JOH. KERN,
L. VR0EGIHDEWEIJ Vz.
LANDBOUWERS.
GRAS- EN
KLAVERZADEN
W. y. d. HEIJDEN,
VAN STEIJN Co., KASSIERS,
Bhumaiiek en
Kiespijnpillen.
A. TEEPE te Middelharnis en Tb ij
L.'W. ZAA1JER te Dirksland.
Vleeschhouwerij
IMOZES DE HAAS
GIJ ALLEN
ANKER PAIS-EXPELLER
LET OP HET MEM ANKER.
F- Ad. RICHTER Co.
BOEK- EN PAPIERHANDEL
D. Breesnee, NieuweTonge
Kaiserstnnfle
SPECIALITEIT IN UURWERKEN.
Halfmaanster
Zenitli
Dirksland, nabij Tramstation.
JOH, v. I). HEIJDEN,
machinale breier1j.
zaad- en bloemenhandel.
Flakkeesche Stoomwasch-,
Strijk- en Badinrichting
DORPSWEG SOMMELSDIJK
Credieten, Hypotheken, Effecten, Assurantiën en Adininistratien.
Verstrekken Bedrijfskapitaal.
deu voorgrond te brengen wat ons ver
deelt, tot spot en vreugde van den te
genstander, die hoe langer, dat hij haas
blijft, zich des te meer in zijne ware
clerieale gedaante zal vertoonen Het
ware immers te zot om alleen te loopen,
en nimmer was de gelegenheid vooi
samenwerking zoo goed als thans, nu
het punt, waarop men eens uiteenging,
geene aanleiding meer tot scheiding be
hoeft te zijn. Üat punt was het Kiesrecht.
Was het kiesrecht, zeggen wij, want het
is zoo niet meer. Vrijzinnig-democraten
en Liberale-Uniemannen kunnen daarin
geheel met elkaar meegaan, zooals Dr.
Bos dan ook in het hierboven aangehaald
artikel onomwonden verklaarde, en de
Vrij-Liberalen zullen zich, zooals uit de
verklaring van den heer De Beaufort in
de Tweede Kamer is gebleken, niet lan
ger tegen den eisch van algemeen kies
recht verzetten. Het samengaan der drie
fracties is dus mogelijk gewordeD, want
het zal toch wel geen betoog behoeven,
dat noch de vrijzinnig-democraten, noch
wij geneigd zijn dezen fundamenteelen
eisch prijs te geven. De samenwerking
in 1913 is dus bestaanbaar; nu is het
dan ook plicht van ieder vrijzinnige, die
het zakelijk belang boven het persoon
lijke stelt, aan hare totstandkoming
mede te werken. Samenwerking, geene
fusie. Fusie is iets, dat vanzelf moet
komenhet uiteengaan van politieke
mannen, die vóór dien samen gingen,
wordt dikwijls zoo beïnvloed door per
soonlijke overwegingen, dat het weer
tot elkaar komen uitermate moeilijk is
daar moet doorgaans eene generatie over
heen gaan. Maar samenwerking, dat is
wat anders. En daaraan staat niets meer
in den weg.
Die samenwerking zou, dunkt ons, in
de eerste plaats daarheen moeten leiden,
dat de vrijzinnigen in alle districten met
één candidaat uitkomen. Er is niets wat
den vrijzinnigen kiezer meer ontmoedigt
en verbijstert dan twee vrijzinnige can-
didaten tegenover elkaar. Ën als de co
alitie sterk staat, dankt zij zulks niet het
minst hieraan, dat ze steeds Hilversum
maakte in dat opzicht onlangs de uitzon
dering, die den regel bevestigt met één
gemeenschappelijken candidaat uitkomt.
In 1909 stelden de kerkelijken, op de
enkele uitzondering van Ede na, overal
één candidaat, behalve dan dat in enkele
vaste katholieke districten wat gehaspel
onder de partijgegenooten zeiven plaats
had. Resultaat was dat ze reeds bij eerste
stemming 54 zetels kreeg, zoodat de
coalitie lang niet meer die inspanning
voor de herstemmingen had te betoonen,
die Links zich getroosten moest, de Re-
geeringsmeerderheid was verzekerd.
Links won bij eerste stemming toch
slechts 10 zetels, en heeft de 30 andere
eerst na harden strijd bemachtigd, maar
kwam dan |ook in niet minder dan 18
districten met meer dan één vrijzinnig
candidaat uit.
De ondervinding is de beste leermees
teres en nood leert bidden. Nu mannen
als Bos en Levy hunne stem deden hoo-
ren in gelijken zin, zien wij beteren dage
raad reeds gloren. Te lang reeds duurde
de onderlinge strijd; te lang reeds heeft
onze gecoaliceerde tegenpartij de vruch
ten geplukt van de tweedracht der vrij
zinnigen, die zich thans meer dan ooit de
spreuk der vaderen voor oogen zullen
hebben te stellen, dat Eendracht Macht
maakt. Die ooren heelt om te hooren
die hoore.
(„Enkh. Ct.")
Schoolstrijd in Friesland.
In Oostergo, orgaan van de Vrijzinnige
Persvereeniging te Dokkum, vinden we
de mededeeling van een stukje school
strijd, dat te Birdaard-Wanswerd wordt
afgespeeld.
Wij ontleenen er het volgende aan
„Den 8sten October 1911 hield de
nieuwe predikant Ds. G. Venemavan
Lettelbert (gemeente Leek) zijn in-
treê-preek bij de Herv. Gemeente te
Birdaard.
Nadat zijn W. E. W. huisbezoek bij
zijn gemeenteleden had gedaan, ver
telde men al druk, dat ds. V. en zijn
medestanders, zoowel uit de Gerefor
meerde als uit de Herv. gemeente alle
middelen aanwendden om de kinderen
van de Openbare naar de Gerefor
meerde school te Wanswerd a. d.
Streek te doen overgaan.
Toen de voorstanders van Openbaar
onderwijs van dit in 't duister werken
zekerheid hadden gekregen, hielden
ze den 16den December 1.1. een bij
eenkomst met het gevolg,^ dat de aan
wezigen zich verbonden om met alle
wettige middelen voor de instandhou
ding der openbare school te waken.
Nu de Openbare school, die hier tot
nog toe onder alle richtingen op
godsdienstig gebied voorstanders vond,
zoo onverhoeds werd aangevallen,
moest er, zoo oordeelde men, zoo spoe
dig mogelijk tegenweer gebruikt wor
den.
Voordat echter de middelen van
tegenweer in 'twerk gesteld werden,
oordeelde men 't noodig eens met ds.
V. over zijn werken te spreken.
De heeren P. K. Sfeenliuizen en
P. P. Boelstra werden aangewezen
voor een bezoek in de pastorie om
ds. V. de gevolgen van zijn drijven-
voor te houden. Dat bezoek had plaats
op den avond van den 18den Decem
ber. Nauwelijks roerden genoemde
heeren de zaak aan, of ds. V. sprak
„Elke Openbare school ben ik tegen
en ik zal mijn best doen ze hier te
vernietigen." Oi hij het hoofd dei-
school kende en of hij al eens naai
en of hij al eens naar het onderwijs
had geïnformeerd? En weer sprak ds.
V.: „Het schoolhoofd ken ik niet, op
de man heb ik niets tegen, maar al
stond mijn vader hier als hoofd in de
Openbare school, ik zou er mijn kin
deren niet zenden en hem zoo spoedig
"mogelijk te gronde richten." Nog
brachten, de heeren ds. V. onder het
oog, dat zijn Herv. gemeente door zijn
drijven schade kon lijden. Hij ant
woordde: „Dat ivaag ik er op." Nu
wilden de heeren nog graag van ds.
V. weten, wat hem toch dreef zoo
spoedig na zijn overkomst alhier de
kinderen van de Openbare naar de
Bijzondere school te drijven. En nu
moet hij geprezen worden om zijn
eerlijkheid, wat hij antwoordde: Wel,
de nieuwe leerlingen moeten vóór i5
Januari i912 op de Gereformeerde
school zijn om ruim f 300 subsidie meer
te kunnen krijgen." Maar toen ook
maakten de heeren er ds. V. opmerk
zaam op, dat eerder het stoffelijk
dan het zieleheil bij hem boven dreef.
Het onderhoud eindigde onverkwik
kelijk, maar de voorstanders van open-]
baar onderwijs begrepen nu voor goed
dat er van hun kant moest gehandeld
worden."
Op 23 December werd daarna een
vereeniging opgericht onder den naam
Eendracht maakt Macht, die begin Fe
bruari 26 leden telden, waaronder 20
werkgevers met samen ruim 40 vaste
arbeiders. Bij reglement werd bepaald,
dat de leden-werkgevers zich verbinden
om aan de arbeiders die zij in 't vervolg
voor een jaar of langer aannamen, de
voorwaarde te stellen, dat zij hun kin
deren naar de openbare school zenden,
en tevens zullen zij de neringdoenden
die de openbare school een goed hart
toedragen, zoo veel mogelijk begunstigen.
Het brood wordt nu dagelijks uit Leeu
warden aangevoerd, het vleesch uit een
naburig dorp.
Men begrijpt, hoe gespannen de ver
houding te Birdaard moet zijn, en wat
een beroering er moet zijn voorafgegaan,
eer dergelijke besluiten genomen werden.
Aan wie de schuld
Natuurlijk aan dominee Venema, die
als zoovele van zijn kollega's, de oorzaak
is dat de rust in dit dorp verstoord werd.
Door zijn drijven zijn de verhoudingen
toegespitst tot het uiterste.
Terwille van een paar honderd gulden
Al moet de Hervormde gemeente scha
de lijden, dat waagt hij er op.
De school met den Bijbel, dit geval
besprekende, spot nu wat met den zin
voor vrijheid van de vrijzinnigen te Bir
daard, en spreekt er zijn voldoening
over uit, dat over het geheel de school
strijd zoo kalm gevoerd wordt. „In den
schoolstrijd zien wij een eerlijke kalme
strijd, die ons volk als volk eert".
Men moet echter de nadere toelich
ting van dat woord kalm lezen
„Zonder geweld, zonder vuisten op de
straat, zonder inktkokers in de verga
deringen hebben wij voet voor voet
gewonnen".
De haat en felle tweedracht die in
vroeger rustige dorpen door de voorstan
ders van het christelijk onderwijs zijn
teweeg gebracht, telt het blad niet.
De pressie, uitgeoefend door bedrei
ging met broodroof of onthouding van
bedeeling, rekent het te behooren bij een
„eerlijke" strijd.
„Zonder schuldige felheid pleitend voor
recht", hebben wij gestreden zegt het
blad vol eigengerechtigheid, terwijl het
vergeet de lasterkampagne sedert jaren
door de klerikalen tegen het openbaar
onderwijs gevoerd.
„Zonder schuldige felheid".
Dat durft het blad zeggen, terwijl dr.
Kuyper op bladzijde 214 van „Ons Pro
gram" de openbare school noemde „een
moderne sekteschool, waarin als in een
brandpunt al de ter bestrijding van het
Christendom beschikbare krachten zijn
geconcenteerd, ten einde gedurende zes
achtereenvolgende jaren, bij ons volks-
jeugd, kind voor kind die hinderlijke
voorstellingen uit het hart weg te slij
pen".
„Zonder schuldige felheid."
Én dat, terwijl het Twentsche Volks
dagblad sch reef
„Arme ouders, die uw kinderen aan
die openbare onderwijzers toevertrouwt
en arme kinderen, wie reeds zoo vroeg
het vergif met druppels wordt toege
diend."
En dat, terwijl dominee Vonkenberg
van Barendrecht zeide; De openbare
school is en werkt nog verderfelijker dan
de jeneverflesch"
En dan durft zoo'n blad als de School
met den Bijbel nog zeggen, dat decleri-
calen strijden zonder jeugdige felheid
Men moet maar durven.
ADVKIt T E NTIË N.
Onfeilbaar tegen alle pijnen door kou
vatten veroorzaakt.
Een flacon met gebruiksaanwijzing
75 cent; alleen verkrijgbaar gesteld bij
VAN
a St. JorisDoelstraat, Sommelsd(jk W
INTERCOMMUNAAL TELEFOON No. 8.
lederen dag prima kwaliteit versch
g rundvleesch verkrijgbaar. Neemt proef fö
s) van onovertrefbaar Saucisse de Bou- C
m Iogne en spiertjes rookvleescli. N
M> P.S. Verzendingen geschieden in 5
b luchtvrije verpakking.
IBeleefd. aa-nToe-srolexa..
lederen Donderdag versch Kalfsvleesch.
n
die lijdt aan JICHT en
RHEUMATIEK koopt
niet anders dan een flesch
het eenigste middel dat dadelijk helpt.
Een middel zonder weerga bii Zenuwpijnen,
Verstuikingen en Verlammingen, Brandwonden,
Kneuzingen, Steken van Muggen en Muskieten.
Verkrijgbaar in flesschen a 55,80 en 130 cents
bij H.H. Apothekers en Drogisten.
Weigert beslist Pain-Expeller in Duitsche verpakking!
ROTTERDAM.
Te Middelharnis bij A. TEEPE, te Sommels-
dijk bij DIJKEMA DOORNBOS, te Dirksland
bij L. W. ZAAIJER, te Ooltgensplaat bij A.L.
HOBBEL, te Ouddorp bij J. KURVINK, Drogist.
WEST0IJK B 272 MIDDELHARNIS.
Steeds groote keuze
LEES- en LEERBOEKEN,
SCHRIJFBEH OEFTEN,
KAS- en NOTULENBOEKEN enz.
Groote verscheidenheid
ANSICHTKAARTEN
FELICITATIEKAARTJËS enz.
Levering van alle bestaande KERKBOEKJES
in rouw voor knip enz.
HUIS- en KERKBIJBELS
LUXE DOOZEN POST,
CORRESPONDENTIEKAARTEN enz.
Levering van PLATEN voor schilderijen.
LIJSTENHANDEL.
DRUKWERK. - BOEKBINDERIJ.
Ter opruiming eene groote voorraad
KERK- en ZONDAGSGHOOLBOEKJES voor
kinderen tegen ruim verminderde prijzen.
HET BESTE ADRES VOOR
IS
HORLOGER EN GOUDSMID.
RUIME KEUZE ALLER SOORTEN
Amerik en Zwitsersche Horloges
Goud en Zilverwerken.
Klokken, Pendules en Barometers
LAAGSTE PRIJSNOTEERING.
VAN NELLE's KOFFIE en THEE,
TABAK, SIGAREN en SIGARETTEN,
GALANTERIEN, LEDERWAREN,
SCHILDERIJEN en LIJSTEN in alle soorten,
Boldoot's Eau de Cologne en Toiletzeep,
KORFF's CACAO en CHOCOLAAD.
Geheel nieuwe sorteering KASTRANDEN,
Wit KASTPAPIER zeer zwaar per boek 35 ct.
SCHRIJFBOEKEN en PAPIER,
prima soorten en lage prijzen.
B^DT^-EIEF
-voor Isoncle cr. -warme kuip
en <a.o-o.eli.e--toa!a.en.
I bad le klassef 0,25
bij abonnement (1 kaart van 20 stuks) 4,
1 bad 2e klasse0,15
bij abonnement (1 kaart van 20 stuks) 2,50
1 stortbad0,10
bij abonnement (1 kaart van 20 stuks) 1,75
MIDDELHARNIS, RING A 121-124. - TEL. INTERC. 19.
Telegr.-ad.resSTZEITHST-
1NCASSEERING op Binnen- en Buitenland.
Belasten zich met den aan- en verkoop van effecten op BINNEN- en
BUITENLANDSCHE beurzen.
SLUITEN PROLONGATIEN en BELEENINGEN op BINNEN- en BUITEN
LANDSCHE EFFECTEN.
Verzilveren COUPONS tegen de meest concurreerende prijzen.
VERSTREKKEN gelden onder hypothecair verband op huizen en landerijen
tegen billijke rente en voorwaarden.
KOOPEN en VERKOOPEN alle Chèques en vreemde banknoten tegen
concurreerende koersen.
ADMINISTREEREN GELDEN en onroerende goederen van derden tegen
zeer billijke 'conditiën.
ASSUREEREN op inboedel, goederen, casco, gebouwen enz. enz.
VERZEKEREN op het leven, tegen ongelukken.
PLAATSEN GELDEN a DEPOSITO.
