VRIJE STEMMEN
Onze nieuwe Premier sprak
Luzon thans geheel! door
de Amerikanen bezet
Ie JAARGANG
NUMMER 197
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Vrijdag 29 Juni 1945
Algcmeenc Leiding:
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boertna
Hoofdredacteur
Kockebakker
Redactie ea Administratie i
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
De Prins verjaart
Hij was reeds prins, van Lippe-Biester-
ield, maar door zijn huwelijk met onze
Kroonprinses werd hij Prins der Nederlan
den. En dat is hij door zijn leven onder
ons sindsdien almeer geworden. Eerst
het fleurige, jonge paar, dat sporlioi op
reis ging, wel eens zóó. dat Moeder de
Koningin haar hart vasthield. Daarna het
beginnend en aangroeiend jonge gezin,
dot daar in Soestdijk als een kostbaar
kleinood van ons vaderland zijn stralen
de jonge leven leidde.
Totdat opeens de oorlog in 1940 alles
verscheuren ging.
Prinses Juliana ging met haar meiskes
naar Canada. De Prins bleef in Europa,
evenals de Koningin.
Van dat oogenblik af kwam Prins Bern-
hard meer op den voorgrond. Hij werd
verbonden aan het geallieerde opperbe
vel, werd bevelhebber van de Neder-
landsche strijdkrachten en kreeg ook het
oppergezag over de Nederlandsche bin-
ncnlandsche strijdkrachten, die in het be
zette gebied de bevrijding voorbereidden.
In dezen tijd werd de Prins eerst rechv
ec-n figuur waarop de hoop der natie
mede was geyesligd. En nu geheel ons
land bevrijd is, en wij voor het eerst
weer hem in ons midden weten, spreken
wij den wensch uit, dat hij in het vader
land, dat wij nu bezig zijn samen te her
bouwen, een centrale nlaats mag blijven
innemen, waardoor hij, steunend op de
genegenheid van het Nederlandsche volk.
zijn capaciteiten van vlotheid en activiteit
volkomen kan uitleven. In dit vertrouwen
is dezen jaardag voor ons een feestdag.
Want
ONZE PRINS VERJAART
Een jonge vereerder van Zijne Konink
lijke Hoogheid zendt ons het volgende
overzicht van de prinselijke werkzaamhe
den in het laatste jaar
We gaan met onze blikken terug naa.
het laatste jaar. Vele gevaren heeft de
Prins getrotseerd hij stond steeds in
tact met de Geallieerde legerleiding. Na
de geslaagde landing in Frankrijk en het
gestadig oprukken ook naar ons land. zet
te de Prins zijn werkzaamheden nu op
het vasteland van Europa voort. Daar
trof Z.K.H. een groote geestdrift aan, in
de pas bevrijde provincies van ons land.
om gewapenderhand verder aan den
strijd deel te nemen voor de bevrijding
van Nederland. Daaruit werd het ii
tief geboren om de Binnenlandsche strijd
krachten te organiseeren on stoot- en be
wakingstroepen te vormen, welke echter,
naar het aanvankelijk leek, niet wo
bestemd om een langdurig bestaan
voeren. Immers, wij durfden allen hopen,
dal een spoedige bevrijding van Neder
land aanstaande was. Echter, in Novem
ber werden de Geallieerden voor de
groote rivieren tot stilstand gebracht en
had de Geallieerde legerleiding lijd noo-
dig om deze oorlogsmachine weer op
gang te brengen.
De Prins bezocht vele bevrijde plaat
sen, zoo ook het eiland Walcheren, waar
hij sprak met de boeren over hun moei
lijkheden tijdens de bezettingook Vlis-
singen en Goes werden bezocht. Eind Ja
nuari bezocht de Prins wederom Walche
ren, en wel Domburg. In het voorjaar ruk
ten de geallieerde legers verder op in
Duitschland en het Oostelijk deel van Ne
derland. Nauwelijks bevrijd of de Prins
bracht ook een bezoek aan den Achter
hoek en later aan het verder bevrijde ge
bied van Oost-Nederland.
4 Mei keerde de Koningin terug naar
Nederland. Op 5 Mei de capitulatie van
Nederland. Ook toen stond de Prins steeds
in contact met de Geallieerde legerleiding
en hielp hij ons land en vooral hot toen
nog bezette gebied van Nederland, wal
door deze capitulatie ook werd bevrijd.
Bij al zijn bezoeken aan het Westelijk
deel van ons land werd de Prins luide
toegejuicht door de bevolking.1 welke blijk
gaf van haar liefd» voor het Vorstenhuis.
Moge hij nog lang voor ons volle, voor
Nederland gespaard blijven. L. K.
Sabotage
en illegale nazi«activiteit
In Keulen zijn Dr. Hermann Reuschner.
een nazi-autoriteit en 15 van zijn mede
werkers gearresteerd. Reuschner had een
illegaal contact met andere nazi's onder
houden en zichzelf leider van hel bestuur
voor het gebied Keulen genoemd.
Hij had bijna 27.000 mark aan zijn bond
genooten betaald. 15 leden van de Hil-
lerjugend stonden voor een speciale recht
bank terecht. Er werden straffen tot tien
jaar gevangenis opgelegd. Slechts een
der knapen werd vrijgesproken. De jon
gens waren in de buurt van Bonn gear
resteerd tuschen 13 en 22 Maart en wer
den ervan beschuldigd pogingen tot sa
botage te hebben ondernomen, achter de
Amerikaansche linies. Twee hunnen, die
17 jaar oud waren, hebben bekend, dat
zij vrijwillig hebben aangeboden om ach
ter de Amerikaansche linies bij het brug
genhoofd van Bemagen te spionneeren.
In zijn Woensdagavond gehouden rede
gaf Prof, Schermerhorn een uiteenzetting
van de richtlijnen die beide formateurs
gevolgd hebben bij de samenstelling van
het nieuwe kabinet. Wij kwamen te staan
voor schier onoverkomelijke moeilijkheden,
zoo zeide\de minister. Wij wisten, dat wij
een nieuwen strijd zouden moeten begin
nen op een ander front, met andere wa
pens, maar even zwaar als de strijd
die achter ons ligt, waarna Prof.
Schermerhorn hen memoreerde, die in
de Meidagen van '40 voor hun vaderland
vielen, hen, die tijdens de bezetting hèt
offer van hun leven brachten, en allen,
die in de bevrijding of daarvoor alle have
en goed Verloren, „Wij willen alles doen",
aldus de premier, „om de nagelaten be
trekkingen 't leven dragelijk te maken".
Het is ons een behoefte, onze groote
dankbaarheid uit te spreken voor de gast
vrijheid, waarmede onze Koninklijke fa
milie en de regeering in Engeland is ont
vangen. Het is een waarborg, dat wij
ook in de toekomst niet levergeels een
beroep op hen zullen doen.
De bevrijding eerst van het Zuiden en
7 maanden daarna van het Noorden. Oos
ten en Westen des lands, hebben tenge
volge gehad, dat twee regeeringsperioden
vallen te onderscheiden, waarbij warme
hulde gebracht werd aan Prof. Gerbranay,
die een blijvende plaats in de geschiede
nis wordt toegekend en zich een blijvende
erkentelijkheid van ons volk kan verze-
Boven dit alles staat do draagster van
de Kroon, onze Koningin. Zij. die in alles
zoo volstrekt voorop is gegaan. Zij is een
prikkel geweest ten goede, voor de zwak
ken onder de leden van het Londensche
kabinet.
GERBRANDY BLIJFT ZIJN STEUN GEVEN
Het is mij een groote blijdschap, aldus
Prof. Schermerhorn. dal Prof. Gerbrandy
zich bereid verklaard heeft zijn volledige
ervaring en persoonlijke vriendschap ten
dienste van hel vaderland te blijven stel
len. zulks in samenwerking met de hu:
dige regeering en op de wijze in de hui
dige omstandigheden geboden.
De heeren van het kabinet, gevormd
Februari 1945, deden dit mot de hoop
in het hart, dat het voor korten tijd zou
zijn. Zij hebben moeten werken in de on
gunstigste omstandigheden die men zich
denken kan.
Intusschen werd vastgesteld, dat het
kabinet bij de volledige bevrijding af zou
treden, welke bevrijding nog enkele maan
den op zich liet wachten. Toen de alge-
heele bevrijding daar was, heeft H.M. aan
twee formateurs opdracht gegeven een
kabinet samen te stellen voor herstel en
Om t
de v
i ka
binet te geraken moesten vele moeilijk
heden overwonnen worden.
In de allereerste plaats ziet de regee
ring als haar taak de bevrijding van In
dië, welke laak in tweeën uiteenvalt: her
stel en oorlogvoering, waarvoor gemeen
schappelijke krachtsinspanning vereischt
wordt.
DE ANNEXATIE-KWESTIE
Ten aanzien van de buitenlandsche po
litiek rijst de vraag hoe onze verhoudino
moet zijn ten opzicht van het verslagen
Duitschland. We hebben daarmee een re
kening te vereffenen, een groote rekening,
aldus Prof. Schermerhorn. Wij zullen daar
bij voor ons land opkomen en niet dulden,
dat de geallieerden den wederopbouw van
het Duitsche bedrijfsleven voor laat gaan.
Onze eischen zullen biizonder krachtig
zijn voor de vervanging door andere goe
deren van onze gestolen goederen en ook
de gedachte aan de mogelijkheid van an
nexatie van Duitsch gebied zal worden
opengehouden.
ONS NIEUWE LEGER
Sprekende over de Nederlandsche
krijgsmacht herinnerde spreker er aan.
dat na 1940 slechts een klein gedeelte van
hef Nederlandsche leger den strijd heef
kunnen voortzetten. De rest moest of on
derduiken of ging in krijgsgevangenschap,
of waren op andere wijzen op non-actiel,
De krijgsmacht zal dus opnieuw gevormd
oeten worden, ook door dienstplicht.
Voorloopig echter zullen de oorlogsvrij
illigers hel voornaamste aantal vormen,
hoewel voor speciale categorieën ge
schoolde manschappen opgeroepen zullen
oeten worden.
Een deel van ons leger wordt in Enge.
land reeds gevormd, evenals in Australië.
r binnenkort 22.000 man in opleiding
zullen zijn.
J Binnenlandsche Strijdkrachten zullen
ook in hef leaer worden opgenomen, voor
over zij zich daarvoor aanmelden.
Het officieren- en onderofficierenkader
:l na een nauwkeurige selectie opnieuw
opgeleid moeten worden om hen in staat
stollen met de moderne oorlogvoering
kennis te maken.
Het voornaamste zal ziin de bevrijding
in Indiè', waardoor we tevens aan een
deel van onze internationale verplichtin
gen zullen kunnen voldoen. Ons land is
echter zwaarder getroffen in zijn man
kracht dan eenig ander land. De organi
satie van ons leger zal in groote mate al-
hangen van hetgeen onze geallieerden
kunnen leveren.
Een verjonging van hel kader zal voor
al de aandacht hebben, waarbij gelet zal
worden op de juiste houding tuschen offi
cieren en minderen.
DE MARINE
Sprekende over de Kon. Marine zei hij,
dat deze zware verliezen geleden had,
en dat de verhouding tuuschen het oude
personeel en de thans bevrijden met de
oorlogsvrijwilligers ongeveer als 1:3 zal
zijn. Een modern smaldeel van kruisers,
torpedojagers en duikbooten met zoo noo-
dig ondersteuning van een sterke lucht
macht zal voor den opbouw van onze
Kon. Marine worden bestemd.
MILITAIR GEZAG VERDWIJNT
1 SEPTEMBER
Wat het civiel beleid betreft zal er zoo
spoedig mogolijk gestreefd worden naar
het herstel van de normale gezagsverhou
dingen. Daartoe zal het Militair Gezag
zooveel mogelijk worden beperkt, terwijl
het uiterlijk 1 September geliquideerd zal
moeten zijn. Het is begrijpelijk, dat in
plaatsen, waar de civiele organen nog
zooveel mogelijk intact zijn, zij eerder de
taken van het Militair Gezag kunnen over
nemen dan in plaatsen, waar dit niet hel
NOODPARLEMENT WORDT GEVORMD
Het ligt in de bedoeling om een nood-
parlement te vormen, waarvan de samen
stelling nooit in overeenstemming kan
zijn met de wettelijke voorschriften. In
dit noodparlement zullen naast de politie
ke partijen ook sociaal-economische groe
pen en cultureele een plaats hebben. Het
zal in functie blijven tot de eerstvolgende
verkiezingen.
DE ZUIVERING
Over de zuivering zei de minister het
volgende De regeering is van plan door
tastend de zuivering van het ambtelijke
en bedrijfsleven ter hand te nemen.
Ook tegen hen, die zich tijdens de be
zetting verrijkten, acht de regeering een
krachtdadig optreden noodzakelijk inter-
neering tot definitieve uitspraak. Daarna
zal men bepalen, of hun vermogen geheei
of gedeeltelijk zal worden verbeurd ver-
Bij de zuivering van het, ambtenaren
apparaat zullen de eischen scherper moe
ten zijn bij den hoogeren graad van ver
anlwaordelijkheid. De regoering overweeg
voorts het bedrijfsleven «aan een tucht
rechtelijke beoordeeling te onderwerpen.
Hierbij zal rekening worden gehouden
met diegenen, die noodgedwongen in
meerdere of mindere mate voor den vijand
hebben gewerkt.
SNELLE BERECHTING vak
HOOGE N.S.B.ERS
De berechting von leidende persoonlijk
heden der N.S.B. zal snel ter hand wor
den genomen, evenzoo een snelle zuive
ring van politiepersoneel, vooral in de
groote steden. Hel Tribunaalbesluit za'
herzien moeten worden.
De zuivering van den persdienst dient
snel te geschieden, evenals de beslissing
van mogelijkheid tot herverschijnen of ver
bod.
orden
DRIEJARENPLAN VOOR
HERSTEL EN OPBOUW
Ook deed hij een beroep op de bevol
king om de komende inzamelingen van
goederen voor onze getroffen landgenoo
ten goed te gedenken.
In de voorziening van alle soorten goe
deren hebben we met vele moeilijkheden
te kampen het ligt in onze bedoeling om
een driejarenplan op te stellen voor her
stel en opbouw, doch dit vordert tijd. En
in afwachting daarvan is onmiddellijk aar.
pakken bij den wederopbouw den eisch.
Vorder is een regeeringsontwerp in voor
bereiding voor het herstel van ons be
drijfsleven. waarin wo vooral ook den
achterstand in de technische outillage heb
ben in te halen.
Ook de Ned. koopvaardijvloot heef!
verliezen geleden. Binnen zeer korten tijd
zal echter een aanvang worden gemaakt
met den bouw van zeeschepen, op die
werven, die gespaard zijn gebleven.
VOEDSELVOORZIENING
Onze voedselvoorziening baart nog vele
zorgen en de vooruitzichten voor den ko
Wat het Roode Kvuis deed
wist u.
dat het Nederlandsche Roode Kruis
tijdens de oorlogsjaren meer dan een
millioen kinderlegitimaliekaartjes heeft
uitgereikt
menden oogst van den land- en tuinbouw
zijn niet gunstig. De ergste honger is Hoor
onze geallieerden gelenigd, doch reeds
zeer spoedig zullen we zelf de voedsel
voorziening ter hand moeten nemen.
FIN ANCIEN
Over de financieele positie van ons
land zeide spr., dat het verschaffen van
zekerheid over de verhouding tol de bui
tenlandsche valuta van hel allergrootste
belang is. Tot eiken prijs moet een deila-
tiepolitiek voorkomen worden.
De buitengewone uitgaven maken voor-
looping een sluitende begrooting onmoge
lijk. We zullen dekking moeten zoeken
door leeningen in het buitenland. De be
lastingopbrengsten zullen groot moeten
Verder was het kabinet van meening,
it in de leiding van de bedrijfsorgani-
ities arbeiders-vertegenwoordigers zit
ting zullen moeten hebben.
Urgent is de verbetering van de ouder
domszorg en ook aan den gezondheids
toestand zal bijzondere aandacht worden
besteed.
EEN MINISTERIE VAN
OPENBARE WERKEN
Hel nieuw gevormde ministerie van open
bare werken zal samenwerken met dal
van binnenlandsche zaken aan de volks
huisvesting. Als men weet. dat voor den
oorlog jaarlijks 40.000 huizen gebouwd
moesten worden, zal men thans 10 jaar
jaarlijks 65.000 huizen moeten bouwen om
den achterstand in te halen en de ver
nielde woningen te herbouwen.
Verder is de regeering Van plan de
mijnen volledig te nationaliseeren.
De aldeeling luchtvaart zal aanzienlijk
gereorganiseerd moeten worden om zijn
voorname plaats in de luchtvaartwereld
te kunnen-hernemen.
De regeeringsvoorlichtingsdienst zal die
nen om het volk van alles op de hoogte
te houden, moer nog dan vroeger het ge
val was. en zal tevens oog en oer der
regeering moeten zijn. om waar te nemen
wat onder het volk leeft.
De Minister-President eindigde zijn rede
met oen oproep tot de bevolking, en in
het bijzonder tot - de ambtenaren, om de
regeering b'; het uitvoeren van haar laak
Generaal Mac Arthur maakte in een
communiqué bekend, dat 't grootste eiland
aer Philippijnen, Luzon, thans is bevrijd.
Verder kwam voor de Jappen het on
aangename bericht, dat Amerikaansche
oorlogsschepen opereeren in de zee van
Ochotsk, tusschen de Koerillen, Siberië en
het Russische eiland Sachalin.
President Truman heeft in Missouri aan
gekondigd. dat de Amerikaansche minis
ter van Buitenlandsche Zaken, Stettinius.
is afgetreden. Stettinius is benoemd tof
vertegenwoordiger van de Ver. Staten in
den Wereldveiligheidsraad en tot voor-
zitter van de Amerikaansche delegatie
op de algemeone vergadering, welke door
de conferentie te San Francisco is inge
steld.
De Zweedsche regeering heeft besloten
de coalitie niet langer voort te zetten, nu
de oorlog in Europa is ge-eindigd zij zal
eind Juli aftreden. Het samenstellen van
een nieuwe regeering zal opgedragen
worden aan de sociaal-democraten, die
de .meerderheid in het parlement hebben.
In West-Bohemen is de grootste massa
moord op politieke gevangenen ontdekt.
Hier werdejrt in het voorjaar van 1944
meer dan '1000 personen vermoord. De
massagraven zullen in de komende dagen
worden geopend.
In het beruchte vernietigingskamp Ber-
gen-Belsen zijn 20 S.S.-bewakers die als
oorlogsmisdadigers terecht moeten staan
door tvphus aangetast. Zij moesten na
de bevrijding, de van honger omqelco-
men gevangenen begraven, waarbij
waarschijnlijk zijn besmet.
Er zijn verscheidene honderden be
eedigde verklaringen voor de komendi
processen tegen oorlogsmisdadigers afge
legd, gestaafd met foto's welke een over
tuigend beeld geven van de begane beest
achtigheden. Er zullen o.a. 20 vrouwen
wegens moord en wreedheden terecht
BINNEN LAN D
De Koningin
in Amsterdam
De bevrijdingsfeesten, o.m. te Amster
dam, zijn Dinsdag begonnen. Het hoogte
punt werd gevormd door het bezoek dat
de Koningin gisteren aan de hoofdstad
hoeft gebracht.
De Vorstin sloeg een défilé gade bij
het paleis op den Dam. waarna zij ten
paleize verscheidene vooraanstaande Am
sterdammers ontving. Het bezoek werd be
sloten met een rijtoer door de stad.
In Wassenaar is opnieuw een bewijs
gevonden van nazi-barbarisme. In een
massagraf aldaar ontdekte men de lijken
van 39 personen, die vermoedelijk als re
presaille voor den aanslag op Rauter
werden vermoord.
Volgens de Zwitsersche radio zijn in
Bazel 463 Nederlandsche kinderen gearri
veerd, om in de reine berglucht en door
versterkend voedsel weer op krachten k
komen.
Het Canadeesche leger heeft een totaa
verlies geleden van 102.954 man, waar
onder ruim 30.000 dooden en 2800 ver
misten.
De Chef Staf van het Militair Gezag,
Generaal-majoor Mr. H, J. Kruis, heeft in
een speciale bekendmaking zijn afkeuring
uitgesproken over de slappe houding van
het hoogleerarencorps der Groningsche
Universiteit, tijdens de bezettinq.
Handel in militaire goederen
De handel in militaire goederen vindt,
ondonks alles, nog steeds voortgang. De
prijzencontrole heelt in eenige dagen tijds
op dit terrein weer tien maal proces-ver
baal moeten opmaken en vele goederen
in beslag genomen, o.a. koffie, kaas. bo
ter, spek, cigaretlen, suiker, chocolade,
rozijnen, sterken drank enz.
Zuivering in het onderwijs
Het Militair Gezag heeft de zuivering
van het onderwijs, met uitzondering van
het hooger onderwijs en voor zoover de
zuivering nog niet in de reeds vroeger
bevrijde gedeelten van ons land heelt
plaats gehad, in handen van de civiele
autoriteiten gelegd. Deze aangelegenheid,
voor de uilvoering waarvan reeds verschil
lende maatregelen zijn getroffen, is thans
met voortvarendheid ter hand genomen.
Het is noodzakelijk, dat zij snel en recht
vaardig ten einde wordt gebracht, zoodat.
wanneer na de groote vacantie de scho
len weer worden opengesteld,, het geheele
onderwijs zal zijn gezuiverd,
Volgens het Zuiveringsbesluit kan den
leerkrachten in afwachting van een
onderzoek omtrent de mogelijkheid van
schorsing of ontslag worden bevolen
de uitoefening van hun functie te staken.
Geschorst kunnen worden leerkrachten, in
hei Koninkrijk der Nederlanden, aan de
Koningin of aan de Regcering hebben
doen blijken of indien van hen. op qrond
van houding voor of tijdens de bezetting,
niet de getrouwe medewerking aan het
herstel van het vadefland l:an worden
verwacht. Voor de diverse takken van
onderwijs heelt de Minister van Onderwijs
Kunsten en Wetenschappen de bevoegd
heid tol staking en schorsing gelegd in
handen van de respectievelijke hooldin-
specteurs en inspecteurs van het onder
wijs. met dien verstande, dat do inspec
teurs van het lager onderwijs, die daar
voor in aanmerking komen, uitsluitend zul
len optreden als voorzitter van een in elke
inspectie in te 3tellen c
In de gemeenten Amsterdam, Rotterdam,
's Gravenhage, Leiden. Utrecht en Gro
ningen zal de zuivering van het open
baar onderlijs door de gemeenten zelf
geschieden.
Wil de zuivering in den daarvoor ge
stelden tijd geschieden, dan is het nood
zakelijk. dat hc-t Ministerie van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen te 's Gra
venhage, dan wel de onderzoekende in
stanties binnen enkele weken over de
noodige gegevens beschikken. Daarom zal
aan bezwaren, welke na 8 Juli 1945 te
gen personen 'van het Rijksschooltoelicht
(hoofdinspecteurs, inspecteurs, hoofdcon
sulenten en consulenten der lichamelijke
opvoeding) en tegen het onderwijzend per
soneel der diverse scholen worden inqe-
brachl, geen aandacht meer kunnen wor
den besteed,
