VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
De toekomst van Oostenrijk
Het leven in Amsterdam
Ie JAARGANG U f SD^ V M ,<r«e a H «a n Alsonwne Ld<fc>9
B. G. Kloosterziel en
NUMMER 180 Zaterdag 9 Juni 1945
Hoofdredacteur
J. Koekebakker
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
25.000 Oostenrijkers in het buitenland woonachtig, zonden
VROME WENSCHEN
ii.
EEN REISGIDS
In den goeden ouden tijd bestonden er
prachtige dikke boekjes, waarin de veel-
reizende Nederlander alle vervoermiddelen,
waarmee hij zou kunnen worden vervoerd,
naast elkaar op een rijtje zag opgesomd. Er
was een dik eerste gedeelte, waarin alle
treintrajecten achter elkaar vermeld stonden,
en alle vertrek- en aankomsttijden die op
dat traject golden. Daarna kwam ook een
vrij lijvig overzicht van alle tramlijnen van
geheel Nederland, en insgelijks alle trajecten
en tijden opgesomd. Dan volgden de toen
nog schaarsche autobuslijnen, en daarna de
stoombootverbindingen. Zelfs de veren waren
niet vergeten. En als er toen al luchtlijnen
waren geweest, hadden wij hier in Zeeland
zeker erin kunnen lezen, hoe laat je hier
van het vliegveld vertrekken moest, om over
zooveel minuten in Haamstede te dalen.
Zelfs het buitenland was niet in de dikste
uitgaven van dit handboek vergeten.
Zooals de luchtlijn, die er toen nog niet
bestond, zeker zou hebben vermeld, hoe laat
je Belgischen tijd in Knocke arriveerde, zoo
kwamen er in een summier overzicht de mo
gelijkheid naar voren voor een reisje naar
Londen over zee, naar Brussel en Parijs over
land, en naar het Oosten tot over Berlijn naar
Moskou en Petersburg, zooals het toen nog
heette.
Dit is long, long ago
Maar hoe is het nu
Nadat we in de oorlogsjaren ons spoor
boekje al kleiner zagen worden, en de reis
gelegenheid al primitiever en al schaarscher,
en nadat we van de andere vervoermiddelen
allang geen opgaaf meer kregen, stond na
September van verleden jaar alles heelemaal
stil. Je kon niet meer reizen, en je bleef dus
thuis.
Toen kwam de bevrijding.
Eerst van de Bevelanden. Daarna ook van
Walcheren en Zeeuwsch-Vlaanderen.
En nu eindelijk onlangs ook van Schouwen
Duiveland.
Er begon weer eenig contact te komen met
verschillende gewesten.
Al spoedig was er hier en daar een lijntje
of een busje.
Toen kwam een treintje van Vlissingen naar
Goes en iets verder.
Als een belofte klinkt reeds de mededee
ling, dat1 er een treinverbinding ook voor per
sonenvervoer tusschen Vlissingen en Roosen
daal zal komen.
Bussen rijden alweer. Bootjes varen langs
verscheiden trajecten, vooral op Walcheren.
Want daar is het voornaamste verkeer in
het „binnenland" per scheepsgelegenheid,
zooals men weet.
Maar nu is er een verschrikkelijke handi
cap.
Wanneer vaart zoo'n bootje Hoe laat
vertrekt die of die tram En de treinverbin
dingen die er zijn, zijn die wellicht weer ver
anderd Hoe menigeeen heeft het al moeten
bezuren, dat hij of zij niet precies op de
hoogte was
Hoe kom je dit alles te weten
Informeeren aan een loket of bij een agent
schap, of op een kantoortje. Maar als dit
nu eens gesloten is
En nu denken wij terug aan de in dit op
zicht zoo gouden tijd van voorheen.
Een boekje, waarin alles zou in staan En
waarvan geregeld nieuwe uitgaafjes zouden
komen, als er seïzoenwijzïgingen zouden in
treden
Och nee, het behoefde niet zoo formidabel
te zijn. De papiernood, nietwaar
Maar zoo druk is het ook nog niet met de
reisgelegenheid in Zeeland.
En buiten Zeeland komt toch de massa
nog niet, is trouwens niet veel verbinding.
Dus alleen maar voor Zeeland. En dan een
lijstje met alle verbindingen, te water en te
land» met trein of bus, met boot of scheepje.
Zou dit nog lang een vrome wensch moe
ten zijn
Een ondernemende drukker zou allicht zijn
te vinden.
Het debiet ware verzekerd.
Is er toestemming te krijgen van de auto
riteiten
En een beetje papier ergens af te knijpen
Wie weet wat er nog eens komt
Een „vrome" wensch Red.
De strijd in het Verre Oosten
Japan wordt op alle oorlogsterreinen verder
teruggedrongen. Luchtaanvallen zijn geschied
op Batavia, en voortgezet op Formosa, Borneo,
Rabaul en Indo-China. Ook Osaka werd weer
gebombardeerd. De blokkade tegen Japan en
Singapore wordt voortgezet. In China werd
Foe-Ping veroverd, en werden gevechten ge
leverd aan het Honan-front. Amerikanen zijn
op het eiland Oshima geland. Op Luzon, in
Birma en op Mindanao wordt de strijd met
succes tot een vermoedelijk spoedig einde
gebracht.
een adres aan de regeering,
OOSTENRIJK.
Er zal een conferentie worden gehouden
door de groote mogendheden om over de
toekomst van Oostenrijk te beslissen.
In Weenen is 't voedsel nog zeer schaarsch
Er is heel veel verwoest. Het leven is nog
niet op gang gekomen.
De samenstelling van de nieuwe regeering
is uiterst bont.
Dr. Karl Renner, de staatskanselier, is so
ciaal-democraat. Met hem zitten vier andere
socialisten in het ministerie. Daarnaast zijn
er vier christelijk-socialen en twee communis
ten, benevens twee parlijloozen.
Door 25.000 Oostenrijkers uit alle landen
van de wereld is een adres aan de nieuwe
provisorische regeering gezonden, waarin zij
verklaren, dat zij deze regeering met alle
krachten zullen ondersteunen. Dit is een aan
merkelijke versterking van haar prestige in
de Angelsaksische landen
FRANKRIJK.
Laval is in de gevangenis te Barcelona be
zig zijn memorie ter verdediging op te stel
len. Hij acht zichzelf onschuldig, en vraagt
zelf om te worden uitgeleverd.
De mijnwerkers, die in het Saargebied
thuis hooren, moeten daarheen terugkeeren,
heeft het Fransche bestuur gelast. Ze krijgen
een reisvergunning en extra rantsoenen.
De „Humanité" protesteert tegen Spaan-
sche troepenbewegingen aan de Fransche
grens, en acht deze onduldbaar.
BELGIE.
Minister-President van Acker heeft mede
gedeeld, dat de gezondheidstoestand van den
koning hem nog niet veroorlooft.terug te kee-
ren. Hij had den koning de moeilijkheden
uiteengezet. In de naaste toekomst zal de
koning een besluit nemen.
De verzetsbeweging eischt de uitlevering
van Degrelle door Franco.
ENGELAND.
Dagelijks voeren de Britten 2500 ton ben
zine en voedsel aan in de haven van Triest.
Mijnenvegers zuiveren de omliggende wate
ren. Engeland heeft een uitnoodiging gezon
den aan Frankrijk, België, Nederland, Dene
marken en Noorwegen om de critische voed
selpositie gezamenlijk te bespreken, en te
zien of selfsupporting dezer zes landen met
elkaar op den duur mogelijk is.
De koning en de koningin zullen zich naar
de Kanaal-eilanden begeven.
DUITSCHLAND.
Tot tijdelijk hoofd van de Beiersche regee
ring is benoemd Friedrich Schaeffer, vroeger
hoofd van de Beiersche volkspartij. Lange ja
ren zat hij in gevangenissen en concentra
tiekampen.
Er zijn in Duitschland drie types van mili
taire gerechtshovenHet Algemeene Militai
re Hof, dat ook de doodstraf kan uitspreken,
als Eisenhower het vonnis bekrachtigen wil
het middelbaar Militair Gerechtshof, dat tot
tien jaar gevangenisstraf en f 20.000 boete
kan gaan, en het derde Gerechtshof, dat tot
1 jaar kan gaan, en tot f 25 boete.
Een terugkeerende Eïndhovenaar vertelde,
dat hij de eenig overlevende was van circa
120 landgenooten, die in de mijnen bij Libias
te werk gesteld waren. De meesten bezweken
daar binnen vier tot zes weken.
De S.S. troepen worden qe-isoleerd in af
zonderlijke concentratiekampen, voorzoover ze
in het door de Britten bezette gebied worden
gevangen genomen. Zoo zijn er 12.000 in het
beruchte kamp van Neuengammer bij Ham
burg, 4000 op Sylt, en voorts aantallen in
Sleeswijk-Holstein, Oldenburg en Westfalen.
Hitler had reeds zes maanden vóór zijn
aanval op Rusland alle bevelen geteekend
om dit offensief te beginnen. Het document,
dat dit bevatte, zeide, dat de campagne snel
en beslissend moest zijn, om daarna Duitsch-
lands volle kracht tegen Engeland te ge
bruiken. Red.
Nieuws uit Nederland
De Krijgsraad in Den Bosch heeft een mis-
dood tegen het Nederlandsche volk berecht,
waarvan wij gruwen. Een aantal personen
hadden gestolen uit de voorraden, die aldaar
waren verzameld voor de noodlijdende be
volking boven de rivieren J Zij werden vol
gons de bepalingen van het Koninklijk be-
waarin zij hun steun, toezegden
sluit ter bestrijding van plundering in oor
logstijd tot zware straffen veroordeeld. De
ergste misdadigers tot 3 jaar gevangenis
straf, de anderen tot korteren tijd van hech
tenis. Nog andere vonnissen zullen volgen.
De „Edam" komt binnenkort in Rotterdam
aan met 30 Internationals en enkele Dodges,
welke vrachtauto's door de firma Englebert
in Den Haag onder rechthebbenden zullen
worden verdeeld. Alleen personen, beschik
kende over een vergunning van de Rijksver
keersinspectie en het Militair Gezag komen
ervoor in aanmerking.
De Hoogescholen van Groningen en van
Rotterdam openen weer de poorten. Van de
laatste wordt Prof. Lieftinck nor» vermist.
In Groningen zullen de colleges midden
Juni beginnen en doorgaan tot Kerstmis.
Na Kerstmis begint het tweede studiejaar,
dat tot en met Juli zal voortduren.
In afwijking van een vroeger bericht, zijn
de studenten, die in Duitschland hebben ge
werkt niet per se uitgesloten van de examens
Prof. Baader van de Hoogeschool te Nij
megen is gegrepen te Dratum, bij Osnabrück,
waar hij was ondergedoken. Hij wordt ver
dacht van nauw in contact te hebben gestaan
met de S.S.
POSTABONNEE'S
Wij wijzen onze lezers erop, dat postabon
nementen voor de buitengemeenten per brief
kaart kunnen worden opgegven aan ons kan
toor - Beestenmarkt 2, Goes.
Reisvergunningen voor West-Nederland
moeten worden aangevraagd bij den Burge
meester van de plaats van inwoning, welke
vergunning door Militair Gezag moet worden
goedgekeurd.
Een der oudste en belangrijkste industrieën
in Amsterdam is steeds het diamantvak ge
weest. Het concurreerde steeds met Antwer
pen, en in den goeden ouden tijd was het
ver de meerdere van deze zuidelijke nabuur-
stad op dit gebied. Maar nu is dat wel heel
anders geworden.
Er is een vergadering gehouden van han
delaren en fabrikanten, die bij deze industrie
betrokken zijn of geweest zijn. Daar bleken
ontstellende dingen.
In 1940 zijn groote partijen diamant naar
Engeland vervoerd, wat maar gelukkig was,
daar er niet veel is overgebleven van het
geen binnen het bereik der Duitsche roovers
kwam.
Zij begonnen met een Rijksbureau voor
Diamant te stichten. Alle voorraden moesten
worden opgegeven. Van de ondernemers wa
ren 90 pet. Joden, en van de slijpers 60 pet.
Den eersten tijd werden deze met rust ge
laten, de industrie moest op gang blijven om
voor de valuta te zorgen. De Duitschers ver
kochten het geslepen product in de neutraal
gebleven landen.
Later begonnen de kwellingen.
De Joden konden een stempel krijgen, die
hun vergunde om in Nederland te blijven.
Dit kostte hun aan diamant f 20.000. Kor
ten tijd later was er een tweede stempel
noodig. Dit kostte f 40.000. Toen f 60.000.
Tot f 120.000 toe. De Joden hadden slechts
twee kansen betalen of onderduiken. Deden
zij geen van beiden, dan werden ze naar
Polen afgevoerd.
Over het lot van een groot deel hunner
tast men volkomen in het duister. Een trein
met Joden uit dit vak werd over Zwolle weg
gevoerd, doch toen deze trein door de Ame
rikanen werd achterhaald, werden nog een
groot aantal bevrijd.
De industrieele leiders, die zijn overgeble
ven, branden nu van verlangen, om weer te
beginnen, en hopen, dat de regeering hen
de mogelijkheid zal verschaffen, in Engeland
grondstoffen te koopen. Bovendien zouden de
geallieerden kunnen medehelpen, om de ge
stolen diamanten weer uit Duitschland te la
ten terugkomen.
Volgens berekeningen is van de 60.000
karaat, die op het Rijksbureau waren inge
schreven, de helft naar Duitschland afge
voerd, en later bijna geheel de rest, welk
bedrag moet zijn vervoerd naar de Reichs-
bank te Berlijn en vandaar naar Friedrich-
roda. Het zal een waarde vertegenwoordigen
De twee particuliere secretarissen van H.
M. de Koningin komen voort uit de verzets
beweging. Mej. Geldens werd :n 1943 in Nij
megen gearresteerd, toen zij als lid van de
afdeeling kinderpolitie weigerde mee te wer
ken bij een transport van Joodsche landge
nooten. Na haar bevrijding werkte zij ille
gaal verder. De heer Kohnstamm werd als
voorzitter van de studentenvereniging in
Amsterdam gearresteerd en verbleef in het
kamp te Haren en te St. Michielsgestel, en
tot September 1944 in Amersfoort.
Prinses Juliana bezocht onverwachts het
centrale magazijn van de H.A.R.K. te Roosen
daal. Red'
Onze regeering spreekt het bericht tegen
van de „Daily Mail", dat wij 500.000 man
zouden mobiliseeren voor den strijd tegen
Japan en de bezetting van Duitschland. Dit
cijfer moet zijn 200.000. Zoo mogelrik vrij
willigers, zoo noodig ook door middel van
dienstplicht.
De Nederlandsche Voetbalbond zal geen
gesloten seizoen houden. Ook tusschen 15
Juni en 15 Augustus zal er dus worden ge
speeld.
Een Breskensche visschersboot is op een
mijn geloopen en gezonken. Drie man kwa
men om het leven één werd gered.
De Queens Messengers Mobile Canteens
geven in Den Haag 12000 warme maaltijden
uit per dag, en die in Rotterdam. Schiedam
en Crooswijk te zamen 10 tot 30 duizend
per dag.
De aandacht wordt er nogmaals op geves
tigd, dat repatrieerenden in de huidige om
standigheden alléén bij de repatrieeringscom-
missarissen daartoe vergunning mogen beko
men. Andere instanties worden dringend ver
zocht, hiermee rekening te houden. Anders
loopen in West-Nederland alle dingen in
de war.
Het telegraafverkeer tusschen Nederland en
Engeland is hersteld.
In Istanboel zijn 440 repatrieerenden aan
gekomen, waaronder ook Nederlanders.
De Maas zal 20 Augustus geheel bevaar
baar zijn.
van ongeveer 1520 millioen goudguldens.
Naast dit millioenen-overzicht geven wij
een ander verhaal over het koopen en ver-
koopen van een enkele sigaret, en in ver
band daarmee over het weer beginnende uit
gaande leven in de hoofdstad.
Een koninkrijk voor een sigaret, zegt A. C.
van Beers, dat is de leus van velen in Hol
land tegenwoordig. De distributie geeft nog
niet veel. En daar zijn verslaafde menschen,
die dit kostelijke gifgenotmiddel lang hebben
ontbeerd.
Hij verteltmijn chauffeur kijkt me ver
wijtend aan, als ik een peukje weggooi. Twee
jongens hebben zich reeds op 't smeulende
stukje geworpen, en vechten zwijgend en
verbeten om het bezit ervan. Maar ik had
mijn chauffeur beloofd, de peukjes in het
aschbakje te doen Hij had namelijk een
handeltje met een nachtwaker van de gara
ge daarover.
Wie over sigaretten beschikt kan gouden
ringen, horloges, juweelen, en zelfs radio
toestellen krijgen. Voor een sigaret koop je
dingen, die negen millioen menschen jaren
lang bewaard en verzorgd hebbenvoor
een sigaret koop je menschen, koop je heel
Amsterdam. De geldelijke waarde is thans
per sigaret tusschen de vier en zes gulden.
Maar niemand wil er geld voor accepteeren.
Je kunt dat net zoo goed in de gracht gooi
en, zegt men. lederen dag ruilen de men
schen hun voedselbonnen voor een rookerlje.
Jullie kunt je dat niet voorstellen, zegt
iemand, wanneer je hun vraagt of ze gek
zijn. We hebben al die jaren-behoefte gehad
aan rooken. Tot honderd gulden betaalde je
voor een pakje North State. Toen alles op
was, hebben we ons met eigen teelt vergif
tigd. Je zenuwen schreeuwden om een stimu
lans. Dan krijg je opeens een sigaret in de
vingers gestopt. Je rookt het werkt als
opium. Je moet en je zult er nog een hebben.
Op den Dam is 's avonds een openlucht-
beurs, waar men alles ruilt voor een sigaert.
Ondertusschen danst men in drie zalen in
Krasnapolsky, en op het Leidsche Plein staan
de terrassen weer uit, en de beau- en demi-
monde zit er in gezelschap van geallieerde
soldaten.
„Er is maar één Groot-Mokum", zingen de
Amsterdammers alweer.
Maar binnenskamers wordt er nog veel ge
leden, ten gevolge van de hongerperiode.
Red.
