VRIJE STEMMEN
De strijd op Okinawa
spoedt ten einde
De laatste loodjes te San Francisco
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Hoe langer hoe gekker
Ie JAARGANG
NUMMER 181
Maandag 11 Juni 1945
Algemeene Leiding i
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boerma
Hoofdredacteur t
J. Koekebakker
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
VROME WENSCHEN
REIZEN ZONDER REISVERGUNNING
Welk een ideaal rijst daar op voor on
ze verlangende oogen
Wie onzer heeft niet wel zijn ongeduld
staan te verbijten, als hij- uren en uren
in de rij moest staan voor een onnoozele
vergunning om een boodschap in Goes
of Middelburg te gaan doen, terwijl je
toevallig woonde aan de andere zijde van
den Sloedam
En als je eens verder moest, eens naar
het buitenland moest eraan, d.w.z. buiten
Zeeland wilde komen, dan was er weder
om geantichambreer noodig van je welste
voordat het zalige papiertje in je bezi.
was qekomen.
In den eersten tijd na de bevrijding
vonden we dat alles heel gewoon.
Onder de Duitschers waren we het
noq wel erger gewend
Daar kon je soms geweldig worden af
gesnauwd, en was er groote kans dat je
niet kreeg wat je wenschte, als je geen
machtige beschermer of een kruiwagen-
tje had.
Van zulke dingen was nu geen sprake
meer. Of toch soms nog wel? Er gaan
wel eens geruchten over sommige tra
jecten en vergunningsmogelijkheden
Goed, in den beginne vonden we he',
vragen van een permit, zooals het toen
in de volksmond ging heeten, dood ge
woon.
Maar nu zijn we al meer dan een hali
jaar vrij. Een vijand bestaat er niet meer.
Zooals onze kriticaster al opmerkte, voor
het weren van verkapte N.S.B.ers helpt
het niet afdoende of men al controle-pos
ten uitzet, en reisvergunningen vraagt.
En die N.S.B.ers en consorten worden
in hun eigen woonplaats wel ingepikt.
Een gevaar voor overbrenging van be
smetting bestaat er heelemaal niet meer
tusschen de verschillende deelen van
Zeeland en de naburige provincie Bra
bant.
Neen, we hebben het hier nu niet eens
over een reis naar het Noorden of hel
Noordwesten van ons land. Daarover
wellicht later eens. Ook een reisje naar
het eveneens vreedzame België laten we
voorloopig buiten beschouwing. Maar wi,
vestigen alleen onze aandacht op Zee
land, en het contact tusschen de verschil
lende deelen. Moet dat nu altoos maar
zoo doorgaan, die controle van fietsers
en automobilisten en voetgangers op den
Sloedam, en overal elders bij rivierover
gangen En moet altoos maar een wacht
post van marechaussee geposteerd staan
bij den uitgana van het station in Goes,
en binnenkomen in de wagons van de
treinen die uit Goes naar Middelburg
vertrekken
Waarom is toch langer al die drukte
noodig
Doen wij dan zoo geweldig veel kwaad,
als wij, Zeeuwen, ongehinderd ons zou
den kunnen verplaatsen over heel ons
gewest
Ook het contact met Brabant is zoc
gemoedelijk en zoo rustigjes, zonder eenig
denkbaar gevaar. Dan toch maar voort
gaan met het etaleeren van al die ge
wapende mannen, die ons steeds doen
denken aan een groot concentratiekamp,
waarin we allemaal zoetjes opgeborgen
zitten
Hebben wij Zeeuwen en ook de Bra
banders dit aan hun loyale houding te
genover Vaderland en Vorstenhuis ver
diend
Wie kan nog een steekhoudende reden
opgeven voor al deze onzinnige belemme
ringen van het normale verkeer in een
economisch reeds herlevende provincie
Ge zegtmaar dan keeren er veel te
veel evacuees naar hun verdronken of
verwoeste woonplaatsen terug
Ik v/eet niet, of ze dat doen zullen,
als er werkelijk geen huis meer voor ze
staat. En mocht dit gevaar niet denk-
beeldig zijn - we zijn toch niet allemaal
evacuees. Dan kan desnoods de teruakeer
naar de vroegere woonplaats aan stren
gere bepalingen worden onderworpen.
Maar voor allen die niet in deze termen
vallen, geldt dit bezwaar toch niet.
Dus, v/aarde gezaghebbers, die dit moe
ten beslissen, hier staat nu niet een
„vrome" wensch, maar eigenlijk een drin
gende eisch voor heel herlevend Zeeland
en Brabantgeef ons het vrije reisverkeer
tusschen onze beide provincies, en in onze
eigen provincie» geheel onverkort terug.
En wel zoo spoedig mogelijk.
De ambtenaren en de politiemannen die
hiermee zijn belast, komen dan. vrij voor
nuttiger taak Red.
200.000 Japanners
in Indo»China geïsoleerd
Radio Tokio heeft het Japansche volk
voorbereid op het verlies van Okinawa.
Dit strategisch gelegen eiland zal er na
de verovering toe bijdragen, dat de lucht
oorlog tegen Japan met nog meer inten
siviteit dan voorheen zal worden gevoerd.
De Japanners zagen dit ook in, en
veerden tien weken lang een verwoeden
strijd, die hun 66.000 man kostte.
Nog slechts 14.000 Jappen, die op een
klein gebied zijn samengedrongen, krij
gen nog een korte wijle om harakiri te
plegen.
Amerikaansche marinetroepen bereikter
de Westkust van het eiland, terwijl dc
luchtmacht 67 vliegtuigen van Nippon i.
wrakstukken herschiepen.
Op de Philippijnen gaat de zuivering
van Luzon en Mindanao voort.
Ook in China gaat het onzen bondge-
nooten niet slecht. Hier staan Chineeschi
colonnes op korten afstand van Poa-Chlng,
een belangrijke stad in de provincie ïïo-
In Indo-China werden door het afsnij
den van een Japansche ontsnappingsroute
2CÜ.0Q0 Jappen in de provincie Kwang-Si
geïsoleeru.
Terwijl de strijd te land voortduurt,
branden de industrieën van het Rijk van
de Rijzende Zon.
In Nagoya, Naruo en Akashi zijn on
beschrijfelijke verwoestingen aanaericht.
Radio Herrijzend Nederland zal 30 Juni
a.s. zijn uitzendingen beëindigen.
Er is een omroep-commissie ingesteld
onder voorzitterschap van Prof. Mr. Oran
je, die in Juli de taak van hel Militair
Gezag zal overnemen, totdat de regeering
in overleg met onze volksvertegenwoor
diging zal beslissen, hoe den definitieven
vorm van de radio-omroep zal worden.
De vroegere omroep-organisaties moe
ten hun materiaal en personeel ter be
schikking stollen van de nieuwe omroep-
vereeniging.
San Francisco
In Frisco zijn tusschen Gromyko, Hali
fax, Stettinius, Paul Boncourt en Welling
ion Koo besprekingen gevoerd, welke ge
leid hebben tot volledige overeenstem
ming inzake de interpretatie van de in
Yalta opgestelde formule betreffende d<?
eenstemmig te nemen besluiten aangaan
de handelend optreden.
De bereikte overeenkomst handhaaft
het beginsel van eenstemmigheid bij alle
actie die door de permanente leden van
den raad worden ondernomen, terwijl te
aelijkertijd de vrijheid om door den raad
te worden gehoord, voordat actie on
dernomen wordt, is verzekerd.
Stettinius is ervan overtuigd, dat de
conferentie nu spoedig en met succes haar
taak kan voltooien.
Berechting
van oorlogsmisdadigers
Robert Jackson, hoofdaanklager in de
processen tegen de voornaamste oorlogs
misdadigers, heeft verklaard, dat een
groot aantal misdadigers uit Duitsche con
centratiekampen, zoowel politieke leiders
als industrieelen en militairen, voor het
gerecht zullen worden gedaagd.
Men heeft voorgesteld om het misdadig
karakter van verschillende organisaties,
die een rol hebben gespeeld bij de on
derdrukking van het eigen volk en later
van die der nabuurstaten, aan te toonen.
De besprekingen inzake de oprichting
van een internationaal militair tribunacl
zijn nog oaande.
Het Amerikaansche publiek is van mee
ning, dat snel moet worden opgetreden.
De geallieerde
Controlecommissie
De problemen, die de geallieerde con
trole-commissie in Duitschland moet be
handelen, kunnen in drie aroepen wor
den verdeeld
lo. Vaststelling van de bezettingszone,
welke op het ooaenblik weinio verschil
len van het in Yalta genomen besluit.
2o. Overeenstemming van de politiek
inzake verstandhouding met de Duitschers
en de propaganda.
3o. Organisatie van de Duitsche indu
strie en landbouw om in den winter een
catastrophe te voorkomen en een verder
beroep op geallieerde leveranties te ver
mijden.
Het Nedet Iandsch=Chineesch
verdrag
Met de onderteeker.ing van het Neder-
landsch-Chineesch verdraa, dat onlangs in
Londen plaats vond, heeft Nederland zich
aan de zijde van de Vereenigde Staten en
Groot Brittannië geschaard, door vrijwillig
afstand te doen van de bijzondere rech
ten, cue het in China had.
Op den llden Januari 1943 hebben
Amerika en Groot Brittannië een verdrag
met China onderleekend, waarmee zij de
exterritoriale rechten, die zij in dat land
hadden, vrijwillig prijsgaven.
Amerika deed afstand van het recht
om bijzondere rechtbanken te Sjanghai voor
berechting van Amerikaansche burgers
te onderhouden, samen met andere bij
zondere rechten in de zoogenaamde ver
dragshavens, in de diplomatieke wijk van
Peiping en in internationale koloniën te
Sjanghai en Amoy.
Amerika deed insgelijks afstand van
zijn rechten, die het door het Boxer-proto
col had verkregen na den Boxer-opstand
van 1901.
Volgens dit protocol had Amerika onder
meer het recht Amerikaansche strijdkrach
ten in China te stationneeren, alsmede bij
zondere rechten voor Amerikaansche sche
pen in Chineesche wateren. Groot Brit
tannië heeft dezelfde rechten prijsgegeven.
Volgens het verdrag van 1943 werd de
controle en administratie van internatio
nale koloniën aan de Chineesche regee
ring overgedragen.
Uit liet kamp in Theresïenstaöt
Er zijn op het oogenblik nog 25.000 Jo
den, waaronder 1400 Nederlanders. Dit
kamp was het eenige in het Oosten, waai
de Joden niet doelbewust om het leven
werden gebracht. Er werden Joden heen
gebracht van bijzondere verdienstewel
licht met de bedoeling, dat ze te eeniger
tijd souden worden uitgewisseld. Uit Ne
derland waren er o.a. de professoren
Meyer, Moresco, Van Itallie en Water
man, en generaal Praag.
Het kamp leek op een garnizoenstad.
Er was eigen bestuur, de „Jüdische Selbst-
verwalfung". Ook eigen geld, dat buiten
het kamp waardeloos was. Berekend op
7000, waren er soms 70.000 menschen.
Vele anderen kwamen door voedselqe-
brek en koude on het leven. Maar het
ergste washet kamp was doorgangs
kamp. Er zijn er 150.000 gepasseerd en
doorzending naar het Oosten beteekende
volgens algemeene overtuiging een ze
keren dood. Geen 23 pet. kwamen er
van dezen terug, schat men 1
Straffen stonden er op lcieine veryrij
pen, als rooken. een briefschrijven, enz.
dan werd men verwezen naar de „kleine
vesting", een kilometer verder gelegen,
dan liep men gereede kans te worden
afgemaakt.
In Maart-April van dit jaar kwamen
er 15.000 aan uit de kampen in het wes
ten, meestal „stervende mensch". Een
groot deel van de transporten was onder
weg al bezweken. Ze brachten luizen en
vlektyphus mede.
De Russen kwamen op 8 Mei aan, en
brachten betere toestanden. t
Men schat dat *in ons land van de
140.000 Joden straks slechts 20.000 o
zullen zijn
BINNENLAND
Gerechtelijke instructie
tegen Jhr, Mr. D. de Geer
Tegen oud-minister-president Jhr. Mr.
D. J. de Geer, die in den oorlog ontslag
nam uit zijn ambt en vanuit Londen via
Lissabon naar Nederland terugkeerde, zal
een gerechtelijks instructie worden ge
opend.
Rost van Tonningen heeft zelfmoord ge
pleegd. Hij sprong in Utrecht uit de 4de
etage van het gebouw, waarin hij was
opgesloten.
Zeer spoedig wordt de oprichting van
het bijzondere Hof van Cassatie in Den
Haag tegemoet gezien» evenals bijzondere
gerechtshoven in Amsterdam en in de
Residentie, ter berechting van landver
raders.
Naar wij vernemen worden door het
rijksbureau voor metaalverwerkende in
dustrieën onderhandelingen gevoerd over
den aankoop van fietsen en onderdeelen
in Engeland. Het gaat hier over een zeer
aanzienlijke partij. H.
Een Nederlandsch vliegtuig
verongelukt
De bemanning van een Nederlandsch
vliegtuig, bestaande uit vier man, dat in
het centrum van de stad Grass Valley in
Noordelijk Californië neerstortte en ver
brandde, v/erd gedood, aldus Associated
Press of America. Het vliegtuig raakte een
boom en stortte neer op den rand van een
vuilnisbelt. Eenige huizen werden bescha
digd en deelen van het vliegtuig vlogen
in de belendende huizen. Docr de ontplof
fing van het vlieatuig werd de beroemde
oude Katholieke Retraite-kerk in brand ge
zet. Deze kerk is een overblijfsel uit de
oude berg-bouwdagen, want de stad ligt
in de Grass Valley in het Mother Lode-
mijnbouw gebied.
De moord op Kapelaan Koek
Het dorpje Welberg onder Steenbergen
was vlak vóór het wegtrekken der Duit
schers nog getuige van een lafhartigen
moord.
Kapelaan Koek bevond zich met vele
dorpsgenooten in den schuilkelder van het
hoofd der school. Plotseling verscheen een
Tommy voor den ingang. De kapelaan
kroop naar buiten en sprak met den En-
gelschman. Kort daarna moesten de Brit
ten terug trekken. De Duitschers kwamen
v/eer, en bevalen allen, naar buiten te
komen. Den kapelaan ziende, snauwden
ze„Hier ist das Schwein". Hij werd
meegesleurd en met geweerkolven doode-
lijk gewond. Niemand mocht hem helpen
allen moesten vertrekken naar Steenber
gen. Men vond later zijn lijk. Thans is
het, na een voorloopig grai in den tuin
van het ziekenhuis te Steenbergen, op
plechtige wijze in Welberg begraven.
Over Russische vrouwen en
buitenlandsche arbeiders
Repatrieeren is niet altijd een eenvou
dige zaak. Afgezien van tallooze trans
portmoeilijkheden en kwesties van admi
nistratieven (en bureaucratischen) aard,
doen zich ook nog wel eens andere pro
blemen voor. Veel vreemdelingen, die
door de nazi's gedwongen waren in
Duitschland te werken, zijn daar met Rus
sische vrouwen getrouwd. Sovjet-Rusland
weigert thans echter de geldigheid van
deze echtverbintenissen te erkennen en
staat niet toe, dat deze vrouwen met hun
echtgenooten naar andere landen vertrek
ken. De mannen van hun kant willen hun
wederhelft niet in den vreemde achterla
ten. Het gevolg daarvan is, dat tal van
buitenlanders, waaronder Nederlanders
en FranscLen, naar hun eigen vaderland
niet terugkseren, doch in de door de Rus
sen bezette gebieden achtergebleven zijn.
Eigenaardig is ook de positie van vrij
veel Spanjaarden. Zij verkiezen niet naar
Spanje te gaan, omdat zij daar vermoe
delijk in Franco's gevangenissen terecht
zouden komen. Ook zijn er Polen, die
niet meer naar Polen willen. Lithauers,
Esthen en Letten worden niet als Russi
sche staatsburgers beschouwd.
Het schijnt, dat de Russen op den duur
toch graag het grootste deel van al die
vreemde elementen kwijt willen raken.
A.N.P.
Van onzen kritikaster weder het vol
gende bloempje
Dezer dagen werd ik onder Kruiningen
aangehouden door twee douane-ambte
naren. Deze verzochten mijn wegenkaart
van de auto te zien.
Blijkbaar wordt hier voor ambtenaren,
die momenteel geen werk hebben, werk
GEZOCHT. En dan schreeuwt men overal
om werkkrachten. Zouden zulke heeren
niet beter doen den landbouw een handje
te helpen
En de papieren-rompslomp neemt steeds
meer toe en vordert zoo maar weer amb
tenaren. Het is met die heeren als met
de konijntjes „Zet er twee bij elkaar en
je hebt er voor je het weettien."
Langen tijd is ons wijs gemaakt, dat de
Geallieerden het verkeer met West-Neder
land verboden. Nu wordt ronduit gezegd,
dat Militair Gezag de belemmeringen op
denzelfden voet voortzet. Waarom zijn
we bedrogen
Hoe komt het, dat thans plotseling dui
zenden repatrieerenden wèl naar West-
Holland kunnen Inééns geen epidemie-
en meer Plotseling geen transportmoei
lijkheden meer Of zijn eenige felle arti
keltjes in de Socialistische en Illegale pers
voldoende geweest
Reeds nu (binnen een maand na de
capitulatie) lezen we in de Engelsche bla
den, dat het Engelsche leger de „non-
fraternisation" niet kan volhouden, voor
al niet tegen vrouwen (en kinderen).
Oh Tommy Atkins, geef ons de haren
van onze „geknipte" meisjes weder.
Laval, de Fransche landverrader, wordt
op eigen verzoek aan Frankrijk, door
Spanje uitgeleverd.
Zijn vrouw en dochter mogen in Spanje
blijven, maar mogen slechts reizen met
een vergunning.
Wij ook!
Een landbouwer verzekert mij, dat op
Tholen de oogst beter staat op dat land,
dat onder water heeft gestaan, dan op
dat, wat droog is gebleven. Indien dit
waar is, dan rest ons slechtseen mo
nument od te richten voor de Duitsche
Kuituur, en dezen winter de sluizen open
te zetten.
RECTIFICATIE
In het artikel „Naar aanleiding van
Landbouwproblemen I" in ons nummer
van Vrijdag j.l. stond vermeld dat bijna
alle bruggen in Zuid-Beveland vernield
zijn.
De opmerkzame lezer heeft natuurlijk
begrepen, dat dit Zuid-Nederland moet zijn
Men is gelukkig van het doode
punt afgekomen. Er is overeenstem
ming bereikt over het recht van
veto. Dit recht blijft voor de vijf
groote mogendheden bestaan, wan
neer het geldt, een militaire actie te
ontketenen. Maar elk lid van den
Bond heefi het recht, een kwestie ter
onderzoek aan den Bond voor te
leggen, en dit kan niet door het ve
to van een der vijf grooten worden
verhinderd.
Een verblijdend verschijnsel van
onderling overleg in verzoenenden
zin.
Er is een subcommissie ingesteld door
de technische commissie van de conferen
tie, die de voorbereidende maatregelen
moet treffen ter instelling van het Inter
nationale Hof van Justitie, dat, zooals men
weet, in Den Haag zal worden gevestigd.
Onze landgenoot Star Numan is lid
daarvan geworden.
De oude regeling van het vroegere Hof
was, dat elke kwestie tusschen twee sta
ten voor dit Hoi kon worden gebracht,
als beide partijen dit wenschten. Niet, als
slechts één van de twee het wenschte.
Wel werd toen bepaald, dat alle landen,
die zulks wenschten, met elkaar overeen
kenden komen, dat zij goedkeurden, dat
óók het verzoek van een der twee partijen
de zaak voor het Hof kon aanhangig
maken. Men - noemde dit de optioneele
clausule.
Nu is er een strooming in de subcom-
om deze optioneele clausule voor
alle partijen bindend te verklaren.
Dit zou zeer zeker een versterking zijn
van de wettelijke regeling in de inter
nationale betrekkingen.
Anderen zijn bang dat hierdoor de
realiteit en de behoeften van eiken afzon
derlijken staat te veel uit het oog zouden
worden verloren.
Laat ons hopen dat de vredeswil der
volkeren het statuut ook van dit deel
der organisatie steeds hechter en solider
zal maken
Enkele organisatorische maatregelen
werden door de desbetreffende commissie
aangenomen.
Naar de Wereldbond mogen alle leden
hoogstens vijf vertegenwoordigers zenden.
Nieuwe leden kunnen uitsluitend worden
toegelaten op voorstel van den Wereld
veiligheidsraad.
De Wereldbond zal de niet-pexmanente
leden van den Veiligheidsraad en van de
sociale en economische Raden benoemen.
Hij benoemt ook de leden van het Hof
van Internationale Justitie. Hij stelt de bij
dragen vast van alle leden, en controleert
de uitgaven. Die twee jaar zijn bijdrage
niet betaald heeft, verliest zijn "stemrecht.
Voor de belangrijkste voorstellen is twee
derde der uitgebrachte stemmen vereischt.
Eenmaal per jaar komt de Wereldbond
in volledige zitting bijeen, en zooveel va
ker als de Veiligheidsraad dit noodig acht
of de meerderheid der leden dit verlangt.
Nog niet beslist werd de wijze van
verkiezing van den secretaris-generaal
van den Wereldbond, benevens enkel
andere ondergeschikte punten. R e d.
HULPACTIE ROODE KRUIS
Met spanning zit u te luisteren
uw radio en hoort de lijst met t
van hen, die in het vaderland teru'.
den. Beseft u wel, HOE die men:
aankomen Hun uniformen en kleerei
tot lompen geworden. Vaak hebben
langen tijd geen schoon ondergoed
aan kunnen trekken, velen hebben
heele maal geen ondergoed meer a<
Ongetwijfeld is er dan een stem
die zegt, dat die krijgsgevangenen,
laars en tewerkgestelden zoo niet lang*,
kunnen blijven rondloopen. Een stem, die
u zegt, dat het uw plicht is hier te helpen,
om terstond dien nood te lenigen. Ga
daarom direct naar uw kleer- en linnen
kast. Daar vindt u zeker nog wel eens een
enkel stukje, dat u van harte wilt afstaan.