i ViilJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Australiërs ondervinden krachtiger
tegenstand bij Broenei
Verheldering van den
politieken hemel
200.000
Nederlanders
Herlevend 's
-Gravenhage
NUMMER 185 Vri'da9 15 Juni 1945
Algemeene Leiding j
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boerma
Hoofdredacteur i
J. Koekebakker
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
Jappen steken de stad en olievelden in brand
IL Iti de Europ. wereld rondom
B. De toepassing verder
3. Het derde geval is Italië zelf.
Bonomi is afgetreden. Hij was ook wel
gecompromitteerd door vroegere weifelen
de houding tegenover het fascisme. Ge
lijk ook de koning en de kroonprins niet
geheel zuiver op de graat zijnhoelang
hebben ze niet met Mussolini geliebaü-
gelt De eisch, dat de .jonge kleinzoon
van acht jaar koning zal worden, komt
daaruit voort.
Voor Bonomi is een tv/eetal candidaten
mogelijk als opvolger. De een is de so-
ciailst Pietro Nenni. Deze komt dadelijk
met een klaar geluidwaarom gaan de
geallieerde troepen niet uit Italië weg
Wij kunnen het nu best alleen af
Een nieuw probleem voor overleg tus-
schen de groote drie.
Kan men Italië, het heethoofdige Italië,
zoo maar zijn gang laten gaan Nu al
Wij meenen, dat als Nederland nog een
poos Canadeesche bezetting noodig heeft,
er voor Italië nog wel meer reden is
Maar principieel gaat Italië onder zijn
nieuwe bestuur vrij zeker in democratische
richting, en zal aan den Volkenbond geen
ernstige moeilijkheden in den weg leg
gen, naar mag worden verwacht.
4. Thans nog overzien de erfenis van
Hitiers eenmaal groote rijk.
Het internationaal Tribunaal zal snel
recht moeten doen, zoo wordt vooral in
Amerika verlangd. Hetzelfde als wij bij
ons verlangen. In Keulen besloot men,
de veroordeelden te onthoofden. Hoe dat
bij de Russen te werk gaat is ons niei
bekend, wel is zeker, dat zij niet lang
dralen met de uitvoering van de vonnis
sen tegen de nazi's en hun handlangers.
In Roemenië, dat ook onder Russïschen
invloed staat, worden de zuiveringsmaat
regelen ook gestreng doorgevoerdde
journalisten, die in pro-Duitschen zin ge
schreven hebben, krijgen zware straffen.
Twee werden er -ter dood veroordeeld,
acht tot levenslange gevangenisstraf, en
vier tot straffen van 12 tot 20 jaar. Ik
denk niet, dat onze journalisten die voor
het Duitsche regime hebben gewerkt, zul
ke straffen van onze tribunalen verwach
ten i Maar wie weet
De Controle-Raad is met haar werk
zaamheden begonnen en de Angelsaksi
sche legers moeten een eindweegs terug,
omdat Rusland een gröoter deel te be-
heeren krijgt, dan vermoedelijk eerst ver
wacht werd. Voor de sterke bestrijding
van alle nazi-invloed is dit niet ongunstig.
Want er bereiken ons wel eens geruch
ten, dat de Engelschen en Amerikanen
niet altoos het gevaar van het wroetende
nationaal-socialisme inzien
En hoe groot /is niet de schuld, die dit
regime op zich heeft geladen
De gruwelen van de kampen worden nu
verbeeld in een Russische film het wordt
de film van een „doodenkamp"met alle
gruwelen op het doek gebracht, die be
kend zijn geworden. En hoeveel wordt er
nimmer bekend Het allerverschrikke
lijkste hebben de dooden mee in hun
graf genomen. Een eeuwige vloek en een
eeuwige schande. Wie er schuld aan
hebben
Ergens wordt terecht betoogd, dat de
Duitsche onderwijzers in groote massa
hebben gehoorzaamd aan het bevel tot
langzame volksvergiftiging, die het Hitier-
regime wilde invoeren. Zijn zij dus niet
allen mee schuldig
Een een groot deel van de Duitsche
kerk, had deze niet al te veel meegaand
heid tegenover de eischen van de Nazi's
Zelfs een man als Niemöller, die zoo lang
in concentratiekampen heeft gezeten, en
nu gelukkig vrij is gekomen, heeft zich
niet absoluut schrap kunnen zetten. Hij
had nooit kwestie met Hitier zelf, zei hij.
En in het begin van den oorlog heelt hij
zich opgegeven om weer duikbootkapi-
Karei de Groote Keert terug
met kroon, scepter en zwaard
Het stoffelijk overschot van ICarel de
groote, wiens dood in 814 de aanleiding
was tot de scheiding in Midden- en West-
Europa, zal naar den krocht van de ka
thedraal te Aken terugkeeren.
De kist van den keizer, zijn kroon,
scepter en zwaard, alsook talrijke oude
juweelen, kunststukken en historische do
cumenten, werden reeds in 1939 uit Aken
naar een kopermijn nabij Siegen in ver
zekerde bewaring overgebracht.
De bisschop van Aken heeft van de ~e-
allieerde overheden verkregen, dat al deze
merkwaardigheden opnieuw in de Dom
kerk van de oude leeizersstad zouden be
waard worden. „Het laatste Nieuws."
tein te worden. Keitel had hem niet aan
genomen.
Maar het gaat ook in Duitschland zelf
thans in de goede richting. Als de streng
nu maar stijf wordt gehouden Alleen
vertrouwde anti-nazi's mogen mee rege
len, zoo moet steeds het parool zijn. Zoo
werd in Stiermarken, een provincie van
Oostenrijk, een regeering gevormd van
sociaal-democraten, communisten en chris-
telijk-socialen.
Maar in Boven-Ooslenrijk werd nog on
langs door 300 leden van de S.S. verbe
ten gevochten. Wie weet hoevelen er nog
ronddolen, in bosschen en velden Wel
mogen de bezettingstroepen de oogen
open houden.
5. Tot slot voegen we enkele opmer
kingen over verschillende landen samen.
Noorwegen verheugt zich over de
terugkomst van koning Haakon. Zooais
wij ons verheugden over de tedugkomst
van koningin Wilhelmina. De banden zijn
des te sterker gebonden door de lange
afwezigheid
Maar anders is dit in België. Daar blee;
de koning als gevangene in het midden
zijns volks en werd lqter in ballingschap
gevoerd. Maar er gaan veel stemmen op,
die hem niet terug willen. En de motieven
zijn niet geheel uit de lucht gegrepen. Hij
overweegt wel zeer ernstig, na het ge
sprek met Van Acker, of hij niet liever
bedanken zal.
Intusschen namen alle leden van het
burgerlijke huis des konings gezamen
lijk ontslag. Zou dat niet beteekenen de
ratten verlaten het zinkende schip
In Noorwegen voltrekt zich onderwijl
wat ook elders reeds is gebeurd of bezig
is te gebeuren Op verzoek van het Vak-
vereenigingssecretariaat is er een coalitie
gevormd tusschen de socialisten en de
communistische partijen. Misschien komt
het bij ons nog veeleer tot een coalitie
tusschen alle democratische elementen, de
communisten en de sociaal-democraten in
cluis. Eenheid in democratie, naar de
oude leuze van vlak voor den oorlog, die
moet het dan ook doen, daarop zal de
nieuwe wereld worden gebouwd
Wij overzagen in vogelvlucht zoowel de
binnenlandsche als de buitenlandsche po
litieke wereld. En zeker is er nog veel,
dat anders moet en anders kan.
Doch een verheldering van den politie
ken hemel is toch, meenen wij, niet te
miskennen.
Aarzelend en onzeker, maar toch doel
bewust, zoekt de menschheid van Eurooa
en Nederland haar weg door den chaos
van den tijd Red.
Op zoek naar
Niemand weet precies waar deze zich
bevinden. Zij zwerven van Oost- naar
West-Duitschland over een gebied, dat
duizenden vierkante km. groot is.
Uit West-Duitschland zijn de meesten
als naar Nederland gebracht. Ook uit
Silezië zijn enkele groepen gekomen, die
eerst door de Russen en daarna door de
Amerikanen werden geholpen. Maar van
ongeveer tweehonderdduizend is het tot
op heden niet mogelijk geweest, de ver
blijfplaats te vinden. Overste van Os,
chef van den Repatrieeringsdienst van
het Militair Gezag, zoekt naar hen.
In elke stad, in elk dorp zijn Nederlan
ders, die hun uiterste best doen den weg
naar huis te vinden. Het is een zich voort
durend verplaatsende menschenmassa, die
langs duizenden wegen vloeit.
Geallieerde legereenheden helpen hen
met voedsel of richten kampen voor hen
in, maar er is geen instantie, die precies
kan vertellen, waar deze menschen nu
eigenlijk zijn en wat voor menschen zich
daar bevinden. Er is geen behoorlijk
werkende verbindingsdienst wellicht
doordat deze ontstellende chaos een ieder
overdonderd heeft. Zelfs indien de oor
spronkelijke repatrieeringsdienst beter op
gezet ware, dan nog zou het resultaat
niet bevredigend zijn geweest. Inderdaad
een mager compliment.
De moeilijkheden en de verrassingen
zijn vaak verbijsterend. Hier is een voor
beeld Terwijl de Overste met zijn vlieg
tuig op jacht naar landgenooten ging, ar
riveerde in Den Haag een Nederlander,
die uit het dorp Troebitz kwam, 5 km. ten
Oosten van Torgau. Op 9 April zonden
de Duitschers 2500 Nederlandsche Joden
naar Theresienstadt. Onderweg stierven
er 200 van uitputting. De opmarsch der
geallieerden was oorzaak, dat dit trans
port aan zijn lot overgelaten werd. De on
verwacht in vrijheid gestelde menschen
vervoe.jden zich te Troebitz, waar vlek
ziekte onder hen uitbrak. Toen mijn zegs
man op 30 April het kamp verliet, waren
reeds 600 menschen overleden.
Nu is het onmogelijk eenig bericht over
deze menschen té krijgen.
Zijn zij nog in Troebitz Of hebben de
Russen zich over hen ontfermd Het gaat
hier om een enkele groep, maar er zijn
honderden van dergelijke kleine kolonies,
met wie elke verbinding ontbreekt en
Saigon gebombardeerd
TWEEHONDERD geallieerde vrachtsche
pen voeren voortdurend versterkingen aan
voor de Australische troepen op Borneo.
Ze ontmoetten gisteren krachtiger tegen
stand tijdens den opmarsch naar Broenei.
Groote rookwolken en branden, welke
waargenomen worden, wijzen erop, dat
de Japanners bezig zijn de stad en de
nabijgelegen olievelden te vernietigen.
Australische troepen, die na een op
marsch van 10 km. een vliegveld bij
Broenei veroverden, waren volgens de
laatste berichten nog slechts 3 km. van
de stad verwijderd.
Ook op het eiland Labuan is versterkte
Japansche tegenstand ontmoet. De gealli
eerde luchtmacht en zeestrijdkrachten ge
ven voortdurenden steun aan de troepen
te land.
Ongeveer 30 Amerikaansche bommen
werpers van de Philipijnen hebben een
aanval gedaan op de marinebasis Saigon
in Fransch Cochin-China.
Vliegtuigen van Okinawa vielen vlieg
velden in Japan aan.
Geallieerde vlooteenheden hebben eilan
den van de Koerillengroep ten Noorden
van Japan gebombardeerd.
Volgens correspondenten heeft de Itali-
aansche ambassadeur in Washington
voorgesteld, dat de Italiaansche vloot zal
deelnemen aan den strijd in den Pacific.
VEREENIGDE STATEN.
President Truman heeft Woensdag op
zijn persconferentie verklaard, dat de de
finitieve beslissing over datum en plaats,
waarop hij Churchill en Stalin zal ont
moeten, genomen is. Hij zeide, dat zijn
speciale afgezanten Joseph Davis en Har
ry Hopkins uit Londen en Moskou zijn
teruggekeerd na bevredigende voltooiing
van hun missies.
Gromyko, voorzitter van de Sovjet-
delegatie te San Francisca, heeft een door
de Amerikaansche radio verspreide ver
klaring tegengesproken over het aanvaar
den door Rusland van een gemeenschap
pelijke interpretatie van de tijdens de
waarover geen enkele instantie inlichtin
gen kan geven.
De burgemeester van Den Haag heeft
alle bouwmaterialen die in de stad be
schikbaar zijn, geblokkeerd. Zij zullen al
leen mogen worden gebruikt voor goed
gekeurde werken. Dit geschiedt om het
noodzakelijkste den voorrang te doen heb
ben, daar 't materiaal maar schaarsch is.
In het Zuiden van ons land is de „Al
gemeene Bond van Ambtenaren bij de
Rechterlijke Macht" opgericht. Het voor-
loopig bestuur is gevestigd te Middelburg,
voorzitter A. H. Verbeek, secretaris P. C.
J. Smith.
Een groot aantal meisjes, die daarvoor
eerst een cursus hebben doorloopen, zijn
uit Brabant naar Holland en Utrecht ver
trokken, om daar hulp te verleenen bij het
verzorgen van noodlijdenden. Zij zullen
ongeveer twee maanden wegblijven.
In Waalsdorp is weer een massagraf
ontdekt, waarin zich 53 lijken bevonden.
Weer een verborgen gruwel van de Duit
sche beulen
In de „Vakbeweging" schrijft E. Ku-
pers, voorzitter van het Ned. Vakverbond,
een artikel over het streven naar eenheid
in de vakbeweging. In den oorlog is ge
bleken, dat de Roomsch Katholieke en
Protestantsch-Christelijke Vakbonden niet
bereid waren in één vakbond samen te
smelten. Toen is een samenwerking aan
vaard, met overeenstemming over een
sociaal en economisch -rogram. Voor een
eenheidsvakbond is dus thans nog geen
plaats, zegt Kupers. Wordt dit streven
doorgezet, dan komt er een vierde vak
bond bij, en dat is nergens noodig voor.
200 jongens uit Dordrecht zijn in Hoo-
gerheide aangekomen, om daar een ge
zondheidskuur te doen. Deze uitzending
was reeds tijdens de bezetting voorbe
reid
Prof. Goudriaan is door de regeering
benoemd tot Rijksadviseur over de gehee-
le energie-voorziening van ons vaderland.
Zoowel de opvoering en regeling der pro
ductie van kolen, turf en hout, alsook de
mogelijke invoer vallen onder zijn ressort.
Het is bij hem in goede, voortvarende
handenRed.
Krim-conferentie opgestelde formule be
treffende de stemming in den ontworpen
veiligheidsraad Hij verklaarde, dat de
delegatie geen verklaring van dezen aard
heeft afgelegd, zoodat het bericht daar
omtrent op fantasie berust.
Een Australisch voorstel tot het beper
ken van het veto-recht voor de „Big Five"
tot directe actie tegen agressie, werd met
20 tegen 10 stemmen op de San Francisco-
conferentie verworpen.
TRIEST.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag
hebben formaties van kleine partijen te
Ttriëst Italiaansche vlaggen van gebouwen
en huizen gerukt en de vlaggen, die het
kruis van Savoye droegen, verbrand.
NOORWEGEN.
Op 8 October worden in Noorwegen ver
kiezingen voor het parlement gehouden.
De gemeenteraadsverkiezingen zullen op
19 November plaats vinden.
In Noorwegen zijn tot dusver 15924 ver
raders, de helft van het aantal aanhangers
van Quisling, gearresteerd.
De Duitschers hebben van de 1.750.000
mijnen in Noorwegen er thans 250.000
opgeruimd. De Duitsche verliezen waren
daarbij 60 dooden en 100 gewonden.
OOSTENRIJK.
Weenen zal in vier zones moeten wor
den verdeeld, voor elk der vier grooten
een deel ter controle. Er is nu verschil
van opvatting. Rusland wil de grenzen
der stad van 1938 tot grondslag nemen.
De anderen willen de stad naar haar
tegenwoordige grenzen.
Naar de voorzitter van democratische
Oostenrijkscho schrijvers en journalisten
in zijn openingstoespraak van de eerste
bijeenkomst na den val van het nazi-
reqiem mededeelde, is de groote Oosten-
rijksche schrijver Stephan Zweig over
leden.
DUITSCHLAND.
In Keulen zijn dr. Hermann Reuschner,
een nazi-autoriteit, en 15 van zijn mede
werkers qearresteerd. Reuschner had een
illegaal contact met andere nazi's onder
houden en zichzelf „Leider van de regee
ring voor het gebied van Keulen" ge
noemd. Hij had bijna 27.000 R.M. aan
zijn helpers betaald.
Alle ambtenaren en ander personeel
van de gemeente München, die voor 30
Jan. 1933 lid zijn geweest van de Nat.
Soc. Partij of van haar neven-organisaties,
zullen met onmiddellijken inqang worden
ontslagen. Zij, die tot de S.S. behoorden,
of dragers van de bloed-orde en van het
nat. soc. eere-teeken in goud, zullen, on-
Als men Den Haag binnenrijdt van de
richting Utrecht of Amsterdam, dan pas
seert men onvermijdelijk het Bezuidenhout,
het eens zoo mooie stadsdeel van de Re
sidentie, dat thans herschapen is in een
vierkante kilometer puin.
De ruïnes teekenen zich beangstigend af
tegen de diepblauwe lucht en een zoel
voorjaarswindje probeert ons wat stof in
de oogen te waaien.
Ietwat verdwaasd en ontgoocheld wen
den wij onzen blik van dit trieste tafereel
af en staren naar het Haagsche Bosch,
waarvan de naam alleen in de geschie
denis zal voortleven, omdat er van bosch
geen sprake meer kan zijn. Hier en daar
ziet men nog groepjes boomen staan, maar
bijna alles is omgehakt. Een groote tank
gracht werd dwars door dit schoone stukje
natuur heen gegraven, dat hierdoor zoo
meedoogenloos werd vernietigd. (Milita-
rische Notwendigkeit En achter die tank
gracht verheft zich een groote, dikke muur,
dat is de Vesting. Een stad apart, met
gezellige woningen en vriendelijke tuin
tjes, maar helaas een doode stad, zon
der menschen, volgestopt met mijnen en
booby-traps.
En toch Den Haag herleeft weer. We
zien deftige menschen, met parapluie en
acte-tasch (om de deftigheid nog te ver-
hoogen) de trappen van de departementen
oploopen en dezelve weer afdalen.
De uitgaande wereld zit weer op de
café-terrassen achter een glaasje met Joost-
weet-wat erin, dat blijkbaar toch gesa-
geacht eenigen datum, eveneens ontslagen
worden.
Martin Bormann, de vroegere plaatsver
vanger van Hitier, en hoofd van Hitler's
kanselarij, is volgens Radio Berlijn ge
arresteerd.
De haven van Bremerhaven is Woens
dag geopend. De eerste twee groote Duit
sche schepen vertrokken van hier naar
Engeland onder Amerikaansche vlag.
CASABLANCA.
Armand Annet, de Eransche gouverneur
van Madagascar, die bevel tot tegenstand
gaf, toen de Engelsche troepen daar land
den, is te Casablanca gearresteerd.
ENGELAND.
Een delegatie van leiders der Russische
Orthodoxe kerk is in Engeland aangeko
men. Zij bracht een boodschap van Pa
triarch Alexei over aan den Aartsbis
schop van Canterbury.
Churchill heeft tijdens de debatten in
het Lagerhuis officieel de verklaring van
Pétain tegengesproken, dat de overeen
stemming was tot stand gekomen tusschen
de Britsche regeering en de regeering van
Vichy.
Churchill deelde mede, dat een gehei
me koerier van Pétain hem in October
1940 in Londen had bezocht. De koerier
had geen voorstellen bij zich en het doel
van zijn bezoek schijnt geweest te zijn
de stemming in Engeland te peilen en
de vooruitzichten, wat betreft den verde
ren tegenstand.
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Het Roode leger heeft thans de admi
nistratie van 43 industrieele ondernemin
gen aan de Tsjecho-Slowaaksche autori
teiten overgegeven;
Hierbij bevinden zich fabrieken van me
dicamenten, voedingsmiddelen, telefoon-
en telegraafïnstallaties.
In Tsjecho-Slowakije zijn reeds 10.000
Duitschers aan herstelwerkzaamheden be
zig. Een voorbeeld voor onze regeering,
als wij straks handen te kort zouden ko
men
VATICAANSTAD
Het Vaticaan heeft een officieele ver
klaring afgelegd over de pogingen van
den Paus om Mussolini te bewegen af te
zien van het verklaren van oorlog aan
Engeland en Frankrijk in 1940. Bij de ge
publiceerde documenten is een brief van
den Paus aan Mussolini, waarin zijn vu
rige wensch wordt geuit, dat Italië voor
een oorlog mag worden gespaard.
Mussolini antwoordde hierop, dat, in
dien Italië in den oorlog ging, dit ge
schiedde, omdat de eer en de belangen
van het land dit absoluut noodzakelijk
maakten.
voureerd wordt. Zij bespreken met dicht
bij elkander gestoken hoofden zwaarwich
tige problemen, of lezen de krant, of rod
delen over Militair Gezag, of ze rooken
„zwarte" sigaretten en praten over de
bestrijding van de „marché noire", wat
altoos beter klinkt dan zwarte handel.
Kortom er komt weer leven in. De
grauwe gezichten van de menschen krij
gen een extra beurt van de zon. En er
draaien weer een paar bioscopen aan
de kiosken koopt men weer zijn krant
er rijden weer trams en men krijgt binnen
kort gas en electrïciteit.
De voedselnood is wel haast van de
baan, alleen brood is nog onvoldoende
aardappelen worden vooral van het Oos
ten des lands, de laatste week, aange
voerd. Eij gebrek aan gas kookt men het
middag-eten op de Majo, een miniatuur
kacheltje, waarin men wat hout doet en
bovenop een schep asphalt.
Het rooien van boomen heeft in Den
Haag catastrophale afmetingen aangeno
men, langs grachten en kanalen is bijna
alles omgehakt, terwijl het plaveisel wat
gestookt kon worden op vele plaatsen is
opgebroken en meegenomen, om in de
Majo te worden verbrand en er het eten
op te koken.
De* eene dag stookt men van de Beek
laan, de andere dag van de Regentesse-
laan.
Ik sprak van herlevend 's Gravenhage
en inderdaad, langzamerhand gaat het
weer herleven, al zijn we dan nog maar
aan het begin, het heele prille begin.
H.
CONVOOI NAAR HOLLAND
