Binnenland.
Buitenland.
vragen: Hoe zou dat anders hebben gekund,
de onderwyzerasalasissen waren absoluut
onvoldoende, ten minste de meerderheid
daarvan, vóór den oorlog-, nu de oorlogs
toestand de pryzen der levensmiddelen zoo
hoog heeft opgedreven, zijn ze ,vaak jam
merlijk, en dat wordt niet door duurtetoe-
slagen verholpen. En ook vele hoofden ten
plattenlande verkeeren in treurige omstan
digheden, al zouden dan ook de gemeente
raden van die gemeenten, waarin veel oor
logswinstmakers zitten, dezen gemakkelijk
kunnen helpen, maar zij doen het lekker
niet.
De urgentie staat dus vast van verhooging
der salarissen daarover dus geen woord
meer. Toch treft het, dat de twee Kamer
leden en de oud-minister, die in deze meeting
optraden, hoewel allen de urgentie erken
nende, zich met groote reserve hebben uit
gelaten dat zij, zooals te verwachten was,
gerekend hebben met de enorme offers, die
in deze tijden van de schatkist worden ge
vraagd dat zij begrijpen, dat, als de Re
geering haar non possumus in dezen zou
laten hooren, het geval uiterst moeilijk
wordt. Wy meenen echter, dat de Kamer
veel kon doen om de Regeering te over
tuigen, dat zy' in deze niet langer werkeloos
mag blijven. En wel, door algemeenen aan
drang om de salarissen der onderwijzers te
verhoogen. Wy hebben zeker met den ern-
stigen flnancieelen toestand te rekenen, maar
niet minder met het op peil houden van
onze geestelijke welvaart. En die blijft niet
op peil, ais men duizenden onderwijzers tot
paupers maakt,
Art. 192 der Grondwet.
Met 80 stemmen vóór en slechts één
tegen is het onderwijsartikel aangenomen,
zooals het tenslotte door den Minister was
gewijzigd.
Het voor velen onverwachte is dus toch
gebeurd.
Otto en van Wijnbergen en Eerdmans
en van der Molen (welk een tegenstellingen
roepen deze namen in het geheugen op)
zijn tenslotte gearmd opgetrokken naar de
bruiloft der bevrediging. Wel niet geest
driftig, maar het ging toch. Slechts de
nestor Lieftinck was niet te vermurwen.
De verbeteringen, die het ontwerp in het
laatste stadium der debatten heeft onder
gaan, zyn dan toch nog grooter, deels te
danken aan hem, die dit niet meer mocht
belevenaan Tydemanwiens geest leiding
en stuur gaf aan de oppositie en den minister
ten slotte bereid vond aan de bezwaren
toe te geven.
Het artikel luidt nu:
1. Het onderwijs is een voorwerp van
de aanhoudende zorg der regeering.
2. Het geven van onderwys is vrij, be
houdens het toezicht der Overheid, en bo
vendien, voor zoover het algemeen vormend
zoowel lager als middelbaar onderwys be
treft, behoudens het onderzoek, naar de
bekwaamheid en de zedelijkheid van den
onderwijzer; het een en ander door de wet
te regelen.
3. Het openbaar onderwys wordt, met
eerbiediging van ieders godsdienstige be
grippen, door de wet geregeld.
4. In elke gemeente wordt van overheids
wege voldoend openbaar algemeen vormend
lager onderwys gegeven in een genoegzaam
aantal scholen.
5 Volgens by de wet te stellen regels kan
afwijking van deze bepaling worden toege
laten, mits tot het ontvangen van zoodanig
onderwys gelegenheid wordt gegeven.
6. De scholen van deugdelykheid, aan
het geheel of ten deele uit de openbare kas
te bekostigen onderwys te stellen, worden
by de wet geregeld, met inachtneming,
voor zoover het bijzonder onderwys betreft,
van de vrijheid van richting.
7. Deze eischen worden voor het alge
meen vormend lager onderwys zoodanig
geregeld, dat de deugdelykheid van het ge
heel uit de openbare kas bekostigd byzonder
onderwys en van het openbare onderwys
even afdoende wordt gewaarborgd.
8. By die regeling wordt met name de
vryheid van het byzonder onderwys betref
fende de keuze der leermiddelen en de
aanstelling der onderwyzers geëerbiedigd.
9. Het byzonder algemeen vormend
lager onderwys, dat aan de by de wet te
stellen voorwaarden voldoet, wordt naar
denzelfden maatstaf als het openbaar on
derwys uit de openbare kas bekostigd. De
wet stelt de voorwaarden vast, waarop voor
het byzonder algemeen vormend middelbaar
en voorbereidend hooger onderwijs bijdragen
uit de openbare kas worden verleend.
10. De Koning doet jaarlyks van den staat
van het onderwys aan de Staten Generaal
verslag geven.
Waarschijnlijk bevangen door de politiek,
heeft geen der Kamerleden gemerkt, dat
de op het laatste oogenblik ingevoegde
woorden met name in al. 8 op de verkeerde
plaats terecht gekomen zyn en hadden
moeten staan achter: onderwijs.
Waarschijnlijk is dit by de eindstemming
nog te herstellenhet ia slechts een fout
in den zinsbouw.
Toch een H. B. S. te Oud-Beyerland.
Zooals reeds vroeger werd medegedeeld,
had, nadat de gemeenteraad van Oud-Bey er-
land geweigerd had tot stichting van een
Ryks H. B. S. te dier plaats mede te wer
ken, de minister van binnenlandsche zaken
aan eenige gemeenten in de omgeving ge
vraagd, of zy op zyn voorwaarden de school
in hun gemeenten gevestigd wenschten te
zien, waarop de gemeenteraden van Nu-
mansdorp en Stryen bevestigend antwoord
den. De voorstanders te dezer plaatse gaven
den moed nog niet op. Het geld, dat de
minister vroeg, brachten de voorstanders
der H. B. S. vrijwillig bij elkaar; zy depo
neerden het ten kantore van den heer A.
Koopman, kassier te Oud-Beijerland, waarna
zij nogmaals een poging by den minister
deden.
Zaterdag kwam het bericht, dat de mi
nister na nader overleg besloten had, dat
de school te Oud-Beyerland zal worden ge
vestigd. (N. v. d. D.)
Terbouw van vlas.
Betreffende den verbouw van vlas heeft
de minister van landbouw op een verzoek
van de afd. Tiel der Geldersche-Overyselsche
Maatschappij van Landbouw meegedeeld,
dat de burgemeesters slechts een vergun
ningsbewijs mogen afgeven voor die bedrij
ven, waarin in 1913, 1914 en 1915 vlas is
verbouwd en slechts voor de oppervlakte,
welke in die jaren gemiddeld er mee was
bezet.
Steenkolen.
Naar men ons meldt, heeft Duitschland
te kennen gegeven, den uitvoer van steen
kolen in beperkte hoeveelheid naar ons land
nog te willen toestaan, mits hier te lande
de grootst mogelijke zuinigheid in het ge
bruik van kolen wordt betracht.
De van het bureel van den groepscomman
dant te Naarden gestolen geldkist, waarin
1 9000, is teruggevonden. Het is den dief
of dieven vermoedelijk niet gelukt de zware
ijzeren kast te openen, zoodat ook de inhoud
weder terecht is. De kist is teruggevonden
in het bastion waar het groepsstafkwartier
gevestigd is, begraven in een Aravero, doch
zóó weinig oordeelkundig, dat het terugvin
den weinig moeite gekost heeft.
Klompen.
Ten einde het mogelijk te maken, dat in
de behoefte aan klompen hier te lande tegen
niet te hoogen prijs kon worden voorzien,
is door de regeering bij kon. besluit van 5
October jl. (St.bl. no. 465) een verbod tot
uitvoer van deze artikelen uitgevaardigd.
Hierdoor zou de geheele productie aan klom
pen voor het binneland beschikbaar blyven
en derhalve mocht verwacht worden, dat
klompen tegen billijken prijs zouden worden
aangeboden. Echter is deze verwachting
niet bewaarheid, zoodat blykbaardoorenkele
personen voorraden klompen worden vast
gehouden, in de hoop, dat te eeniger tijd
een vergunning tot uitvoer van dit artikel
zou worden verleend en dat dan tegen hooge
prijzen in het buitenland een afzetgebied
zou kunnen worden gevonden.
In verband hiermede wordt thans nog
eens ter algemeene kennis gebracht, dat
opheffing van het uitvoerverbod van klom
pen is uitgesloten. Houders van voorraden
klompen wordt dan ook in hun eigen belang
aangeraden deze niet met speculatieve be
doelingen op te houden. Mocht blyken.dat
de prys van klompen niet weldra lager
wordt, dan zal de regeering verplicht zijn,
krachtens de bepalingen der distributiewet
in te grijpen ten aanzien van hen die zich
aan vasthouden van voorraden schuldig
maken. (St.ct.)
Droogen van peen en knolrapen.
Daar de drogerijen ook deze artikelen
verwerken en voor export geschikt maken,
heeft de rijks-commissie van toezicht op de
VereenigingGroenten-Centrale weer moeten
ingrijpen en daarom aan de veilingsbestu-
ren medegedeeld, dat voorloopig het drogen
van peen en koolrapen is verboden, tenzij
de peen afkomstig is uit ten uitvoer toege
laten partyen fijne peen, of de peen en knol
rapen tot partijen behooren, die op andere
wijze niet tot waarde kunnen gebracht
worden.
In dit laatste geval moet voor elke party
afzonderlijk toestemming worden gevraagd,
en na onderzoek door de Groente-Centrale
zyn verkregen.
De aanvragen daartoe en de eventueele
toestemming geschieden schriftelijk.
De partyen peen en knolrapen, die reeds
op de droogfabrieken aanwezig zyn, mogen
nog verwerkt worden, mits de grootte dier
partijen terstond aan de rijks commissie en
de Groenten-Centrale worde opgegeven.
Kolen.
Naar wy vernemen, gaat onze regeering
schepen opeischen om kolen in Engeland
te halen. Het stoomschip Ambon, van de
Mij. Nederland, dat te Rotterdam gereed
lag om naar Indië te vertrekken, heeft de
bunkerkolen moeten lossen en moet thans
voor de regeering kolen in Engeland gaan
halen.
Reizigers van Duitschland.
ZE VEN AAR, 28 Nov. De Duitschers treden
nu extra streng op tegen de naar ons land
reizende passagiers, die hier komen eten.
Dag in dag uit kwamen tot dusverre gere
geld honderden personen, zoowel Duitschers
als Hollanders uit de grensplaatsen naar
hier, ten einde wat te kunnen eten. Velen
dezer lieden voerden boter van hier uit met
consent. Na de inbeslagnemingen te Eiten
vorige week van wege de Z. E. G. worden
alle dergelijke passagiers vóór hun vertrek
naar hier, aan de grens gevisiteerd. Nu wil
men hun ook beletten, om hier te komen
eten. Blijkbaar plaatsen de Duitsche mili
tairen zich op het standpunt, dat de naar
hier komenden het ook maar, evengoed als
zy zeiven, buiten goed voedsel moeten
stellen. Want velen hunner is te Elten aan
gezegd, dat het dagelyksch heen- en weer
reizen uit is. Éénmaal 's weeks wordt dit nu
nog toegestaan. Dus zes dagen honger lyden
en een dag zich te goed doen.
Paardenbeulen
BUSSUM. De politie alhier arresteerde
onder hevig verzet de vrachtrijders C. O. en
N. O. In staat van dronkenschap hadden zy
een 's morgens te Amsterdam gekocht paard
zoodanig afgebeuld en gemarteld, dat het
arme dier eindelijk dood neerviel. Een twee
tal agenten van politie liep by de arrestatie
ernstige klappen op.
Op lieeterdaud betrapt.
BUIKSLOOT, 28 Nov. Sedert eenigen tijd
vermiste een arbeidersvrouw alhier herhaal
de malen kleine sommen gelds, zonder dat
ze kon vermoeden, wie den diefstal pleegde.
Ze bracht de politie van het feit in kennis,
ten gevolge waarvan de gemeente-veldwach
ter zich eenige malen verdekt opstelde in
haar woning. Maandagmorgen deed hy dit
weer. Toen de vrouw haar woning haa ver
laten om de geit te gaan melken, kwam
een buurvrouw, juffrouw M., de kamer bin
nen en haalde uit de lade eener kast een
portemonnaie, waaruit ze een paar guldens
nam. Ze wilde zich daarmede verwijderen,
maar de veldwachter kwam nu te voorschijn
en arresteerde haar. Dadelijk bekende ze
reeds meermalen iets te hebben weggenomen.
Smokkelen.
GENNEP, 29 Nov. Aan het station Schijn-
del weiden veelvuldig honden in hokken
afkomstig van Breugel, aangeboden ter ver
zending naar Duitschland.
Toen nu dezer dagen een uitvoerverbod
kwam en tengevolge daarvan een hond zóó
lang aan het station Schyndel moest-ver
toeven, dat de chef zich over het dier er
barmde, kwam men tot de ontdekking, dat
het hok was voorzien van een dubbelen
bodem en deze ruimte was opgevuld met
spek.
Hoeveel malen was deze truc al gelukt
De toestand in Roemenië.
Volgens berichten in Russische bladen
vlucht de burgelijke bevolking in Roemenië
in steeds grooter scharen van de bedreigde
punten weg. In Boekarest zyn voor de
komende veertien dagen alle spoorwegkaar
tjes verkocht. De vreemdelingen vluchten
over de Russische spoorlijnen naar Engeland
en Frankrijk. Vermogende Roemeniërs gaan
naar Odessa, KisjenefofKiëf. Anderen trek
ken naar hun stamgenooten in Bessarabië,
waar reeds uitgestrekte barakken voor deze
vluchtelingen in gereedheid gebracht zyn.
De meesten vluchten weg uit vrees voor de
lucht-aanvallen, die onafgbroken voortgezet
worden. Het grootste deel der parlementsle
den bevindt zich reeds in Jassy, de nieuwe
residentie, die trouwens zoo ovetvol is, dat
velen onder den blooten hemel moeten sla
pen. De universiteit en de verschillende
scholen zijn er tot hospitalen ingericht.
Alle archieven en kostbaarheden zijn uit
Boekarest weggehaald en elders geborgen.
Het bekende blad Le Journal des Balcans
verschijnt voortaan in Odessa.
President Steyn overleden.
Een der leidende personen uit Zuid-Afrika,
de gewezen president van den Oranje-Vrij
staat. Mart. Th. Steyn is op60-jarigen leef
tijd, te Bloemfontein overleden.
Hij had in Zuid-Afrika aller vertrouwen
omtrent zijn eerlijke bedoelingen en zelfs
zijn tegenstanders spraken steeds met eer
bied van hem.
De steenkolennood.
Het gebrek aan steenkolen zoowel voor
de gasfabricage als voor de andere indus
trieën moet, naar van welingelichte bron
uit Duitschland wordt bericht, het gevolg
zijn van een tydelyk gebrek aan vervoer
middelen. Een groot getal locomotieven en
goederenwagens is noodig voor het trans
port voor de benoodigdheden voor de ver-
schillendo fronten, terwijl thans bovendien
het vervoer van beetwortelen naar de sui
kerfabrieken en van aardappelen naar de
fabriekscentra zooveel materiaal eischt, dat
een tijdelijke storing in het geregeld vetvoer
niet is te vermijden. Bovendien ontbreken
de noodige arbeidskrachten voor het spoedig
laden en lossen der wagens, zoodat voor
gansche treinen van goederenwagens geen
handen genoeg aanwezig zijn. Thans wordt
reeds ten deele in de laatste behoefte voor
zien door de leerlingen der hoogste klassen
van de scholen aan het laad- en loswerk
te zetten, waardoor spoedig weder meer
wagons voor het verkeer vrijkomen.
Oe Zeppelin-aanval op Engeland.
De twee neergeschoten Zeppelins.
LONDEN. Een aantal vijandelijke lucht
schepen naderde Dinsdag de Noord-Oostkust
van Engeland tusschen 10 en 11 's avonds.
Bommen werden geworpen op verschil
lende plaatsen doch de aangerichte schade
is gering.
Een luchtschip werd door een vlieger aan
gevallen en neergeschoten.
Het stortte brandend in zee bjj de kust
van Durham. Een ander luchtschip kruiste
boven het Noordelijk gedeelte van de Mid-
landgraafschappen en wierp eenige bommen
op verschillende plaatsen.
Het luchtschip schijnt beschadigd te zyn,
want het laatste gedeelte van den tocht
legde het zeer langzaam af. De Zeppelin
was niet in staat de kust voor het aanbreken
van den dag te bereiken.
By de kust van Norfolk was de beman
ning er blijkbaar in geslaagd herstellingen
aan te brengen, want het luchtschip bewoog
zich met groote snelheid in Oostelijke rich
ting voort op een hoogte van 8000 voet.
Negen mijlen van de kust af werd het door
vier machines van de marineluchtdienst en
door een gewapenden trawler aangevallen
en om kwart voor zevenen neergeschoten.
Dit luchtschip stortte in vlammen gehuld
neer.
Hoe de beide Zeppelins vernield werden.
LONDEN. Het luchtschip, dat bij de kust
van Durham werd neergeschoten was het
eerste, dat men te middernacht zag naderen.
Binnen vijf minuten nadat het. werd opge
merkt, werd het door de kanonnen getroffen,
't Licht van het brandende luchtschip werd
30 mijlen in den omtrek gezien. Kort nadat
de granaten troffen zag men het luchtschip
in tweeën breken. De overblijfselen en de
bemanning vielen in zee.
Het tweede luchtschip, dat by de kust
van Norfolk neergeschoten werd, zag men
het eerst omstreeks kwart voor zes des
morgens. Het voer langzaam en op groote
hoogte. Tien minuten later nadat vliegma
chines het opgespoord hadden, zag men het
luchtschip, dat thans verscheidene mijlen
van de kust was, in het midden doorbuigen
en als een steen in zee ploffen. Dit luchtschip
wierp ongeveer een dozijn bommen over
een kleine uitgestrektheid in het Noorden
van de Midlands.
Opvallend is de snelheid, waarmee de
vlammen zich van het eene naar het andere
uiteinde van het luchtschip verspreidden.
Zoodra het getroffen werd, bijna onmiddellijk
nadat de eerste granaat insloeg, verscheen
aan het uiteinde van het luchtschip een
roode gloed, die zich verspreidde tot het
geheele omhulsel één laaiende vuurmassa
was. Bijna hetzelfde had in beide gevallen
plaats.
Het totaal verlies aan Zeppelins gedurende
den oorlog is thans 31, beneveris nog 8
luchtschepen van ander type.
Hun militaire waarde is tot heden van
weinig belang gebleken.
LONDEN, 28 Nov. (Reuter.) Officieel wordt
medegedeeld:
Volgens de laatste berichten over den
Zeppelin-raid is de schade zeer gering, hoe
wel er meer dan 100 bommen zyn geworpen.
Een vrouw stierf van de schrik. Vijf man
nen, zeven vrouwen en vier kinderen werden
gekwetst. Er zyn 35 huizen beschadigd. Er
is geen schade van eenig militair belang
aangericht.
Het doel van het Duitscbe offensief
in Roemenië.
LONDEN. De „Times"-correspondent t»
Boekarest meldt: Veel krachtige overwegin
gen hebben Duitschland er toe geleid, te
trachten Roemenië te verpletteren. Econo
mische overwegingen nemen hierbij ver
moedelijk een eerste plaats in. De wensch
naar revanche was ongetwijfeld even sterk,
zooals bleek uit de vergeldingsmaatregelen
tegen de weerlooze Roemeensche bevolking
o.a. door het bombardeeren van onversterkte
steden en dorpen en het vermoorden van
vreedzame boeren, die op het land arbeid
den. De maatregelen worden grootendeels
toegeschreven aan de vijandige stemming
over het Roemeensch „verraad", zooals die
in de Duitsche pers tot uiting kwam.
Ook strategische overwegingen spelen een
belangrijke rol, voornamelijk de wensch
een goede verbinding naar Turkije in het
Oosten te hebben langs een anderen weg.
Maar het voornaamste doel is de verovering
van den rijken korenvoorraad, die Duitsch
land voor goruimen tijd van voedsel moet
voorzien.
De onuitputtelijke voorraad petroleum
komt ook goed te pas, vooral voor militaire
doeleinden. Duitschland zou hierdoor in staat
worden gesteld den oorlog veel langer voort
te zetten. Men acht het daarom zeker, dat
Duitschland tot eiken prijs in zijn pogingen
zal volharden eu zelfs de kanB van ernstige
nederlagen aan het Fransche en Russische
front zal wagen.
In het exploiteeren van de minerale en
andere hulpbronnen van de bezette landen
toont Duitschland opmerkelijke energie en
organisatie-vermogen. InServië worden 'Jans
veel kopermijnen geëxploiteerd,grootendeels
met, Duitsche machinerieën, terwijl het laten
werken van de burgerbevolking aan de ge
bruiken der oudheid herinnert.
