No. 78
Zaterdag 27 September 1919,
42® Jaargang.
De schuldvraag opgelost.
fife
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag.
Abonnementsprijs voor Goes 35 cent, franco per post
55 cent per kwartaal.
Afzonderlijke nummers h 3 cent verkrijgbaar.
ADVERTENT1ËN voor Dinsdag- en
Vrijdagmiddag 12 UW" te bezorgen
bij N. V, Stoom-, Boek-, Courant- en
Handelsdrukkerij v.h. Firma's
F. Kleeuwens Zoon en J. A. Ross.
Advertentiën 8 ct. per regel, behalve dienstaanvragen.
die tegen 7 ct. per regel worden geplaatst.
Bij directe opgaaf van 3 maal plaatsing derzelfde adver
tentie wordt de prijs 2 maal berekend, uitgezonderd
dienstaanvragen. Gr. letters en afb. naar plaatsruimte
Advertentiën. als geboorte-, huwelijks-, verjarings-, doodberichten en de daarop betrekking hebbende dankbetuigingen, niet meer dan acht
regels beslaande, voor den prijs van 65 cent.
Een Oostenrijker, dr. Gooss, heeft
een aantal stukken uit de Oosten-
rijksche ministeries openbaar ge
maakt, waaruit duidelyk blijkt, wie
eigenlijk schuld heeft aan het ont
staan van den geweldigen oorlog,
onder welks gevolgen bijna de
gansche wereld gebukt gaat en nog
lang gebukt zal blijven gaan.
Er is altyd gezegd, dat de moord
op den kroonprins van Oostenrijk
de onmiddellijke oorzaak was van
het uitbarsten van den strijd tegen
Servië en daarmee van den alge-
meenen oorlog. Doch reeds in Mei
1914 „toen niemand dus nog
kon droomen van dien moord"
liep de Oostenrijksche minister
Berchtold met het plan rond, een
oorlogsdaad op den Balkan te on
dernemen, wel niet tegen Servië,
maar tegen Roemenië, dat door
Berchtold van „dubbelzinnigheid"
beschuldigd werd. Natuurlijk was
dit het zoeken naar een stok om
den hond te slaan. Vroeger had
een andere Oostenrijksche minister
een heel groot stuk van de Balkan-
landen aan zich getrokken. En nu
wilde Berchtold dit spelletje her
halen met Roemenië. Doch zie,
daar komt op 28 Juni die moord op
den kroonprins. Dat was nu voor
dien minister een veel mooiere ge
legenheid, om op den Balkan zijn
slag te slaan, nu niet tegen Roe
menië, maar tegen Servië, dat on
middellijk beschuldigd werd, de
hand in dien moord te hebben
gehad. En als Berchtold maar een
flink brok kon inpalmen, dan kon
het hem niet schelen, of dat Servië
of Roemenië zou zijn.
Op 5 Ju!i werd een buitengewoon
gezant naar Berlijn gestuurd met
een brief aan keizer Wilhelm,
waarin duidelijk uiteengezet werd,
dat het Oostenrijks doel was, om
aan Servië al zijn macht op den
Balkan te ontnemen. Keizer Wil
helm, die al lang in een bondge
nootschap met Oostenrijk vereenigd
was, antwoordde op dezen brief,
dat met een optreden tegen Servië
niet gewacht mocht worden. Ook
indien er een oorlog tegen Rusland
uit zou ontstaanzou hij het bond
genootschap trouw blij ven. Rusland
was echter nog lang niet klaar en
zou er wel rijpelijk over denken,
of het naar de wapens zou grijpen.
Van het gunstige oogenblik moest
dus gebruik gemaakt worden. De
rijkskanselier Von Bethmann Holl-
weg was het ermee eens, dat het
de beste oplossing zou zijn, onmid
dellijk tegen Servië optetreden.
Duit&chland gaf dus aan Oostenrijk
blanco volmacht.
Met deze volmacht in den zak
durfde Berchtold aan Servië voor
waarden stellen, die het, naar hij
meende, onmogelijk kon aannemen.
Dat beteeken de dusoorlog tegen
Servië tot eiken prijs, ook al zou
Rusland Servië te hulp komen.
Aan Duitschland deelde Berchtold
niet mede, welke de voorwaarden
aan Servië waren. Maar de Duit-
sche minister Von Jagow, die toch
vernomen had, dat een ultimatum
aan Servië zou worden gezonden,
liet aan Berchtold vragen „Breng
mij op de hoogte van den inhoud
en de strekking van ons optreden
tegen Servië. Duitschland zal na
tuurlijk onvoorwaardelijk en met
alle kracht achter Oostenrijk staan.
Maar juist daarom is het voor de
Duitsche regeering van het leven
digste belang, bijtijds ingelicht te
worden, waarheen onze wegen gaan".
Dit verzoek deed Jagow op 21 Juli.
Dus van 5 Juli af had de Duitsche
regeering de Oostenrijksche haar
gang laten gaan. Op 28 Juli, enkele
uren vóór het ultimatum aan Ser
vië gezonden werd, kreeg Jagow
kennis van den inhoud, waarna
hij verklaarde, dat zijn regeering
het „natuurlijk geheel eens" was
met de Oostenrijksche.
Maar daar gebeurt iets onver
wachts Servië neemt bijna alle
gestelde voorwaarden aan. En nu
schrijft keizer Wilhelm Hiermee
verdwijnt elke reden tot een oorlog.
Na dit antwoord (van Serviëzou
ik nooit de mobilisatie hebben be
volen". Doch Berchtold verklaarde,
dat hjj met het Servische antwoord
niet tevreden was. Want hij wilde
en zou oorlog voeren, om op den
Balkan de oppermacht te krijgen.
En Oostenrijk zond zijn legers naar
Servië en bezette Belgrado, de
hoofdstad van dit land. Toen be
moeide de Engelsche minister Grey
zich met de zaak. Hij stelde voor,
dat Oostenrijk na de bezetting van
Belgrado zijn militaire actie zou
staken en in onderhandeling zou
treden met de mogendheden. Dit
voorstel werd naar Berlijn gezon
den, vanwaar de Duitsche regeering
het naar Oostenrijk doorzond met
de dringende aanmaning, het aan-
tenemen.
Doch Berchtold, die in het En
gelsche voorstel een gemeene ver-
valsching aanbracht, wachtte twee
dagen, eer hij antwoordde, dat hjj
er weieens over denken wilde. In
die twee dagen werd echter de
mobilisatie van het Russische leger
met kracht voortgezet. En Duitsch
land, door die mobilisatie tot doods
angst gedreven, begon „als een
dolzinnige erop los te slaan". En
Berchtold had geheel zjjn doel be
reikt iedereen meende, dat Duitsch
land hem tot den oorlog had aan
gezet.
Wij komen dus tot dit besluit
de diepliggende grondoorzaak van
den oorlog was de inbezitneming
door Oostenrijk van Bosnië en
Herzegowina, het grootste stuk van
de Balkanlanden, waarvan we hier
boven spraken. Deze gewelddaad
was een doorn in het oog van
Rusland, dat ook gaarne een grooten
invloed op den Balkan zou hebben
bezeten. Toen nu Berchtold de
macht van Oostenrijk op den Balkan
nog meer wilde uitbreiden, kon
Rusland dit niet onbewogen blijven
aanzien. In verbond met Frankrjjk
zou het de wenschen van Oostenrijk
en zijn Duitschen bondgenoot dwars-
boomen, wat met het oog op het
evenwicht in Europa noodzakelijk
was.
JNEDERLAISD.
Op bon 78, 3^ ons suiker.
Eervol ontslag op verzoek werd
verleend aan A. C. v, Fraassen te
Goes.
Het weder was niet schitterend,
doch tEuphoniac liet zich daardoor
niet weerhouden en bood den aan
wezigen belangstellenden een uitste
kend uitgevoerd programma.
Wij meenen namens de Goesche
burgerij een woord van lof en dank
te moeten brengen aan de Harmonie,
die geheel belangeloos, den ingezete
nen reeds zoo vele keeren muzikaal
i kunstgenot deed smaken.
De nieuwe suikerregeling.
Va potid goedkoope suiker per
week.
Naar wij vernemen, wordt de
nieuwe suikeroogst geraamd op
180.000 ton, dat is achttien honderd
duizend zak. De tabrieken moeten
daarvan beschikbaar stellen 910.000
zak goedkoope witte suiker. Het
verlies op deze zakken geleden, wordt
bestreden door de winst op de an
dere suiker, die haar gelaten wordt.
Deze laatste suiker wordt geleverd
tegen wereldprijs, voor zoover de
fabrieken niet partijen tegen veel
lageren prijs in voorkoop hebben
verkocht.
De goedkoope suiker wordt ver
krijgbaar gesteld op Rijkssuikerkaar-
ten en ieder krijgt per week een
half pond ad vijftien cent.
Deze hoeveelheid is niet lager dan
die, welke voor den oorlog werd
verbruikt. Toen was het gemiddelde
gebruik per jaar en per hoofd 15
-kik», met inbegrip van het industrieel
gebruik.
Daarna komt vrije suiker in on
beperkte hoeveelheid.
Het eigenaardige is, dat aan de
winkeliers geleverd wordt tegen den
wereldprijs. De winkelier verkoopt
op den bon tegen zestig cent per
kilo. Hij wisselt den bon in en krijgt
uitbetaald het verschil tusschen we
reldprijs en zestig cent, plus zijn
winstmarge, welke is vastgesteld op
f4,50 voor de winkeliers en voorde
grossiers op f 1,25.
De bons vertegenwoordigen dus
een zekere geldswaarde en kunnen
overal tegen geld worden ingeleverd.
De bestrijding der duurte.
Het dagelijksch bestuur van den
Landelijken Bond tot bestrijding der
duurte had een conferentie aan het
departement van Landbouw. Gewe
zen werd op het teleurstellende feit,
dat de aardappelen thans op het
land te koop zijn voor f 3,50 per
mud en die prijs door den minister
is verhoogd tot f 5,25. Ten krachtig
ste werd de meening verdedigd, dat
deze prijs niet mag worden gehand
haafd.
Om de school gedobbeld.
Het volgende merkwaardige ver
haal vinden we in „De Standaard"
Vier k vijf jaar geleden werden er
plannen gemaakt om te Koegras
(gem Helder), een openbare school
te bouwen. Maar het bleef bij plan
nen maken I Intusschen nam het aan
tal voorstanders van een School met
den Bijbel te Koegras zóó toe, dat
plannen gemaakt werden voor een
bijzondere school. Nauwelijks kreeg
het (overwegend liberale) gemeente
bestuur daarvan de lucht, of het begon
weer te praten over een openbare
school. Maar twee scholen voor een
60-tal kinderen was toch wel wat mal
VOL
Berchtold was nu de eigenlijke
aanstoker van den oorlog. Maar
zonder den minsten twijfel had hij
dien oorlog niet aangedurfd, als
Duitschland hem geen blanco vol
macht had gegeven. Wel ging
Duitschland later aan het terug-
krabbelen en beproefde het, om
Oostenrijk van den oorlog te doen
afzienmaar toen was het te laat.
Want Berchtold hield zich aan de
Duitsche volmacht, die koren op
zjjn molen was, en niet aan de
latere, Duitsche bemiddelingspogin
gen, die tegen zijn wenschen ingin
gen en die hij bovendien misschien
nog wel voor een diplomatieke
komedie hield. Alzoo zijn Berchtold
en keizer Wilhelm met zijn kanselier
en ministers even schuldig. Zij allen
f wisten blijkens de openbaar ge-
maakte stukken, dat de oorlog niet
alleen tegen Servië zou gaan, maar
ook tegen Rusland en dat Frankrijk
zijn bondgenoot zou bijstaan. Dat
ook Engeland ten oorlog ging, kwam
1 door den inval in Belgiëen Ame
rika trok ten strijde wegens den
onbeperkten duikbootoorlog.
Goes. De burgemeester maakt
bekend, dat verkrijgbaar is van 27
Sept. tot en met 3 Oct. 1919:
Goes. Bij den Raad van Arbeid
alhier zijn benoemd tot tijdelijk be
ambte of ambtenaar de heer C. J.
Adriaanse, mej. A. M. A. Dirkse,
mej. M. G. v. Nieuwenhuijze, de heer
G. Ruitenbeek, de heer J. de Vriend,
allen te Goes, de heer J. Dirks te
Amsterdam, de heer N. M. Steur te
Middelburg.
Goes. De Harmonie >Euphonfa«
gaf Donderdagavond haar laatste
volksconcert in dit seizoen op de
muziektent.
