Landbouw
Ingezonden stukken
JBinnenlandsch Nieuws.
6
Geloofshaat ons brengt, paganisten ons
noemt,
Die huichelaars kweekten zich Christe
lijk roeuit;
Hij heeft het voorgoed by de natie verbruid:
"Werp Kuyper, werp Kuyper d'r uit!
In naam van de vrijheid moet Kuyper d'r uit!
De man, die zooveel heeft beloofd,
Die vier jaren niets voor het volk heeft
gedaan,
Maar 'tvolk van zyn rechten berooft,
De secteschool steunt en de volksschool
bezwaart,
De kleineren drukt en de rijkeren spaart.
Zoo mag het niet langerDe stembus
spreek' luid:
Werp Kuyper, werp Kuyper d'r uit!
Uit „De Vaderlander" van 1 April 1905.
DEN BOMMEL' Dijkgraaf en gezworens,
van den polders, loozende door den Bom
mel brengen ten kennis van de ingelanden
dier polders, dat de rekeningen over 1904
en de begrooting 1905, gedurende 14 dagen,
van af 4 April ter visie liggen op de pol
derskamer van des voormiddags 9 tot des
namiddags 4 uur.
Zaterdag j.l. wist een lastige koe haren
geleider te ontsnappen. Zy ging aan den
haal, tot zy eindelijk in een huis terecht
kwam, waar zy eenige schade aanrichtte.
Eindelyk werd zy door den rijksveldwach
ter en haren geleider gegrepen, zonder
ongelukken te hebben veroorzaakt.
Weder zyn door de rijkspolitie alhier
eenige processen-verbaal opgemaakt, wegens
overtreding van het provinciaal reglement
'het ry'den zonder licht).
Uit goeden broD vernemen wij, dat
den llden April e.k. bij gelegenheid van
de landbouwtentoonstelling te Rotterdam,
de stoomboot, „den Bommel" van genoemde
stad zal vertrekken des namiddags ten 4
uur, in plaats van ten 1 uur 45 min.
STAD AAN 'T HARINGVLIET. Tot gemeen
tebode en schoonhouder der secretarie en
raadzaal is door den Raad benoemd de heer
L. van Antwerpen.
Met April zijn Mej. M. G. Voogd ver
plaatst van de 3e naar de 4e klasse en Mej.
G. J. Voogd van de 2e naar de 3e klasse
der Rijksnormaalschool te Sommelsdyk.
Tot onderwijzer te Terbregge is be
noemd de heer A. Braber Az, alhier,
Tot leden van het stembureau voor
de verkiezing voor de Tweede Kamer en
Gemeenteraad zijn door den raad benoemd
de heeren J. H. Simons en A. Braber Pz.
terwijl als derde lid is aangewezen de heer
J. v. d. Gevel.
Mej. Z. Snijder is benoemd tot plaats
vervangend telephoonkantoorhoudster.
Door het college van, notabelen der
Ned. Hervormde gemeente is tot kerkvoogd
gekozen de heer M. Braber LMz.
De heer J. van Dijke is benoemd tot
ambtenaar belast met het toezicht op de
invordering de plaatselijke belastingen.
Is de bemesting onzer gras- en
hooilanden met chilisalpeter
voordeelig?
Iemand, die de kwestie oppervlakkig be
schouwt, zal het eenigszins dwaas vinden,
aan onze gras- en hooilanden chilisalpeter
als bemesting te geven! „Immers" zoo re
deneert hy, „bij een voldoende bemesting
met phosphorzuur, Kali en kalk zal de wei
de weldra genoegzaam klavers bevatten;
deze klavers zullen de stikstof in den grond
vastleggen en de weide heeft zoo stikstof
genoeg."
Doch zooals ik zeg, zoo redeneert alleen
de oppervlakkige beschouwer. Immers, de
man heeft zijn eigen vonnis geveld Hij zegt
toch dat de klavers de stikstof uit de lucht
in den bodem vastleggen. En dat doen zy
ook. Dat doen zy in den letterlijken zin
van het woord. De stikstof, die door de
vlinderbloemigen verzameld wordt, blijft in
den grond, totdat de weide gescheurd, tot
dat het grasland omgereden wordt. Waarom
zou anders de vroegere weidegrond, tot
bouwland omgeploegd, zoo vruchtbaar zyn?
Er is dus inderdaad stikstof genoeg in de
weide, doch daar de bodem niet omgeploegd
wordt en zoodoende de zuurstof uit de lucht
niet kan inwerken, ligt die stikstof vast,
ongebruikt en blijft ze vastliggen tot straks
de weide weer tot bouwland gemaakt wordt.
En daarom, moeten de grassen, om de hoog
ste opbrengst te ge ven, even goed bemest wor
den met direct opneembare stikstof, dus
met chilisalpeter, als de landbouwgewassen
O, ik weet het wel, er zal ook zonder chi
lisalpeter wel gras groeien, doch mèt chili
salpeter meer, zooveel meer, dat de onkos
ten rijk gedekt worden,
Daarenboven is een volledige bemesting,
een rijkdom van voedingsstoffen op de weide
ook vooral noodig om het onkruid, nadeelige
grassen, giftige planten uit het grasland
verwyderd te houden, Zoo bleef b. v. by
een genomen proef de zoo gevreesde rate
laar op een met 150 K. G. chilisalpeter be
meste weide geheel weg, terwyl op een
perceel, dat geen chilisalpeter kreeg, dat
onkruid welig tierde. En dat is gemakkelijk
te verklaren. Wanneer toch de grassen in
het voorjaar een weinig geholpen worden,
groeien zy zoo snel, dat de onkruiden niet
opkomen. Er zyn tal van proeven gedaan
om de werking van chilisalpeter op gras
landen na te gaan, op verschillende grond
soorten, op klei, op hoog- en laagveen, op
zand en algemeen is men tot de conclusie
gekomen, dat niet alleen de eerste snede
reeds grootere opbrengst geeft, doch dat
ook vaak het nagras nog duidelijk deed
zien, welk perceel chilisalpeter had
gekregen.
Op een proefveld te Ierseke, gelegen op
veenachtige kleigrond, werd in 1902 o. a.
ook de invloed nagegaan van chilisalpeter
op weiland (hooiland). Men gaf tot 254 K. G,
chili per Hectare. Door deze bemesting
werd in vereeniging met 600 K. G. super-
phosphaat per Hectare 3120 IC. G. hooi meer
verkregen dan op het onbemeste perceel,
terwyl nog 1450 K. G. hooi meer werd
verkregen dan op een perceel alleen met
600. K. G, superphosphaat bemest. De
proefnemers kwamen dan ook tot de con
clusie, dat een bemesting met superphos
phaat, chilisalpeter en kalk daar alleszins
aanbevelenswaardig is.
Genoeg om alle landbouwers, veehouders
en vetweiders in hun eigen belang aan te
sporen hunne weiden en hun hooilanden
in het voorjaar met 100—250 K. G. chilisal
peter te bemesten.
Geachte Redacteur
Vergun me nog een weinig ruimte voor het vol
gende, naar aanleiding van uw antwoord in Vooruit
van 22 Maart j. 1.
Niet onmogelijk acht ik een samenleving op soc.
dem. grondslag, maar ongewenscht, 't richt te veel
naar de kazerne, en dit is zeer waarschijnlij k ook de
reden dat vele menschen zich in kolonies als „Amana"
niet thuis gevoelen. Dwang is ieder mensch van na
ture een gruwel, en vergulden van die bittere pil
helpt niet voldoende.
Daarom acht ik streven naar opheffing der oor
zaken, die den mensch knechten op stoffelijk en
geestelijk gebied de aangewezen weg, en tempering
een lapmiddel.
Wanneer prof. Treub sedert 1891 ten opzichte van
Marx's theorie niet tot andere inzichten is gekomen,
behoud daardoor de door mij aangehaalde kritiek ook
haar waarde, met uitzondering dat het zeer wel moge
lijk is dat de professor sedert dien Marx's werken
wel heeft gelezen.
Dat niet iedereen evenveel waarde hecht aan Pier-
sons economische kennis het volgende:
„Laat ik aan het eind van mijn beschouwing
over de waarde gekomen, echter nog even op een
uitspraak van Mr. N. G. Pierson wijzen.
Aan het slot van het hoofstuk over „waarde en
Kostprijs" in zijn Leerboek geeft deze de volgende
hoogst merkwaardige stelling, die ik herhaaldelijk in
geschriften als onze Economist tegen de waardeleer
van Karl Marx heb zien uitspelen
„De dingen hebben geen waardeomdat zij arbeid Kos
ten, maar arbeid wordt er aan ten Kosten gelegd, omdat
zij waarde hebben
Ware dit een kritiek, die doel treft in plaats van
een sofisme, voorzeker viel daarmede de waardeleer
van Ricardo-Marx. Beschouwd echter aandachtig de
beide woorden waarde injboven genoemde stelling
en ge zult bemerken, dat de warhoofdige econoom
het woord waarde in twee beteekenissenheeft gebruikt.
Nemen wij bepaalde goederen, dan luidt ze stel
ling. b. v.:
Boter, ijzer, een jas hebben geen waarde, omdat zij
arbeid kosten, maar arbeid wordt er aan ten koste gelegd,
omdat zij waarde hebben
Het eerste lid dezer stelling kan niet betrekking
hebben op de gebruikswaarde der genoemde goederen.
Niemand zal onderstellen dat omdat boter, ijzer, een
jas arbeid hebben gekost, ze daarom gegeten, tot ge
reedschap gesmeed, of aan het lichsam gedragen kun
nen worden.
Het eerste lid kan, zal het geen onzin bevatten,
alleen beteekenen:
Boter, ijzer, een jas kunnen niet tegen andere goederen
(b. v. geld) [worden geruild, m. a. w. hebben ruilwaarde,
omdat zij arbeid kosten;
Het tweede lid daarentegen moet betrekking hebben
op de gebruikswaarde der genoemde goederen, zal
het verstaanbaar zijn. Het kan alleen beteekenenen
Maar arbeid wordt er aan ten koste gelegd, omdat zij
gebruikt respgegeten, tot gereedschap gesmeedgedra
gen) kunnen worden.
Zoodat de hoogwijze oud-professor niet meer of
minder heeft neergeschreven dan de volgende kritiek,
die geen kritiek meer is en waarvan de beide.leden
onafhankelijk van elkander staan en dus in't geheel
geen tegenstelling vormen, maar kloppen op elkaar
als een tang op een varken:
De dingen hebben geen ruilwaardeomdat zij arbeid
kosten, maar arbeid wordt er aan ten koste gelegdom
dat zij gebruikswaarde hebben.
Het is weder de verwarring van gebruikswaarde en
ruilwaarde.
Zou men niet zeggen dat menschen als Mr. N. O.
Pierson zoo nu en dan slapen onder het schrijven?"
Overigens wijs geerige economische studiën vind ik
niet eens noodzakelijk om den maatschappelijken
toestand te schetsen, immers het z. g. n. volk heeft
eenvoudiger formules, die m. i. aan duidelijkheid
niets te wenschen overlaten, b. v.
„Zij die bet harste werken, wonen in de kleinste
huisjes."
O. T. 2 April '05
Met beleefden dank.
Achtend.
J. C. BRESIJN.
Noot der redactie. Het betoog van den heer B. om
trent mr. Pierson's bepaling kunnen wij gevoegelijk
laten rusten. De woorden van prof. v. d. Vlugtmet
dien beroep op Pierson citeerende, was het er ons
alleen om te doen, aan te toonen, hoe ook anderen
Marx? theorieën hebben aangevallen en trachten te
weerleggen. Niemand heeft scherper mr. Pierson's
werk gecritiseerd dan juist prof. Treub. over
de waarde van wijsgeerige economische studiën zul
len wij niet twtsten. De inzender vindt die niet
noodzakelijk om den maatschappelijken toestand te
schetsen. Wij achten het vraagstuk bij lange na zoo
eenvoudig niet en zien in die wijsgeerige economische
studiën de beste bronnen om den weg tot hervor
ming en verbetering te wijzen.
Zich stellende tegenover het soc. democratisch
droombeeld van een nieuwen toekomststaat, doet
de inzender dit, omdat hij dien ongewenscht acht.
Wij verschillen hier wederom.
Wij achten zoo'n staatonmogelijk.omdatdeprikkel:
kapitaalvorming door het individu er zou ontbre
ken; voor de vestiging van de soc. dem. maatschappij
de verdwijning van 't egoisme (in goeden zin) nood
zakelijk zou zijn, en de fundamenten voor dien staat:
een onbeperkt gemeenschapsgevoel met onderdruk
king van dat egoisme te wankel zijn om een nieuw
gebouw te schragen.
De hertog van Alvain ons land. Volgens
een gerucht, dat in de pers de ronde doet,
zal de koning van Spanje, na Frankrijk en
Belgie bezocht te hebben, ook ons land met
een bezoek vereeren.
Hy zal o.a. vergezeld zyn van den hertog
vanAlva.
Waarschijnlijk zal dit voor het eerst na
1574 zijn, dat een hertog van Alva hierin
ons land komt.
Deze hoveling van den koning van Spanje,
vermoedelyk een nakomjjiug van den man,
die de geuzen zou bedwingen, zal, als hy den
toestand van nu vergelijkt met dien van
toen, hier veel veranderd vinden.
Hy zal de geestelijke nakomelingen van
Calvijn, Marnix en Zwart Jan, hand in hand
vereenigd vinden met die van Barlaimont,
Viglius Aytta en Jan de Vargas. En aan
het hoofd van dit verbazingwekkend bond-
genootschap zal hy den man vinden, die
nog voor weinige jaren zeide: „Door u aan
Rome te koppelen, verspeelt ge uw toe
komst, brengt ge uw goeden naam in op
spraak, verloochent ge uw volkshistorie,
en handelt ge, wat het ergste is, met uw
beginsel in lijnrechten strijd .Dat dit niet
kan, en nooit zal kunnen, ligt aan het bloed
der martelaren, dat gevloeid heeft."
Hy zal waarnemen, hoe deze zelfde man
met hen, van wie hy zich voor eeuwig ge
scheiden verklaarde door het bloed der mar
telaren, die man, wiens geestelijk voorge
slacht heeft gestreden voor de vrijheid, en
bezig is ons volk over te leveren aan den
invloed en de macht van priesters en pre
dikanten.
En teruggekeerd zal de jonge hertog van
Alva, als hy de beeltenis van zijn voorva
der weer ziet, zeggen: „Groote voorvader!
Het werk, dat gij begonnen waart, maar
dat gij niet hebt kunnen voltooien, wordt
thars in Holland, naar den eisch destijds,
voortgezet. Gy kunt rust hebben. Gy zyt
gewroken!" (Zutf. Ct.)
Reclames tegen de kiezerslijsten.
De vastgestelde nieuwe kiezerslysten en
de alphabetische lijsten der namen en voor
namen van hen, die niet zyn overgenomen
van de nu nog geldende kiezerslijst en van
hen, die thans voor het eerst zijn gebracht
op de nieuwe kiezerslysten, zyn van Don
derdag 23 Maart af tot en met Vrydag 21
April op de secretarie der gemeente voor
een ieder ter inzage nedergelegd en, tegen
betaling der kosten, in afschrift of afdruk
verkrijgbaar gesteld.
Tot en met Zaterdag 15 April is een ieder
bevoegd, by het gemeentebestuur verbetering
van de vastgestelde kiezerslysten te vragen
op grond dat hy zelf of een ander, in stryd
met de wet, daarop voorkomt, niet voorkomt
of niet behoorlijk voorkomt.
De verzoeken om verbetering van de
kiezerslysten worden, met de bijgevoegde
bewijsstukken, dadelijk tot en met Vrydag
21 April voor een ieder op de secretarie der
gemeente ter inzage nedergelegd en in af
schrift, tegen betaling der kosten, verkryg-
baar gesteld.
Een ieder is tot tegenspraak van het
verzoek bevoegd.
De tegenspraak moet schriftelyk en uitei-
lijk Maandag 24 April aan het gemeentebe
stuur ingediend worden.
Verklaringen van den heer De Wilde.
Omtrent eene vergadering te Delfshaven
(Rotterdam IV), waar de heer De Wilde, van
's-Gravenhage, sprak over: „De beteekenis
van de Juni stembus", deelt de Stand, mede
In het debat werd gevraagd, hoe hy dacht
over de artikelen van prof. Fabius, in de
Rotterdammer, betreffende den verzekerings-
dwang. De spreker antwoorde uitvoerig, dat
lui het gevoelen van den hoogleeraar met
deelt en dat hij van hem niet zulke, nu en
dan soms vrij scherpe, kritiek had verdacht,
waar hy èn in 1897 èn in 1901 heeft ge-
ZVVervólgens werd gevraagd of de heer
Staalman door het centraai comité van de
party zou kunnen aanbevolen worden. l)e
inleider antwoordde dat hij natuurlijk met
kon weten hoe het centraal-comité daarover
denkt; doch hy wilde wel als zijn persoon
lijke meening zeggen, dat het z.i. goed zou
zijn. wanneer den heer Staalman pertinent
door het centraal comité werd gevraagd, ot
hij duidelijk en klaar, zwart op wit, kan
instemmen met ons program van actie,
gelyk dat program nu voor een zeergroot
gedeelte is geformuleerd in wetsontwerpen.
Hierin zou vanzelf opgesloten liggen de
vraag, of hy bereid is het Kabinet te steu-
ven Zonder een beslist afdoend antwooid
op deze vragen, zou het, naar de meening
van spr. onmogelijk zijn, om den heer
Staalman namens de party aan te bevelen.
De vergadering was het blykbaar geheel
met den spreker eens.
Een fietsongeval. Vrijdagmorgen reed de
voerman H. S. van Leeuwarden naar St.
Jacobi-Parochie.
Een jonge dame uit Menaldum fietste
naar Leeuwarden en toen zy op den Mai-
sumerstraatweg paard en wagen van bo
vengenoemden voerman ontmoette, wer
het paard schichtig, sprong ter zijde en
kwam met den wagen in een breedei sloot
terecht. De flietser, die niet meer had kun
nen inhouden, geraakte door de bótsing
met het paard ook in de sloot, waarna de
wagen op haar terecht kwam.
Het meisje zou ontegenzeggelijk verdron
ken zyn, indien niet de miliciens F. Bosma en
F. Koopmans van het, le bataljon 4e Cie.
infanterie, die op den weg aan de velddienst
oefeningen deelnamen, zich terstond te water
hadden begeven, den wagen gedeeltelijk
lichtten en het meisje uit haar benarden
toestand redden.
De moordenaar De Jong, die indertijd voor
moord, gepleegd op den jeugdigen Marius
Bogaard uit den Haag tot 20 jaar gevange
nisstraf werd veroordeeld, is na het onder
gaan van zijn straf Donderdag j.l. uit de
gevangenis te Leeuwarden ontslagen.
Een zwerver. Bij de Delfsche politie mel
de zich een verpleegde uit de Rijkswerkin
richting Veenhuizen, die al drie maanden
op stap was. Hij kwam van de Schelde-
boorden, van Antwerpen, waarvan hij een
machtigen indruk had ontvangen. Maar hij
wilde nu toch maar weer liever in de ty
pische Drentsche heide verblijven; hy hield
meer van het heidelandschap dan van wa
tergezichten. Aan zijn verzoek is voldaan.
ongeluk. Bij de Groenesteeg onder
Oegstgeest, bij Leiden, had Zaterdag voor
middag een droevig ongeluk plaats. Een
man die in de verkeerde tram was gestapt,
zou, terwyl deze in beweging was, eruit
gaan, kwam te vallen en geraakte onder
de tram, met het ongelukkig gevolg, dat
zyn hoofd en beenen letterlijk verbrijzeld
werden. Zyn lijk werd naar het raadhuis
te Oegstgeest gebracht. De man, die zeker
voor zaken uit was, had ruim f 160 bij
zich. Op het lijk werd een brief gevonden,
waaruit bleek dat hy zou zijn P.J. Hooi
donk, behanger en stoffeerder, te Leiden.
Dit bleek inderdaad zoo te zyn. De man
was 31 jaar en laat een talrijk gezin na.
Sluwe oplichterij. Dezer dagen heeft te
Dordrecht weer een sluw bedrieger getracht
zijn slag te slaan en voor een deel is hem
dat ook gelukt. Bij verschillende ingezetenen
bood hy fleschjes met een geheimzinnig
geel vocht te koop aan, dat volgens hem
een afdoend middel was tegen verschillende
kwalen. Eene vrouw kocht zulk een Qeschje
van hem voor een gulden, maar al spoedig
begon zy argwaan te koesteren en liet zij
den inhoud onderzoeken, welke bleek te
bestaan uit een overigens onschuldig aftrek
sel van saffraan op water. De verkooperis
natuurlijk spoorloos verdwenen.
Het geval te Nijmegen. Aangaande de
verwondingen, toegebracht aan de echtelie
den D. te Nijmegen, heeft de man aan de
politie medegedeeld, dat zyn vrouw de
schuldige is. Zooals gemeld werd is de vrouw
als krankzinnige in bewaring gesteld. Zoo
spoedig mogelijk zal zy naar een krankzin
nigengesticht worden overgebracht.
Een magazijn van gestolen waar. By den
zelfden Chr. V., op den Seisweg te Middel
burg, waar een groote hoeveelheid rywiel-
benoodigdheden in beslag werd genomen,
vermoedelyk van de bekende diefstallen af
komstig, is weder een andere vondst ge
daan. Thans zyn by hem ontdekt en in be
slag genomen een partij zeemlappen en
dweilen, harmonica's in doozen, jongenspak
ken en bonkers, die hoogstwaarschijnlijk
op oneerlijke wijze verkregen zijn. Naar de
herkomst daarvan is het onderzoek nog
aanhangig.
Bovendien blijft het onderzoek in de vo
rige diefstallen nog altyd gaande en wordt
hier en daar huiszoeking gedaan, waar men
vermoedt, dat gestolen goederen zyn.
Tegen Chr. V. is door de rechtbank rechts
ingang verleend met bevel van gevangen
neming.
Verder heeft dezelfde rechtbank rechts
ingang met gevangenhouding verleend te
gen: J. v. Z., rijwielhersteller, A. W., bier
huishouder, J. Fl., koopman, F. W. A., mu
zikant en N. B., broodbakkersknecht; de
personen, die in verband met de bekende
ontvreemdingen te Middelburg, als verdacht
van diefstal en heling, gearresteerd zyn.
„M. C."
Ook een betrouwbaar bekladder! Op eene
vergadering der afdeeling van het „Ned.
Ond. Gen.", ter behandeling van de Onder
wijs novelle den 19en dezer te Venlo ge
houden, heeft de heer Janssen uit Bussum
met gerechtvaardigde verontwaardiging
vermeldt de heer E. Luyten te Steyl het
feit in een in het „Schoolblad" opgenomen
stukje - o. m. het volgende gezegd
„Ik zelf, die opgeleid ben aan de neutrale
Kweekschool te Maastricht, heb daar totaal
mijn godsdienst verloren. Gelukkig, heb ik
haar later weer teruggevonden."
Naar aanleiding hiervan schry ft men aan
het „Schoolblad"
„In den loop van dit jaar wordt het
25-jarig bestaan der Rijkskweekschool te
Maastricht gevierd. Het plan is deze ge
beurtenis feestelijk te herdenken door het
houden van eene reünie van oud-kweeke-
lingen, enz. enz. En nu is het juist de heer
Janssen te Bussum, die de uitnoodiging tot
dit feest aan de oud-kweekelingen verzendt.
Meewerken tot het welslagen van een feest,
dat dient tot het huldigen eener inrichting,
aan welke men het verlies van zijn gods
dienst te wyten heeft II Kan het mooier
Een nieuwe tactiek. Het liberale „Vad."
schrijft: Een onzer partiigenooten, die dezer
dagen o.a. in Katwijk en in Woerden als
spreker in kiezersvergaderingen optrad, ver
telde ons van ochtend van een nieuwe
tactiek, "door onze antirev. broeders uitge
vonden, om een debat te smoren.
