VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Voorlöopin Ënyelscli Kabinet yeformd
Ie JAARGANG
NUMMER 169
Maandag 28 Mei 1945
Algemeene Leiding
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boerma
Hoofdredacteur t
J. Koekebakker
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2665
DE KWESTIE TRIEST
Wij beginnen mei deze moeilijkheid, die
veel stof heeft opgeworpen, en die toch voor
ernstige ongerustheid geen reden geeft.
ïriëst is de voornaamste stad van het
schiereiland Istrië, oi liever, het ligt op den
hals van dit schiereiland, dat tusschen Italië
en het Balkanschiereiland een eindweegs
uitsteekt in de Adriatische zee.
De inheemsch9 bevolking is grootendeels
Kroatisch en Slowenisch in heel dit gebied.
In de westelijke kuststrook wonen, vermoe
delijk door vroegtijdige kolonisatie uit het
tegenoverliggende Italië, ook veel Italianen.
Het geheele gebied behoorde lang tot het
Oostenrijk-Hongaarsche Keizerrijk. Voor de
ze landen was Triest de groote doorvoerha
ven naar de Middellandsche Zee.
Na de vernietiging van dit rijk in den vo-
rigen wereldoorlog v/erd door Italië, dat zich
stilletjes van zijn bondgenooten, Duitschland
en Oostenrijk had losgemaakt, en toen tégen
die twee met de andere partü was samen
gekomen, geheel dit gebied geannexeerd.
Triëst v/erd een groote Italiaansche handels
stad, en Pola, aan de punt van het schier
eiland, werd een oorlogshaven van ditzelf
de land.
Maar de massa der bevolking van heel
deze streek bleef Kroatisch en Slovenisch,
voelde zich dus verwant aan de nieuw ge
vormde Joegoslavische staat.
De tweede wereldoorlog kwam. Weer
zwaaide Italië tijdens den verwoedden strijd
naar den kant vanwaar het de meeste buit
verwachtte. Toen Duiischland Frankrijk op
de knieën had, tastte Italië ook toe, en wil
de deelen in den buit.
Een tijd lang scheen het goed te gaan.
Maar de omkeer kwam, en daarmee de
ineenstorting van het rijk van Mussolini.
Door een paleisrevolutie trachtte de ko
ning zich te bevrijden van zijn Duce, en met
hulp van de groote Angelsaksische mogend- J
heden werd langzamerhand Italië op Duitsch
land, dat de erfenis van Mussolini had aan
vaard, door dezen zelf bij zich in te lijven,
heroverd.
Maar aan den anderen kant van de Adria
tische Zee stond een machtige strijder op,
die door den taaien volkswil gedragen,
waarvoor de Serven altoos bekend hebben
gestaan, Italianen en Duitschers eerst han
den vol v/erk gaf op den Balkan, en daarna
langzamerhand deze verkwijnende machten
terugdrong, tot eindelijk ook hier de ineen
storting volkomen was, en Joegoslavië onder
zijn zegevierende veldheer Tito ook Istrië en
Triëst binnen rukte, om de verwante bewo
ners aldaar te bevrijden.
Ter zelfder tijd kwamen de Angelsaksen
van uit het Wesien en betraden eveneens
de grootste siad van dit landje.
Ze bakkeleien er niet met elkaar, berich
ten correspondenten, maar voelen zich wa
penbroeders.
Doch de regeeringen der groote Angel-
Saksische landen vreezen hier gesteld te
worden voor een fait accompli. Wil Tito zeq-
gen jullie blijft er nu voortaan af. Dit land
is van ons, behoort door afstamming en taal
verwantschap bij ons, en zal bij ons blijven
behooren, de nieuwe medestrijder Italië met
zijn donker verleden ten spijt
Nee, antwoordt Tito, na eenig gescher-
mutsel door verkeerd begrijpen van elkaar,
nee, natuurlijk nietWij wachten op de
uiteindelijke beslissing van onze geheele
volkerengemeenschap, en wij wachten met
vertrouwen. Onze troepen blijven er, want
ze zijn als overwinnaars binnen getrokken.
Doch de beslissing nemen straks de over
winnaars al te zomen.
Heeit het groote Rusland aan zijn ver
wante vriend een wenk gegeven om toch
vooral beleefd te zijn
In elk gevalesn nieuwe wereldoorlog
komt hier niet uit voort
En straks zal het groote Convent wel be
slissen dat Joegoslavië zijn rijk afronden kan
met dit Kroatische en Slovenische gebied.
Red.
De „Daily Mail" schrijft, dat er 4]/2 milli-
cen Duitsche krijgsgevangenen zijn gemaakt.
Moeten v/ij die allen voeden Er dienen
maairegelen te worden genomen, dat zij al
len werken voor den kost. En laat ons, zegt
het blad, hen toch vooral niet, zooals thans
nog geschiedt, een hooger rantsoen levens
middelen geven dan onze eigen burgers en
de burgers onzer bondgenooten krijgen 1
De eilanden in het Kanaal, het sterkst ver
dedigde grondgebied der Duitschers in ge
heel Europa, bevatten zooveel oorlogsmate
riaal, dat de registreering geruimen tijd zal
vergen, nu alles onbeschadigd in Britsche
handen is gevallen.
De Canadeesche luchtmacht heeft in de
zen oorlog, dus in bijna zes jaar, meer dan
20.000 slachtoffers te betreuren. Zij vielen
voor de zaak der bevrijding van Europa en
de wereld.
Het tusschenkabinet in Engeland is als
volgt samengesteld
Minister-president en Minister van Lands
verdediging Winston Churchill.
Minister van Buitenlandsche ZakenAn
thony Eden.
FinanciënSir John Anderson.
President van den MinisterraadLord
Woolton, die Attlee opvolgt.
Lord GrootzegelbewaarderLord Beaver-
brook.
Hugh Dalton werd door Oliver Littleton
opgevolgd als minister van Handel en Pro
ductie.
Ernest Bevin werd als minister van Arbeid
opgevolgd door Richard Austin Butler.
Minister van Binnenlandsche Zaken werd
Sir Donald Bradley, inplaats van Herbert
Morisson.
Eerste Lord der Admiraliteit werd Brendon
inplaats van Alexander.
Minister van OorlogJames Grigg.
LuchtvaartHarold MacMillan, inplaats van
Sir Archibald Sinclair.
Minister van vliegtuigprcductieErnest
Brown, die sir Stafford Cripps vervangt.
OnderwijsRichard Kibston Law, die
Butler vervangt.
OorlogstransportLord Leathers.
Voor Brandstof en Energie Lloyd George.
StedenbouwWilliam Shephard Morrisson.
Nationale VerzekeringLeslie Hoare Be-
lisha.
Voorts is er nog een aantal ministers voor
specifiek binnenlandsche Engelsche aange
legenheden benoemd, alsmede voor de do
minions en koloniën.
Syrië en den Lybanon
De geschilpunten tusschen Frankrijk aan
den eenen en Syrië en Libanon aan den
anderen kant zijn opgehelderd.
Operaties op groote schaal van de Fran-
sche troepen in de beide republieken worden
als pure fantasie gekwalificeerd door een
stafofficier, die met den toestand van zeer
nabij op de hoogte is.
Shamun, de gezant van den Libanon te
Londen, deelde bij zijn aankomst te Kairo
mee, dat Syrië en de Libanon niet konden
inzien, dat de cultureele belangen van Frank
rijk eenige bijzondere voorrechten zouden
vragen en dat er voorts geen reden was
om voorkeur te geven aan het onderwijs in
do Fransche taal, zooals gevraagd was. De
Engelsche taal is meer verbreid en meer ge
bruikt voor handelsdoeleinden, merkte hij op.
De groote handelsbelangen van Engeland,
Amerika en België in den Levant hebben
evenmin bijzondere voorrechten gevraagd.
In Londen verklaarde de Egyptische ge
zant, dat Egypte lid van de Arabische liga
van ganscher harte sympathiseerde met Sy
rië en den Libanon.
De Syrische kamer van afgevaardigden
heeft Vrijdag een wet aangenomen, waar
bij de verplichtekrijgsdienst van alle 3y-
rïërs tusschen 18 en 60 jaar in de nationale
garde wordt ingesteld.
De kamer voteerde een crediet van 30
miilioen francs voor de onmiddellijke oplei
ding van een reserve van 5000 gendarmes.
Frankrijk en Franco»Spanje
De commissie van Buitenlandsche Zaken
van de Fransche Nationale Vergadering heeft
de Fransche regeering voorgesteld de geal
lieerden te verzoeken gemeenschappelijke
stappen te doen bij generaal Franco, tenein
de hem te bewegen afstand te doen van de
macht een plaats te maken voor een regee
ring, die vrije verkiezingen zal houden.
Mocht hij dit dan weigeren, dan stelt de
Nationale Vergadering voor om de diploma
tieke betrekkingen met Franco-Spanje te ver
broken.
Deze verscherping van de Fransch-Spaan-
sche verhouding is een gevolg van de wei
gering van Spanje om Laval uit te leveren.
Te Parijs heeft de eerste zitting plaats ge
had van den economischen raad. welke door
Frankrijk, de Belgïsch-Luxemburgsche Unie
en Nederland is ingesteld. Er zal te Brussel
een permanent secretariaat worden opge
richt. Tevens zullen verschillende commissies
worden benoemd bestaande uit vertegen
woordigers der drie partijen.
Nieuws uit Nederland
Ir. Louwes, de directeur van onze voedsel
voorziening, heeft de behoeften en nooden
van ons volk in de eerste plaats van het
hongerende Westen, uiteengezet. Nog lan
gen tijd zal een karig rantsoen voor heel
Nederland moeten gelden, omdat de wereld
voorraad ook zeer beperkt is, wat o.a. wel
blijkt uit de maatregelen in Engeland en de
Vereenigde Staten. De geallieerden willen
ons ongeveer 2000 calorieën trachten te ver
zekeren. Ir. Lauv/es hoopt, dat in ons eigen
land de productie dit zal kunnen aanvullen,
maar er zijn veel moeilijkheden. Het aller
meest noodige zal blijken te zijn aanvoer
van kolen, en daartoe herstel van water
wegen en spoorwegen, dus ook van brug
gen sluizen, enz.
Gelukkig zijn de Maas en de Zuid-Wil
lemsvaart weer voor een groot deel bevaar
baar.
Er zijn 400 autobussen besteld, voor het
personenvervoer, tusschen de kleinere plaat
sen, als aanvulling van het treinverkeer.
Onze luchtvaart zal door de K.L.M. weer
zoo spoedig mogelijk worden verzorgd. Tij
dens den oorlog vloog deze met 6 toestellen
vanaf Lissabon. Nu zijn er in Nederland 37
vliegvelden, dus dat belooft wat voor de
toekomst, als die in orde zijn gebracht
De Wieringermeer, die 34 m. onder waier
staat, zal vermoedelijk in November droog
komen. Volgend jaar zal wellicht een oogst
van 59 pet. kunnen worden verwacht. Doch
dc gebouwen met inhoud zullen grootendeels
moeien worden vernieuv/d.
Gouverneur-Generaal van Mook vraagt om
transport naar Indië voor de talloozen die
nu zich willen inzetten voor Nederlandsch
Oost-Indië.
In Amsterdam zijn de centrale keukens her
opend en verschaffen alle burgers een voed
zame soep.
Op Walcheren werken aan dijkherstel nu
600 arbeiders. Er zün er echter 1250 noodig.
Het Westland is door de Duitsche vernie
lingon zwaar beschadigd, en van de produc
tie aldaar mag niet te veel worden verwacht.
Wat Scheveningen betrefthet geluid van
de Mij. Zeebad is daaromtrent optimistischer.
Reeds dezen zomer hoopt de Maatschappij
een strandgedeelte met bijbehoorende zitjes
in gereedheid te hebben, al kunnen de bun
kers en muren nog niet worden opgeruimd.
„De Gelderlander" heelt met zijn artikel
over de traagheid der repatrieeringsmaatre-
gelen voor onze gevangenen in de Duitsche
concentratiekampen groot succes gehad.
Spontaan vloeiden sympathiebetuigingen en
geldzendingen daarvoor binnen, en nu is op
gericht een „Heldenfonds Nederland", waar
uit zooveel noodig terugkeerende slachtoffers,
en ook andere nationale helden, kunnen ge
holpen worden.
De regeering heeft 3 miilioen beschikbaar
gesteld voor verbetering van de pensioenen
der mijnwerkers.
Amsterdam krijgt een groot Canadeesch
garnizoen. Bovendien zullen er geregeld
7000 verlofgangers uit de geallieerde bezet
tingstroepen in Duitschland verblijf houden.
Het leven in de hoofdstad keert terug
treinen gaan weer rijden, bioscopen gaan
spoedig weer open, de kranten komen in
distributie, zoodat ieder zich op één krant
mag abonneeren.
Spoedig zullen de weerberichten uit De
Bilt weer worden uitgezonden.
Binnenkort worden ook onze zilveren mun
ten weer ingevoerd, heeft de regeering toe
gezegd. Doch ook de zilverbons blijven even
zeer geldig.
In verschillende steden zijn de cantinewa-
gens van de Koningin van Engeland een
welkome verschijning geworden. Ze deelen
voedzame spijzen en koffie uit. Ook zijn de
Zweedsche pakketten met buitengewone waar
deering ontvangen, reeds gedurende den be
zettingstijd.
Meegedeeld wordt, dat door de regeeding de
verkiezing van een noodparlement wordt
overwogen. Laat ons hopen, dat dit werke
lijke verkiezingen zullen zijn, en geen aan
wijzing van hoogerhand, zooals het plan
was met de pseudo-gemeenteraden. De de
mocratie staat op het spel
Wij eindigen met datgene waarmee we
begonnen
De grootste nood is thans noa steeds de
honger. Er zijn ontzettend veel gevallen ge
weest van hongerdood. Talloozen worden
door honger-oedeem geteisterd. Ondervoeding
is algemeen, en daarmee grootere vatbaar
heid voor infectieziekten. De Geneeskundige
Diensten vragen vooral kolen, zeep en trans
portmiddelen.
De teams, die hongerende menschen voor
zichtig willen aansterken, doen voortreffelijk
werk. Waarom wachten er nog zooveel op
vergunning, om naar het Westen des lands
I te reizen Vele teams staan klaarRed.
De achtergrond der politieke
gebeurtenissen an Engeland
De feiten zijn bekend. Nadat de Labour-
partij had besloten, de coalitie niet voort ie
zetten, die in 1940 gevormd was, voor het
overwinnen van Duitschiand, diende Chur
chill zijn ontslag in, en dat van zijn coalitie
kabinet, bij den Koning.
De Koning verzocht Churchill een nieuw
kabinet samen te stellen. Churchill aan
vaardde deze opdracht, en stelde voor, in
Juli a.s. nieuwe verkiezingen te houden.
Churchill zal nu trachten een kabinet sa
men te stellen zonder afgevaardigden van
de Labourpartij, dus zonder Attlee, waarne
mend minister-president, en zonder Bevin en
Morrison, vermoedelijk hoofdzakelijk uit con
servatieven bestaande, de partij waaruit
Churchill is voortgekomen.
De Labourpartij had den wensch geuit, eerst
in het najaar verkiezingen ie doen houden,
omdat dan de oorlogsontreddering wat ach
ter ons zou liggen. Dit heeft Churchill niet
gewild.
Waarom al deze botsingen in dezen glorie
tijd van een overwinnend volk
Men kan hiernaar slechts gissen.
Zeker is, dat een verkiezing op dit ocgen-
blik een ongedacht gunstige kans biedt aan
de conservatieven, omdat de ontzaggelijke
populariteit van Churchill in heel het Engel
sche volk dat in grooten getale op de con
servatieven zal doen stemmen zonder dat
men instemt met de conservatieve beginse
len.
Daartegenover staai, dat ook in Engeland
de neiging tot radicalisme, die alom aan den
dag komt, de kansen voor de linksche par
tijen doet toenemen, zoodat het besluit der
Labourpartij om de coalitie niet voort te zet
ten (Churchill had voorgesteld dit wèl te
doen, tot na het einde van den oorlog met
Japan) wellicht zijn oorsprong vindt in de
overweging, deze kansen nu te benutten
voor een radicaliseering van heel het regee-
ringssysteem in Engeland. Maar zij hadden
dan verkiezingen gewild in hst najaar. Ver
moedelijk met het oog hierop, dat dan de
overwinningsroes, die gunstig is voor Chur
chill. wat zou zijn geluwd.
Nu dient afgewacht wat de kiezer zal
beslissen.
Zeker is, dat Churchill de populairste fi
guur van Engeland zal blijven, hoe ook de
verkiezingen uitvallen. En het zou niet on
denkbaar zijn, dat een meerderheid voor
Labour er toe zou leiden, dat Aitlee aan
Churchill het verzoek zou doen, in zijn kabi
net intrede te doen als minister van oorlog I
Dat zou een glorierijk besluit zijn van
Churchill's politieke loopbaan
De houding van de liberale partij is nog
onzeker. Tot aan de algemeene verkiezingen
heeft Churchill de ministers van de Labour
partij vervangen, en het kabinet van 8 tot
16 ministers uitgebreid. Red.
Eet» pijnlijke tegenstelling
„Het Vrije Volk" maakt een pijnlijke te
genstelling tusschen de houding van het Ge
zag in Duitschland en de houding van de
autoriteiten in ons eigen land in deze da
gen. In Duitschland zegt het geallieerde op
perbestuur Wij gaan jullie niet zelf bestu
ren Nee, dat moet je zelf doen. Wij zullen
alleen toezicht houden, en voorschriften ge
ven, waaraan jullie je te houden hebt. Maar
verderziehier een paar vertrouwbare Duit
schers, die door het Hitlerregime werden uit
geschakeld. Dat moeten jullie burgemees
ters en verdere bestuurders zijn. En zoek het
nu voorts maar zelf uit
In Nederland wordt nog niet3 in handen
gegeven van het volk als geheel. Hier bij
ons zijn de onbetrouwbare elementen al
achter slot en grendel, of ze worden ijverig
aezocht. Menschen die nu leidïn*- kunnen
geven zijn er in overvloed. En toch staat nog
boven ons een gezag, dat niet door ons zelf
daar is gesteld, en er is nog geen enkele
aanwijzing, dat wij nu spoedig zelf mogen
gaan kiezen door wie wij ons willen laten
besturen.
En dan zegt het blad
„Wij hebben even een gevoel van ja-
lcerschheid gehad tegenoverDuitsch
land
En het eindigt in dezen zin
Daarom tochwij hebben haast. Laten
spoedig onze oude democratische instellin
gen wederom functionneeren, met desnoods
de militaire overheid als toeziend voogd.
Honderden betrouwbare mannen staan klaar
in Nederland om hun post in te nemen.
Waartoe zou men hier in Nederland ver-
zaken, wat daarginds verwerkelijkt v/rodt
Red
