VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
De oorlog met Japan kan door het optreden der
luchtmacht beëindigd zijn voor einde 1946
NIEUWS UIT NEDERLAND
T
le JAARGANG
NUMMER 189
Woensdag 20 Juni 1945
Algeraeene Leiding
B. G, Kloosterziel en
S. L. Boenna
Hoofdredacteur t
J. Koekebakker
Redactie ec Administratie t
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
Wij overzien de wereld
Het gestolene terug
Een probleem, dat velen onzer bezig
houdt, is de vraaghoe krijgen wij terug
wat ons door de Duitschers ontstolen
werd
Een heel eenvoudig antwoord werd ge
geven door België.
Daar heeft de regeering volmacht ge
kregen om 500 millioen kilo hout te vel
len op Duitsch grondgebied, grenzende
aan België, ten einde grondstoffen te le
veren voor de Belgische industrie.
Zou zulle een aanvraag voor Nederland,
maar dan op veel grootere schaal, niet
veel kans op succes hebben, als ze door
onze regeering bij de geallieerden werd
ingediend
Het is begrijpelijk, dat Engeland en
Amerika niet zoo maar alle transporten
kunnen toelaten, die zouden binnenkomen
om wat uit Duitschland weg te halen.
Ook de Belgen hebben uitdrukkelijk een
volmacht gevraagd en gekregen.
Maar kunnen wij dat ook niet
Dr, Luning Prak noemt in het Haagsche
blad „Het Binnenhof" de volgende directe
behoeften van het Nederlandsche volk, en
stelt daarbij den eisch, dat er of binnen
zes maanden uit voorraad van Duitsch
land, of binnen twaalf maanden door pro
ductie van Duitscrland zal worden vol
daan aaneen millioen koeien, ander
half millioen varkens, tweehonderd dui
zend paarden, tien millioen kippen, tien
millioen ton kolen, vijfduizend binnen
schepen, twaalfhonderd locomotieven, vier
duizend personenwagens, vijftigduizend
goederenwagens, honderdduizend perso
nenauto's, honderdduizend vrachtauto's,
vijfduizend bussen en twee millioen fiet
sen.
Dit is een matige berekening van al
wat ons in deze vijf jaar ontstolen werd.
Is er niet alles voor te zeggen, dat dit
ook werkelijk terug zou komen
Ooggetuigen vertellen telkens, dat vlak
over de grens overvloed van koeien loo-
pen en veel varkens worden gehouden,
massa's kippen worden gezien, een zeer
welvarende streek, met overvloed van het
beste voedsel wat wij maar mondjesmaat
krijgen. In de steden rijden tallooze auto's
en vrachtwagens, enz. enz. En bij ons is
alles misère Moet dat maar zoo blij
ver!
In het Ruhrgebied liggen zes millioen
ton kolen boven den grond, wordt mee
gedeeld En hier vreezen wij zeer, dat er
van den winter niet genoeg zal zijn om
onze industrie op gang te houden, de ge
meentebedrijven voldoende gas en electri-
citeit te doen leveren, en ook nog vol
doende huisbrand te kunnen fourneeren.
Moet dat alles maar zoo worden aan
vaard
Is hier geen taak voor een doortasten
de regeexing om de eisch te stellen aan
onze geallieerde vriendenlaat ons terug
halen wat ons ontstolen werd
Met de textielgoederen is het een soort
gelijk geval.
Hoeveel dekens en kleedingstof is niet
weggehaald in déze viif jaren
En er is nu bij ons niets meer te krij
gen, tenzij de geallieerden ons wat doen
toekomen, dat dan onder de getroffenen,
die niets meer bezitten wordt verdeeld.
Wat natuurlijk billijk is.
Doch de massa van onze bevolking
heeft amper genoeg, na vijf jaar oorlog
Kan niet worden leeggehaald wat er
aan stapelplaatsen van textielwaien in
Duitschland wordt gevonden, zoodat eerst
weer gelijkheid wordt geschapen, en hier
redelijker wiis een ieder weer het noodige
heeft ter aanvulling van linnenkast, kleer
kast en bedgerei
Ook wij hebben hout naodig, veel hout,
voor het mijnbedrijf, voor den wederop
bouw, voor reparatiewerkzaamheden, enz.
Over de grens zijn nog groote bosschen.
waaruit ook België zich bevoorraden mag.
Kan niet ten spoedigste worden bevor
derd, dat ook wij daar onze mannetjes
heensturen om weg te halen wat wij noo-
dia hebben De Duitschers zelf kunnen
wel meehelpen om de boomen te hakken
en op te laden
En dan nog een vraag.
Duitschland heeft ons jaren lang ar
beidskrachten ontstolen. Honderdduizenden
hebben er als slaven moeten werken, voor
Duitschlands behoeften, onder droevige
omstandigheden. Deze schade is een der
oorzaken onzer verarmina.
Is het nu niet billijk, dat Duitsche ar
beidskracht hier komt werken, om daar
mee wat terug te betalen wat ons werd
ontroofd
Er is veel werk wat ongedaan blijft,
omdat er geen menschen voor zijn.
Breng krijgsgevangenen hier en laat ze
onder gestreng toezicht hier werken. Dit is
betaling in natura Red.
Dr. J. A. de Koning, Remonstrantsch
predikant te Utrecht en oud-leider van'de
Vrijzinnig-Christelijke Jeugdorganisatie, is
gekozen tot voorzitetr van de federatie
der Nederlandsche Jeugdvereenigingen,
die zich in den bezettingstijd heeft ge
vormd.
Dit werd medegedeeld door generaal
Arnolds, den bevelhebber van de 20ste
Amerikaansche luchtmacht, die bestaat
uit formaties superforten.
B.U.P. meldt, dat de Japanners in de
olievelden van Seria, 100 km. ten Zuid-
Westen van Broenei, de politiek der ver
schroeide aarde volgen. Een groot aan
tal bronnen is reeds in brand gestoken,
aldus melden verkenningspiloten.
In twee dagen zijn de Australiërs 50
km. naar het Z. opgerukt, terwijl zij bij
een nieuwe landing ten Oosten van de
Broenei-baai diep in het land binnen
drongen.
De olievelden van Balikpapan zijn weer
door de luchtmacht gebombardeerd, even
als doelen op Formosa.
Op Tarakan is de strijd practisch ge
ëindigd. De Japanners zijn samengedron
gen op een oppervlakte van 2.5 km2.
In Birma hebben de troepen van het
14e leger een van de sterkste slellinoen
uit de geheele campagne veroverd aan
den weg van Tunggo naar Mawchi in
Oostelijk Birma. Deze stelling heeft gedu
rende vier dagen den opmarsch der Brit-
sche troepen opgehouden.
Op Okinawa is de strijd zo goed als ge
ëindigd. Toen de Amerikaansche troepen
door de Japansche stellingen heengebro
ken waren naar de kust, werd helaas de
Amerikaansche bevelhebber, generaal
Simon Bolivar Buckner, commandant van
het 10de Amerikaansche leger, die zich
in de voorste linies bevond, door een
Japansche granaat gedood.
Uit Washington wordt gemeld, dat ge
allieerde duikbóoten in de wateren tus-
schen Japan en Korea zijn doorgedrongen.
Uit Oslo wordt bericht, dat de verover
de Duitsche U-booten gereed gemaakt
worden voor den oorlog tegen Japan.
De politieke crisis in Belgie
Van Acker, de Belgische minister-presi
dent heeft een radio-rede gehouden, waar
in hij o.a. het volgende verklaarde
De regeering acht het noodig een ver
klaring af te leggen over haar houding
ten aanzien van den terugkeer van den
koning. Deze houding is unaniem aange
nomen en punctueel volgehouden. De re
geering heeft het haar plicht geacht den
koning zoo goed mogelijk in te lichten
over de stroomingen en opvattingen, wel
ke bestaan in België en laat de beslissing
welke hij in het belang van het land noo
dig acht, aan hem over.
De regeering heeft eensgezind haar ont
slag aan den prins-regent aangeboden en
zal zich tot den terugkeer van den ko-
De bibliotheek van de Dr. A. Kuyper-
stichting, welke de geheele boekerij van
wijlen Dr. A. Kuyper bevat en die door
de Duitschers gestolen werd, is in de
kolders onder de Ridderzaal terug gevon
den. Zij scheen niet beschadiqd te zijn.
Een Nieuw-Zeelandsche fokker, de heer
Richardson, biedt aan de Nederlandsche
Regeering een Friesche stamboekstier en
een dito vaars aan. Hij hoopt, dat andere
fokkers zijn voorbeeld zullen volgen. Zoo
komt het oude ras na omzwervingen in
Nederland terug
De enorm groote kaas, die als bijzon
derheid de opening der Alkmaarsche
kaasmarkt opluisterde, is per vliegtuig
naar Engeland vervoerd, om daar aan
Koning George te worden aangeboden.
Men kan geen betere propaganda wen-
schen.
In Eindhoven is de Prinses Margriet
stichting opgericht, welke vier kinderte
huizen zal exploiteeren ten behoeve van
jeugdige patientjes uit het Westen des
lands.
De Minister van Waterstaat en Weder
opbouw, Ir. Tromp, heeft toegezegd, dat
bij den wederopbouw de N.S.B.ers ge
bruikt zullen worden voor het vuile werk,
zooals steenen bikken en puin ruimen.
Van uit Amsterdam wordt gemeld, dat
vele honger-patïenten na een periode van
herstel weer zijn ingestort en dat hun
weerstandsvermogen nog gering is. "Er
heerscht veel dysenterie. En in de wo
ningen blijken tallooze huisvrouwen aan
het eind van hun krachten te zijn, zoodat
hulp zou moeten komen. Maar is die in
voldoende mate beschikbaar De groepjes
meisjes, die daartoe in het Zuiden zijn
opgeleid en daarheen zijn vertrokken,
kunnen nuttig werk doen I
Drie belangrijke figuren uit de arbei
dersbeweging zijn in den oorlogstijd ge
storven, en welMr. Mendels, lid van de
Eerste Kamer, in een concentratiekamp in
Duitschland Louis de Visser, lid van de
Tweede Kamer, eveneens in een kamp Sn
Duitschland, en Edo Fimmen, secretaris
van den Internationalen Transportarbei
dersbond, die in Londen is overleden.
Royal Engineers hebben te Zwolle een
Bailey-brug over den IJssel gelegd, welke
reeds voor het verkeer is opengesteld.
Een hevige ontploffinq heeft zich voor
gedaan in Spijk (Gr.). Er zijn 7 personen
gedood en velen gewond. De ontploffing,
die in een munitieloods plaats had, is
vermoedelijk veroorzaakt door een onvoor
zichtigheid, begaan door leden der B.S.
Naar de K.L.M. directeur, majoor Vos,
meedeelde, zullen K.L.M. vliegtuigen, wel
ken den dienst tusschen Engeland en Ne
derland zullen onderhouden, in militair
verband vliegen. De machines vliegen on
der het Britsche Transportcommando. Het
personeel der K.L.M. is gemilitairiseerd.
Naar Radio Praag meldt, bevinden zich
1000 Nederlanders te Dabrany bij Pilsen,
vanwaar zij per vliegtuig naar ons land
zullen terugkeeren.
Volgens de Deensche radio zal volgen
de week een schip met Deensche goede
ren uit Kopenhagen naar Nederland ver
trekken.
Amsterdam leave centrum
Het leavecentrum (ontspanningsoord) voor
Canadeesche soldaten zal ihans definitief
doorgaan en ongeveer op 20 Juni begin
nen. Het aantal soldaten zal iets minder
dan 7000 bedragen, omdat een gedeelte
naar Hilversum gaat. De soldaten krijgen
72 uur verlof. Zij komen per auto aan het
Olympische Stadion aan worden vandaar
uit over de stad verspreid, waarbij KLM-
stewardessen als gidsen optreden.
Nederl. Landbouw-Gemeenschap
De stichting van één groote landelijke
organisatie, waarin alle bodembeweTkers
van Nederland zullen worden bijeenge
bracht en die tot taak heeft de beharti
ging van alle vaktechnische, economische
en zooveel mogelijk sociale bedrijfsbelan
gen, startte voor de provincies Friesland,
Groningen, Drente en Overijssel met een
bijeenkomst te Assen op 16 Juni en voor
de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland
en Utrecht op Vrijdag 22 Juni te Utrecht.
Naar wij vernemen zullen de provincies
Gelderland, Limburg, Noord-Brabant en
Zeeland straten in den loop van de vol
gende week op een nader bekend te ma
ken plaats en tijd.
Het voorloopig landelijk bureau is ge
vestigdSchelmsche weg 15, Arnhem,
terwijl het voorloopig provinciaal bureau
bureau is gevestigd Zonnebloemstraal 37,
Goes.
Onze kolenvoorziening
Met onze kolenvoorziening ziet het er
helaas niet mooi uit. Een gevolg hiervan
is, dat onze gas, stroom, textiel en aarde
werkvoorziening moeilijkheden ondervin
den.
Niet alleen is de productie tot ongeveer
de helft van het voorooilogsche peil ge
daald, doch ook het vervoer speelt daar
bij een belangrijke rol.
Verwacht mag echter worden, dat de
Maas, een van de voornaamste vervoers
wegen voor onze Limburgsche kolen, on
geveer 20 Aug. van versperringen zal zijn
gezuiverd, In afwachting daarvan moeten
de mijnen een voorraad gaan voimen
voor den komenden winter.
In het Ruhrgebied liggen 6 millioen ton
kolen boven den grond, doch tengevolge
van de vernielde spoor- en waterwegen
kunnen deze helaas niet vervoerd wor
den. De gas-kolenvoorziening baart even
eens zorgen. Getracht zal worden de mijn
Maurits, waar het grootste gedeelte van
onze gaskolen wordt geproduceerd, door
meer mijnwerkers te doen bewerken,
A.N.P.
Friesche aardappelen naar
het Westen
Bij het openen van de scheepvaart tus
schen Friesland en Holland gingen de eer
ste week bijna 6000 ton aardappelen
naar het Westen. Eind Mei was het ver
voer al tot meer dan 10.000 gestegen, al
dus de „Leeuwarder Koerier".
De directie van de V.B.N.A. heeft mee-
gedeld, dat op een verdere verzending
van 30.000 tot 40.000 ton in snel tempo
kan worden gerekend.
ning met de afdoening der zaken bezig
houden.
Terwijl op het uiteindelijk beslui! van
den koning wordt gewacht, maant de re
geering het volk aan kalmte en orde te
bewaren. Zij zal zich uitsluitend laten
leiden door de allerbelangrijkste zaken
van het land en het verlangen om de na
tionale eenheid te bewaren.
Volgens A.F.P. zijn alle voorbereiding
voor een algemeene staking, voor hel
geval, dat de koning terugkeert, genomen.
Voorts wordt gemeld, dat het bureau
der liberale partij de houding der liberale
ministers in het kabinet Van Acker goed
gekeurd heeft en zich dus voor het af
treden van den koning heeft uitgesproken.
Nieuw incident in Syrië
Naar Reuter meldt, hebben Syrische bur
gers Zaterdag een aanval gedaan op een
Fransche kazerne. Britsche troepen kwa
men tusschenbeide en ontwapenden de
Fransche troepen, die naar elders
werden overgebracht.
De Syriërs waren deels gewapend en
klommen over de muren van de kazerne.
De Fransche soldaten vuurden onmid
dellijk, twee der aanvallers werden ge
dood en 4 gewond.
HONGARIJE.
De vroegere Hongaarsche minister-pre
sident Imrédy en leider der Hongaarsche
pro-nazipartij, is door Amerikaansche troe
pen gearresteerd.
Imrédy werd minister-president in 1938
en vaardigde toen de ant-Joodsche wet
ten uit in Hongarije.
Daar documenten evenwel aantoonden,
dat hij zelf van Joodsche afstamming was.
moest lui in 1939 aftreden en begon kort
daarop zijn eigen pro-nazi organisatie en
bepleitte grooter deelname van Hongarije
aan den oorlog tegen Rusland. Hij staat
nu op de lijst van oorlogsmisdadigers van
de Hongaarsche regeering.
DUITSCHLAND.
De Russische commandant van Berlijn
is door een ongeval om het leven geko-
ZWEDEN.
Radio Stockholm meldt, dat graaf Ber-
nadotte, hoofd van het Zweedsche Roode
Kruis en lid van Himmlers staf, S.S. bri
gadecommandant Walter Schellenberg,
Zweden per vliegtuig verlaten hebben, op
weg naar het geallieerde hoofdkwartier
in Frankfort a. d. Main.
VEREENIGDE STATEN.
Volgens de „Daily Mail" zal er in Ber
lijn een groote overwinningsparade plaats
hebben voor de „Big Three", van uitge
zochte afdeelingen van de Britsche, Ame
rikaansche en Russische legers. Het zou
evenzeer de bedoeling van de parade zijn
om de Duitschers een indruk te geven van
de volledigheid der geallieerde overwin
ning als om hulde te brengen aan den
triomf der geallieerde legers.
Lijst van oorlogsmisdadigers
Lord Wright, voorzitter van de commis
sie der vereenigde naties voor oorlogs
misdaden, heeft medegedeeld, dat de lijst
der oorlogsmisdadigers, die naar aanlei
ding van beschuldigden uit diverse lan
den opgemaakt werd, de namen van 2524
Duitschers, 110 Italianen, 2 Albaneezen,
17 Bulgaren, 2 Hongaren en 2 Roemenen
bevat.
De Franschen zijn thans bezig, de
streek van Val d'Aosta, in het Noord-
Westen van Italië, dicht bij de grens, te
ontruimen. Dit zal de regeling op de aan
staande vredesconferentie vergemakkelij
ken.
Een Nederlandsche arts uit het
concentratiekamp Auswitz teruggekeerd
De massamoord op Nederlandsche Joden
In een ziekenhuis te Amsterdam wordt
op het oogenblik een Nederlandsche arts
verpleegd, die dezer dagen uit Duitsch
land, als een der weinigen, die aan de
hel van het Poolsche concentratiekamp
Auswitz is ontkomen en waarin vele tien
duizenden Nederlandsche Joden zijn ver
moord, is teruggekeerd.
Het is de arts A. Witlenburg, met wien
een redecteur van A.N.P.-Aneta een on
derhoud heeft gehad en die de vreeselijke
gruwelverhalen, welke de bevolking der
geallieerde landen zoo moeilijk kon ge-
looven. omdat zij getuigden van beest
achtige wreedheden der Duitschers, vol
komen bevestigde.
Onze zegsman deelde mede, dat in to
taal ongeveer 100.000 Nederlandsche Jo
den via Westerbork naar Duitschland en
Polen zijn vervoerd. Men schat het aan
tal personen, dat in Celle en Theresien-
stadt is terecht gekomen, op ongeveer
5000.95 pet. is dus naar Polen vervoerd,
voornamelijk naar kampen te Auswitz. Bij
elke aankomst van een transport werden
er 250 personen uitgezocht, de jongste
en de sterkste mannen en vrouwen en
deze werden naar de kampen gebracht.
Toen ik, aldus deze arts, met een trans
port van 2000 Joden uit Nederland te
Auswitz aankwam, werden er 100 vrou-
ven en 130 mannen uitgekozen en alle
anderen werden per auto onmiddellijk
doorgestuurd naar de gaskamers.
Een kleine berekening heeft mij geleerd,
dat, toen ik in Februari 1944 in het kamp
aankwam, op deze wijze reeds twee en
en half millioen Joden van verschillende
nationaliteiten den gasdood in dit kamp
hadden gevonden. Dit was een methode,
de meest directe, door de Duitschers toe
gepast om zich van menschen te'ontdoen.
De tweede methode was de z.g. selectie.
Een of tweemaal was er een selectie-ap
pèl en dan werden de lichamelijk zwakke
Joden door den S.S.-arts uitgekozen en
naar de gaskamers verwezen. Het be
hoeft geen betoog, dat zich hierbij ver
schrikkelijke tooneelen afspeelden.
De particuliere wreedheden van de be
wakers, welke dikwijls den dood tenge
volge hadden, laat ik hierbij nog buiten
beschouwing.
Wanneer we de rekening opmaken, zal
zonder twijfel blijken, zoo vervolgde dok
ter Wittenburg, dat van de ongeveer
95.000 Nederlandsche Joden, die naar Po
len zijn vervoerd, er misschien nog 1000
in leven zijn en ik ben bang, dat dit
cijfer nog te hoog zal zijn.
Dat ik nog in leven ben, dank ik voor-'
namelijk aan het feit, dat er in de kam
pen een groot tekort aan artsen was. In
Mei 1944 ging ik naar een Hongaarsch
werkkamp in Neder-Silezië, waar ik acht
maanden vertoefde als chef-medicus. Het
sterftecijfer in dit kamp was vooral in de
wintermaanden buitengewoon hoog, om
dat de kleeding volkomen onvoldoende
bleek te zijn. In Februari 1945 werd dit
kamp ge-evacueerd in verband met de
nadering der Russen. Evacuatie op Duit
sche manier heeft een bepaalde tactiek.
Men loopt 40 km. per dag, wie niet meer
mee kan wordt met een nekschot afge
maakt.
Zoo kwam ik in het Sudetenland te
recht en daar werd ilc met 120 man in
een gesloten goederenwagen gestopt.
Hierin werden wij 100 uur rondgesleept
zonder eten of drinken. Het sterftecijfer in
de wagons was hoog, enkele honderden
slachtoffers kwamen om door uitputting
en vertrapping. Ten slotte lcwam ons
transport in Zuid-Duitschland in het plaats
je Flossenburg bij Weiden. Maar lang ble
ven wij hier niet, want spoedig kwam ik
in Gotha terecht, waar de toestanden in
een tentenkamp erbarmelijker waren dan
ik ooit tot dat moment had meegemaakt.
Overdag werkten wij in de steengroe
ven, 's nachts martelden wij met de ver
moeidheid, de slaap en de pijn met acht
man in een brits, waarin slechts plaats
was voor vier. Zoodoende moesten wij
op onze zij liggen, stroo of iets anders
was er niet. het sterk vermagerde lichaam
lag op het harde hout.
De laatste weken van dezen tocht wa
ren de ergste. Ieder oo'genblik werden we
„ge-evacueerd", zwierven rond onder zeer
strenge bewaking, in enorme dagmar-
schen, vrijwel zonder voedsel en drinken
en er waren dagen, dat we leefden van
de bladeren van de paardebloem en van
grassen.
Een keer kreeg ik opdracht om met een
vrachtauto achter de marcheerende co
lonne te rijden om de lijken van hen, die
vielen, te verzamelen en te begraven. Op
dien eersten dag moeten het er honderden
zijn geweest, maar ik heb ze niet geteld.
Het slot kwam ergens in de buurt van
Neurenberg in Zuid-Duitschland, het was
op 24 April. De S.S.-bewakers liepen nog
om ons heen en 300 meter voor ons za-
gen we plotseling enkele tanks. Dit moes
ten Amerikanen zijn, we liepen uit de rij
en ditmaal schoten onze bewakers niet,
zij vluchtten weg. Volkomen uitgeput heb
ik in een ziekenhuis in Neuenberg gele
gen, ik kreeg vlektyphus en op het kantje
af ben ik er gekomen. Toen ging ik met
een Fransche ambulance naar Regensburg
en vandaar per vliegtuig naar Eindhoven.
Een luxe auto bracht me naar Amsterdam.
En deze medicus vextelt verder van de
vreeselijke gruwelen, want de geheele
menschheid moet en zal weten wat er in
de afgeloopen jaren in de concentratie
kampen en speciaal die in Duitschland
en Polen is gebeurd
