Rede van professor Muller.
Buitenland.
plaats moesten tevreden stellen, vulde het
kerkgebouw geheel.
Naar wy vernemen, zal ds. P. Kruit
van Zegveld, aan wien toezeggging van
beroep is gedaan bij de Ned. Herv, gemeente
alhier, deze gemeente te Maandag 26 Mei
e.k. bezoeken en des avonds voor haar op
treden.
DEN BOMMEL- Tot lid der commissie van
toezicht op het Lager Onderwijs is benoemd
Dr. W. Reinout van Hage.
Door den Raad dezer gemeente is tot
tijdelijk secretaris benoemd de heer A. M.
Jongeling.
STAD AAN 'T HARINGVLIET. Donderdag jl.
reed de landbouwer J. K. met een jong
paard voor de tilbury het dorp op. Daar
achter reed op do flets W. B. Opeens deinsde
het paard achteruit en liep W. B. gevaar
tusschen den muur en het rijtuig bekneld
te geraken. Nog in tijds sprong hij van de
flets, maar moest deze in den steek laten.
Hij zelfs kwam er ongedeerd af, doch de
flets, die onder het rijtuig geraakte, werd
deerlijk gehavend.
Burg. en Weth. dezer gemeente maken
bekend, dat het door hen aan den Raad
gedaan verslag van den toestand der ge
meente over het vorige jaar, tegen betaling
der kosten ter Gemeente-Secretarie verkrijg
baar is gesteld.
Onze vroegere dorpsgenoot, de heer
A. Smits is benoemd tot ambtenaar ter
Secretarie te Rotterdam.
B. en W. dezer gemeente maken be
kend, dat de op den 22sten Maart 1.1. vast
gestelde kiezerslijst voor het jaar 1913/1914,
zooals deze thans luidt, van heden tot den
15den Mei van het volgend jaar van kracht
blijft.
Op deze lijst komen 226 namen voor: 225
voor de Tweede Kamer, 222 voor de Prov.
Staten en 203 voor den Gemeenteraad.
De huisvrouw van M. v.G. alhier had
het ongeluk zoodanig van een stoel te val
len, waarop zij stond, dat terstond genees
kundige hulp moest worden aangewend.
Prof. dr. P. J. Muller, candidaat van de
protestantsche kiesvereeniging in hetdistrict
Eist, heeft Vrijdagavond 16 Mei aldaar voor
een talrijk publiek gesproken.
Het is, aldus ving spreker aan,degroote
vraag in verkiezingsreden en overal waar
menschen samenkomen, in eiken kring dus
Waar gaan wij heen? De tegenwoordige
weg is niet de meest gezegende voor land
en volk, al lijkt het oppervlakkig zoo. Maar
in den grond is dit niet zoo, waar ons land
geworden is, wat het is, door het protes
tantisme.
Om misverstand te vermijden, wijst spr.
er nadrukkelijk op, dat hij, nu sprekende
over Rome, niets wenscht te zeggen ten
nadeele van onze Roomsch-Katholieke Chris
tenen en medeburgers. Over personen wordt
niet gesproken, want het innerlijk gehalte
van den mensch hangt niet af van zijn
Roomsch of Protestansch zijn. Niet ovei
de Roornschen, maar over het Roomscbe
systeem wenscht spreker in verband met
den politieken toestand van het oogenblik
een en ander te zeggen.
Een groote groep Nederlanders, die het
protestantisme in Calvinistischen vorm wen-
schen hoog te houden, de antirevolutionai
ren, zien wij thans samengaan met Rome,
een verbond tusschen Rome en Dordt. Wij,
Nederlanders, zijn daaraan gewoon geraakt,
maar buitenlandsche Calvinistische kringen
vinden het zonderling en onverklaarbaar.
In Schotland, Calvinistisch bij uitnemend
heid, slaat men daarover de handen van
verbazing ineen. Men noemt het daar onver
klaarbaar, onmogelijk, het is in het oog
van de Calvinisten een monsterverbond.
De man, die dit alles zoo heeft geleid,
dr. Kuyper, heeft eens ook zoo gesproken.
Toen heette het: „Wij als Christenen, als
gereformeerden, als geloovigen kunnen nooit
Rome steunen, dat is buiten kijf. En mogen
of kunnen wij den steun van Rome aan
nemen? Ook dat nooit of nimmer."
Die oude plunje heeft dr. Kuyper uitge
trokken en nu geldt het als een eisch van
God: met Rome naar de stembus. Wie dat
weet en ziet, vraagt: hoe kan een menscb
zoo veranderen?
Wat is er geworden van het beginsel van
Groen van Prinsteren? „Wij moeten staan
op ons zelf, en al zijn wij dan geïsoleerd,
daarin zal onze kracht liggen." En nu zien
wij Rome en Dordt broederlijk samengaan.
Ook de christelijk-historischen, algebrui-
ken zij mooie phrases en prachtige volzin
nen en maken zij voorbehoud, gaan met
Dordt en Rome samen. Dat is de coalitie,
een verbond niet te verstaan en te be
grijpen, ten ware het is aangegaan met
politieke doeleinden. Maar de vraag blijft;
mogen wij krachtens het standpunt van
protestant en geloovig. Christen de coalitie
haar gang laten gaan En dan is het ant
woord een krachtig: neen, dat is onmogelijk.
Want wat wil Rome?
Rome streeft een doel na, op zichzelf in
theorie beschouwd, prachtig mooide kerk
tot glorie verheffen Eén ding dienen wy
daarbij in het oog te vatten, n.l. dat de
rogmscb-katholieken kerk het zichtbare
Godsrijk hier op aarde is. Wy, protestanten,
zien in de kerk het middel om het Godsrijk
te doen komen, maar nooit het doel. En
van die kerk is de Paus het hoofd, de Paus
aangesteld als stedehouder en opvolger van
Jezus Christus.
Waar men zoo oordeelt is het streven
onzer Roomsch-katholieke medeburgers be-
grijpelyk, de kerk te verheffen en den Paus
gezag te geven over land en volk, over
mensch en ziel. Rome zegt, zich te gronden
op de Schrift, maar wie deze kent, zal
zien, dat de zuivere Christelijke kerk slechts
op Rome heeft te letten, om te weten hoe
ze uooit mag zijn.
Waarom hebben Luther en Calvyn zich
aangegord tegen Rome? Zy begrepen op
grond van het Evangelie, dat Rome nooit
kon en mocht zijn de ware Christelyke
kerk. Luther en Calvyn richtten op ver
schillende deeleu dier kerk het oog en
daarom ontstond er scheiding tusschen die
hervormers. Luther zag geen Christelijke
moraal, maar de oude, Joodsche practyk
in de kerk van Rome. De mensch wordt
gerechtvaardigd door de werken der Wel,
is het Joodsche beginsel, waartegen Jezus
en Paulus uitdrukkelijk zyn opgekomen.
Rome zegtdoor de goede werken beërft
gy den hemel, en Rome veronderstelt zelfs
een overschot van goede werken ten be
hoeve van anderen, een beschouwing,
waaruit zich de aflaat heeft ontwikkelt.
Luther: Ons beginsel staat of valt met het
woord van Paulus in zijn brief aan de Romei
nen geen mensch wordt gerechtvaardigd
door de werken van het geloof alleen.
Calvyn zag in de kerk meer het heidensch
element, waarvan gesproken wordtin Rom.
I, dat het schepsel geëerd wordt boven
den Schepper.
Jozef, Maria en de Heiligen worden aan
gebeden en hun wordt gesmeekt om voor
bidding en verlossing. Dat is het heidensche
paganisme in Rome, door Calvyn bestreden.
Beiden, Luther en Calvyn, vonden weinig
Christelijks, maar het Joodsche en heiden
sche element, met den Christelyken mantel
er over heen geslagen.
Wy zyn een protestantsch volk, waardoor
het land geworden is, wat het is. Tegenover
deze wordingsgeschiedenis predikt de Paus
nog steeds als vroeger het non possumus,
wy kunnen niet. Rome is Rome gebleven.
Het zegt van de kerk, wat alleen van God
gezegd kan worden: zy kan rustig zyn, zy
is eeuwig. Dat is een leugen: alleen God en
Zyn waarheid, ons door Christus gebracht,
zyn eeuwig.
Wat die kerk heeft gewrocht verbaasl
ons. In Spanje, Portugal, Italië, Frankrijk,
Oostenrijk heerscht, of heerschte zy tot voor
kort, oppermachtig En wat heeft zy et
van gemaakt? De historie leert: waar zy
komt, brengt zy ellende, achteruitgang,
revolutie. Spreker heeft in deze landen veel
gereisd, in enkele gewoond en weet dit uit
ervaring. Portugal, eeD land van vyf millioen
inwoners, telt 80 pet. analphabeten. Voor
Spanje geldt hetzelfde cijfer. Hoe is dat
mogelyk, als Rome verlichting en zegen
onder het volk wil brengen?
De godsdienstige factor is de hoogste en
edelste in den mensch en waar Rome kwam
en heerschte door priesterdwang, trad de
doodslaap in. Dat is verklaarbaar, waar de
priester zegt„Ik en Kerk zorgen voor U."
Daarvan is indommelen en inslapen het
gevolg. Maar wordt het volk, dat nooit den
zegen van het evangelie ontvangen heeft,
wakker en mondig dan komt derevolutie,
de anarchie. Zyn het niet bovengenoemde
landen en de Zuid-Amerikaansche staten,
waar anarchie en revolutie driest het hoofd
opsteken En in Frankrijk is godsdienst
het werk van vrouwen en kinderende
mannen achten dien beneden zich. Dat is
de politieke fout van Rome, het volk als
onmondigen te beschouwen. De revolutie,
begonnen tegen den priester, keert zich van
zelf daardoor tegen alles. En wfl gaan om
de revolutie te keeren met Rome arm in
arm.
Ook dat is verklaarbaar, want Rome is
tegen elke revolutie. Maar juist, omdat het
zyn kinderen onmondig houdt, treden zy
omwentelend op, alszy priesterjuk en kerk-
kedwang afschudden. Dat leert ons weer
Frankryk. Wat in Roomsche landen gebeurd,
dat zou hier niet tot zulk een ontwikkeling
kunnen komen. Daarom is het waar, wat
men weieens zegt, dat de pastoor hier veel
van den dominee geleerd heeft. En toch
gaan de antirevolutionairen met Rome sa
men.
Wie dat niet wil; wie dat samengaan een
monsterverbond noemtwie een coalitie, die
ons land en volk terugdringt in plaats van
vooruitbrengt en het juk brengt in plaats
van de vry beid, bestrijdt, die moet daartegen
optrekken. Die coalitie heeft ons reeds veel
ellende bezorgd en zal ons nog meerbrengen.
De kracht van Rome is het gezag. Het
is volkomen waar, dat het strikt doorge
voerde beginsel van gehoorzaamheid Rome
tijdelijk schijnbaar machtig maakt. Dit
beginsel is op de spits gedreven door het
Jezuïtisme. En al mogen niet alle roomsch
katholieken Jezuïeten zyn het is bekend,
dat de Dominicanen ze niet mogen lyden
zj regeeren zelfs den Paus met hun stelregel:
Gy moet in de hand van den onmiddellyken
chef worden als een lyk. En de chef der
Jezuïeten, hun generaal, wel eens genoemd
de zwarte Paus, leidt alles, ook den Paus.
En al zyn er stellig groote mannen onder,
hun systeem is slecht. Het blindelings ge
hoorzamen aan het gezag is de volkomen
onderdrukking van de uiting van den men-
scheiyken geest, En de kerk erkent die leer
als de zedenleer by uitnemendheid, waarin
de priesters worden opgekweekt.
Eén ding wil spreker van die zedenleer
nog zeggenzy erkent het geestelijk voor
behoud, d. w. z. dat elk middel goed, is waar
het de eer, de macht,dekracht, deuitbreiding
der kerk geldt; dat het j a voor neen niet
alleen geoorloofd is, maar zedelijk heet.
Wy, protestanten, al erkennen wy te
dwalen in vele opzichten, noemen het zede
lyk de waarheid onder alle omstandigheden
voor te staan.
Is het wonder, dat priesters, na hun over
gang tot het protestantisme, het oogenblik
zegenden, dat zy in kringen van menschen
kwamen, wier j a, j a, en wier neen, neen
was
Hoe oordeelt Rome over ons, protestanten?
in 1897 werden klachten geuit over het
indringen van de roomsch katholieke missie
in onze zendingsterreinen, waardoor het
werk onzer zending in Oost-Indië werd ver
stoord. Toen schreef een katholiek blad:
Wat, wil het protestantisme, dat een
dwaling is en geen recht van bestaan heeft,
spreken van indringen in het zendingsgebied
der ware kerk? En Rome kan niet anders
denken en zeggen. Nu gaan wij ermee arm
in arm naar de stembus. Zoo flink zyn wy
en wy weten het met bybelsche teksten
goed te praten.
Het samengaan met Rome helpt niettegen
de revolutie. Als morgen Nederland roomsch
werd, hadden wy morgen de revolutie. Wie
dat ontkent, slaat de histórie in het aange
zicht.
Kloosters, zusters- en broedersscboolkens
rijzen op uit den grond en in alle wordt
onderwezen, dat het protestantisme geen
recht van bestaan heeft. Maar bovendien
wordt in die kloosters gearbeidkant,linnen,
alles, tot bier en likeur toe, wordt er ver
vaardigd en geen concurrentie is mogelyk.
Waar dan ook kloosters vermeerderen, ver
mindert de volkswelvaart. Het dood kapitaal,
waarvan niemand de grootte kent, maar
dat millioenen bedraagt, wordt onttrokken
aan het maatschappelijk kapitaal. De strijd
gaat dus om vryheid van geweten van ons
protestantsche Nederland, maar ook om
onze volkswelvaart.
Leest in Roomsch-katholieke bladen, hoe
zy oordeelen over de grondleggers van onze
volksvrijheid. En toch gaan wy met Rome
mee. Als Rome macht had, was de Hervorm
de Kerk metéén slag in den grond.
En toch zegt gyMet Rome mee 1 Gy
weet niet, wat gy zegt, gij verdient niet den
naam van oprecht vaderlander. Voor onze
roomsch-katholieke medeburgers vragen wy
evenveel recht als voor ons zelf, maar niet
zooveel, dat zy de vryheid krygen ons op
te hangen.
Omdat spr. in Christus als Heiland gelooft,
omdat hj vryheid, land en Vorstenhuis
liefheeft, zal hy niet nalaten alles te doen,
om de coalitie af te breken.
De eisch, gelijk recht voor alle scholen,
klinkt mooi, maar die de zusters en de
broeders uit den grond stampen, kunnen
w y betalen. Waar honderdduizenden ge
bruik maken van de openbare school, is het
onze plicht, die school zoo goed mogelyk
te maken, willen wy ietsin het belang van
het volk tot stand brengen.
Over de Tariefwet zal spreker niet veel
zeggen. Hj zal zich bepalen tot een enkele
aanhaling uit het werkje over die wet van
bet Kamerlid W. de Jong, over de klompen.
De mingegoeden lyden onder de Tariefwet
het meest. De belasting op dit artikel moet
f300,000 opbrengen. Rekent men, dat een
gezin met 6 kinderen 60 paar klompen per
jaar noodig heeft, dan betaalt de daglooner
in die belasting f 2,50 a f 3 of 1 pCt. van
zyn inkomen. Maar gelijke belasting wordt
geëischt van zyn kleeding en voeding.
Alvorens te eindigen, wil spr. een enkel
woord zeggen over de Leidsche rede van
den afgevaardigde van dit district, baron
Van Wijnbergen, omdat het allen geldt, hier
aanwezig. Hy is niet de vertegenwoordiger
van het geheele district, want hy zondert
u allen uit, waar hy vraagtwat ziet men
by links? Alles, wat is tegen openbare orde
en zedelijkheidalles, wat is voor onder
mijning van het gezag, wat ongeloovig is,
stemt links. En hy maakt de woorden van
den Belg, die van canaille sprak tot de zyne.
Ik zegt spr. stel er prijs op tot dit
canaille te behooren.
Toen de edellieden hun smeekschrift aan
Margaretha van Parma kwamen aanbieden,
zeide Barlaimont tot haar geruststelling:
Het zyn maar bedelaars, geuzen. En onze
vaderen hebben dien geuzennaam als eere
naam aangenomen. En wy, welnu, laten
wfl den naam canaille aannemen en
ons geuzenbeginsel hooghouden.
En toch luidt de opmerking: Rome steu
nen
Ik zegt spr. - doe dat nooit, omdat ik
ben geloovig Nederlander en [Protestantsch
Hervormd. (Luid applaus.)
(Overgenomen uit de 1L Rott. courant)
De groote brand te Presburg.
Zooals Reuter reeds meldde, heeft Zater
dagmiddag te Presburg, de voormalige kro
ningstad van Hongarije, een reusachtige
brand gewoed, waaraan een geheele stads
wijk ten offer is gevallen. Honderd groote
steenen huizen, twee kerken en talrijke
openbare geDouwen zyn totaal afgebrand.
Het vuur, dat 's middags om balf drie in
een woning der Petösistrasze uitbrak, ver
breidde zich tengevolge van den stormach-
tigen wind met groote snelheid en in een
minimum van tijd stonden zes der in
genoemdestraai liggende houtopslagplaatsen
in vlammen. Een half uur later branden
ook reeds drie tramwagens. De bevolking
verliet in paniek haar woningen en liet al
haar bezittingen achter om slechts het leven
te redden. Buiten de stad had zich weldra
een geheel leger van duizenden dakloozen
verzameld,
,s Namiddags om vyf uurstonden twaalf
tramwagens in brand. De politie en brand
weer van Presburg konden tegen de vlam
menzee al beel weinig uitrichtenZy verzocht
daarom de Weener brandweer telegrafisch
om hulp en in een extra-trein verscheen
deze spoedig op het terrein van den brand,
die op dat oogenbiik zijn hoogtepunt had
bereikt. Tezelfder tyd rukte ook een detache
ment militairen aan, zoodat het vuur toen
van verschillende zijden tegelijk kon worden
aangegrepen. Tegen zeven uur, toen de
storm veel van zyn kracht verloren had,
slaagde men er eindelijk in de vlammen in
hun voortgang te stuiten en eenigen tyd
later was het vuur geheel gebluscht. Vele
kinderen en een groot aantal volwassenen
worden vermist, terwyl ongeveer 1600 fami
liën, d, w. z. ruim 8000 personen, dakloos
zyn. Gelyk reeds gemeld is, werd een
Presburger brandweerman gedood en werden
tal van anderen min of meer zwaar gewoDd
Ongeveer dertig personen zyn uit de vlam
men gered. (Tel.)
Een speelbank op Ada Kaleh.
De Weener „Zeit" verneemt, dat zich een
Roemeensch consortium met een kapitaal
van 20 millioen kronen gevormd heeftom
op Ada Kaleh een speelbank te vestigen.
Manifestaties tegen den drie-jarigen dienst
plicht in Frankrijk.
Te Toul hebben Zaterdagavond onder het
garnizoen betreurenswaardige incidenten
plaats gehad, naar aanleiding van de weder
instelling van den 3-jarigen dienstplicht.
De legerautoriteiten hadden vernomen,
dat een betooging zou plaats hebben tijdens
de taptoe, die iederen Zaterdagavond in de
straten van Toul plaats heeft. Inderdaad
vormde zich omstreeks half zeven een groep
van 2 tot 300 soldaten in de Rue de la
Republique, met het doel een betooging op
touw te zetten. Dadelyk werd last gegeven
om alarm te blazen. Eenigen weigerden naar
de kazerne terug te keeren, maar het mee-
rendeel volgde dadelyk de bevelen op. Toen
een officier in burgerkleerendeontevredenen
in overweging gaf, zonder verwyl naar de
kazerne terug te keeren, deden zich eenige
kreten van verzet hooren, maar toch ein
digden de weerspannige militairen met
mopperend te gehoorzamen.
Ook te Troyes hebben zich onlusten
voorgedaan, om dezelfde redenen. Sedert
een maand hadden de Zaterdagsche militaire
taptoes aanleiding gegeven tot betoogingen
voor en tegen den driejarigen dienstplicht.
Ondanks de vermaningen, door den bur
gemeester tot zyne medeburgers gericht,
vormde zich Zaterdag opnieuw een oproerige
stoet achter de taptoe. De betoogers hieven
de „internationale" aan en gaven door luide
kreten hun afkeer van den drie-jarigen
dienstplicht te kennen.
Andere betoogers zongen er de „Marseil
laise" tegenin, en er volgde een woest hand
gemeen tusschen betoogers, politie en gen
darmes. Er hadden 15 arrestaties plaats.
Naar aanleiding van de betooging tegen
de wet op den driejarigen dienstplicht, zyn
een aantal soldaten naar bet politiebureau
geleid. Een korporaal zou in de cel zyn
gesloten.
De afkeuring onder de burgerlijke bevol
king is algemeen. (Tel.)
Aanslag op een spoot lijn.
Van Vrijdag- op Zaterdagnacht is op de
spoorlijn tusschen de stations Belfort en
Hericourt een aanslag gepleegd, die zyn
wedergade in geraffineerdheid niet heeft.
Met het doel, een trein te doen deraileeren,
hebben misdadigers, blijkbaar goed op de
hoogte met spoorwegarbeid, op een afstand
van 500 meter van het station van Hericourt
op de buitenste rail een andere rail van
8 M. lengte bevestigd en wel zoodanig, dat
de trein, daarop liep, noodzakelijkerwijze
moest ontsporen. Tegen half twaalf naderde
een goederentrein deze plek en derailleerde.
De machinist, Bainier genaamd, geraakte
onder den omvallenden locomotief en werd
gedood.
Men weet niet, met welk doel deze misdaad
is geschied, maar veronderstelt wordt dat
men aan plan was, de trein Riviera—Berlijn
te doen ontsporen, om de verwarring, die
daaruit zou voortvloeien, te proflteeren en
de reizigers te berooven.
Deze trein loopt wel iB waar sedert 1 Mei
niet meer, maar daar hij nog op de dienst
regeling staat aangegeven, isde mogelijkheid
van die veronderstelling niet buitengesloten.
Het parket van Lure heeft zich naar de
plek van het ongeluk begeven, om een
onderzoek in te stellen. (Tel.)
Spionnen begenadigd.
BERLIJN, 19 Mei. (Reuter). Keizer Wil
helm verleende gratie aan den wegens
spionnage tot vestingstraf veroordeelden
Engelsches advocaat Stewart en aan de
om dezelfde redenen veroordeelde Engelsche
officieren Brandon en French, (Tel.)
