iaitarwe
Officieel Nieuws- en Advertentieblad voor Overflakkee en Goedereede
;waren,
EERSTE BLAD
marnis
:RS!
boden:
waarin tevens opgenomen de „ONZE EILANDEN".
'OEDIG
I6de Jaargang.
Zaterdag 7 October 1916.
No. 48
DE WIJDE, WIJDE WERELD
feSOOTE SOR-
TEERiNG
RS
NZ.
in prijzen
sn hooger.
3RIEKEN.
>lsdijk.
oorradig.
e artikelen
|Zuid-Hol!and.
is tevens een
Irp verbonden,
and of drie de
[e in te voeren,
jij den boek-
PiOTTERDAM.
Dit blad verschijnt eiken ZATERDAG.
Prijs per kwartaal, franco per post f 0,50.
Afzonderlijke nummers0,05.
Hoofdredacteur W. DE JONG,
Lid van de Tweede Kamer Staten-Generaal,
'g-GBAVE*H,%GE.
Uitgave der
Flakkeesche Boek- en Handelsdrukkerij
te iniddclhamls.
Prijs der Advertentiën van 1—6 regels f 0,60
Iedere regel meer0,10
Groote letters naar plaatsruimte.
Driemaal plaatsing wordt slechts tweemaal berekend.
Alle solide Boekhandelaars en Advertentie-Bureaux
nemen Advertentiën aan.
Berichten van correspondenten en Advertentiën te adresseeren aan de Flakkeesche Boek- en Handelsdrukkerij te Middelharnis.
0e uitspraak der Liberale Unie.
In de buitengewone vergadering, welke
de Liberale Unie, Zaterdag jl. hield, is
een buitengewoon belangrijke beslissing
genomen. Met overgroote meerderheid
sprak de Liberale Unie uit, dat de finantieëie
gelijkstelling van Openbaar en Bijzonder
Onderwijs moet worden aanvaard, mits de
eischen van deugdelijkheid aan het bijzon
der onderwijs te stellen van dezelfde waarde
zijn als voor het openbaar onderwijs, ter
wijl de belangen van de openbare school,
die onverzwakt moet worden gehandhaafd,
genoegzaam kunnen worden beschermd.
Met de aanneming van deze motie heeft
de Liberale Unie de finantieëie gelijkstel
ling in principe aanvaard. Voor de pacifi
catie op onderwijsgebied is daarmede de
weg gebaand.
Na deze principieëele beslissing lijkt
het ons ondenkbaar, dat de partijen het
over de formuleering van art. 192 niet
eens zouden kunnen worden.
De beslissing der Unie juichen wij van
harte toe. Het wordt in het belang van
onderwijs en onderwijzers steeds nood
zakelijker dat de schoolstrijd verwijderd
worde van het politieke terrein.
Wij zouden de tegenstanders van de
motie, door het Hoofdbestuur der Liberale
Unie gesteld, wel eens willen vragen:
„Zoudt gij meenen, dat afdoende verbe
tering van het onderwijs, dat betere oplei
ding der onderwijzers en een behoorlijke
salarieëring verkregen kunnen worden zon
der oplossing van de schoolkwestie?" Wie
acht gegeven heeft op de parlementaire
geschiedenis der latere jaren, wie bedenkt,
hoe jarenlang elke verbetering is terug
gehouden door den schoolstrijd, zal moeten
erkennen, dat de uitgewerkte plannen van
de bevredigingscommissie alleen, zij het
dan gewijzigd op onderdeden, tot stand
kunnen komen, als men het eens wordt
over de finantieëie gelijkstelling der beide
FEUILLETON.
DOOR
ELIZABETH WETHERELL.
Qe.uthoriseerde ovftriiruk Tim het gelijknamig hoek, rer-
schenen hij ,1e Firma D. BOI,I,E te Rotterdam.
62)
Ellen zag er blozend en sterk uit, en was
niettegenstaande de scheiding van bare inoeder,
ook zeer gelukkig. Hare inspannende en afwis
selende bezigheden maalden dit mogelijk. Zjj
had geen tijd om zich aan nuttelooze droefheid
over te gevenintegendeel liepen hare gedachten
over aangename dingen, die zij deed of doen
moest; en des nachts was zij veel Ie vermoeid
en te slaperig om te liggen peinzen. Daaren
boven hoopte zij, dat hare moeder in de lente
of uiterlijk in den zomer zou terugkomen.
De lente verschafte nieuwe bezigheden; de
huiseljjke werkzaamheden begonnen te vermeer
deren, en dus werden hare uurtjes van uit
spanning minder. Toch vermeerderden ook de
genoegens. Toen de sneeuw verdween en de
lentedagen kwamen, toen het gezang der vogelen
weder gehoord werd, en de jonge bladeren der
boomen begonnen uit te spruiten, en de vale
bergen er weder zacht en groen uitzagen, toen
klopte Ellens hart van vreugde. Zjj deed gewoon-
takken van (het lager onderwijs.
Voor degenen, die het oog er voor
sluiten, dat de Bijzondere School leeft in
de harten van duizenden en niet willen
erkennen, dat de kans op de ééne neutrale
volksschool verkeken is, zal het bitter zijn,
dat de Kamer de pacificatie zal aannemen.
Degenen evenwel, die rekening houden
met de toestanden, zooals zij nu eenmaal
zijn, zullen erkennen, dat de Kamer ver
standig doet in het belang van het onder
wijs de pacificatie op hechte grondslagen
te aanvaarden.
KORT VERSLAG der buitengewone
algemeene vergadering van de Libe
rale Unie op Zaterdag 30 September
1916 in Parkzicht te Amsterdam.
De vergadering duurde van 11 uur tot
bij zessen met drie kwartier pauze en was
vrjj druk bezocht; behalve het Hoofdbestuur
waren aanwezig ongeveer60afgevaardigden,
eenige Kamerleden en vele belangstellende
leden van aangesloten kiesvereenigingen.
De centrale van ons eiland was verte
genwoordigd door den voorzitter en den
secretaris van het Hoofdbestuur.
Onderwerp van bespreking was het regefc-
ringsvoorstel inzake artikel 192 der Grond
wet, betreffende het onderwijs.
Als inleiders der gevoerde debatten traden
op prof. dr. Eerdmans en mr. de Meester
leden der Tweede Kamer; de eerste ter
bestrijding, de tweede ter aanbeveling van
het ontwerp der regeering.
Prof. Eerdmans betoogde, uitvoeriger dan
hier in kort bestek kan worden weergege
ven, dat het oponbaaar onderwijs door dit
ontwerp wordt teruggedrongen, dat het peil
van onderwijs niet zal stijgen, doch de
volksontwikkeling zal worden bedreigd
dat de strijd op onderwijsgebied niet uit
zal zijn, doch overgebracht zal worden,
meer dan tot heden het geval reeds was,
naar de gemeenteraden; dat het gevaarlijk
is voor de eenheid der natie en dat het
ontwerp voor een vrijzinnige leiding van
'a lands zaken nadeelig zal zijn.
In een boeiende redevoering sprak deze
inleider als zijn meening uit, dat vooral ten
platteiande gansche streken hun openbare
sehool zullen verliezen en de minderheden
lijk lange zwerftochten door het bosch met
Van Brund, wanneer zijne bezigheden het hem
vergnnden. Somtijds reden zij een gedeelte van
dien weg met de ossenslede. Zij nam altijd een
mandje mede voor bloemen; en wanneer de
slede stilhield, doolde zjj rond, om tusscben de
opgehoopte dorre bladeren naar de wille anemoon
en de fraaie nederhangende uvularia, en het
teedere bloedkruid, en de wilde geranium, en
naar het viooltje, en naar nog vele andere, wier
namen zjj niet kende, te zoeken. En zoo iemand
de lange gesprekken gehoord had, die zij en
Van Brund te zamen voerden hij, de stii-
zwjjgenste man in Thirlwall! dan zou hij
gewis verwonderd geweest zijn. Hun gesprek
liep dikwijls over boomen, waarmee Van Brund
goed bekend was. Ellen verlangde er ook mee
bekend te worden, zoowel als met de bloemen,
die aan den voel daarvan groeiden, en hij poogde
haar te onderrichten, hoe zij iedere verschillende
soort aan den bast en het blad en de wijze
van groei kon leeren kennen. De pijnboom en
de scheerling en de denneboom waren gemak-
kei jjk te onderscheiden, de witle berk ook;
maar van de overige verwarde zij in het eerst
gedurig den eenen met den anderen-Van Brund
moest dikwijls zjjn onderricht herhalen, doch
het verveelde hem nooit, maargafhem integen
deel groot genoegen. Dut weren genoeglijke
lessen, vond Ellen, en Van Brund insgelijks.
Toen de dagen lengden en het weder warm
werd, begonnen Alice en zjj menigvuldige uil-
stapjes naar vrouw Vawse op den Cat's Back
van goed onderwijs in hun geest verstoken
zullen raken.
De heer de Meester verdedigde de stelling,
dat het wetsontwerp der regeering aange
nomen behoort te worden, omdat de open
bare schoolde plaats behoudt, die haar
toekomt; omdat het finantiëele reohtsge-
lfjkgeid brengt, omdat het de oorzaak van
den politieken schoolstrijd wegneemt, die
reeds zooveel jaren alle verbetering op
onderwijsgebied tegenhoudt.
Ook deze inleider lichtte zijn stelling uit
voerig toe.
De ouders in de gelegenheid stellen open
baar onderwijs voor hun kinderen te ver
krijgen, ging volgens mr. de Meester boven
de huidige bepaling der grondwet, die voor
schrijft, overal van overheidswege voldoend
lager onderwijs. Toch zjjn er thans reeds
23 gemeenten en tal van dorpen en gehuch
ten zonder openbare school. De enkelingen
die daar openbaar onderwijs verlangen,
zullen door de wijziging gebaat worden.
Na de pauze werd ongeveer een uur huis
houdelijke vergadering gehouden, waarna
de openbare vergadering werd voortgezet.
De strijd liep nu vooral over de motie
door het Hoofdbestuur gesteld en over die
der afdeeling Amsterdam.
De heer Otto lichtte de laatste uitvoerig
toe, welke de strekking had het voorge
stelde art. 192 niet te aanvaardden, zoolang
niet meer waarborgen worden gesteld aan
het bijzonder onderwijs.
Daar bovendien nog 7 sprekers zich voor
debat hadden aangemeld, werd hun ieder
met het oog op den tijd, hoogstens een
kwartier toegestaan, waarmee de meesten
moesten woekeren om hun meening te ver
kondigen en ten slotte toch tijd te kort
schoten.
De heer W. de Jong verdedigde het voor
gestelde ontwerp, wegens de meerdere
waarborgen voor goed onderwijs, en betoogt,
dat het de werkelijkheid ook meer nabjj
komt, bovendien is het compromis op on
derwijsgebied voor spreker veel waard voor
anderen wetgevenden arbeid, die dan moge
lijk wordt.
De heer Hipma (Leiden) schaart zich aan
de zijde van prof. Eerdmans en betwijfelt,
of de ople;ding dei onderwijzers veel ver
beteren zal.
De heer van Raalte (Kamerlid) bepleit
een redactie, die beide partijen kon bevre-
te maken, ora weder ijverig Fransch te leeren.
Gewoonlijk namen zij Scherp mede, om den
langen weg te verlichten, en op den berg rustten
zij eeD goede poos uit. Hare komst was altijd
eene vreugde voor de oude vrouw. Zij hield
van beiden bijzonder veel en was verheugd, als
zij van hare lippen de taal hoorde, die haar het
aangenaamst was. Na verloop van eenigen tijd
spraken zij niets dan Fransch met haar.
Ellen legde ook nog andere bezoeken af, die
haar niet zoo aangenaam waren. Gedurende den
winter en den zomer werd zij nagenoeg met de
gansche nabuurschap bekend. Somtijds ging zij
met hare tante op eene stjjve theevisite, niet
zelden wel een uur ver. Zulke visites waren
echter alles behalve aangenaam.
Gedurende den zomer had Ellen tweemaal
vee) genoegen in liet gezelschap van Ellen Ctaaun-
cey. Eens werd zjj door Juffrouw Sophia gebracht,
en eens door hare moeder; en de iaalste maal
vertoefde zjj er wel twee weken. Bij beide
gelegenheden werd Ellen in dc pastorie verzocht,
waar zij gedurende dien Ijjd bleef; en het ge
noegen, dat zjj en hare kleine vriendin dan te
zamen smaakten, is niet te beschrjjven. liet was
nu een onvermengd genot. Hetzij zjj door het
bosch of langs de velden zwierven, het was
alles bekoorlijk; Alice in den tuin te hulpen,of
Thomas bij het hooien, en het nadeel, dat zjj
aan zjjne hoopen hooi toebrachten inet er over
heen te tuimelen, en het geduld, waarmee hjj
dit verdroeg, het. zien naar de eieren, Margaretha
aan het karnen te heipen, of met elkander de
digen, in den geest als thans door hem bij
amendement op het voorstel is ingediend.
De heer van Bek (Goeree en Overilakkee)
wenscht van overheidswege opgevat te zien
als door het Rijk.
Met voorbeelden toont hjj aan, dat het
onderwijs in handen van vele gemeente
besturen niet veilig is.
Onderwijs-rjjkszaak kan slechts leiden tot
verheffing van het peil van ons volkson
derwijs.
De voorgestelde salaris-regeling acht spre
ker in het nadeel van het plattelanddaarin
dient afdoende verbetering aangebracht te
worden. Uitvoerig toont hij de leemten aan,
die daarin voorkomen.
Dr. Gunning (Amsterdam) beveelt het
nieuwe art. 192 aan op grond, dat het den
invloed van den staat wegens de flnantieele
gelijkstelling verhoogd en zoodoende ook
het peil van het bijzonder onderwijs zal
opvoeren. Hoe meer staatsgeld- hoe meer
staatsjuk, daaraan is op den duur niet te
ontkomen.
De heer Koert (Den Haag) betoogt de
geleidelijke verbetering, ook van het bijzon
der onderwijs door het subsidiestelseldaar
om moet het tot gelijkstelling komen.
De bestrijders gronden zich te veel op de
uitwerking in het rapport der bevredigings
commissie, waartegen verschillende bezwa
ren rijzen.
De motie van Amsterdam wordt verwor
pen met 39 tegen 20 stemmen.
Vervolgens nam de vergadering der gewij
zigde motie van het Hoofdbestuur der
Liberale Unie aan met 52 tegen 7 stemmen
luidende als volgt:
De Liberale Unie, in buitengewone ver
gadering bijeen te Amsterdam op 30 Sep
tember 1916, gehoord de discussies;
Iu aanmerking nemende de groota belangen
welke voor het Nederlandscbe volk betrok
ken zijn bij het tot stand komen van de
voorgestelde grondwetsherziening;
In aanmerking nemende, datdefinancieele
gelijkstelling van openbaar en bijzonder
lager onderwijs aannemelijk moet worden
geacht, mits de eischen van deugdelijkheid
aan het bijzonder onderwijs te stellen, met
inachtneming van de vrijheid van richting
van dit onderwijs, van gelijke kracht en
van dezelfde waarde zjjn als die voor het
openbaar onderwijs en dat de belangen van
de openbare school, die onverzwakt moet
tafel gereed te maken, de genoegelijke ochtenden
en avonden en middagen, het is niet om te
zeggen. Ellen hield nu van de geheele familie
Marshman, omdat één meisje, dat zij het eerst
had leeren kennen en Ellen Chauncey vertelde
hare moeder onophoudelijk in het geheim, dat
Ellen Montgomery het aardigste meisje was,
dat ze ooit gezien had. Ze ontmoetten elkander
met bljjdshap, maar de scheiding kostte smart,
en zij beloofden elkander, zoo spoedig mogelijk
weder bijeen te komen.
Te midden van de genietingen der zomer
maanden, en Ellen had er grootelijks haar
aandeel van, was er tocii ééne oorzaak tot
droefheid, die zij niel kon nalaten te gevoelen,
en die haar hóe langer hoe zwaarder begon
te drukken. De brieven kwamen traag; en als
zij kwamen, waren zjj in het geheel niet gerust
stellend, Die van hare moeder werden steeds
korter, totdat er ten laatste slechts gedeelten
van brieven van haar kwamensomtijds ook
gebeurde het, dat er na verloop van een ge-
ruimen Ijjd alleen een van kapitein Montgomery
kwam. Ellens hart verkwjjnde van teleurgestelde
hoop. Zjj verwonderde zich, hoe hare moeder
iets kon veronachtzamen, dat zoo noodig was
tot haar geluk; nu eens verbeeldde zjj zich. dat
zjj op reis waren, dat zjj dusgeenegelegenheid
hadden om te schrjjven, dan eens dat zjj mis
schien thuis wilde komen zonder hot haar te
doen weten, en haar den een of anderen dag
eensklaps wilden verrassen, en haar half waan
zinnig van bljjdschap maken. Doch zjj kwamen
