Tandarts REGERSBDRG,
FLAKKEESCHE BANK SOMMELSDIJK.
GOUDEN EN BRONZEN KRUIS vmm¥Tm.
abnhem 1868. EERVOLLE VERMELDING.
Jachterates» No. I en 2,
BOERENLEENBANK
zwarte bessenstruiken,
spaarbank
Behandelt alle bankzaken.
Neemt gelden a deposito, tegen nader overeen te komen rente.
onschadelijk tot reiniging der kinderhoofden.
Alleen verkrijgbaar bij den Heer A. TEEPE, Apotheker te Middolharnia.
Holland-Noord-Amerika Hypotheekbank.
GORIlNCHEM,
51/2
5
PANDBRIEVEN MET WINSTAANDEEL
en doorbraken ontstonden op die plaatsen,
welke voor den golfslag beschut of onder
den wind lagen, terwjjl daarentegen die
streken, waar de zee onverhinderd haar
woede kon botvieren, in evenredigheid
weinig, soms in 't geheel geen schade leden.
Zoo ontstonden de drie ergste doorbraken
op plaatsen, waar men die niet verwacht
had: de eene in Noord-Holland in den
noordelijken IJ djjfc tegenover Amsterdam,
de tweede in de bocht bij Emden, de derde
aan den linker Elbe-oever bij Stade.
Bjj dien watervloed werden ook de djjken
van Friesland en Overijsel aan de Zuiderzee
doorbroken, en waren in deze provinciën
de verliezen buitengewoon groot. In Neder
land begon het water reeds des avonds van
3 Febr. tusschen 8 9 uur over de djjken
te loopen, in oostelijker gewesten later, aan
de Elbe ongeveer te middernacht. Een tweede
vloed, die in eerstgenoemde streken te
ure in den morgen over de djjken stortte
was even hoog of nog hooger dan de vorige
de storm, die tot den middag van den 4den
uit het N.W. bleef woeden, joeg het water
in de kom van de Zuiderzee en verergerde
de overstrooming. Het zeewater overdekte
het geheele westen van Overysel, ging in
Drente nog tot Havelte en een uur voorbij
Meppel landwaarts. In Overijsel werden door
den watervloed 574 huizen weggespoeld
728 huizen werden onbewoonbaar, 1556
huizen sterk beschadigd. Er kwamen in
Overijsel bij om 13,073 stuks rundvee, 625
paarden, 1058 varkens en 1571 schapen
terwijl 305 menschen het leven verloren
Het bedrag der schade in Overijsel alleen
geleden werd op 2.2 millioen gulden berekend.
In Friesland kwamen bij dezen vloed 17
menschen om het leven, en verdronken 2112
runderen, 42 paarden, 1447 schapen, 128
varkens, 594 huizen werden onbewoonbaar.
De materieele schade werd hier op 910,734
gulden berekend.
Diezelfde vloed veroorzaakte in Zeeland
een materiëele schade van f 52,426, in Zuid
Holland van f 28,625, in Noord-Holland van
f 620,299, in Utrecht van f 23,028, in Gel
derland van f 257,368 en in Groningen van
f 431,260 terwjjl in de tot do Nederlanden
behoorende provinciën Antwerpen een scha
de van f 173,883 en in Oost-Vlaanderen van
f 14,333 werd toegebracht, d. i. totaal in de
Nederlanden f 4,888,585. Volgens gemaakte
berekeningen strekte de overstrooming zich
uit over 68 vierkante mijlen cultuurland,
waarvan 40 vierk. mijlen zwaar beschadigd
werden.
Wanneer wij nu verder teruggaan, dan
was 1808 ook een jaar met zware over
stroomingen in Nederland. De vloed van
den 15den Januari van dit jaar deed op
Walcheren onderscheidene dijken doorbre
ken en had zware overstroomingen op dit
eiland ten gevolge, waardoor Vlissingen,
Middelburg en Arnemuiden geteisterd wer
den. Ook op andere Zeeuwsche eilanden
hadden dijkbreuken plaats, en overal in
Vlaanderen werd zware schade toegebracht.
De provincie Holland bleef wel niet ver
schoond, maar de schade was er toch niet
te vergelijken met die in Zeeland en Vlaan
deren. De duinen by Terheide en Loosduinen
namen er drie roeden in breedte af; te
Amsterdam liep de geheele buitenstad onder
water.
Een Noordwesterstorm, van onweders
vergezeld, die op 1, 2 en 3 Februari 1791
woedde in onze gewesten, deed overal het
water aan de kust tot groote hoogte stijgen
en veroorzaakte groote nadeelen. Te Zaan
dam stortte het water met groot geweld
over de sluisdeuren. Overysel had zware
overstroomingen. Tusschen Elburg en Kam
pen bezweek de dijk, en het zeewater kwam
tot Hattem.
Wjj zullen niet by alle bekende over-
stroomiagen der zee in de Nederlanden
stilstaanhet verhaal daarvan zou een boek
deel vullen; tal van boeken zijn hierover
reeds geschreven. Alleen zij hier er op ge
wezen dat Noord-Holland door overstroo
mingen en doorbraken vooral geteisterd
werd in 1576 op Merceilusdag, in 1464,1502,
1508, 1509, 1514, 1632, in 1570 op Aller
heiligen, in 1572, 1610, 1626, 1654, 1665, in
1675 tweemaal, in 1775, 1776, 1809 en in
1825.
kwam, zat zij op den grond voor het vuur met
vijf katjes op haar schoot, terwjjl de oude kat
rondom en over haar en de.jongen liep. Zjj keek
hem nu blijmoediger aan, dan hjj ooit van haar
gezien had, en zeide tegen hem, dat zjj hem,o
zoo dankbaar was, daar hij zulk eeue verre wan
deling om harentwil gedaan had en Van Brund
gevoelde, evenals zjjne ossen, dat hjj met ge
noegen nog veel meer zou hebben kunnen doen.
HOOFDSTUK XIII.
Uitgestelde boop.
Den volgenden morgen vóór het opgaan der
zon kwam vrouw Van Brund in Ellens kamer
en wekte haar.
Ik ben er waarlijk mee verlegen, dat ik u
moet wakker maken, zeide zjj, terwijl ge zoo
gerust sliept; maar Bram verlangt aan zijn werk
te gaan en wil niet tot het ontbijt wachten. Ge
hebt goed geslapen, niet wnar?
O ja, ik heb geslapen als een roos, zeide
Ellen, terwjjl zjj zich de oogen uitwreef; ikben
nog maar half wakker.
Ik moet zeggen, dat het ook jammer is,
zeide vrouw Van Brund, maar er is niets aan
te doen. Gevoelt ge geen hoofdpijn ofpijninde
beenen?
Neen, hoegenaamd niets; ik gevoel mij heel
pleizierig.
Waterland, dat thans zoo zwaar getroffen
wordt, heeft meermalen watervloeden gehad.
Een ware stormvloed was die van 14 15
November 1776, die in de geheele Neder
landen groote schade aanrichtte, waardoor
in vele steden het water door de straten
liep, in Amsterdam het water 76 duim boven
het peil steeg, bij Haarlem en Spaarndam
al het land onder liep en veel vee op het
land en in de stallen omkwam. Bij dien
storm werd de geheele westkust van den
Helder tot den Hoek van Holland zwaar
geteisterd; te Petten werden tweederde der
zeewerken vernield,Scheveuingen werd voor
de helft door de zee bedekt en de duinen
verloren hier 30 voet breedte. Te Rotterdam
werd de geheele buitenstad overstroomd
en alleen aan den suikeropslag een nadeel
van f 120,000 toegebracht.
By den stormvloed ontstonden in den dyk
by Buiksloot vier gaten, die nog, zoo goed
dit ging, gestopt werden door het laten zin
ken'van schuiten. Doch de geheele Water
landsche dijk werd zwaar beschadigd, en
aan den oostkant van Durgendam ontston
den doorbraken ter lengte van 126 en ter
diepte van 30 el, waardoor 800 H.A. land
onder water liep. De dorpen Durgerdam,
Ransdorp, Holysloot, Nieuwendam, Schel-
lingwoude, Broek, Ilpendam en Landsmeer
liepen alle tot aanmerkelijke diepte onder.
Bij die ramp verloren slechts vier menschen
het leven, doch kwamen 28 paarden, 1036
stuks hoornvee, 2316 schapen en 37 var
kens om.
Ook de Zeevang leed toen buitengewone
schade, de inwoners moesten naar Edam
vluchten; ongeveer 6000 schapen en veel
ander vee verdronk hier. Langs den geheelen
kring der Zuiderzee hadden verscheidene
overstroomingen plaats. Te Harderwijk
spoelde de zee gaten in den stadsmuur en
golfde door de stad, te Doornspijk werd de
kerkmuur in puin gestort. Vooralin westelijk
Overysel was de verwoesting door overstroo
mingen groot; de dijk vandenMastenbroeker
polder werd by'na geheel vernield.
De rampen van 1775 werden nog herhaald
door den hoogen stormvloed van 21 Nov.
1776, die langs de kust zware verliezen
aanrichtte, en geheel westelijk Overijsel weer
overstroomde. Het water drong hier zelfs
door tot den Havelterberg in Drente; huizen
en turfschuren werden door het water ver
nield, veel turf, de hoofdbron van bestaan,
dreef weg; zelfs aanzienlijke stukken van
het drassige veenland raakten los en dreven
naar elders. Zoo o.a. een stuk land van '/z
morgen groot met drie schapen, dat op l'/j
uur afstands bij den Zomerdijk tusschen
Zwartsluis en Meppel twee dagen na den
storm met de grazende dieren terug werd
gevonden.
Ook Friesland werd bij den vloed van
1776 zwaar geteisterd in de Lemmer stond
het water 4i/a voet hoog in de straten.
Friesland's geschiedenis is rijk aan water
vloeden. De watervloed van 584 zou aan
leiding geweest zijn, volgens enkele geschied
schrijvers, dat koning Adgillus in 590 ter
pen liet opwerpen. Het feit kan waar zijn,
maar terpen bestonden er reeds vroeger.
Zware overstroomingen van Friesland wor
den opgeteekend voor 755, 792, 830 (toen
de Rijnstroom by Katwijk verstopt zou zyn
en het Huis te Britten omstortte) 1003,1014,
1016, 1017,1020,1041,1042,1086,1100 1164.
De eerste Allerheiligenvloed van 1 Nov. 1170
wierp in dit gewest vele huizen en kasteelen
omver. Verder noemen wij de overstroomin
gen van 1222, 1230, 1237 en 1248. In 1279
had de watervloed plaats, die den Dollart
opende, welke voltooid werd door den vloed
van 1287, toen 43 schoone dorpen version
den werden. Verderfelijk waren ook in Fries
land de watervloeden van 1312,1337,1380
1387, 1399, 1421, 1428, 1429, 1430, 1474 en
1480.
De watervloed van 4 Nov. 1516 dreef het
water een el hoog over enkele dijken van
Friesland. De tweede Allerheiligenvloed in
1572 zou meer dan 20,000 menschen tus
schen het Vlie en de Lauwers het leven
hebben gekost; te Makkumwerd een schip
van 70 last over den dijk gezet en dreef
tegen een boerenhuis waar de matrozen op
het dak uitstapten.
Het zoo dikwijls door de zee geteisterde
Komaan, dat is goed, zeide .vrouw Van
Brund, dan heeft uw val in de beek u geen
kwaad gedaanik was er bezorgd voor, arme
kleine I
Ik ben heel bljj, dat ik er in gevallen ben,
zeide Ellen; want als dat niet gebeurd was, zou
ik niet hier gekomen zjjn.
Toen zjj gereed was om heen te gaan, wendde
zy zich tot de oude vrouw, sloeg hare armen
om haar hals en drukte zwijgend hare dankbaar
heid uit in een hartelijke omhelzingen een kus.
Vaarwel! zeide zjj; ik mag immers van ty'd
tot tijd wel eens terugkomen, om de katjes te
zien, en u ook, niet waar?
Ja zeker, dat moogt ge, zei de oude vrouw,
zoo dikwijls als gc maar kunt wegkomen. Ik
zal Bram zeggen, dat hjj u tusschenbeide mee
moet brengen. Wilt go dat doen, Bram?
Ge weet, dat ik hier niet alleen te spre
ken heb, moeder; maar als ik het nieldoc, dan
is het mjjne schuld niet.
Daarop gingen zij weg. In het eerst slaakte
Ellen een paar zuchten; haars ondanks werd zjj
echter weldra vroolijker. Het was vroeg, de
zon was nog niet op; de frissche morgenkoelte
was voldoende om iemand nieuw loven en vroo-
Ijjkheid te geven; do lucht was fraai en helder,
en Van Brund stapte met zachte schred jn voor
waarts. Vcrfrischt door de beweging, vergat Ellen
spoedig eiken onaangcnamen indruken haar
hoofdje was met aangename dingen vervuld.
Kijk, zcido zij, nu schijnt do zon over de
haag, den weg, en over alles. Ik wilde wel eens
land moest wel dankbaar zyn aan den krach-
tigen stadhouder van Alva, Gaspar di Ro
bles, die met zyn machtigen wil de ver
betering der bedijking in Friesland doorzette,
zoodat het sedert niet zulke zware over
stroomingen gehad heeft, al bleven zy niet
geheel uit. Het bovenstaande dient enkel,
om bij de tegenwoordige rampen, eens te
herinneren aan het verleden, aan den zwa-
ren worstelstrijd, dien onze voorvaderen te
strjjden hadden, zoowel om hun plekjen
gronds tegen de zee als tegen vreemde
vijanden te verdedigen. Tegen de zee, onze
economische vriend aan den eenen kant,
moet toch aan den anderen kaDt ons land
zich wapenen, om pal te staan bij den ou-
verwachten aanval, die 't elk oogenblik kan
komen. N. R. C.
ADVERTENTIE N.
Laan van Meerder voort 180, Den Haag,
TELL. 3943,
zal voortaan den EERSTEN DONDER
DAG van iedere maand in het Hotel
MEIJER te consulteeren zijn voor alle
mondziekten en kunsttanden enz. van
12 tot 5 uur.
MIDDELHAIINIS—SOMMELSDIJK.
De bank leent gelden aan leden tegen 4Va °/o
's jaars. Zij neemt gelden op tegen 3,00 o/0's jaars,
ook van niet-leden. Voorschotten kunuen dage
lijks aangevraagd worden bij een der leden van
het Bestuur.
Gelegenheid tot inbrengen en terugbetaling
van gelden eiken Maandagavond en Vrijdagavond
van 68 uur ten buize van den kassier
D. JOPPE Cz., te Sommel8dük.
Zware 2-jarige
eigen teelt, a 10 ct. per stuk, franco tram.
L. NELISSE Az., Nieuwe Tonge.
van bet Departement
JHDUELHARIYI» en SOMHEL.9DIJK
der SluutschappiJ tot Jï'ul van 't Algemeen.
De bank neemt gelden op tegen 3,6 "/o rente
's jaars.
Gelegenheid tot inbreng en terugbetaling van
gelden op Maandag, Dinsdag, Woensdag en Don
derdag van 912, benevens Maandagavond van
67 uur, ten kantore van den Thesaurier-Boek
houder.
C. KOLFF A.Cz. te MIDDELHARNIS.
Aan- en verkoop van fondsen, inwisseling
van coupons, vreemd geld, enz.
^H5H5ESH5H5H5H5H5H5E5E5H5H5E5H5ESE5HSE5H5E5HSE5ESH5H525E5^
6] Alles heeft zijn oorzaak. Ook het bizonder groot succes der
}3 zuivere BERTELS' Murwe Lijnzaadkoekjes.
nl Ze worden koud geslagen van zuiver Lijnzaad en zyn in smakelljkbeld, duur-
h] zaamheld, voedingswaarde en in groote Melk-, Boter- en Kaasopbrengst
jjj ongeëvenaard.
De levering geschiedt des verlangd onder A.H.V., (Algemeene Handels-Voorwaarden).
n) ALLEEN-VERKOOP voor Goeree en Overflakkee de firma VAN DEN BROEK Co. ly
3 Bekroond met 22 hoogste onderscheidingen (Eere-Diploma's en Gouden Me- Cj
[[J dailies) op de Landbouw-Tentoonstelllngen van 1907 tot 1913. [}j
jjj - Bertels' Olieslagerij en Meelfabriek, Amsterdam. [jj
V^Ha5HSH5H5HSH5HSHSaHH5aSH5H5H5H5H5BSHHHHS5H5H5BSHSBSH5HSH^/
Poor rel» Doctoren aanbevolen. Door duizenden «1 40 Jaar gebruikt
No. 1. Het beste dat bestaat 50 Gent per flacon.
No. 2. Het goedkoopste dat bestaat 30 Cent per flacon.
I A T> A CTU FABRIEK VAN PARFUMERIEN EN
d. A. DAOlPi, HAASWATEREN TE ALKMAAR.
F-S. Huismoeders, vergiftiging met en zondsr doodeljjken afloop ia voorgekomen mei
namaaksel», due denk om uwe kinderen.
OOK VERKRIJGBAAR JACHTWATER VOOR HET VEE.
a 98 a 101
Aflosbaar a pari na
10 jaar. 6 jaar.
Verkrijgbaar bij alle effecten kantoren.
Agent voor Goeree en Overflakkee: de firma VAN OUDGAARDEN,
Middelbands, alwaar tevens de coupons betaalbaar zijn.
Terugkoop 1/2 beneden loopende afgiftekoers.
weten, hoe het toch komt, dat zjj eerst den top
van den berg beschijnt, en hem dan langzamer
hand lager verlicht. Waarom schijnt zij niet
overal te geljjk?
Van Brund schudde met liet hoofd ten teekeu
dat hjj het niet wist. Hjj geloofde, dat het alt jjd
zoo ging, zeide hjj.
Ja, zeide Éllen, dat geloof ik ook; maar
juist daarom wilde ik wel eens weten, wat er
de reden van is. En nog op het oogenblik merkte
ik op, dat. zjj eerst mjjn gezicht bescheen, als-
vorens mjjne handen te raken. Is dat niet zon
derling?
Och, lieve tjjdl Er zjjn zoovele zonderlinge
dingen, ais ge daarover wilt beginnen, zeide Van
Brund op een toon, zooals geen wjjsgeer hem
dien zou verbeterd hebben.
Maar Ellens gedachten liepen van bet eene
op liet andere, en hare volgende vraag stond in
nauwer verband met het onderwerp, dan baar
metgezel wel dacht.
Zjjn hier ergens ook scholen, Van Brund,?
Scholen? zeide hjj, ja er zjjn hier ver
scheidene scholen.
En ook goede? vroeg Ellen.
Ja, dat weet ik juist niet.
Hoe ver is uw huis van dat van tante
Fortuna
Ruim een halfuur, maar wjj zuilen er weldra
zjjn. Gc zjjt immers niet vermoeid?
Neen, zeide Ellen. Maar deze herinnering
gaf een nieuwe wending aan hare gedachten, en
hare opgeruimdheid verdween eensklaps, tiaar
vroegere vlugge en huppelende tred werd nu
zoo langzaam en traag, dat Van Brund meer
dan eens zjjne aanmerking herhaalde, dat hij
zag, dat zjj vermoeid was.
Was dat waar, dan begon zjj waarljjk al zeer
spoedig moede te worden Hoe meer zjj bet huis
naderden, hoe trager hare schreden werden, en
eindelijk kwam zij geheel achteraan, en verzocht
Van Brond eerst binnen te gaan-
Juffrouw Fortuna was bezig met het onlbjjt
klaar te maken, en keek, zooals Van Brund later
beschreef, alsof zjj een spijker den kop afgebeten
had. In hot eerst sloeg zjj geen acht op henen
liep met groote drukte heen en weer, maar plot
seling kwam zjj regelrecht naar Ellen toe en
zeide;
Waarom zjjt ge gisteravond niet thuisge
komen?
Do woorden werden meer uifgestooten dan
uil gesproken.
ik was nat geworden in de beek, zeide
Ellen en vrouw Van Brund was zoo vriendeljjk
mjj te houden,
Langs welken weg gingt ge gisteren hel
huis uit?
Door do voordeur.
De voordeur was gesloten.
Ik maakte haar open.
Waarom gingt ge die deur uit?
Ik had er geen lust in, deze deur uit te gaan.
Waarom niet.
Ellen aarzelde.
Wordt vervolgd.
