VRIJE STEMMEN Japansche verdediging op Okinawa ineengestort DAGBLAD VOOR ZEELAND Wij overzien de wereld Ie JAARGANG f lr^ m I? 1'"' tr&Jjf f Algemeene Leiding B. G. Kloosterziel en S. L. Boerma Hoofdredacteur J. Koekebakker Redactie en Administratie Goes, Beestenmarkt 2 NUMMER 190 Donderdag 21 Juni 1945 Telefoon 2163 De Belgische verwikkelingen KONING LEOPOLD Hebben wij in onze vorige artikelen onder dezen verzameltitel meer naar het Oosten van ons land gekeken, en ge vraagd, of wij moesten annexeeren, en of wij het ons ontstolene moesten terug halen, wij zien nu eens naar het Zuiden en overwegen, wat daar over de grenzen thans gebeurt. De toestand verandert met den dag. Het kan zijn, dat, als dit stukje onder de oogen van de lezers komt, we al weer verder zijn met de gebeurtenis sen dan nu bij het schrijven nog bekend is. Doch de achtergronden van de daar thans verbeten gevoerden strijd blijven, en daarover zouden we juist eens willen spreken. Wat was hij indertijd een bekoorlijke figuur. Koning Leopold, toen hij met zijn aanvallige jonge gemalin Koningin Astrid de harten van alle Belgen won Sportief en reislustig gingen de twee jonge men- schen herhaaldelijk op reis. En op een van die tochtjes, toen Koning Leopold zelf aan het stuur zat aan het Vier Woud- stedenmeer in Zwitserland, gebeurde het schrikkelijk ongeluk, dat een geslagen jonge vorst achterliet bij het lijk van zijn geliefde vorstin. De kinderen werden nu het kostbaar bezit van heel het volk, dat treurde om Astrid. En er hing een waas van wee moed om het paleis te Laeken. De Ko ningin-Moeder begon weer een rol te spe len als grootmoeder van de drie kinderen. De oorlog kwam. Verraderlijk werd ook België overvallen, en hield het even lan ger uit dan wij, doch moest ook den on gelijken strijd dra opgeven, ondanks de hulp van een Britsch leger dat overstak, en ondanks de medestrijders uit Frankrijk. Toen België evenals in 1914 het slagveld dreigde te worden, en de zaak voor het Belgische leger er hopeloos voor begon te staan, besloot de Belgische regeering naar Engeland uit te wijken, evenals on ze regeering had gedaan, en zij adviseer de aan Leopold, wat ook de onze aan Wilhelmina adviseerde ga met ons mee naar den overkant van het Kanaal en laat ons vandaar uit het verzet voortzetten en de plannen voor de toekomst met onze fcondgenoclen te zamen erganiseeren. Wilhelmina luisterde, gelijk een consti- tutioneele vorstin betaamt, al ging het haar aan het hart. Leopold weigerde, en zeiIk blijf bij mijn volk Een mooi ge baar. En velen onzer benijdden haast België in die dagen. Doch het vervolg der geschiedenis zou leeren, dat toch een fout was gemaakt, met naar zou blijken onherstelbare gevolgen. Koning Leopold was hoofd van het Bel gische leger. En hij teekende de capitu latie. De Engelschen vluchtten over zee. De Franschen trokken terug, en werden in eigen land overweldigd. De Selgsn ga ven zich over en werden als krijgsgevan genen weggevoerd. De Koning werd ge vangene in zijn eigen paleis te Laeken. Wat nu verder binnenskamers gebeurd is onttrekt zich aan ons gezicht. Een dank betuiging van Hitier aan Leopold gericht voor een gelukwensch met zijn jaardag, die door De Brouckère op het socialisti sche congres werd voorgelezen, wordt aangevochten als zijnde een falsificatie, wat toch eigenlijk van De Brouckère, een zeer respectabel man in de Belgische po litiek, niet kan worden verwacht. Zeker is, dat Koning Leopold een tweede huwe- Een groot aantal brieven ligt weer te wachten. Sommige deden wij reeds af door ernaar te verwijzen in een van onze kleine stukjes, en andere hebben wij in hun geheel opgenomen. Maar wij kunnen aan niemand garandeeren, dat zijn in gezonden schrijven zal worden opgeno men. Het gebeurt wel eens, dat iemand er boos over wordt als dit niet geschiedt. Maar onze lezers zullen er ons dankbaar voor zijn, dat niet alles wordt opgenomen wat ons wordt gezonden. De krant zou onleesbaar worden Een lezer schrijft ons over de noodza kelijkheid van de heropvoeding der Nazi's en der N.S.B.ers. Inderdaad moet daarnaar worden gestreefd, en als er mogelijkheid is, om daarvoor een vorm te vinden, valt dit zeker toe te juichen. In het isolement Van werkkampen kunnen degenen, die zich daartoe geroepen voelen, als opvoe ders worden ingeschakeld. Maar het zal niet zoo gemakkelijk gaan, om Tesultalen te bereiken. Insgelijks over N.S.B.ers schrijven meer lezers. De een vraagt, toch vooral niet in een bericht over hen te spreken van „de Heer" die en die. Nee, dat lijkt ons ook beter. Tenzij men dit woord minachtend bedoelt, zooals men wel zegtdat is een fraai Heer, of zooiets. Een ender wil, dat alle gevangen genomen N.S.B.ers, die hier berucht zijn, een poesje te kijk worden gezet Marechaussees zeggen naar aanleiding van de opmerking van onzen criticus over lijk aanging in den tijd van zijn gevan genschap met een hofdame van zijn over leden vrouw. In hoeverre dit nieuwe ge luk. dat hem menschelijkerwijze zoo van harte werd gegund, zijn positie als ko ning moeilijker maakte, is niet vast te stellen. Bij de nadering van de oorlogs gebeurtenissen tot Europa,, voerde de Duitsche macht den koning weg uit België, wellicht om hem vast te houden als gij zelaar, voor hét geval uitwisseling mocht noodig blijken. In zijn verblijf in Duitsch- land werd de koning hard behandeld. Men vreesde zelfs voor zijn leven. Wat kunnen in het nauw gebrachte Duitschers niet aan verschrikkelijke misdaden ver richten Wij hebben het bitter ervaren 1 Leopold werd bevrijd. Duitschland had zich niet aan zijn leven vergrepen. Maar of door de Duitsche overweldiging van veertig toch niet Leopold's monarchale toekomst gebroken was De bevrijde koning kondigt aan, dat hij. zoodra hij weer voldoende op krachten is na zijn gevangenschap en ongesteldheid, naar zijn land terug hoopt te keeren. En toen begon het. Prins Karei was regent geworden, tij- dens de afwezigheid van Leopold. Zijn broer beviel als zoodanig goed. Hij re geerde parlementair, d.w.z., hij liet het volk de eigen bestuurslijn bepalen. Na een stormachtige tiid onder Minister-Presi dent Pierlot was er juist een soort Gods vrede aangebroken onder Van Acker, een socialist, die een aantal socialisten, twee communisten, en enkele katholieken en li beralen tot een sterk kabinet had samen gebracht. De bewogen Belgische wereld was nog woelig. Doch voor revolutie of chaos behoefde niet meer te worden ge vreesd. Alles verliep in normale wettelijke ba nen. Nu kwam de aankondiging van Ko ning Leopold Zal men hem aanvaarden De ondergrondsche beweging zei neen Hij heeft geheuld met den vijand. De socialisten en communisten zeiden neenWant hij is anti-parlementair ge weest. Hij had met de regeering mee moeten gaan, en deed het niet. Hij ver loochende zijn koningschap, en gaf zich over, als hoofd van de troepen. Dan is hij nu ook geen koning meer. De liberale partij ging aarzelend in dezelfde richting. De Katholieke partij eischte in elk geval de aanvaarding van wat wettelijk zou gebeuren. Dus, als de koning terug komt is hij koning. Maar het geheele kabinet trad af, ook de katholieke leden, en deel de mede,, dat het op het oogenblik dat de koning over de grens kwam, geen re- geerfunctie meer wilde uitoefenen. Het wilde niet verantwoordelijk zijn voor de harde maatregelen die zouden moeten worden genomen. Want besloten was tot een algemeene staking, op het moment, dat de koning de grens overschreed. Maar, zei Van Ackerik hoop nog lang minister-president te blijven Het wachten is op het besluit van den koning. Wat zal Leopold doen Misschien dat de lezers van dit artikel nu meer weten dan de redactie, die dit thans schrijft. Red. Massagraf in Noorwegen In Noorwegen is een massagraf ont dekt, dat de lijken van 150 Russische krijgsgevangenen bevat, even buiten Ber gen. de geraamten, die over vijf jaar aan de Kreekrakdam zullen staan controleeren, dat zij het doen op last van den Militai ren Commandant, en dat het controleeren een zwaar werk is. Wij willen het graag gelooven. Doch de kwestie is, dat de be volking van Zeeland er naar snakt, weer van dit gecontroleer verlost te worden. En dit zegt op zijn gewone pikante ma nier onze medewerker. De melodie van Speenhoffs versje, dat wij onlangs aanhaalden, vraagt ons een lezer. Die melodie is te vinden in den Tweeden Bundel Liedjes, Wijzen en Prent jes met Pianobegeleiding van dezen over leden auteur. De bundels zijn alle ver schenen bij W. L. en J. Brusse te Rotter dam. Wij vreezen echter, dat deze zijp uitverkocht en hebben zelf geen exem plaar. Het kan gezongen worden op de be kende wijs van „De Dollarprinses" van Lehar. (Noot van den zetter.) De Opsporingsdienst Prijzencontrole meldt ons, dat de prijzen niet door dien dienst worden vastgesteld, maar door den dienst der Prijsbeheersching. Dit was ons be kend, maar wij geven het gaarne door aan wie het nog niet weten. Op een informatieve vraag kunnen wij antwoorden, dat oud-militairen de voor keur zullen genieten bij sollicitaties naar een burgerbetrekking in overheidsdienst. Zoo werd tenminste bepaald in het be sluit omtrent het afzwaaien van de Irene- brigade. En wij denken wel, dat ook an- De Japansche verdediging op Okinawa is ineengestort de Amerikanen bereikten de Zuidkust op twee plaatsen. De Japan ners zijn op de vlucht en werpen zich van de rotsen af in zee. Op Borneo rukken de Australiërs op naar de rubberhaven Beaufort. Aan de Noord-Westkust van Borneo zijn de Au straliërs 55 km. gevorderd en bereikten zij de kust weer bij de petroleumraffina- derijen van Toetong. De Japanners hebben de petroleumbron- nen op Noord-Borneo in brand gestoken. Superforten deden een nieuwen aanval op de steden Hondo en Khiu-Shiu en wier pen ruim 3000 ton brandbommen. 13 Japansche steden zijn thans door brandbommen geteisterd. Nadat ons hoofdartikel gezet was, be reiken ons nog de volgende berichten. Koning Leopold, zoo wordt in een offi- cieele verklaring uit Salzburg gezegd, heeft besloten naar zijn land terug te keeren. Vanaf het oogenblik dat het Mi nisterie Van Acker zijn ontslag heeft in gediend, bezit de Koning opnieuw zijn volledige grondwettelijke voorrechten. De Koning treft voorbereidingen om een nieu we regeering te benoemen, voor hij naar België terugkeert. De Koning heeft zijn broeder, den prins van Vlaanderen, ver zocht zijn regentschap te blijven uitoefe nen, totdat het nieuwe kabinet zal zijn benoemd. De rechtervleugel van het Belgische parlement heeft in een manifest trouw aan den Koning betuigd. De Katholieke partij heeft algemeene verkiezingen ge-eischt, waaruit zou blijken, dat haar standpunt, om den Koning te steunen, door het land zou worden gedeeld. Het zou echter op zijn minst een jaar duren, voor de kie zerslijsten zouden zijn bijgewerkt. Hiertegenover de volgende mededee- ling van de andere partij Een vergadering van socialistische af gevaardigden van de Belgische Kamer heeft opnieuw het aftreden van Koning Leopold ge-eischt. Oun. wordt gezegd, dat het aftreden van den Koning ernstige moei lijkheden kan voorkomen op een oogen blik, dat het getroffen land zulk een groo- te behoefte aan samenwerking heeft. De mijnwerkers van vijf bedrijven te Charleroi en van drie bedrijven bij Ber gen hebben met staking gedreigd, indien Koning Leopold terugkeert. Zaterdag zal in Brussel een massa-de monstratie worden gehouden door de so cialistische, communistische en liberale partijen en de vakbeweging ten gunste van het aftreden van den Koning. Aan de geallieerden is de verzekering gegeven, dat bij voorkomende moeilijkhe den het lossen van voorraden voor de geallieerde leqers in Antwerpen onge stoord door zal gaan. FRANKRIJK. In de Fransche raadgevende vergadering heeft de linkerzijde bezwaren uitgespro ken tegen de door de regeering gevoerde politiek ten opzichte van den Levant, waardoor zoowel met Engeland als met de Arabische Bond wrijvingen zijn ver oorzaakt, terwijl de Fransche positie in Syrië en den Libanon ernstig wordt be dreigd. Na een tweedaagsch debat is een re solutie aangenomen, waarin aan de re geering wordt verzocht, pogingen aan te wenden tot 't verkrijgen van een Fransch- Britsch verdrag, als aanvulling van de Fransch-Russische en de Britsch-Russische verdragen. Hoezeer de Franschen ook de interven tie van Engeland in den Levant betreu ren, is het algemeene oordeel, dat de geschillen in het Midden-Oosten het Britsch Fransche bondgenootschap niet mogen aantasten, zonder hetwelk het Europa van morgen niet met succes kan worden op gebouwd. DIVERSEN. Spanje werd op voorstel van Mexico uitgesloten van het lidmaatschap der or ganisatie van de Vereenigde Volkeren. In Noorwegen is de burgemeester van Oslo, voorzitter van de Noorsche sociaal democratische partij, benoemd tot kabi netsformateur. In Italië is Minister-President geworden Parri, een der leiders van het verzet in Noord-Italië. Nieuws uit Nederland De Nederlandsch-Hervormde Kerk heeft weer een sterk geluid laten hooren over de te volgen politiek in ons vaderland, -ij heeft in een boodschap, gericht tot het Nederlandsche volk, in naam der gerech tigheid o.a. het volgende gevraagd Bestrijding van den zwarten handel. Moeten wij sober gaan leven, dan allen gelijkelijk sober. Weer plaatsen van de terugkeerende arbeiders in het arbeidsproces in eigen omgeving. Krachtige maatregelen tegen alle oor logswinst en vermogensaanwas tijdens en ten gevolge van den oorlog. Geen klasse-tegenstelling of klassesirijd meer, doch een rechtsorde van den ar beid, waarin de arbeider als verantwoor delijk medewerker wordt erkend, en 2ijn bestaanszekerheid is gewaarborgd. Voorkomen van den vloek en de schan de der werkloosheid, door hechte een dracht en onbaatzuchtige gemeenschaps- Door de oorlogsgebeurtenissen is het met de inning der belastingen mis ge- loopen. Vele posten staan nog open. Nieu we belastingpapieren komen slechts drup pelsgewijze. Er is een groote achterstand, die voor de toch al berooide schatkist fnuikend is. Daarom heeft de Minister van Financien maatregelen genomen, om spoedig meer geld in kas te krijgen, ook zonder de gewone weg te bewandelen. Uit een radiobericht, dat nu alleen nog ter beschikking staat, blijkt nog niet dui delijk wat precies wordt bedoeld. Doch zeker is, dat de schroef zal worden aan gezet, wat ook heel billijk is. Wij allen moeten meedragen in wat ons vaderland ten achter is gekomen. En waar zij, die niet veel missen kunnen, hierbij niet be trokken zullen zijn, komt de last natuur lijk neer op diegenen, die nog wel wat kunnen missen. Laat ons dit met blijmoedigheid offeren Maar laat in de allerlaatste plaats beslag worden gelegd op alle oorlogswinsten, ,op de vermogens van volksverraders, en op de waarden die wij als vergoedinguit Duitschland terug kunnen bekomen. Er is ontzaglijk veel gestolen, ook van den Ne- derlandschen staat. En al wat terug komt behoeft niet nieuw ie worden aangeschaft, dus is nu winst. Over dat doen terugkeeren van Neder landsche goederen uit Duitschland heeft het demissionaire Ministerie dezer dagen vergaderd. Men bleek er ontevreden over den voorgang van deze zaak. De heer Posthumes Meyes was er door het Mili tair Gezag mee belast, naar we onlangs vernamen. Of deze dit nu blijven zal Er is nog niets over meegedeeld. De kwestie hokt, naar men zegt, doordat de gealli eerden niet toestaan, op eigen gelegen heid als Nederlandsche regeering het weg te halen. Dit moet gaan in overleg met en onder toezicht van de geallieerden. En waar veel van het ons ontstolene over heel Duitschland, ja over half Europa is verspreid er rijden treinen van ons in Roemenië, en schepen van ons zijn ge varen naar alle zeeën die eens door de Duitschers werden bevaren is deze res titutie-affaire nog niet zoo eenvoudig. Maar laat ons hopen dat de aanhouder wint. Er is inderdaad veel schade aan ons toegebracht, door diefstal, maar ook door verwoesting. Een statistische opgave bracht deze cijfers180.000 ha. ge-inun- deerd, waarvan 80.000 in zout en de rest in zoet water. De eerstgenoemde landen zullen nog jaren onvoldoende product le veren. Voorts zijn er 50.000 ha. door al lerlei oorlogshandelingen, als aanleg van vliegvelden, enz. enz. verwoest, waarvan er 20.000 bijna niet te herstellen zijn. En dan zijn er nog 100.000 ha. dit jaar niet bebouwd, door allerlei omstandighe den. Welk eon kolossale schadepost voor de voedselvoorziening van ons volkEn terwijl juist van internationale zijde een beroep wordt gedaan op de zelfvoorzie ning van elk volk, voor zoover zulks ook maar eenigszins mogelijk is, omdat de wereldvoorraden onvoldoende zijn. Er zal in ons land hard moeten worden aangepakt en zuinig moeten worden ge leefd. Ondertusschen moet de organisatie van het heele leven voortgaan, en moeten de nieuwe regelen worden geschapen, die de tijd eischt. De drie groote vakcentrales, de Roomsch Katholieke, de Prater lantsch Christelijke en hel N.V.V. hebben te zamen een over koepelende centrale gevormd, die de ge zamenlijke belangen zal behartigen. Deze samenvoeging heeft reeds tijdens de be zetting zijn beslag geleregen. Een nood zakelijk besluit. De Amsterdamsche Hoogleeraren, die tijdens de bezetting zijn benoemd, ver klaarden zich bereid, hun "laats te rui men voor allen, die uit gevangenschap zijn teruggekeerd of anderszins ontslagen zijn ir. den bezettingstijd. Een fraai en noodzakelijk gebaar. Bij den Politieken Opsporingsdienst te Amsterdam was een conflict in het leven geroepen, omdat Militair Gezag een plaats vervangend hoofd had benoemd zonder voorkennis van de illegale beweging, waaruit deze dienst was voortgekomen. Plot conflict is bijgelegd. De benoeming is ingetrokken. De Cor mandanf van dien dienst, die zijh ontslag had genomen, wordt volkomen gerehabiliteerd. Een nieu we leider zal worden aangewezen door het Militair Gezag uit candidr.ten, door de illegalen te stellen. Hier blijkt hoe er toch wel iets veranderd is in Nederland. Red. liet leven in Brussel Terwijl de politieke atmosfeer in België zwaar geladen is, en niemand weet, of morgen geen burgeroorlog of revolutie zal losbarsten, krijgen we van andere zijden telkens berichten over het zich weer vreedzaam en welvarend ontplooiende leven. In de winkels is alles voorhanden wat men wenscht. Men kan mèt bon voor de officieele prijzen koopen. Zonder bon voor hoogere prijzen. Doch niemand neemt daar aanstoot aan. De dansings, restau rants en café's zijn tjokvol. Men drinkt er nog echte, oude Bols. al is de prijs ge' peperd. Wel dreigt er inflatie te komen en volgens deskundige waarnemers neemt de losbandigheid toe. Henriëtte Roland Holst, die een bezoek bracht aan ons Zuidelijk buurland, vond in tallooze winkels het portret van den koning, met als onderschrift„Wij willen onzen koning terug Aan het Koninklijk Paleis zijn reeds honderdduizenden hand- teekeningen gezet onder een adres, dat zijn terugkeer verlangt. dere categorieën deze kans zullen krijgen. Natuurlijk, alleen als ze overigens hon derd percent geschikt zijn. Twee brieven vragen over de radio's die zij graag terug zouden hebben. Naai de laatste berichten zijn de goede radio's verdwenen. Waarheen Klachten over de rantsoenen enz. ver wijzen wij naar den Voedselcommissaris, die daarover een vragenrubriek heeft in gesteld. Klachten over ziekengeld en al of niet toeslagen van den werkgever be- hooren bij een bureau voor arbeidersrecht te worden ingediend. Over mogelijke arbeidsplicht wordt in verschillenden zin aan ons geschreven. Sommigen achten het gewenscht, anderen nieter gaan telkens stemmen op, die het tekort aan arbeidskracht op het plat teland wijten aan de vroegere slechte loonen. Wij meenen ook, dat het goed is, dat daar nu verbetering in gaat komen. Of die verbetering al voldoende is Emigratie naar Australië of vertrek naar Nederlandsch Indië zouden sommige le zers wenschen. Wij denken, dat ze nog wat zullen moeten wachten. Er is hier voor zeker nog geen transport en geen organisatie. Over voedselvoorziening in het Westen des lands behoeven wd niet meer te spre ken, daar de aanvoer vrij normaal gaat worden. De door de American Banknote Com pany gedrukte biljetten zijn volgens onze inlichtingen volkomen geldig. Ook de zil verbons van vijf gulden. Omtrent de banden-aanvragen voor paardentractie kunnen wij den briefschrij ver verwijzen naar de eigen organisatie „Het Beroepsgoederenvervoer", die zeker haar leden in alles terzijde zal staan. Een inzender vraagt, of er niet wa! terug gehaald kan worden van de gesto len goederen uit Duitschland. Er is een organisatie voor gesticht door de regee ring. Of deze al stappen heeft gedaan Zeker is, dat velen hunkeren naar terug gave van wat hun ontstolen werd, of naar vervanging door gelijkwaardige din gen. Den autoriteiten zij spoed in deze aanbevolen. En openbaarheid omtrent de te volgen werkwijze. Een bijdrage over het noodzakelijke van meer eenheidsbesef in de menschenwe- reld wordt door ons gewaardeerd en zal wellicht aanleiding geven tot een eigen artikeltje in dezen geest. Een medewerker acht het stukje van Anep-Aneta's correspondent Van Beers, dat wij uit de persberichten van Anep- Aneta overnamen, minder gewenscht. Het buitenland zal denken, dat alle Neder landers alles over hebben voor een siga ret Nu, zoo'n vaart zal het niet loopen, denken we zoo. Doch dat er zulke zieke lijke verlangens zijn, moet hijzelf toe geven. Ja, zoo'n correspondent heeft eens een bijzonderen indruk gekregenlaat het hem gerust eens zeggen, meenen we. Het stukje in ons nummer van 5 dezer, getiteld„Een pleidooi voor volkswraak" heeft misverstand gewekt. Gaarne ver klaren wij, wat onze geregelde lezers wel weten, dat wij het er allerminst mee eens waren. Wij voegen er bij, dat het niet van onzen geregelden medewerker „Prik"" afkomstig was. Een gelijkluidende naam was aanleiding tot deze vergissing. Ook „Prik" zelf is het er niet mee eens

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1