VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
ONS INDIË
Ie JAARGANG
NUMMER 175
Maandag 4 Juni 1945
Algemeene Leiding
B. G. Kloosterziel^ en
S. L. Boerma
Hoofdredacteur
J. Koekebakker
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
FranrijL lieelf principieel toegegeven
Engeland en de Vereenigde Staten hebben
een eerste groote principieele overwinning
behaald op het gebied der vredesorganisatie
i 1
WAT MOET ER NU DIRECT GEBEUREN?
Hebben we een vorig maal over den toe
stand thans in bezet Indië enkele klanken
van bijzonder deskundigen laten hooren, nu
willen wij eens een oogenblik luisteren naar
een andere stem, die eveneens deskundig is,
en tegelijk militair op de hoogte.
Generaal-Majoor J. Bongers sprak een poos
geleden op een persconferentie te Eindhoven.
Hij is hoofd van de Sectie Oost- en West-Indi
sche zaken van het Militair Gezag.
„Nederland zonder Indië, zoo sprak de ge
neraal, zou terugvallen tot een onbeteeke-
i, nende mogendheid. Als het gaat om de be-
i vrijding van Indië, dan moeten wij daar zelt
bij zijn. Dit is een politieke, doch evenzeer
een moreele noodzakelijkheid.
Er leven meer dan zestig millioen inheem-
S sche menschen in Indië. Zij hebben gezien,
hoe het Nederlandsche leger door de Japan
ners is verslagen zij hebben gezien hoe de
I Japanners den Europeeschen man tot 't laag-
1 ste koeliepeil hebben verlaagd, door hem
half naakt en onbeschut in de brandende zon
te laten werkenzij hebben gezien hoe de
Japanners de Europeesche vrouwen hebben
vernederd, door haar halt gekleed en barre
voets het zware werk in de rijstvelden te la
ten verrichten zij moeten daarom ook zien,
i hoe de Nederlanders bij de overwinning op
de Japanners in grooten getale aanwezig zijn,
opdat zij niet zullen kunnen zeggen„dat
hebben jullie aan de Engelschen en de Ame
rikanen overgelaten".
Nederland moet bij de bevrijding van In
dië niet alleen een groot, maar als het kan,
het grootste aandeel hebben."
Welk aandeel moeten wij dan nemen in
het werk voor de bevrijding van ons Indië
is onze vraag.
De spreker onderscheidde drie fasen in den
wederopbouw van ons Indië.
De eerste fase isde voorbereidende werk
zaamheden door onze regeering in Australië
verricht en nog te verrichten. Daar wordt uit
ervaren krachten, menschen met Indische er
varing, een bestuursgeraar.ite opgebouiR-d,
dat direct na de bevrijding naar Indië moet
I kunnen worden overgeplant.
Voor dit bestuursgeraamte worden vooral
militairen, ambtenaren en particulieren inge
schakeld, die in Indië waren, en thans in
Australië of Europa zich bevonden. Ook ge-
pensionneerden komen in aanmerking. Indo
nesiërs en Indo-Chineezen hebben prioriteit
voor uitzending. In totaal is thans benoodigd
2700 man.
Na de bevrijding zal dit bestuursgeraamte
in Indië worden ingezet, en moet dan wor
den opgevuld. Daarvoor zullen nog duizen
den Nederlanders noodig zijn, waaronder ook
minder ervaren krachten kunnen zijn. Gene
raal Bongers schat, dat dan minstens 20.000
werkende Nederlanders naar Indië zullen
gaan. Ook een Vrouwen Hulpcorps voor In
dië van 500 specialisten zal worden ingezet.
Het Indische bankwezen zal worden ge
leid door één Nederlandsch-Indische Bank,
die alle bankzaken zal te behandelen krijgen;
voort zal de import- en exporthandel, de rub
berproductie, en oliewinning, de cultures, door
de regeering in semi-militaire organisaties
weer op gang worden gebracht.
Het moet ons een eerezaak zijn, zoo besloot
de spreker, al onze krachten te geven om In
dië weer in het oude spoor en in het ver-
eischte nieuwe spoor terug te brengen, en
een nog mooier gebouw op te trekken, als
waar we voor den oorlog mee bezig waren.
We kunnen het, we hebben het bewezen.
Uit San Francisco
Een vertegenwoordiger van de Spaansche
Arbeiderspartij, Priëto, heeft in San Francis
co een verklaring afgelegd over Franco's be
wind in Spanje. Dit regime, zoo meent hij,
moet zoo spoedig mogelijk langs vreedzamen
weg door een democratisch bestuur worden
vervangen, en hij doet daartoe een beroep
op de conferentie. De Minister van Buiten-
landsche Zaken van Mexico zal hieromtrent
een voorstel doen. Overwogen wordt voorts,
Spanje uit te sluiten van deelneming aan
de nieuwe volkerenorganisatie, zoolang het
bewind in fascistische handen blijft. O.ok
blijft een. grief, dat Laval en Degrelle nog
altoos niet zijn uitgeleverd.
Denemarken is ter conferentie toegelaten,
omdat het, ofschoon indertijd onder Duitsche
pressie aangesloten bij de tegen Rusland ge
richte combinatie, door zijn kloekmoedig on-
dergrondsch verzet getoond heelt, aan den
kant der geallieerden te staan. Het is het
vijftigste aangesloten lid van de nieuv/e We
reldorganisatie
Definitief is besloten, dat elk land, dat
strijdmachten zal moeten zenden voor eenige
internationale actie ook gerechtigd zal zijn,
de vergaderingen van den Uitvoerenden
Raad bij te wonen. Het ook door Nederland
verdedigde standpunt heeft dus gezegevierd.
De voorstellen omtrent het trusttee-schap
ondervinden verzet bij de Arabische landen.
Regionale verdragen zullen worden toegela
ten. Dr Van Mook heeft verklaard, dat Ne
derland zal zorgen voot een leger van 200000
man, voor bezetting van een deel van Duitsch
land, en voortzetting van den strijd tegen
Japan.
San Francisco doet zijn licht al voor zich
uit stralen, nog voordat de conferentie geslo
ten is, en de organisatie voor wereldveilig
heid en vrede in elkaar is gezet De twee
groote Engelsch sprekende wereldmachten
hebben hun taak in deze toekomstige we
reldorganisatie verstaan, en direct ingegre
pen, voor het te laat was. Het heethoofdige
Frankrijk, onder leiding van zijn heftigen
generaal, had bijna een oorlog ontketend
tusschen de geheele Arabische wereld, en
zichzelf. Het Frankrijk, dat nog lijdt aan de
gevolgen van den wreeden oorlog en ver
drukkingsjaren. En de kleine' staten Syrië en
den Libanon, maar die de geweldige frissche
en onstuimige macht van alle Arabische lan
den achter zich weten.
Het koele verstand en de rustige bezinning
van de Britten en Amerikanen heeft de
puntjes op de i gezet, en kloekmoedig uit
gesproken, dat zij naar de wapens zouden
grijpen, als Frankrijk zijn agressie niet liet
varen.
De Gaulle heelt zich gebogen, iorce ma
jeure
Een wijze daad, al zal dit zijn ijdelheid
wel wat hebben gekost.
En Engeland heeft zich aanstonds groot
moedig bereid verklaard, om met alle be
trokkenen in Londen te confereeren.
Nu komt dat wel in orde.
Vermoedelijk krijgen alle Arabische lan
den hun complete zelfstandigheid, en de mo-
gelkheid zich tot een statenbond te vereeni-
De zuivering te Amsterdam
Het gebouw A.T.V.A. naast het hoofdbureau
van Politie aan de Marnixstraat te Amster
dam is thans het centrum, van waaruit de
arrestaties van politiek onbetrouwbare per*
sonen worden gedirigeerd, zoo meldt het
A.N.P. Dat geschiedt op grond van gegevens
uit een kartotheek, omvattende ruim 12.000
namen, in den loop der jaren bijeengebracht.
Deze gegevens zijn twee weken voordat het
zuiveringswerk in Amsterdam en omgeving
begon, nog eens grondig nagezien en cp
hun betrouwbaarheid getoetst, zoodat men
redelijkerwijze mag aannemen, dat slechts de
genen worden gearresteerd, die werkelijk
schuldig zijn. Voorts worden ook nog arres
taties verricht op last van het Militair Ge
zag en op aanwijzingen van de inwoners
zelf. Maar het spreekt, dat men met deze
laatste aanwijzing zeer voorzichtig is.
De gevangenen worden ondergebracht in
het interneeringskamp aan den Levantkade.
Aan dit kamp zijn drie vaste doktoren en
twee broeders verbonden, die over een groote
ziekenzaal beschikken. Ernstige zieken wor
den naar het V/ilhelminagasthuis gebracht.
De arrestanten worden eerst door de dokto
ren onderzocht. Reeds den eersten dag bleek,
dat men de kinderen van de arrestanten niet
zonder meer kon achterlaten. Daarom is een
afd. kinderverzorging opgericht onder des
kundige leiding, die over een kindertehuis in
de Schubeitstraat beschikt.
Voorts is in het Atva-gebouw ook onder
gebracht het beheer van de vijandelijke ver
mogens.
Het aantal arrestaties kan nog niet worden
opgegeven. Tal van bekende N.S.B.ers zijn
gevangen genomen, o.a. den beruchten Si-
cherheitsdienst met zijn handlangers en voorts
zijn ook 360 vrouwen opgesloten in een apar
te voor vrouwen bestemde barak. Bij de ar
restaties worden thans alle manifestaties en
onwaardige behandelingen, zooals in de eer
ste dagen wel voorkwamen, vermeden. Ver
scheidene hebben zich vrijwillig aangemeld.
A.A.
De Nederlandsche Financiën
De demissionaire Minister van Financiën,
Dr. Huysmans, heeft een overzicht gegeven
van den financieelen toestand van Neder
land.
Onze nationale schuld bedroeg eind 1944
bijna 5.9 milliard. Bovendien een vlottende
schuld van 6.7 milliard. Te zamen ruim 12.5
milliard.
Wat er sinds Januari 1945 bijgekomen is,
is nog niet te schatten.
Voor aankoop in het buitenland zijn de
eerste helft van dit jaar orders van meer
dan een milliard geplaatst, en volgen nog
1.5 milliard, gedurende de tweede helft van
1945. Hiervoor zijn credieten verkregen.
De Nederlandsche Bank heeft van de be
zetting een vordering overgenomen van 4.5
milliard in rijksmark.
Van 15 Mei 1940 tot December 1944 be
droegen de bezettingskosten 8 milliard. Scha
den aan plunderingen en verwoestingen kun
nen nog niet worden opgegeven.
De Duitsche Weermacht verbruikte van
deze 8 milliard 5% milliard. Bijzondere oor
logsschade bedroeg plm. 2 milliard. Zooge
naamde „burgerlijke diensten" verslonden de
rest, o.a. inrichting van de buitenplaats Clin-
gendaal, een geliefkoosd ontspanningsoord
der machthebbers, tot een bedrag van 50
millioen gulden
gen. En dan is er immers geen enkel be
zwaar, dat deze groote macht ook een actief
lid van de vredesorganisatie der wereld
wordt
In dat geval heeft Frankrijk ook geen mili
taire vliegvelden in den Levant noodig. Alles
kan dan in der minne worden geregeld.
Alleen één groot gevaar blijft over
Wat blijft er dan over van Engelands toe
zegging, nu reeds meer dan 25 jaar oud, dat
Palestina een zelfstandige Joodsche staat zal
worden Zullen de Arabieren dat dulden
Een nieuwe puzzle. Red.
VAN HIER EN DAAR
UIT DUITSCHLAND
9 priesters uit het Bisdam Roermond blij
ken te Begen-Belsen in het concentratiekamp
aldaar om het leven te zijn gebracht.
Reeds zijn ruim 25000 Duitschers en ruim
100 Italianen op de lijst van oorlogsmisdadi
gers gebracht.
Generaal Wolff, die te Bolzano werd ge
arresteerd, bleek in zijn bezit te hebben een
aan Koning Victor Emanuel ontstolen mun
tenverzameling, ter waarde van 5 millioen
pond. De collectie is aan den koning terug
gezonden. Red.
De geheele West-Duitsche grens is afgeslo
ten. De door de Engelschen bezette provincies
Sleeswijk-Holstein, Hannover, Westfalen en de
Rijnprovincie zijn nog weer apart afgesloten.
Dit is geschied met het oog op mogelijke ont
snapping van oorlogsmisdadigers. Voor. bur
gers' en militairen zijn speciale papieren noo
dig, om langs bepaalde wegen de grenzen
te overschrijden.
De burgemeester van Berlijn heeft mede
gedeeld, dat voor iedere daad van sabotage
of voor iederen aanval op Russische soldaten
in de stad niet alleen de daders, maeft ook
50 vroegere nazi's gefusilleerd zullen wor
den. Personen, die van een eventueele sabo
tagedaad op de hoogte zijn, en dit niet aan
de politieautoriteiten melden, worden even
eens op dezelfde wijze terechtgesteld.
ln Berlijn moeten alle mannen tusschen 18
en 65 jaar en alle vrouwen tusschen 15 en
50 jaar zich onmiddellijk bij de arbeidsbureaux
in hun district melden.
Uit het laatste gesprek van
Hitler met zijn omgeving
Een stenograaf, die tegenwoordig was, ver
telt, dat Hitier aan zijn generaals beval, naar
Zuid-Duitschland te vertrekken en een nieu
we Duitsche regeering samen te stellen, on
der leiding van Goering. Hitier voegde er
aan toe„Goering zal met de geallieerden
onderhandelen."
Toen Hitier een oogenblik weg was, ver
klaarde Keitel„Het is onmogelijk dat Hitier
te Berlijn blijft. Wij zullen hem met dwang
moeten doen heengaan."
Goebbels van zijn kant verklaarde aan
Hitier, dat het krankzinnig was, te Berlijn
te blijven, en zei„Zoo gij sterft, is de oor
log verloren." Hij raadde hem aan, de le
gers van het Westfront weg te nemen, om
de Russen te bevechten.
Maar Hitier riep„Neen, dit zou gelijk
staan met een capitulatie in het Westen, en
dat wil ik niet",
Ondertusschen ontploiten de Russische gra
naten in de buurt van de kanselarij, terwijl
de Russen zelf nog maar 20 minuten gaans
van het gebouw waren verwijderd Red.
Door de Nazi's gevangen
genomen Duitschers bevrijd
Op Capri in Italié zijn door de geallieer
den een aantal Duitschers gevonden, die zich
tijdens hel Hitler-bewind onmogelijk hadden
gemaakt.
Het meest verheugende is wel, dat Kurt
von Schuchnigg, de vroegere Oostenrijksche
kanselier, nog in leven is. Menigmaal is voor
zijn leven gevreesd, gezien de wreedheid
van het Nazi-bewind tegen afvallige Duit
schers. Nu kan hij straks tegen Seyss In-
quart getuigen, zijn Oostenrijksche landge
noot, die eerst hem en het eigen vaderland
heeft verraden, en daarna bijna vijf jaren
onder schoonen schijn Nederland heeft uit
gezogen en geterroriseerd
Verder werden op Capri aangetroffen
Generaal Franz Halder, ontslagen in 1942
als chef van den staf, en vermoedelijk be
trokken in den aanslag op Hitiers leven. Ook
de families van de gefusilleerde medesamen
zweerders Karl Goerdeler. burgemeester van
Leipzig, en graaf von Stauffenberg, die de
bom plaatste in Hitiers hoofdkwartier.
Voorts o.a. Hjalmar Schacht, Duitsch ban
kier en vroegere minister van Financien, en
de industrieel Fritz Thyssen.
Op aandringen van hooggeplaatste Duit
sche militairen waren velen van hen uit Da
chau bevrijd en naar een comfortabel kamp
bij de Italiaansche grens overgebracht. Red.
UIT ENGELAND
Op de vergadering van de Labour-Partij
werd een program van dringende hervormin
gen opgesteld, waarmee de partij de verkie
zingen zal ingaan. Het bevat o.a.radicale
bestrijding van den woningnood, maatrege
len tegen kartels en concerns, nationalisatie
van mijnen en spoorwegen.
Attlee heeft in het Lagerhuis uitdrukkelijk
zijn instemming betuigd met het vastberaden
optreden van Engeland en de Vereen. Sta
ten tegenover de aggressieve houding van
Frankrijk. Ook een communistische afgevaar
digde stelde zich aan deze zijde, en sprak
de hoop uit, dat de Fianschen tot kalmte
zouden komen.
Het feit, dat Frankrijk o.a. vliegtuigbases
wenscht, en daartoe met wapenvertoon on
afhankelijke staten wil dwingen, heeft zijn
positie in de Angelsaksische landen geen
goed gegaan
De Gaulle, die steeds gewoon is impulsief
heftig op te treden, zal wel moeten inbinden
UIT FRANKRIJK
Bij de repatrieerende Franschen is een
typhus-epidemie uitgebroken. Reeds zijn 60
patiënten in ziekenhuizen opgenomen. Het
zelfde verschijnsel doet zich in Engeland
voor, maar daar zijn nog slechts 12 aange
tasten.
Wel een bewijs, hoezeer de medische con
trole aan onze grenzen noodzakelijk is, en
met de grootste preciesheid moet worden
toegepast Red.
UIT BELGIE.
Het ongeduld wegens de zwakke toepas
sing der zuiveringsbepalingen groeit met den
dag. Reeds kwamen op verschillende plaat
sen opstootjes voor. Ook zijn er reeds geval
len voorgekomen, dat de volkswraalc de be
straffing in eigen handen heeft genomen, en
zijn woede heeit gekoeld tegen personen,
die gedurende den bezettingstijd met Duitsch-
land hebben geheuld.
Ons volk is niet zoo impulsief als het Bel
gische. Maar wel mogen de autoriteiten be
denken, dat ook hier het ongeduld met den
den dag groeit, omdat nog altoos tallooze
anti-vaderlandsche elementen hun straf niet
hebben gekregen. Duizenden zitten nog al
tijd in vrij geriefelijk voorarrest, en andere
honderden loopen zelfs nog vrij rond Hier
is haast noodig, en spoedig rechtRed.
Nieuws uit Nederland
In het door den oorlog zwaar gehavende
Dussen is het raadhuis de vorige week in
de lucht gevlogen. De kelders van dit mooie
gebouw waren gevuld met munitie en pant
servuisten. De burgemeester, die zulks bij
onderzoek constateerde, waarschuwde twee
leden van de Binnenlandsche strijdkrachten
niet in den kelder te komen. Vermoedelijk is
zulks toch geschied. Zij zijn met 3 andere per
sonen, die voor het raadhuis stonden, bij de
ontploffing om het leven gekomen. Een zesde
persoon werd ernstig gewond. De ontploffing^
is vermoedelijk door een trucmijn ontstaan.
De gemeentelijke veerdienst van Gorcum
naar Sleeuwijk en terug is weer in werking.
Vertrek uit Gorcum om 8, 13 en 19 uur en
van Sleeuwijk om 9, 14 en 20 uur. Voertui
gen kunnen niet worden overgezet, daar de
dienst met een motorsloep woïdt onderhou
den.
De oorlog in het Verre Oosten
Het Chineesche leger is voortdurend in
den aanval. De Japanners trekken langzaam
terug, maar verwoesten zoo veel mogelijk
wat ze moeten achterlaten. Zoo hebben o.a.
de steden Nanning en Fou Tsjou dit lot on
dergaan.
Osaka, de tweede stad van Japan, is
zwaar gebombardeerd. Ook de scheepvaart
en de vlootbasis Satahab is hevig geteisterd.
Vorderingen werden gemaakt op Okinawa
en in Nieuw-Guinea.
In Z.O. Azië is een nieuw Britsch leger ge
vormd, het 12e leger, onder bevel van luit.-
gen. Stopford, tot nu tot commandant van het
33e legercorps. De vorming van het nieuwe
leger was mogelijk door de vrijmaking van
strijdmachten in Europa. Het zal gestation-
neerd zijn te Rangoon en deel uitmaken van
de geallieerde strijdkrachten in Z.O. Azië.
B.B.C.
Katholieke Staatkundige Vereeniging
Het Voorloopige bestuur van de „Katholie
ke Staatkundige Vereeniging" is als volgt
samengesteldH. Mannaerts, Tilburg, voor
zitter Mr. Dr. A. Mes, HeinkenszandMr.
A. G. Rambonnet, MaastrichtG. V. B. Ke-
venaar, Tilburg Mr F. Teulings, VughtM.
G. v. Soestbergen, 's Bosch en R. J. de Grood,
Tilburg, secretaris. Het secretariaat blijft voor-
loopig gevestigd Boerhaavestraat 49, te Til
burg.
Reeds direct na de capitulatie van het be
zettende leger werd contact gemaakt met
prominente katholieke personen uit het Wes
ten en Noorden, zoodat het vraagstuk van
de politieke groepeering der katholieken in
Nederland thans in nationaal verband wordt
bestudeerd.
Het vroeger aepubliceerde Manifest werd
in tal van gemeenten aanleiding tot de op
richting van afdeelingen, die aan de hand
van Afdeelingsreglementen en werkschema's
thans aan de openbare zaak bouwen.
