen van Twente vanuit de aard- gasbron in Bentheim. Deze bron was zoo productief, dat de Duitschers talrijke ste den tot Hamburg en Hannover toe eruit van gas voorzagen. H.K.H. Prinses Juliana is aan boord van het grootste passagiersschip ter we reld, de „Queen Elisabeth", in New York tgekomen. Van Tarakan wordt gemeld, dat de eerste pompinstallaties door den Ameri- Icaanschen bevelhebber in dienst zijn ge steld op verzoek van de Nedorlandsche autoriteiten, die bij de plechtigheid aan- Frankrijk erkent de Poolsche regeering De Fransche en Zwitsersche regeerin gen hebben besloten de nieuwe Poolsche regeering te erkennen. Ook Zweden heeft zulks gedaan. Men verwacht te Parijs, dat de vier mogendheden-overeenkomst betreffende de bezettingszones in Duitschland vandaag oi Dinsdag onderteekend zal worden en tegelijkertijd zal de publicatie van de overeenkomst dan in de vier hoofdsteden geschieden. Koning Leopold heelt den vroegeren mi nister-president Paul van Zeeland, den vroegeren minister van Oorlog Paul De- vèze en senator Joseph Pholien naar Salz burg ontboden. Ook de Belgische alge- vaardigde voor San Francisco. Charles de Visser, heelt een uitnoodiging ontvangen. De Al-Indische conferentie te Simla is verdaagd tot 14 Juli in verband met het feit, dat de Indische afgevaardigden hun partijen moeten raadplegen. Uit Puitsclii and Terwijl in ons land, naar is aangekon digd. op 15 Juli voor het gcheele land een rantsoeneering zal worden ingevoerd van 1850 calorieën per dag, is voor de Duitschers in het door de Britten bezette deel een rantsoen van 2000 calorieën in gevoerd, zoo wordt gemeld. Wel wordt hot voedsolteltort in Duitschland geschat op vier millioen ton gedurende dit jaar, maar men geelt toch een rantsoen, dal hooger is dan het rantsoen in Nederland. Er wordt bijgevoegd, dat hel rantsoen van den Britschen soldaat uit 4000 calorieën per dag bestaat In het Roergebied zijn reeds 140 mijnen weer in bedrijf, die 40.000 ton kolen per dag produceeren. In Augustus zal dit 100.000 Ion ziin. Volgend jaar 200.000 ton per dag. Er zal dan ook over zijn voor De conferentie van de Big Three zal gehouden wordon in het keizerlijk paleis te Potsdam oi in Wannsee. 16 km. ten Zuidwesten van Berlijn, Daar zullen de definitieve grenzen van de te bezetten ge bieden worden vastgesteld, evenals de toekomstige uitschakeling van de Duitsche oorlogsindustrie. Ook de herstelbetalingen zullen er worden overeengekomen. Het Saarbekken zal eveneens zijn deiinilieve bestemming krijgen. Het is mogelijk, dat Generaal de Gaulle zal worden uitgenoo- digd om een parade bij te wonen die ver moedelijk in Berlijn in dien lijd zal wor den gehouden. Een zegsman van het Witte Huis in Washington zeiDe Duitschers zijn een volk. dat onder verdenking staal do ge allieerden zullen waken over elke bewe ging, totdat elke reden voor verdenking zal verdwenon zijn. Zijn industrie komt In een bosch bij een Noord-Roomeensche onder strenge controle, en ook zijn invoer Dnjesterhaven is een massag.-al ontdekt. I zai aon een nauwkeurig onderzoek wor- dat 6000 lijken bevat, zoo meldt radio den onderworpen, opdat geen geheime Moskou. Het graf werd qevonden rand van een vroeger concentratiekamp. Veie der lijken dragen sporen van de meest wre-ede mishandelingen. Een Mol- davische vrouw, de eenig overlevende van het kamp, vertelde, dat er niet eens barakken voor de gevangenen waren ge bouwd. De lijken waren begraven in on geveer 2 m. diepe kuilen. Men heeft ont dekt, dat menschen. die Ie zwak waren om op te staan, levend begraven werden. Typhus ia Overijsel Het aantal lyphusgevallen in de pro vincie Overijssel heeft zich zoodanig uit gebreid. dat van een epidemie gesproken kan worden. Vooral te Zwolle is een groot aantal lyphusgevallen. Het zwembad in Almelo, dat besmet was, is gesloten. voorraden van grondstolfen loqsindustric kunnen gevormd worden. Dagelijks worden 12.000 Duitschers vrijgelaten voor iandbouwwerk en Voor de mijnen, zoodat de vorige week - reeds 100.000 waren te werk gesteld. Wat het Roode Kruis deed wist u, dat het Nederlondsche Roode Kruis in de jaren 1940 tot en met 1944 aan do Ned. krijgsgevangenen, ollicieren en man schappen, plm. 70.000 Roode Kruis-pak- ketten zond en rond 900.000 pakketten van familieleden doorzond Noodtoestand in NoordLLimburg De Maas stroomt door hun leed. Zij slroomt over de honderden schepen, die haar gang en de scheepvaart belemme ren, omdat zij gezonken in haar bedding liggen. Zij stroomt langs de verzande oevers, die hun kleur in de groene ber men krijgen, waar die roode rozen bloei en, maar die geen mensch durft te pluk ken, omdat zij de venijnige mijnen comou- floeren. En de menschen hebben hun zorg. Ruim 150.000 menschen leven in de grootste kommernis, want alsv hun huizen niet zijn verwoosl door de felle-artillerie-duels. dan i zij opgeblazen. En bestaan ze nog „fragmenten", dan zijn ze onbewoon baar of volkomen geplunderd. Er is geen huisraad, geen meubilair, geen bedde- goed. geen linnengoed, geen porcelein, of keukengerei, geen kachels ol fornuizen. "s geen herstelmateriaal.noch gereed schap. en de woningen, die nog bewoon baar zijn, werden door geallieerde solda ten gevorderd. Men tracht te helpen, maar te bureau cratisch en te onbegrijpend tegenover den verschrikkelijken nood van het volk. Die den Maaskant zeggen scliei uit met rouwbeklag en vraag niet meer naar stomme statistieken, Geel liever een melk- een hamer ol een stoel. Oi doe als do Zuid-Limburgsche meiskes. die hier de Nijmeegsche U.V.V. kwamen aflossen en die de rnestboel uit onze kaduke huizen In de Kapelanie huizen drie of vier fa milies. Ik weet het niet meer. Maar wat ik niet vergoten ben is. dal de Kapelaan zijn piano in de officiers- s terugvond, de latei in het arbeids bureau, en de stoelen ergens anders. De dokter vertelt mij, hoe moeders haar kinderen in het stroo ter wereld moeten brengen en ik heb gezien hoe de boeren onder de meest erbarmelijke omstandig heden hun bedrijvigheid hervatten. Maar. zonder vee en zonder paarden, omdat die vlak over do grens in het bezit der Duit sche boeren zijn. En dat heelt zijn erger nis. In de wilde dagen van September- October 1944 hebben do Duitschers het vee uit deze streken op groote schaal weggevoerd, en niet alleen hel vee, maar ook meubilair en wat meer van hun ga ding wcs. De boeren van dit land zien nu hun eigen koeien hel roodbonte yeo met Nederlandsche oermerken vijf mi nuten over de grens loopen, maar ze heb ben geen kans om het terug te vorderen. En wat doen de Duitschers Nu ie vee moeten leveren, geven ze bij voorbaat het gestolen Nbderlandschs vee voor de aislachting af, en in het Zuiden en Noor den van ons eigen land wordon paarden en koeien gevorderd, om de Noord-Lim burgers te voorzien. Nota beno Een jachtopziener uit Beraen, die wist v/aar zijn gestclen meubels even over de grens stonden, is ze op eigeh gezag behoorde hij tot do overwinnaars ol niet terug gaan halen, maar ze hebben hem er noties 8 weken voor op laten knappen. Het is eenvoudig verbijsterend. Het is misère aan den Maaskant en ze vragen om hulp. Overal. Kerken en kastee- len zijn vernield. De huizen verwoest en het landschap geschonden. Silo's van wel varende dorpen liggen languit in de Maas on gezonken schepen blolckeeren de vaart in de rivier. Menschen zoeken hulpeloos tusschcn de puinen naar res tanten van hun bezittingen. Kortom er is een noodtoestand en daar moet geholpen worden, grootmoedig, royaal en konink lijk LOUIS FREQU1N. (Uit„De Gelderlander".)

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1