f
Buitenlandsch Overzicht.
Gemengd Nieuws.
2
De donkere bril van «Ir. Harte.
Onze Excellentie van Financiën heeft
telken jare bij de bespreking der finan
ciën een heel somber gekleurd tafereel
opgehangen. Toen de eerste begiooting,
na de stembusoverwinning van 1901 werd
behandeld, voorspelde mr. Harte een te
kort van 11 inillioen. 't Liep uit op één
millioen, dat maakt een verschil uit van
een peulschilletje van 10 millioen.
Toen de begrooting voor 1903 aan de
orde, was had mr. Harte vveerjeen zwarte
bril ophij voorspelde een te kort van
acht millioen. 't Liep uit op een voor-
deelig saldo van anderhalf millioen. Toch
was er 12 millioen meer uitgegeven, in
1902 dan in l'JOl. In September 1904
was mr. Harte door het falikant uitko
men zijner vroegere voorspellingen niet
afgeschrikt. Door zijn bekende zwarte bril
starend, zeide zijn Excellentie: „de voor
uitzichten omtrent de uitkomst van 't
jaar 1904 zijn weinig gunstig". Tot onze
groote blijdschap kunnen we onze lezers
melden, dat mr. Harte weer verkeerd
voorspeld heeft, al doet 't ons leed, dat
mr. Harte zich ten derde male vergist
heelt. Een troost is 't, dat zijn Excellentie
het „intrekken" gewoon is (getuige sui-
kersurtaxe, drankaccijns enz.)
Wat is de uitkomst over 1904?
Opbrengst gewone middelen f 4547456
meer dan de raming of 17 ton meer dan
in 1903.
Opbrengst alle middelen waarschijnlijk
6 millioen meer.
Uit tekort, dat op 12 millioen werd
geraamd, wordt dus 6 millioen. Hiervan
gaat af de gewone bezuiniging van 3
millioen, blijft 3 millioen. (Toch werd
in 1904 elf millioen meer uitgegeven
dan in 1903). Maar door nieuwe cre-
dieten is nog 6 millioen toegestaan, zoodat
het tekort dan 9 millioen zal zijn.
Nu gaan we eens even zien naar de
uitgaven van het vorig kabinet
In 1898 f 150,202,560.
1899 139,688,624.
1900 154,161,492.
1901 152,310,406.
Samen f 606,363,082.
Toen mr. Harte in 1901 zijn eerste
millioenenrede hield, zat op den zwarten
bril van zijn Excellentie nog een laag
verkiezingselixer en dus nam mr. Harte
die slecht huishoudende liberalen eens
onder handen.
Daarom kijken we ook eens naar de
uitgaven van het christelijk kabinet.
In 1902 f 162,155,455.
1903 164,664,758.
1904 181,500,000.
1905 (raming) 176,135,595. j
Samen f 684,455,808.
Het christelijk kabinet gaf dus in die
vier jaar acht en zeventig millioen gulden
meer uit.
Daarop hebben de broeders ook alweer
een antwoord: De wetten van mr. Bor-
gesius kosten zooveel geld. Voor een deel
waar, bv. voor de hoogere subsidie aan
de kerkelijke scholen. Maar van dit kabi
net zijn de snelvuurkanonnen (7 mil
lioen). Maar van dit kabinet zijn de
komende zes pantserschepen (30 mil
lioen). En van dit kabinet is ook dit:
„Aan het departement van oorlog is
in bewerking een wetsontwerp tot ver
hooging van de begrooting' voor 1905,
in zake de aanschaffing van nieuw ge
schut voor de bereden artillerie.
Daarbij wordt overwogen tevens gelden
aan le vragen voor aanschaffing van
geweren, in verband met de legeruitbrei-
diug.
Geen geld voor de Woningwet.
Geen geld voor ouderdomsverzekering
dan door de uitbuitende tariefwet.
Maar wel: millioenen aan den mili
tairen Moloch. Ze konden niet wachten
„Geen dag en geen nacht."
Nu er 'langzamerhand meer bijzonder
heden bekend worden omtrent de overgaaf
van Port-Arthur wordt ook het Russische
publiek meer ingenomen tegen Stoessel.
Men begint tot het bewustzijn te komen dat
de voorwaarden overgaaf der voor de Russen
eigenlijk alleronvoordeeligst zijn en tegelij
kertijd komt men tot de overtuiging dat
de vesting het, wat levensmiddelen aan
gaat en misschien ook wel wat munitie
betreft, nog best een tijd lang had kunnen
uithouden en dus de Japanners nog groo-
tere verliezen had kunnen toebrengen. De
sterkte van het garnizoen, dat steeds groo-
ter blijkt te worden dan Stoessel oorspon-
kelijk opgaf, ook al rekent men de gewonden
en zieken er af, brengt ook tot nadenken.
Maar wat bovenal vreemd is, dat is de om
standigheid dat er onder de bevelhebbers
geen eenheid is met het oog op het geven
van het parool. Men gaat voelen, dat zij die
de voorkeur geven aan krijgsgevangenschap,
tegen de overgave van de vesting geweest
moeten zijn, ook al neemt men liet ont
wijkende antwoord van den Tsaar in aan
merking op de vraag der officieren of zij hun
eerewoord aan de Japansche regeering
mochten geven. Het is merkwaardig hoe de
bewondering, waarin Stoessel zich gedurende
de dappere verdediging der vesting mocht
verheugen nu in geheel Rusland begint te
tanen.
Het schijnt dat Stoessel die geen droppel
bloed stortte, ofschoon hij zich tot het uiter
ste zou verdedigen, een heeibescheiden deel
aan de verdediging nam en deze opdroeg
aan ondergeschikten, terwijl hij zich bezig
hield met het samenstellen van mooie be
richten aan den keizer.
Ook o ver Koeropatkin begin t men ongunsti
ger te spreken, men vindt dat zijn werkeloos
heid in den winter, juist den tijd dien men
als het gunstigst voor de Russen beschouwt,
veel te lang duurt.
De vloot geeft evenmin eenige hoop.
Rozjestwenski blijft talmen in de nabijheid
van Madagaskar en schijnt den Indischen
Oceaan niet te durven oversteken. Die
onzekerheid van beweging der Oostzee-vloot
is een weerspiegeling van de besluiteloos
heid, die heerscht onder de raadgevers van
den Tsaar. De eene partij vindt, dat een
order aan het Oostzee-eskader om terug
te keeren een vertoon van onmacht zou
zijn; het zou de Japanners,in de zekerheid
dat zij uit Europa niets meer te vreezen
hebben, op Wladiwostok afsturen, dat met
de schepen die er nog liggen, genomen zou
worden. Alle latere pogingen van het leger
in Mandsjoerije zouden vruchteloos zijn,
daar de Japanners op de zee en langs de
kusten dan oppermachtig zouden zijn.
Er zijn er ook die Rozjestwenski maar
willen laten aanvallen. Al zal hij de Japan
ners niet verslaan, hij kan hun verliezen
toebrengen en heeft alle kans, de groote
schepen binnen Wladiwostok te krijgen.
Wel worden zijn bewegingen bewaakt door
admiraal Togo, maar de mazen van het
net zijn wijd genoeg voor de Russische
vloot om er door te sluipen.
Maar als de vloot Wladiwostok bereikt,
wat is er dan nog gewonnen? Om de
Japansche verbindingslijn te bedrijgen zou
ze toch sterk genoeg moeten zijn om tegen
de Japansche vloot te vechten zonder kans
te loopen geheel vernietigd te worden. Het
eenige wat ze zou kunnen doen is Wladi
wostok bü een mogelijk beleg te ondersteu
nen en dan misschien, het lot der Port
Arthurvloot te deelen.
Wat de buiteniandsche aangelegenheden
betreft ziet het er voor Rusland niet roos
kleurig uit en wat de inlandsche betreft
nog ellendiger. Het schijnt dat de politie
alles doet wat zij kan om het volk tot op
stand aan te zetten.
Op een avond vierde een vereeniging te
Nisjni Novgorod haar feest in het Volks
paleis. Nadat een muziekprogramma was
afgewerkt, werden eenige redevoeringen
gehouden over Ruslands tegenwoordigen
toestand. Er heerschte de meest volmaakte
orde en het feest zou met een bal besloten
worden toen plotseling de voorzitter de
bijeenkomst voor gesloten verklaarde. Te
gelijkertijd kwamen vijftig politieagenten
de zaal binnen en begonnen zonder de
minste waarschuwing op het publiek los
te slaan met hunne sabels om het naar
den nauwen uitgang van het gebouw te!
dringen. Onbeschryfelyketooneelen volgden;
men viel over stoelen en over elkaar en
raakte onder den voet; vrouwen vielen in
zwijm en velen werden ernstig gewond en
gekwetst. Een vrouw werden zelfs alle
vingers afgeslagen, terwijl het aantal per
sonen met hoofdwonden zeer groot is. Zoo
moet er een vreeselijke haat tegen de poli-
tieregeering ontstaan.
Als een uitvloeisel van dien haat moet
zeker beschouwd worden wat als een ge
woon ongeluk uit Petersburg gemeld wordt:
Gedurende de zegening van de wateren
van de Newa in tegenwoordigheid van den
keizer is er, toen het gewone saluut begon
een ongeluk gebeurd. Een kanon der bat
terijen, die nabij de beurs stonden, vuurde
scherp in plaats van met los kruit. De
projectielen troften het houtwerk bij den
tuin op de kade tegenover het Winterpaleis,
waar de ruiten in vier vensters verbrijzeld
werden. Een politieagent is gewond. Er
hebben geen verdere ongelukken plaats
gehad. Het onderzoek duurt voort.
Dat onderzoek brengt juist aan het licht
dat er volstrekt niet bij ongeluk met scherp
geschoten is, doch het doet eer vermoeden
dat het doel was den Tsaar te treffen.
Over het geheel is de toestand in Peters
burg voor het oogenblik dreigend. De ar
beiders aan de fabrieken beginnen zich daar
ook te organiseeren. Nu werden aan de fa
briek van Poetilof, waar men kanonnen
giet, machines, wagons en veel oorlogsma
teriaal maakt, vier werklieden, leden van
het bestuur der vakvereeniging, ontslagen.
De overige werklieden kozen partij voor hun
makkers en legden het werk neer. De sta
king breidde zich uit tot alle fabrieken en
scheepsbouwwerken waar belangrijke be
stellingen van oorlogsmateriaal onder han
den zijn, zoodat thans een 200000 arbeiders
gestaakt hebben. De Russen gelooven met
eerbiedig ontzag aan den Tsaar, hun Vader
tje. De stakers wilden den keizer hun grieven
blootleggen, hem zeggen, dat de ministers
hem de waarheid niet mededeelen, maar ze
werden door de gewapende macht terug
gehouden en het gevolg daarvan was, dat
de werkstakers opstandelingen werden.
In Petersburg heerscht dientengevolge een
bloedige burgeroorlog, die reeds honderden
dooden en gewonden veroorzaakt heeft.
Want toen de stakers knielende vroegen
tot den Tsaar toegelaten te worden, wer
den ze onthaald op zweepslagen en geweer
schoten. Week het volk eerst schuchter
achteruit, later zochten ze ook naar wapens
om zich te verdedigen en hun gevallen mak
kers te wreken. Wel krijgt Japan, zooals
we reeds vroeger voorspelden, een machtigen
bondgenoot in Rusland zelf.
De ruimte gebiedt ons hier te eindigen, dus
moeten we de stakende mijnwerkers in
Duitschland, die zich tamelijk rustig gedra
gen, en veel sympatic ondervinden laten
rusten evenals het afgetreden ministerie
Combes in Frankrijk.
De bergstorting in Noorwegen. Uitvoerige
bijzonderheden over de bergstorting bij Lün
geeft eene correspondentie uit Christiania
aan de Frankf. Z t g.Uit het verhaal
van de overheden blijkt, dat de meeste
bewoners aan het Lönmeer in diepen slaap
lagen, toen zich een ontzettende bergmassa
van den Ravue-berg losscheurde en op kor
ten afstand van de huizen van Lön in het
water stortte. Een, volgens sommigen wel
20 M. hooge golf, verhief zich, rolde land
waarts en spoelde alles, huizen, menschen
dieren en wat er verder in den weg stond
voort. Zoo snel ging alles in zijn werk en
zoo geweldig kookte de watermassa, dat
geen kreet gehoord werd. Naar men zegt
is een vijfjarige jongen de eenig overlevende
Hij dreef op een plank voort tot hij het
droge kon bereiken. Van een der gezinnen
waren man en vrouw juist voor eenige
dagen op reis gegaan; doch hun kinderen
dienstboden, vee, enz., kwamen in de golven
om. De streken, die door de golven geteis
terd zijn, moeten een zeer eigenaardigen
aanblik bieden. De huizen zijn naar het
meer teruggesleurd, sommige staan nog bij
na onbeschadigd midden in het water. Het
afgebroken bergblok steekt dreigend boven
de oppervlakte uit. Het geheele meer is
bedekt met overblijfselen van de verwoeste
woningen. Men heeft slechts weinig lijken
gevonden (in het geheel zu'n in Lön 59
personen omgekomen), daar de meeste be-
wopers niet uit de huizen kwamen, doch
den dood in bed vonden. Daarentegen ziet
men een groot aantal doode koeien drijven.
De beesten hebben waarschijnlijk hun tou
wen losgerukt toen zij de watermassa zagen
aankomen. Alle booten, vischnetten enz. zijn
verwoest. Het kleine touristenstoombootje
„Lodalen" werd ver weg op het droge ge
worpen en is niet meer bruikbaar.
Eigenaardig is het, hoe de menschen uit
die streek deze ramp verklarenAl jaren
lang dreigde het rotsblok naar beneden te
zullen stortenom dit onheil te bezweren,
schonken de omwonenden van het meer elk
jaar een klein bedrag aan de kerken. Dit
jaar echter hadden zij dit verzuimden
zie, het rotsblok is naar beneden gekomen
De hoofdstad van het czarenrijk is Zondag
het tooneelj geweest van een reusachtig
volksdrama, dat zeer waarschijnlijk ver
strekkend gevolgen zal hebben. De kreten
om recht zijn gesmoord in bloed; het beroep
op den beheerscher des lands is beantwoord
met zweepslagen, sabelhouwen en geweer
vuur.
Maar de lang geketende volksgeest is
door deze wreede repliek ontworsteld aan
den knellenden band en fel is ontbrand het
vurig verlangen naar vrijheid en wraak.
Het is als de voorgeschiedenis van de
Fransche revolutie!
Aan den czgtar.
Zaterdag reeds richtte de leider der ar
beiders, Capon, aan den czaar een schrijven,
met het dringend verzoek Zondagmiddag
om 2 uur in het Winterpaleis de petitie der
arbeiders in ontvangst te nemen.
In een schrijven aan den minister van
binnenlandsche zaken wees C'apon er op,
dat het de plicht is van den minister bij
den czaar op vervulling van het verzoek
aan te dringen. Ook had hij een lang on
derhoud met den minister van justitie, die
kennis nam van de eischen der arbeiders
en verklaarde dat ieder zijn plicht moet
doen en volgens zijn overtuiging handelen.
De bede om gehoor.
Gapon richtte tot den keizer het volgende
schrijven: Heerscher! Geloof niet, dat de
ministers U de volle waarheid over den
toestand gezegd hebben. Het geheele volk
vertrouwt U en besloot morgennamiddag
te 2 uur voor het Winterpaleis te verschijnen
om U kennis te geven van zijn ellendigen
toestand. Indien Gij, wankelmoedig, niet voor
het volk verschijnt, verbreekt gij den zede
lijken band met Uw volk en zal dit't ver
trouwen in U verliezen, daar er onschuldig
bloed zal komen tusschen U en Uw volk.
Verschijn morgen voor Uw volk, neem ons
adres van eerbied vol vertrouwen in ont
vangst. Ik, de vertegenwoordiger der arbei
ders, en mijn dappere arbeiders verzekeren
dat Uw persoon geen letsel bekomen zal.
De czaar was intusschen reeds naar Tsar-
koje Selo vertrokken.
Zondagochtend.
In afwachting van de arbeidersonlusten
worden de fabrieken door militairen be
waakt. Bij de Narwftr-poort, die naar Poe
gesteld Z1Jn eveneens troepen op.
gesteld. Sedert den vroegen morgen zijn
On !T verstel'kt door escortes politie
Ne,wawerf 6Q de Schlüsselbürger'
f %°0k ¥r? coniPagnie soldaten opge-
vin d ge" 10 uuriD den ochtend trokken
stal in W: r?eV¥ 15'000 walleden de
stal m, doch werden een uur later door
twee sotmën Kozakken, die de laan in vijf
Uien afgezet hadden, tegengehouden.
De Kozakken losten op de menigte
drie salvo's met los kruit,
waarop een deel der werklieden op hetiis
van de Newa vluchtte; de andere/bleien
commandant der Kozakken vroeg
den n ®n g order met scherp te la-
nü'd! Vem,g? vo's met E>s kruit begon
nen de Kozakken hun nagaiken (zweepen)
gesmakt"' Ivf R Het ,sP00rwegverkeer werd
v ie, 8 uur s ochtends waren 3 sot
niën Kozakken naar het Winterpaleis op-
ge[uk„t: tegen 10 uur trokken daarheen
dm n me(rede? troepen. In vele straten
dei hoofdstad bevinden zich cavalerie- er
infantene-afdeelingen ter sterkte van 100
tot 150 man. Artillerie ziet men niet.
do wy'k Wassihstrof verzamelen zich
maa^^irfm1}" Br 'S geetl politie te zien>
bdhimJ tlhlannepatrouilles. Bij de Nico'
wertdiLc .1Dfantene opgesteld, om de
Zn v n ge-n, houden. In twee stra
ten van deze wyk is
het geheele verkeer gestremd.
Bij de Academie van Kunsten en Weten-
scnappen is een groote troepenmassa sa
mengetrokken, zoowel cavalerie als Kozak
ken. Aan den Wyborger oever is het geheele
tramverkeer gestaakt.
In de straten in den omtrek van de brug
verzamelen zicli de werklieden, die bij twee
®n drie tegelijk doorgelaten worden. De
Uhlanen staan op de brug. De werklieden
uit dit stadsgedeelte houden zich kalm De
bereden garde houdt zich gereed om naar
de wyk Wassillostrof op te rukken.
Na de toespraak tot de arbeiders, waarbii
dezen werden aangespoord in alle kalmte
naar het plein voor het Paleis te trekken
trokken vele
duizenden werklieden over deNHcolaibrug.
Zij werden daar door Uhlanen en Kozak
ken ontvangen. De arbeiders riepen den
soldaten toe met te schieten. Eenige sol
daten lieten daarop het geweer zakken
waarop de Uhlanen en de Kozakken de
menigte met de blanke wapenen terugdron
gen. Uit de menigte gingen kreten op; eenige
personen werden gewond.
Aan de Petersburgsche zijde van de Newa
werden 4000 werklieden door de Uhlanen
in twee partijen verdeeld; het meerendeel
der werklieden trok verder. Het van der.
hoofdtroep afgescheiden kleinere gedeelte
groeide spoedig aan en volgde rustig den
eersten troep. Toen zij de Troitzkibrug be
reikt hadden, stieten zij op infanterie en
Uhlanen. De muziek blies het signaal van
oprukken. De menigte bleef besluiteloos
staan; de cavalerie wierp zich
met de blanke sabel
op de ongeveer 9000 personen sterke me
nigte en dreef deze terug. Daarbij werden
velen verwond. Toen stormden de terugge
drevenen door de omliggende straten, steeds
door de cavalerie vervolgd. Steeds meer
drong de menigte naar de Troitzkibrug
waar zy door de cavalerie met de blanke
sabel werd ontvangen.
De menigte besloot zich tegen de troe
pen te verzetten en herstelde in de wijk
Wassiliëfsky-Ostrowde draadversperringen
Een deel van de oproerlingen trok weg om
wapenen te halen. Aan de voorbijkomende -
officieren werden de sabels ontnomen.
Aan het hoofd van de menigte, die van
de Poetilof-vesting oprukte, ging priester 1
Gapon met een kruis in de hand. Naast
hem liep een boer
met een doorschoten portret van den czaar
Gapon is zelf gewond. Onder de dooden
zijn een onderopzichter van de wy'k en een
districtsopzichter.
Een groote menigte werklieden, die van
de Alexandertuinen bij het ministerie van
marine naar het plein voor het Winterpaleis
wilde trekken, werd door troepen tegenge
houden. Achter den Moskouer slagboom
namen de werklieden bezit van de petroleum-
depots. Op het plein voor het paleis ver
scheen de priester Georges Gapon. vergezeld
van twee geestelijken.
Op het Soewarof plein by de Troitzki
brug gaven de troepen drie salvo's op de
werklieden en verwondden er 5, die in huur
rijtuigen werden weggebracht. Te 2 uur
namiddags losten de troepen voor het I
Winterpaleis
twee salvo's
één in de richting van het winterpaleis, het I
andere naar de zijde van het Newskv Pros-
peet.
Het volk biedt, tegenstand aan de troe
pen en spant kettingen over de straten van
het Wassili-eiland, om de cavalerie-charges
onmogelijk te maken. De telegraafpalen
worden omvergeworpen. Te 3.40 u. werden
barricaden opgeworpen.
op het Wassili-eiland. Er worden drie sal
vo's gegeven. In de Newsky Prospect wer
den 30 personen gedood en velen gewond
De menigte wierp met steenen naar de of-
f]ieieren. De menigte en de soldaten zijn
slaags geraakt rondom het paleis. De sol
daten zijn niet by machte de menigte tegen
te houden. De troep
voort. De menigte h|
strijd met de meni|
het Winterpaleis vie
ongeveei\
In de nabijheid va.
het Senaatsplein hieJ
automobiel van het r|
schap aan, haalden
vernielden den wagenl
riep bij het voorbijf
Houdt ze!
Tegen halfdrie w<L
Winterpaleis ontruiml
volgden de oproerlir
aangrenzende straten
een afschuwt
toen de gekwetsten
Newsky Prospect wei|
ren ook vrouwen en
Te halfvier in den
militairen in Newsky I
heid van het Adm|
dichte menigte door
Daarbij zyn 30 menscl
gewond. In het centrunl
onder de menigte
een zeer verbittl
tegen de officieren. M<
letten van de schoud
voor moordenaars sche
voorbijgedragen wordei
bijgangers het hoofd o
Het bericht, dat Gapo
zou zijn, wordt niet b
sing nam de politie in zij
priester in hechtenis.
Toen de duisternis
de menigte in het cel
De ruiterij en de infan]
het plein voor het Wir
reden afdeelingen patl
straten. In de wijk wl
werden omstreeks 4 ui
op een gebarricadeerde
afgegeven. Hoewel groc
stond, ging de menigte
Op andere punten irt
opeenhoopingen van vol
Het is nog niet megf
gave te geven van
de verliezen in rf|
die geleverd zijn.
Uit de drie hospitaalrl
het aantal gewonden 11
aantal dooden 23. Doel
gewonden is naar hun
gen overgebracht en d|
lijkenhuizen.
Werklieden die naar
rukten, waar de czaar v|
den door de troepen
bloedige gevechten
De wy'k Sassiliostrowl
in duisternis gehuld, df
uitgeplunderd.
De werklieden «eaj
om Dinsdag den strijd
gerucht loopt, dat zy bes.
op het dynamietmagazynl
40,000 stakers uit Kolspii
Petersburg verwijderd, g|-
hoofdstad oprukken.
Vader/je Gajl
De man, die thans het veil
arbeiders tegen het onmeil
waaronder zij zoolang geb|
leidt, is „vader" Gapon.de
priester, wiens naam nu in
lippen is.
Aan een artikel in de D a il
nen we over hem de volgendl
Hy werd geboren in een
provincie, die er sinds 1<_
stond, dat zy al heel wein
wijze waarop het groote rj
burg wordt bestuurd. Op ra:
koos hij de priesterlijke loop
de hy aan het seminarie t
hij zich een grondige kenni
mischen en politieken toesta
oigenmaakte en dat hij vei
volbloed libera
misschien de eerste dien de
ooit bezeten heeft.
Onder de arbeiders is gA
malen getoond heeft op zei
ze voor hen party te kunnl
kend als „Batiushka Khokl
vader van de kleine Russl
perkten invloed heeft hy I
de omstandigheid, dat hij,'oA
aanhanger .van de orthodox!
botsing komt met
de godsdienstige overl
van zyn volgelingen, onder
zenden Lutherschen en R
heken zyn. Bovendien vraag
voor zin diensten, leeft zeer
van s morgens tot 's avond.Vi
werd hy
plechtig verdoem
door de priesters van zyn g
omdat hjj zich met kracht vc
net in den ban doen van To
Gapon kent de misdadig
eterburg beter dan eenige
Hl stool beslist uit zyn clul
gingen ieder, die een misdriil
tenzij deze bewezen heeft ben
over zyn vergrijp.
