VRIJE STEMMEN
ills
US
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Motterdamsche N*B*S*~man
«e JAARGANG
NUMMER 171
Woensdag 30 Mei 5945
Algcmeene Leiding
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boerma
Hoofdredacteur
J. Koekebakker
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2665
De kleinere kwesties
IN EUROPA
V/ij kunnen in een derde en laatste arti'
kei de overige vroeger genoemde problemen
samenvatten.
Ze zijn geen van alle onrustbarend, als
men se met een kalm oog en een koel hart
beschouwt, al zijn er geweldige spanningen
achter te vermoeden.
Het minst is dit hei geval met de kwestie
Bronholm.
Dit lijkt meer op een humoristisch eindigen
de vertooning.
Bornholm was Deensch gebied, hei is een
vooruitgeschoven eiland in de Oostzee.
Toen Denemarken Duitschland ongehinderd
liet passeeren bij zijn veroveringstocht naar
Noorwegen, werd Denemarken zeli ahneer
ook een prooi van de slokoplusi var. dit
onverzadigiijke volk. Ook Bronholm kreeg een
Duitsche bezetting.
Bij de ineenstorting van de Duitsche macht
bleef dit restje daar nog ongehinderd.
Wacht, dacht Sovjet-Rusland, dat knap ik
ook wel even op.
En vanaf de door de Russen bezette Duit
sche kust staken ze naar Bornholm over, en
namen de Duitsche bezetting krijgsgevangen.
Wil Rusland dit eiland nu blijven bezetten
als voorpost in den Westelijken uitlooper van
de Oostzee Zoo vroegen achterdochtige
menschen.
De Minister van Buitenlandsche Zaken van
Denemarken ging eens poolshoogte nemen.
Vriendelijk door de Russen begroet, 3prak hij
den dank uit van zijn volk voor de bevrijding
door de Russen, van dit deel van hun vader
land En de Russen glimlachten en gingen
accoord.
Oostenrijk en Polen zijn moeilijker kwes-
ties.
Daar zijn regeöringen gevormd, dit niet al
ler instemming hebben gevonden. Wat Po
len betreftdaar zit veel oud zeer. De Pool-
sch® anti-Russische regeering in Londen kan
niet terugkeeren in het door Rusland bezette
gebied, wat heel Polen omvat. In Lublin
was een onder Sovjet-invloed staand cmiite
gevormd, dat na de bevrijding van War
schau zich dear vestigde, en feitelijk rsgee-
ring van Polen werd, onder toelating van de
bezettende Russische macht. Engeland en
Amerika erkennen deze regeering niet. On
derhandelingen om dit comité tot een allen
vertegenwoordigende regeering ie maken
mislukken telkens. Een aantal gevangen ge
nomen en naar Moskou vervoerde Poolsche
leiders heeten gestookt te hebben tegen Rus
land, wat best waar kan zijn, want deze vol
ken hadden steeds veel wrijving met elkaar.
Maar terecht geldt wat Rusland dezer da-
yen nog eens weer verkondigde er is alleen
een Poolsche regeering denkbaar, die vriend
schappelijk verkeer onderhoudt met zijn
groote buur Daaraan willen osk de groote
geallieerden medewerken. Het zal dus wel
uitloopen op een vrije volksstemming in heel
Folen, om zoon regeering te vormen. En nie
mand wil hierom vechten. Gelukkig maar.
In Oostenrijk is na do bevrijding een re-
geering gevormd, onder leiding van een
oude socialistische politicus, met medewer
king van vele partijen. Deze regeering is
door Rusland erkend, en niet door de Angli
canen. Ket zal nog wel wat onderhandelen
noodig maken. Doch ook hier staat als een
pGal boven waterde regeerïng raoet vriend
schappelijke betrekkingen onderhouden met
aen grooten buurman. Dit is de conditio sine
qua non.
Resten de wrijvingen over de Elbe-grens
en over Karinthië en Roethenië.
De kwestie over de Elbegrens is al opge
lost. Amerika trok terug tot de westelijke
oever van de Elbe. Dit is blijbaar de afge
sproken grens voor beider bezettingszones.
Wij willen daar wel graag iets meer van
weten
Karinthië is een deel van Oostenrijk met
een ten deelo Slavische bevolking. De Jae-
goslaven hadden het onlangs bezet, doch
zijn weer over de grens terug getrokken,
zonder evenwel hun aanspraken op dit stuk
land op te geven. V/eer een kluif voor de
internationale conferentie
Roethenië is het meest Oostelijk gelegen
deel van Tsjecho Slowakije, dat door de
Russen is bevrijd, en nu den wonsch heeft te
kennen gegeven om zich van loego-Slavië
af te scheiden en zich met Rusland te ver
eenigen. Benesj heeft al verklaard, dat dit
in der minne met den vriend, die hem weer
op het kussen bracht, zal worden geregeld.
Ook hier dus geen gevaar voor gewapende
conflicten tusschen groote mogendheden.
Wij hebben nog al vertrouwen op een
duurzamen vrede. Red.
Een
tets van een
naar Zeeland
Wij laten hem zelf vertellen -
„23 Mei kreeg ik de gelukkige opdracht
voor koeriersdienst naar Zeeland. Papieren
waren spoedig in orde en 1.30 uur vertrok
ik richting Veer Numansdorp. Bij aankomst
bleek dat niet in dienst. Nu veer 's-Graven-
deel en vandaar naar Moerdijk. Hier kreeg
ik de mededeelingWilt u nog even een
stempeltje in Dordt halen van M. G. Op een
hobbeliieis met massieve banden. Een teleur
stelling, maar vol goeden moed terug. Het
kwam daar prompt in orde en dus weer op
den Moerdijk aan. 18.30 uur met veer over.
Dit zijn twee aan elkaar gekoppelde motor-
iiclitersze varen uitstekend.
lVu richting Tholen, maar ai spoedig moest
ik wegens moeheid opgeven. In Standaard
buiten bij boer S. Looijen werd ik hartelijk
opgenomen voor nachtverblijf en binnen 10
minuten stond er een stapel boterhammen
voor mij, echt tarwebrood, gesmeerd en be
legd. Wat een rijkdom, wat een liefde. Even
een krop in de keel, toen ik aan thuis dacht,
aan alle ellende, nu achter mij, ook van die
duizenden, neen millioenen Hollanders. Na
tuurlijk begon ik te vertellen, maar ik moest
eerst eten en hoorde wat Brabant daar bij
de bevrijding had meegemaakt.
Gezien had ik dit al. Wat niet tegen den
grond ligt, is doorzeefd van granaatvuur. Ik
behoef de Zeeuwen hierover niet veel te ver
tellen. Ook hier heeft men het aan den lijve
ondervonden. Ook hier ligt onder het puin
veel moed en tranen. Veel wat ons dier
baar was.
Na het eten mijn verhaal. Hoe we voor
Kerstmis werden gerantsoeneerd op 4QG qram
brood, 1 kg. aardappelen, 3 kg. suikerbieten.
Geen boter meer. Praktisch geen vleesch en
olie meer. Geen aardappelen, al werd er
een bon toegewezen. Geen stookse', het was
alles „geen". Hoe we clandestien op Beijer-
land trachtten te komen. Begonnen met tien
gulden te betalen voor overzeiten. De bootjes
werden door de Duitschers beschoten. De
razzia's op het eiland naar Rotterdammers.
De ongerustheid waarmee ze ons thuis ver
wachtten. De slachtoffers die dit kostte. De
velen die desondanks toch met een vrachtje
thuis kwamen. Doodvermoeid, maar over
gelukkig. De velen die in het zicht van de
veilige haven hun vrachtje nog werd ont
nomen. Ontmoedigd, de wanhoop nabij, thuis
arriveerden en tot troost tegen moeder moes
ten zeggenNou ja, meid, we zijn dien tijd
uit de kost geweest. Tandenknarsend van
woede, zich des te feller op het illegale werk
wierpen. Probeerden elkander nog op te
beuren. Met bidden, schelden en vloeken
elkaar overeind hielden. Hce honderden van
de straat geraapt werden die niet verder
konden, die thuis alleen den dood nog kon
den afwachten. Hoe de menschen geestelijk
afstompten, moreel steeds dieper zonken. Als
een kat en een tijger loerden naar de wei
nige kruimels. Koe de borden en pannen
werden uitgeiilci, ook bij de beter gesitueer
den. Hoeveel Hollandschs boeren en tuinders
en arbeiders meer gaven, dan ze konden.
Maar ook hoe vele boeren enz. zich niet ont
zagen de kleeding die de menschen droegen
en niet kenden missen, aan te nemen in ruil
voor veel ie weinig voedsel. Hoe eindelijk
het halfje of heele witte brood van 't Zweed-
sche Roode EruÏ3 werd ontvangen. ïn geen
maanden was een lach op ons gezicht ge
weest. Nu was er weer een lach van geluk.
Voor een dag, maar goed, 't was weer een
zonneije. Hoe we soep aten van de Centrale
Keuken. Een halve liter per persoon per dag.
Gemaakt van tulpenbollen, dahlia-knollen en
suikerbieten. Hoe we onze krachten voeiden
afnemen en toch wilden strijden. Hoe we om
oorlogsgeweld hebben gesmeekt. Hoe we van
week tot week werden teleurgesteld. Afgemai
en uitgeput. Van de duizenden, dio te voet
naar het Noorden trokken.
Van de velen, die onderweg in ziekenhui
zen terechtkwamen, niet in staat om zonder
meer verder te gaan. Van de vele gefusil-
ueerlden, die te kijk werden gelegd. Laatst in
Maart op 1 dag in Rotterdam nog 60 man.
20 in Rotterdam-Zuid, 20 op den Coolsingel
en 20 in Rotterdam-Noord. Van de bloemen
hulde door de burgerij op die plaatsen ge
bracht. Heele wagens werden leeggekocht.
Hoe een moeder, wier man v/as gearresteerd,
op de fiets naar het Noorden trok om voed
sel te halen, op 3 Maart in Rotterdam terug
kwam, blij wat voedsel voor ten hoogste 14
dagen. Met de fiets nog in de hand kwam
van de S. D. bericht, dat haar man op 5 Fe
bruari in Amersfoort was gefusilleerd. Hoe
diezelfde moeder enkelè weken later in Lan-
gerak, met een vriend van haar man, aard
appelen ging halen, di9 hij zelf daar, onder
gedoken, nog had gekocht. Op den terug
weg, nog geen tien minuten van huis, wer-
j den beide fietsen met aardappelen, 55 kg.,
i kaas, 3 pond, 4 eieren, tassen en regenpijpen
j enz. door de Duitschers in beslag genomen.
Hoe de vliegtuigen ontvangen werden, die
ons voedsel brachten.
De kinderen juichten, de ouderen juichten
en huilden. Hoe het nog 14 dagen duurde
eer we er iets van kregen. Hoe stralend ge
lukkig de menschen waren, toen de eerste
boter werd afgegeven. Bij de slagers gedis
tribueerd, moesten ze per gezin in eens wor
den afgenomen. Een half pond per persoon.
Geen verpakking. Schalen met 12 kg. goud
gele boter. Velen konden het niet laien er
direct de tanden in te zetten. Hoe we wer
den gevoed door het Engelsche leger. Hoe
weinig dit nog is, maar met hoeveel dank
ontvangen.
Nog lang niet uitverteld, v/as het tijd om
te gaan slapen.
Den volgenden morgen weer dien rijkdom
van brood. De tranen moesten even een uit
weg zoeken. Verkwikt en hartelijk dankend
nam ik afscheid.
Onderweg zag een ieder al aan mijn band:
dat is er een uit Holland. Fietsers informeer
den en vertalden al peddelende weg. Be
grepen niet, dat ik dien afstand op zoo'n
hobbelwagentje af kon leggen. Stapte ik af
om wat drinken te vragen, dan stonden er
boterhammen en melk voor mijn neus. Een
mevrouw beloofde zelf twee brooden voor
me te bewaren, die ik op mijn terugweg af
moet halen. Hartelijk, allerhartelijkst was
overal mijn ontvangst.
In Tholen moet ik de harde boodschap
brengen van de lusillatie van mijn vriend,
waardoor weer een gezin te meer in rouw
wordt gedompeld.
Vandaar over Gorishoek en Yerseke naar
Goes. Plm. 9 uur 's avonds arri'/eerde ik.
Verbaasde gezichten, maar binnen den kortst
mogelijken tijd stonden aardappelen, groen
ten en vleesch voor mij. Alzo nog een late,
maar verrukkelljken maaltijd. Vrijdag» Zater
dag en Zondag vernam en zag ik wat de
Zseuwsche bevolking voor Holland doet. Van
de duizenden brooden, die onderweg zijn en
nog gaan. Van de haast, waarmee men pak
jes naar familie en ook onbekenden Wil zen
den. Van het goede karakter en de vaste
hulp van den Zeeuw. Goddank, Holland be
hoeft zich niet meer verlaten te voelen.
Uit naam van die millioenen Hollanders»
hartelijk dank
Nieuws uit Nederland
Er zal spoedig een Nederlandsch leger
v/orden gevormd van 200.000 man. Officie
ren en reserve-officieren zullen een cursus
van herscholing volgen. Vrijwilligersbureaux
zullen worden ingesteld. Nader zal worden
bepaald, hoeveel lichtingen zullen worden
opgeroepen.
De troepen zullen dienen in Nederland, en
voorts voor bezetting van een deel van
Duitschland.
Voor Nederlandsch-Indië zai het leger uit
sluitend uit vrijwilligers bestaan.
Voortaan sullen dagelijks 2000 personen
per auto naar hun woonplacts worden terug
gebracht, meldt de betrokken dienst.
Ook dit is nog een langzame weg, daar
er in Duitschland noq 300.000 dwangarbeiders
op teruqkeer wachten, en 100.000 krijgsge
vangenen Voorts moeten nog 400.000 eva
cuees op den duur in staat worden gesteld,
hun eigen wereld weer op te zoeken.
Wel is de verwarring groot, die de bezet
ting in onze bevolking heeft aangericht
„De Gazet van Limburg" meldt, da' er per
scheepsgelegenheid binnenslands 20.000 ton
kolen in deze maand van de mijnstreek naar
Rotterdam zullen worden vervoerd, terwijl er
5000 ton over Antwerpen daarheen zullen
gaan.
De heer K. Bron, bedrijfsleider van de
Stoomvaart Mij. Zeeland, is in een Duitsch
concentratiekamp overleden. Hij had zich in
de ond.ergrondsche beweging zeer verdien
stelijk gemaakt, en stierf als slachtoffer van
zijn vaderlandsliefde. Eere zij zijn nagedach
tenis
Prof. Mr. B. M. Telders overleed in het
concentratiekamp Bergen-Belzen.
Een blijde tijding is, dat Koos Vorrink, de
voorzitter van de S.D.A.P., uil Duitschland
behouden is teruggekeerd naar het vader
land, waarvoor hij in ballingschap heeft ge
leden.
Oud-burgemeester Lenshoek en zijn echt-
genoote zijn gevangen genomen. Mussert's
bankpapier en waardepapier zijn opgegra
ven in een tuin van zijn nichtje in Bussum.
De buit bestond uit f 20.000 en f 50.000 ac::i-
deelen in het Utrechtsche dagblad. De nicht
is voortvluchtig. Red.
ACTUALITEITEN
I. ALLERLEI
De Moskousche bladen schrijven in opti-
mistischen geest over de regelingen, die de
verbonden grootmachten bezig zijn te treffen
over de bezetting van Duitschland.
Tsjecho Slowakije eischt een gebied ten
Westen van Bohemen, ter annexatie, van
22.500 vierk. km., o.a. met Bautzen en Kottbus
Tito heelt verklaard, dat hij niet met wa
pengeweld gebiedsuitbreiding zal trachten te
verkrijgen.
In den Levant is de toestand iets rustiger.
Frankrijk verklaarde, de onafhankelijkheid
van Syrië en den Libanon fe garandeeren.
De Arabische federatie, waarin alle door
Arabieren bewoonde staten zich hebben ver-
eenigd, staat volkomen achter de twee ge
noemde landen.
ïn Engeland zal de regeering zich heden
aan bei Lagerhuis voorstellen. Ze zal slechts
toi na de verkiezingen aan het bewind blij
ven.
Het Briisehe ministerie van Buitenlandsche
Zaken verklaarde te betreuren, dat Frankrijk
versterkingen had gezonden naar den Levant.
Daardoor zijn de onderhandelingen afgebro
ken. De Briisehe regeering wenscht niet, dat
tot aciie zal worden overgegaan.
In Epyrus worden betoogingen gehouden
voor de vereeniging van dit land met Grie
kenland.
II. HET VERRE OOSTEN.
Nanning, de hoofdstad van Kwangsi, is
door de Chineezen veroverd. Goede vorde
ringen zijn voorts gemaakt op alle oorlogs-
lerreinen. Bombardementen tersteren voort
durend de belangrijkste centra der Japansche
gebieden. Amerika heeft dii jaar 2 millicen
ton Japansche sckeepsruiraie tot zinken ge
bracht, d.i. 1100 Japansche schepen. Den
heelen ooriog is dit geweest 4.5 mlliioen ton.
Op de Philippijnen hadden de Japanners
400.000 dooden en gewonden, de Amerika
nen 50.000 beide getallen globaal genomen.
De verdediging van Tokio wordt steeds
sterker. 19 Amerilcaansche superforten gingen
verloren. De Japansche radio bericht, dat in
Tokio onbeschrijfelijke verwoestingen zijn aan
gericht. Een storm van 110 km. per uur doet
de branden zich steeds uitbreiden.
Ook Singapore werd gebombardeerd.
III. BERECHTING NAZI-VRIENDEN
In Tsjecho-Siowakije zijn alle journalisten,
die tijdens het nGzi-bewind met den vijand
hebben meegewerkt, uit het jcumalistenver-
bond gestooten.
In Joego-Slavië zijn drie leden der pro
nazi-beweging ter dood veroordeeld, en hun
eigendommen werden verbeurd verklaard.
In Amerika zal met de berechting van de
oorlogsmisdadigers ernstig en snel een aan
vang worden gemaakt. Rechter Jackson heef»
hie r de leiding. De verhooren zullen spoedig
beginnen.
Er worden twee soorten gevallen onder
scheiden
le. overtredingen tegen Amerilcaansche troe
pen en gevangenen begaan
2e. misdaden in de bezette gebieden.
IV. DUITSCHLAND
Er zal voortaan in West-Duitschland, vcor-
zoover hei door Amerikaansche troepen is
bezet, een rantsoen gelden van ongeveer
12Ö0 calorieën per dag. Er is nog voor één
maand voedsel, zoo wordt gemeld.
Er zijn de volgende bekende gevangenen
gemaaktVon Greyins, opvolger van Goe-
ringFcrster, gouwleider van DanzigVie-
tinghof, die in Italië is gearresteerd, en de
zusier en halfzuster van Hitler in Berchtes-
gaden.
In het gebied van Chemnitz opereeren nog
altoos Duitsche troepen, die zich bevinden in
het niemandsland tusschen de Russen en de
Amerikanen. Zo worden door de lactsten
niet als krijgsgevangenen geaccepteerd, en
willen zich niet aan de eersten overgeven.
Ze terriloriseeren de Duit3che burgerbevol
king.
Admiraal Dönitz wordt ervan beschuldigd,
den dood van 15.000 zeelieden veroorzaakt te
hebben. Admiraal Friedeburg beeft zelf
moord gepleegd. De archieven van het Duit
sche opperbevel, laatst in Flensburg, zijn nu
in geallieerde handen. Julius Streicher, de
beruchte Jodenvervolger, is in Berchtesgaden
gearresteerd.
Het hoofdkwartier van Eisenhower is ver
plaatst naar Frankfurt a. Mein. De treinver
binding Berlijn-Mcskou is hersteld.
De uit Dachau bevrijde gevangenen zijn
voor herstel van gezondheid naar hei meer
var. Constcnz overgebracht.
NEDERLAND.
De Hollandsche humor kon zich niet in
houden. toen dezer dagen een aantal Duit
schers per roeiboot over den Amstel werd
geveerd. Het Amsterdamsche publiek stond
aan den kant welgemoed te zingen„Wir
fahren gegen England". Red.
