VRIJE STEMMEN
Berlijn zal gezamenlijk worden bestuurd
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Een jaar wereldgeschiedenis
Ie JAARGANG
NUMMER 178
Donderdag 7 Juni 1945
Algemeen® Leiding t
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boenna
Hoofdredacteur
J. Koekebakker
Redactie en Administratie j
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
De geest der illegaliteit
De „Patriot" vertelt voor Herrijzend Neder
land, dat bij het Militair Gezag tot kapitein
is benoemd Ian Meyer, die gedurende den
bezettingstijd redacteur van het „Parool" was
en als zoodanig Sjef Roelands heette. Maar
nu is hij aangesteld als verbindingsofficier
tusschen Militair Gezag en Illegaliteit.
Officieel is nu door de overheid erkend,
dat de ondergrondsche beweging als zooda
nig een taak heeft en een verantwoordelijk
heid in het nieuwe Nederland.
Dit beteekent niet, dat de illegaliteit nu
voor haar eigen standje gaat vechten, ol
zich verheft op een prima-Nederlanderschap,
waaraan de andexen niet kunnen tippen. Ze
is ook geen politieke formatie. In haar ge
lederen vindt men alle groepen uit het Ne-
derlandsche volkprotestanten en katholie
ken, geloovigen en ongeloovigen, radicalen,
conservatieven en extremisten, enz. enz.
Maar wèl, zoo zegt hij
Maar wèl bestaat er in onze verzetsbewe
ging iets anders. Zooeven sprak ik al van
den „geest der illegaliteit". Want deze géést
is een levende werkelijkheid, en hij dee-
semt, door alle groepeeringen heen. Iéts is
er, dat den illegalen werker verbindt met al
zijn strïjdgenooten, en dat hem dichter doet
staan bij zijn politieleen tegenstander dan bij
zijn partijgenoot, wanneer hij met dien „te
genstander" samen tegen den vijand heeit
gewerkt.
Over dien geest der illegaliteit wil ik thans
met u spreken. Ik noem dan allereerst een
zekere onbevangenheid. De illegaliteit hee'.i
geen enkele interesse voor wat men aan
duidt met den term „gevestigde belangen".
Hoe kan men zich warm maken voor zijn
bevordering, voor zijn pensioen, voor zijn
bankrekening, wanneer men van het eene
adres naar het andere zwerft, zonder één
anderen rijkdom dan die, welke men in zich
draagt Wanneer men zijn leven waagt is
alle wereldsche belang zoo kolossaal onbe
langrijk geworden, Men leert te denken zon
der bijgedachten.
Verder is het een kenmerk der illegali
teit, te werken met voortvarendheid. Wie
vóór 1940 meende, dat er iets in Nederland
gebeuren moest, drong aan op de vorming
van een commissie, om te onderzoeken of
het wenschelijk was, het betreffende onder
werp in studie te nemen. In de verzetsbewe
ging leerden v/ij zeggen„Dat meet du.:
dot gaan we doen." De bureaucratie heeft
in de illecaliteit een kwaden tegenstander.
En dan tenslotte een compromislooze ver
knochtheid aan -de goede zaak. De illegali
teit heeft gevochten voor Nederland, voor de
tcekomst van ons volk. Hoe die toekomst er
precies uit zal zien - daarover loopen de
meeningen uiteen. Maar elke ondergrondsche
strijder weet, dat er een kloof ligt tusschen
1940 en 1945, dat wij wel veel van het oude
moeten herstellen (onze democratie b.v.), maar
dat er toch ook ontzaglijk veel meet worden
vernieuwd en grondig. Veel spinrag is
verdwenen, maar nog heel wat meer moet
verdwijnen. Aan wie in Nederland, nu en
straks, leiding geeft, mag worden gevraagd,
dat hij het ideaal voor oogen houdt waar
voor tienduizenden den dood hebben getrot
seerd. De solidariteit tusschen bezetting en
bevrijding ligt in dat eene begriponvoor
waardelijk patriottisme.
Daarmee is althans iets gezegd over den
geest der illegaliteit. Deze geest heeft won
deren verricht.
Door dezen geest is het mogelijk geweest,
tweehonderdduizend onderduikers te voeden,
week in, week uit, geld voor hen in te zame
len, huisvesting te krijgen, bonnen te kra
ken, distributiebescheiden te vervalschen op
ongelooflijk grooten schaal, en dat alles
zonder administratie
Door dien geest heeft de illegale pers het
moreel van ons volk op peil gehouden, toen
het besprongen werd door ontbering en wan
hoop. Ja, ik durf te zeggen, dat, in de laat
ste maanden der bezetting de duisterste
het den geest der illegaliteit geweest is,
die, door zijn werk, Nederland heeft behoed
voor een totaal verval.
Die geest blijft werkzaam
Vooral op hèt stuk der zuivering. WGnt
elke wederopbouw is vruchteloos, wanneer
men niet begint op een soliden, zuiveren
grondslag. Men kan niets goed maken met
slechte of halfgoede krachten. Men krijgt
geen tverooren vaderland met vaderlanders
van den kouden grond. Welnu, ook de ille
galiteit kan zich vergissen, maar ze heeft
tenminste geleerd, wat plichtsbetrachting is.
Ze heelt gevoel voor wat gaaf is, en wat
ongaaf, voor glibberig en laf tegenover fier
en karaktervol. Waanneer die vragen aan de
orde zijn» wil en mag ze meespreken.
De -kapitein Jan Mever zal het contact on
derhouden tusschen de georganiseerde ver
zetsbeweging en het bestuursapparaat van
Militair Gezag. Daarmee is principieel het
recht erkend van de illegaliteit, om op te
treden in het openbare leven van Nederland.
De illegaliteit is en blijft ook thans nog wat
ze tijdens de bezetting was een kracht van
vaderlands besef en van waarachtige orde.
Bent u bang, dat ze worden zal tot „een
staat in den staat Niet zoo gauw bang
zijn, brave lieden Geen „staat in den staat"
is de illegaliteit. Maar wel een stuk nationale
ruggegraat l"
..De Stad Vlaardingen", een schip van
8500 ton, is in de Rotterdamsche haven aan
gekomen, met voedsel aan boord, vooral rijst.
Laatste brief van Hitier aan Mussolini
DUITSCHLAND
De overeenkomst der vier groote mogend
heden te Berlijn is onderteekend. In algemee-
ne trekken is reeds vastgesteld, dat Rusland
de Oostelijke zone zal bezetten, Engeland het
Noordwestelijk deel. Frankrijk het Westelijk
deel, en de Vereenigde Staten het Zuidweste
lijk gedeelte. Berlijn zal door de vier mogend
heden gezamenlijk worden bestuurd. Vermoe
delijk zal dus ook daar de Centrale Controle-
raad worden gevestigd. Als de demarcatie
lijn is vastgesteld, zullen de Amerikanen een
80120 mijl in Midden-Duitschland terug
gaan.
Alle troepen onder Eisenhowers bevel heb
ben op den invasiedag een vacantiedag ge
kregen. Hijzelf en Montgomery ontvingen de
hoogste Russische onderscheiding, de Orde
van Victorie. De Lattre de Tassigny ontving
de orde van Suvorov 1ste klasse.
Ook over verschillen in de radio-berichtge
ving onder de geallieerden werd overleg ge
pleegd.
Twee Hitler-jongens hadden op bevel van
den Duïtschen Generalen Staf in Februari
geallieerde troepenbewegingen bij Aken be-
spionneerd. Zij werden ter dood veroordeeld
en terechtgesteld.
De bisschop van Berlijn, Graf von Prey-
sing, is steeds in Berlijn gebleven, en ook
nu nog op zijn post, meldt het Vaticaan.
De 300.000 krijgsgevangenen, die door het
Britsche leger worden te werk gesteld bij
den oogst, zijn alle landarbeiders en boe
ren. Zij moeten werken in uniform, en onder
controle. Hun officieren blijven gevangen.
Het Tsjechische dorp Lidice werd door de
Duitschers met den grond gelijk gemaakt,
wegens moord op Heydrich, en de mannen
allen gedood. Nu zijn de weggevoerde vrou
wen in kampen in Duitschland teruggevon
den. De kinderen zijn nog zoek. Red.
De „Daily Express" deelt iets mede uit
den laatsten brief van Hitier aan Mussolini,
gedateerd 27 December 1944. HitleT doet
daarin aan den laatste bittere verwijten
Hadden jullie intertijd met ons samengeweikt
om het Spaansche probleem op te lossen, in-
plaats van je op Griekenland te werpen, dan
had deze oorlog waarschijnlijk een ander
verloop gehad. Als wij Gibraltar in bezit
hadden gekregen, waartoe Franco toestem
ming had verleend, dan zouden wij een
landing in Noord-Afrika hebben kunnen ver
hinderen. Later trok Franco zijn bereidver
klaring in, toen hij zag, dat de kansen keer
den. Maar ondanks alles vertrouwde Hitier
er toch nog op, dat hij een aanneembaren
en eerlijken vrede zou kunnen bevechten
Dat is wel anders uitgekomen.
In de commissie van vier, die het bestuur
over Duitschland in handen zal nemen, zal
voor_ Frankrijk Generaal de Lattre de Tas
signy zitting nemen. De andere leden zijn
zooals men weet Eisenhower, Montgomery
en Zhukov.
De Militaire Gerechtshoven zijn in Duitsch
land in werking getreden. Alle aanslagen en
□He verzet tegen de bezettende macht zullen
door deze colleges worden berecht. De aan
geklaagden zullen dezelfde rechten en privi
leges genieten als de beschuldigden in En
geland. De vonnissen zullen streng zijn, om
dat lankmoedigheid al te spoedig voor zwak
heid zou worden aangezien. Reeds zijn sa
boteurs voor de vuurpeletons der geallieer
den door geheel Duitschland gevallen. Die in
het bezit zijn van vuurwapenen worden tot
langdurige gevangenisstraffen veroordeeld.
Ongeveer 55 millïoen Duitschers zullen on
der geallieerd bestuur komen, en 15 millioen
onder Russisch bestuur, 300.000 Duitschers
zijn door de Engelschen uit hun krijgsgevan
genschap vrijgelaten, om in landbouw en
voedselbedrijven te werk te worden gesteld.
DE LEVANT
De conferentie van alle Arabische landen
is te Cairo begonnen. Alleen Palestina was
niet aanwezig. De eendrachtige houding te
genover het Syrische conflict is wel verze
kerd.
De Fransche commandant in de betrokken
landstreken is overgeplaatst.
De Communistische Partij, zoo werd aan
Reuter medegedeeld, betreurt de gebeurte
nissen in den Levant. Zij oordeelt, dat de
onafhankelijkheid van deze gebieden moet
worden geëerbiedigd, doch vertrouwt, dat
een bespreking van de geallieerden met
Syrië en den Libanon tot een overeenkomst
zal kunnen leiden. Daar het hier de Commu
nistische Partij van Frankrijk geldt, heeft de
ze stem dubbele waarde, omdat ook de Com
munisten in de Fransche regeering vertegen
woordigd zijn.
TRIEST
Gemeld wordt, dat in deze stad een vriend
schappelijke verstandhouding bestaat tus
schen de troepen van Tito en de legers der
geallieerden. Alleen met de Italiaansche vrij-
scharen schijnt het gawapenden vrede te zijn,
Het gaat er dan ook omwie zal straks
Triest en Istrië onder zijn gebied mogen re
kenen, Italië, dat deze landstreken vroeger
aan Oostenrijk had ontnomen, of Joego-Slavië,
dat zijn aanspraken grondt op de aanver
wante bevolking, en op de bevrijding, die
met zijn troepen was bewerkt
AMERIKA
De belofte wordt door de Vereenigde Sta
ten gegeven, dat zij kolen zullen leveren aan
bevrijd Europa, omdat den aanstaanden win
ter kou zal worden geleden. Er is niet ge
noeg voor Amerika zelf, doch de bondge-
nooten hebben er recht op. dat zij in hun el
lende zullen voorgaan.
In de Amerikaansche kolenmijnen zijn nog
100.000 arbeiders te kort. Europa zal naar
schatting 15 millioen ton kolen noodig heb
ben. De scheepsruimte voor transport is be
schikbaar. Doch de Europeesche haveninstal
laties zijn nog niet in orde voor dit groote
kolentransport.
In Moskou worden besprekingen gevoerd
met een Amerikaansche en een Engelsche
vertegenwoordiger over de aanstaande sa
menkomst der drie staatshoofden.
Reeds heeft Amerika verklaard, dat het
instemt met de Perzische wensch, dat, nu de
oorlog tegen Duitschland is afgeloopen, ook
de troepen van Amerika, Engeland en Rus
land zullen worden teruggetrokken. Bij Rus
land schijnt het idee te zijn, dat het beter is,
hiermee te wachten tot ook de oorlog met
Japan ten einde is. Of dit wijst in de richting
van een aanstaande deelname van Rusland
ook in dien krijg
SAN FRANCISCO
Hier komt de mededeeling niet onverwacht,
dat de conferentie niet reeds op 6 Juni zal
gesloten worden, maar nog wat langer bij
een zal zijn. Er is nog te veel te doen, dach
ten wij ook al. Maar President Truman blijft
bij zijn plan, om in de slotzitting te spreken.
Er werd overeenstemming bereikt inzake
de veto-kwestie. Dit beteekende een conces
sie van Engeland aan Rusland, in het belang
van de Big Four.
De militaire organisatie van
den nieuwen Volkenbond
D» correspondent van de „New York He
rald Tribune" te San Francisco schrijft, dat
de plannen van de militaire organisatie be
stemd om de beslissingen van den Veilig
heidsraad van den nieuwen Volkenbond uit
te voeren, eerlang zullen gepubliceerd wor
den.
Zij zouden bestaan in een strategische in
deeling van de wereld in verschillende zones,
met de oprichting van afzonderlijke nationale
strijdkrachten, die „zouden afhangen inzon
derheid van de strategische positie van elke
natie in verhouding tot het oorlogsgevaar.
Doch de zwaarste last zou vooral drukken
op Groot-Brittannië, de Vereenigde Staten en
Sovjet-Rusland.
Van het ontwerp eener internationale lucht
macht zou volledig worden afgezien. Elke
natie zou slechts een zeker aantal escadrilles
leveren. De internationale staf zou bestaan
uit de leden van den Veiligheidsraad, doch
de macht zou in feite behooren aan een be
perkt uitvoerend comité, bestaande uit ver
tegenwoordigers van de „Big five". A.N.P.
De zuivering in Ru&garije
De gestrengheid, waarmede in dit land
wordt opgetreden tegen de Duitschgezinde
vroegere regeering en de leidende kringen
die haar steunden daarin, is zonder weerga
in onze Europeesche wereld. In hoeverre de
Russische of Oostersche methoden hier in
vloed hebben geoefend, is nog niet uii te
maken. De correspondent van de „Times"
te Istanboel noemt de toestand in dit land
bijna even kritiek als ze was in Griekenland
tijdens de onlusten aldaar. Tusschen de 1500
en 2000 politieke figuren zijn ter dood ver
oordeeld en geëxecuteerd, terwijl voorts 15
tot 20.000 personen zouden zijn vermoord.
Ook in Roemenië en in Joego Slavië zou
het volgens dezen verslaggever gisten.- ten
gevolge van het optreden der communistische
leiders.
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Op den 6den Juni gaan ongemerkt onze
gedachten terug naar het jaar dat achter
ons ligt. Een jaar van strijd, honger, ontbering
en terreur, maar bekroond door de over
winning op een meedoogenloozen vijand.
Toen in Juni 1944 de weerstand in Italië
gebroken werd door den val van het fel om
streden Cassino en de oogen der wereld ge
richt waren op de binnentrekkende troepen
in de Italiaansche hoofdstad, verpletterden
den volgenden morgen granaten en bommen
de krijtrotsen van de Fransche kust tusschen
de Seine en Cherbourg. De invasie was be
gonnen De geweldigste operatie, die de
wereldgeschiedenis ooit gezien had, werd
ingezet. Millioenen baden voor hun geliefden
en voor dien eenen man, op wiens schouders
de verantwoordelijkheid rustteEisenhower.
Kort na de landing sprak hij voor de radio
tot de volkeren van West-Europa rustig, ern
stig en vastberaden. De verantwoordelijkheid
voor millioenen levens lag o" zijn schouders.
In enkele sobere woorden deelde hij mede
„Volkeren van West-Europa, de bevrijding is
gekpmen
De operaties verliepen naar wensch en de
verliézen waren geringer dan oorspronkelijk
werd geschat. Enkele dagen latex bracht
Churchill een bezoek aan Normandiëhet
Tweede Fiont was gevormdIn moeilijke
gevechten wisten de Amerikanen door te
stooten naai Cherbourg en aldus de eerste
haven voor het Weslfront te veroveren. On
derwijl voerden de Britten een verbeten strijd
om de sleutelpositie Caen en om de Duitsche
strijdkrachten zooveel mogelijk te binden.
Twee maanden van voorbereiding waren
noodig alvoxens de geallieerde lawine door
Frankrijk zou rollen, met zich meesleepend
en verpletterend de Duitsche militaire macht.
Tot enkele dagen voor de groote doorbraak
een Britsche journalist verklaardehet brug
genhoofd lijkt op een opgepompten voetbal,
die elk oogenblik kan barsten. Einde Juli
barstte zij inderdaad. Er werden bijna tege
lijkertijd twee groote offensieven ingezet
het eene bij Caen en het andere op den
Amerikaanschen vleugel. Oorspronkelijk liet
de aanval bij Caen zich gunstiger aanzien.
Hier oefenden de Britten een geweldigen druk
uit, doch plotseling wisten de Amerikanen
door te breken en bereikten den voet van
het schiereiland Cotentin. Van Avranches be
gon de victorie. In enkele dagen tijd door
kruisten zij Bretagne, namen Rennes, leger
den zich om Brest en St. Nazaire en trokken
verder naar het Oosten Laval, Orleans, Pa
rijs, zij allen werden veroverd.En sneller,
steeds sneller oing het, de Seine over naar
Brussel, Antwerpen, Eindhoven, Nijmegen.
Toen kwam ArnhemHier streden Britsche
parachutisten tesamen met ondergrondsche
strijdkrachten. Een eeresaluut voor hen, die
voor de bevrijding van Europa stierven en
de overwinning niet mochten aanschouwen.
Langzaam aan werd er meer Brabantsch
gebied van den mof gezuiverd.
De Schelde moest vrij, anders konden de
geallieerden het bijna onbeschadigde Ant
werpen niet gebruiken. Ook de moffen zagen
dit in en met inspanning van al hun krachten
verdedigden zij Zeeuwsch-Vlaanderen. Bij
den Kreekrakdam voerden de Canadeezen
een verbitterden strijd om den toegang tot
Zuid-Beveland te forceeren. Donkere dagen
in Walcheren's geschiedenis braken aan
de dijken bij Westkapelle, Vlissingen en
Veere werden gebombardeerdWalcheren
verdronk
Zeeuwsch-Vlaanderen werd gezuiverd
landingen op Zuid-Bevelanddoorbraak bij
den Kreekrakdam landingen bij Westkapelle
en eindelijk waren ook wij vrij.
Inmiddels was er aan het geheele Weste
lijk front een stilstand ingetreden. Nederland
werd verdeeld en gescheiden door de groote
rivieren. Boven den Moerdijk deden honger
en terreur in verscherpte mate hun intocht.
Zuid-Nederland, dat bloedde uit vele wonden,
kreeg ook nog zijn deel van het waanzinnige
V-l wapen. Het doel was Antwerpen te ver
nielen, doch vele projectielen stortten te vroeg
neer of namen een anderen koers.
In December vorig jaar ontketende Von
Rundstedt het laatste groote Duitsche offensief
in de Ardennen hier faalde de wanhopige
krachtsinspanning, na in den beginne eenig
terrein te hebben gewonnen. Zij dachten Ant
werpen te veroveren, doch de meesten van
hen zagen Antwerpen slechts als krijgsge
vangenen.
In het prille voorjaar werd in een aantal
afzonderlijke operaties opgerukt naar den
Rijn. En eenige maanden later was daar het
fortuintje van de brug bij Remagen, die door
de Amerikanen intact werd veroverd. De
groote luchtlandingen over den Rijn liggen
nog versch in ons geheugen, evenals de
vexmetele tankstooten van Montgomery en
Patton. Dan kwam Torgau aan de Elbe,
waar Russen en Amerikanen elkaar ontmoet
ten, Duitschlands lot was beslist.
Even voor den val van Berlijn gewerd
ons de tijding van Hitiers dood, waarvan
nog steeds geen bevestiging de facto. Doch,
laten we met Churchill zeggenOf Hitier
leeft nog, ol hij is naar een andere wereld
verhuisd. In beide gevallen zullen de plaat
selijke autoriteiten hem wel berechten 1
Himmler neemt het bewind over en laat
door middel van Graaf Bernadotte een bood
schap naar San Francisco sturen. Onderwijl
wordt er voedsel voor de in hongersnood
verkeerende bevolking van Holland gebracht,
eerst vanuit de lucht en later langs den weg.
Doenitz richt een nieuwe regeering op in
Flensburg, terwijl Blaszkowitz zijn voelhorens
uitsteekt bij Generaal Foulkes voor een capi
tulatie van Holland. Doch niet veel dagen
vergaan, of Admiraal von Friedeburg treedt
Montgomery's tent binnen, om de capitulatie
te teekenen van Holland, Denemarken, N.-W.
Duitschland en de "West-Friesche eilanden.
De algeheele capitulatie wordt een feit en
terwijl Keitel Duitschlands onvoorwaardelijke
overgave onderteekent, viert de geheele vrije
wereld feest.
Een jaar na de invasie zitten Eisenhower,
Zhukov. Montgomery en De lattre de Tassigny
om een ronde tafel in Berlijn en bespreken
hoe ze Duitschland zullen bezetten. Het oos
ten is voor de Russen, het noord-westen voor
de Britten, het zuid-westen voor de Ameri
kanen en het westen voor de Franschen.
I Groot-Berlijn zal door alle vier mogendheden
I worden bezet en bestuurd H.
