TUIN EN GROEN, ER IS ALTIJD WAT TE DOEN
Plan(t) nu
uw eigen
voorjaar
Kleurige kerst
met huisbroei
Bloembollen planttips
Woensdag 28 september 1994
DE FAAM DE VLISSINGER
13
Ook in oktober een bloeiende tuin
De tuin verandert langzaam van
kleur. Herfsttinten krijgen de over
hand. Maar overdag kan het nog
zomers warm worden. Dan is het
heerlijk om even in de tuin bezig te
zijn. Loop eens binnen bij een tuin
centrum of een andere goede leveran
cier van tuinplanten. Ook in deze
herfsttijd is er heel veel moois in
bloei te koop en het is een prima
planttijd. Er is altijd wel een plekje
voor een aantrekkelijke heester of
een laatbloeiende vaste plant in uw
tuin, op het terras en het balkon.
Eén van de mooiste winterbloeiende hees
ters is Viburnum tinus. Door de zachte
winters van de laatste jaren is de populari
teit van dit struikje sterk gestegen. In
menige tuin staan prachtige exemplaren.
Als er niet wordt gesnoeid dan zal deze
heester in een jaar of zes uitgroeien tot
zo'n twee meter hoogte. Als ze het goed
doen, worden ze even breed als ahoog.
Door zijn langzame groei is Viburnum
tinus toch heel geschikt voor kleine tuinen.
Met snoeien is de Viburnum heel goed in
toom te houden. Dat moet dan gebeuren
in het voorjaar door flink terug te knippen.
Een zonnige plek is belangrijk, vooral voor
een rijke bloei. Al in de nazomer zijn de
bloemknoppen zichtbaar, die in de late
winter en lente open gaan. De bloem-
schermen komen goed uit tegen het fris
groene blad. In knop zijn de bloempjes
roze, ze verbloeien wit. Later kunnen zich
ovale, staalblauwe vruchten ontwikkelen.
Extra kleurig is de tamelijk nieuwe Vibur
num tinus 'Gwenllian', die op de boom
kwekerijvakbeurs Plantarium '93 met de
persprijs werd bekroond. Vele winter
maanden lang kan deze plant bloeien.
Alleen in een periode met vorst staat de
bloei even stil. De bloemschermpjes zijn
lichtroze, erg mooi.
Omdat de struik tamelijk langzaam groeit
kan hij goed in een flinke pot worden
gebruikt. Leuk als accent op het terras of
balkon of bij de voordeur. Idee: zet de
plant in een wijnrode pot, mooi bij de
kleur van de bloemen.
Eén van de laatste bloeiende vaste planten
is zilverkaars, Cimicifuga. Niet alleen van-
Foto:
Jaap
Westland
weg de late bloei is zilverkaars een aan
trekkelijke tuinplant. Het is een echte scha-
duwplant en dat is voor een bloeier tame
lijk bijzonder. De witte bloemen vallen
juist op een schaduwrijke plek goed op.
Het blad is bijzonder decoratief. De plant
kan 100 tot 150 centimeter hoog worden.
Vooral Cimicifuga simplex is een laat
bloeier: de witte, flesserager-achtige
bloeiwijzen zijn in oktober op z'n mooist.
De bloempjes geuren (hoewel niet ieder
een de geur waardeert) en worden door
vlinders druk bevlogen. Zuiver wit is 'Whi
te Pearl'. Steunmateriaal is doorgaans aan
te bevelen. Daarvoor zijn handige, hoepel-
vormige plantensteunen te koop die tus
sen het blad nauwelijks zichtbaar zijn. Van
Cimicifuga simplex zijn aantrekkelijke
Het is nu vierhonderd-en-één jaar
geleden dat in ons land voor het eerst
een tulpebol is geplant. De tulp werd
al snel razend populair. Iets minder
lang geleden was ook de hyacint po
pulair. Destijds wist men al dat okto
ber en november de beste maanden
waren voor het beste voorjaarsresul
taat. En dat is in meer dan vier eeu
wen niet veranderd.
Het is de ijzeren regelmaat in de natuur die
het ons altijd makkelijk maakt: oktober en
november zijn de plantmaanden voor de
zogenaamde voorjaarsbloeiers. Niet
alleen de tulpebollen kunnen dan het bes
te de grond in. Ook de andere soorten
voorjaarsbloeiers kunt u in één moeite
planten. Daarbij denken de meeste men
sen alleen maar aan de tuin. Aan het bal
kon of het terras wordt niet zo vaak
gedacht, terwijl u ook daar het voorjaar
van 1995 kunt inluiden. Alles wat u nodig
heeft zijn bakken of potten van tenminste
twintig centimeter diepte en natuurlijk de
voorjaarsbollen.
Nog steeds denken veel mensen dat het
planten van bollen een ingewikkeld karwei
is. Terwijl het toch zo eenvoudig is. Eigen
lijk is zelfs de naam 'planttechniek' nog
wat zwaar voor het klusje. U moet de
grond van de tuin of de bak vóór het plan
ten eerst losmaken tot zo'n dertig centime
ter diepte. Daarna plant u de bollen op de
ideale plantdiepte, die op elk pakket
bloembollen staat vermeld. En mocht u de
verpakking al hebben weggegooid: de
vuistregel is dat de bollen op een diepte
van tweemaal de bolhoogte moeten wor
den geplant.
Wanneer u een groter aantal bollen op een
bepaald stuk grond of pot wilt aanbren
gen, kan het makkelijker zijn de grond te
verwijderen tot de benodigde plantdiepte.
Dan zet u de bollen uit, en tenslotte brengt
u de verwijderde grond weer voorzichtig
aan.
Even de pas geplante bollen water geven,
en klaar bent u. Een kind kan de was doen.
Dat verklaart ook voor een deel de aan
trekkingskracht van voorjaarsbollen: Je
hoeft er nu maar weinig voor te doen, en
straks wordt het voorjaar u op een presen
teerblaadje aangeboden. In uw eigen tuin
nog wel. En het voorjaar begint voor de
bollen al heel vroeg. Eind februari kunt u
al genieten van kleur en fleur in de tuin, op
het balkon of terras. Vanaf het moment
dat de voorjaarsboden boven de grond
komen, kunt u zich pas weer voorstellen
dat u alweer heel snel zonder winterjas
naar buiten kunt gaan.
Sommige balkon- en terraseigenaren heb
ben nog steeds het idee dat de fleur van
bloembollen niet voor hen is weggelegd.
Ten onrechte! Want vooral de botani-
sche/laagbloeiende bloembollen doen het
ook op balkon of terras heel goed in pot
ten en bakken. Deze moeten aan twee
eisen voldoen: zij moeten minstens twin
tig centimeter diep zijn om de wortels
genoeg ruimte te geven en zij moeten
onderin een drainagegat hebben. Wat dat
laatste betreft: een bolle scherf van een
bloempotje over het gat voorkomt dat de
aarde bij een fikse regenbui wegspoelt.
De bekendste bloembol is de tulp, die
Oktober en november zijn de plantmaanden bij uitstek voor voorjaarsbloeiende
bloembollen.
onlangs vierhonderd jaar oud is gewor
den. De meeste soorten tulpebollen kunt u
het beste elk jaar in de zomer uit de grond
halen en in de herfst weer planten. Maar
sommige soorten kunnen jaar in, jaar uit
in de grond blijven. Dit zijn de zogenaam
de botanische tulperassen. De tulpen van
deze rassen verwilderen en kunnen jaren
lang hun fraaie bloemen vertonen. Overi
gens zijn de bloemen meestal wel wat klei
ner en de stelen wat korter dan de andere
cultivars. Aan de bekende grootbloemige,
langstelige tulpen heeft u dus iets meer
werk. Maar zij zijn dan ook de moeite meer
dan waard.
De tulp is natuurlijk niet de enige voor-
jaarsbloeier. Er zijn ontelbaar veel soorten
bollen die het voorjaar al vroeg in de tuin
brengen. Soms zelfs heel vroeg, zoals de
kleinere bolgewasjes. Vooral deze echte
vroege bloeiers, zoals sneeuwklokje, de
winteraconiet, de crocus, het blauwe
druifje en het kievitseitje, kunnen het best
worden geplant op een plek die goed
zichtbaar is vanuit het huis. Dan heeft u
het meeste profijt van de vrolijke aanblik
van deze voorjaarsbloeiers.
Bovendien hebben deze kleine bollen nog
een groot voordeel: ze geven veel kleur op
schaduwrijke plaatsen. Men denkt vaak
dat schaduwtuinen geen kleurige bloei
kunnen hebben. Maar de meeste kleine
bolgewasjes, die al weinig licht nodig heb
ben, bloeien in de tijd dat er nog geen blad
zit aan bomen en struiken. Zij kunnen
daardoor optimaal profiteren van de vroe
ge voorjaarszon. En de combinatie met
vast (bloeiende) planten is vaak schitte
rend. Want de bollen bloeien het eerst, en
wanneer zij uitgebloeid zijn, nemen de
vaste bloeiende planten de rol van kleur-
brenger over. Zo kunt u, met een beetje
uitrekenen van de bloeitijden, meer dan
een halfjaar bloei in de tuin hebben.
De bollen moeten in potten altijd iets dich
ter bij elkaar worden geplaatst dan in de
tuin. Meteen na het planten moet u de bol
len water geven. Natuurlijk is dit niet
nodig als het regent tijdens of vlak na het
planten. Bij veel regen moeten de bakken
en potten op enkele klossen of bakstenen
staan. Zo kan het overtollige regenwater
sneller weglopen. Potten die zelf al 'poot
jes' hebben hoeven niet nog hoger te
staan. De bollen kunnen goed tegen de
kou. Pas als het streng vriest moeten de
potten worden verplaatst naar een ruimte
waar de tempe. atuur niet boven de tien
graden mag komen. U kunt bij strenge
vorst ook de bakken en potten isoleren
met het bekende isolatieplastic. U kunt
pok met een ander truukje uw bollen
beschermen tegen de vrieskou: met bin-
nenpotten. Deze binnenpotten kunt u een
voudiger naar een andere vorstvrije plaats
overbrengen dan de (vaak zware) buiten-
potten. En na de bloei kunt u een andere
binnenpot plaatsen. Zo kunt u het bloeisei-
zoen nog langer maken!
Wat ook een heel mooi effect geeft: zoge
naamde dubbeldeksbeplanting. Daarbij
maakt u gebruik van het feit dat elke bol-
soort zijn eigen bloeitijd in het voorjaar
heeft. Verschillende soorten bollen met
verschillende bloeitijden zet u door elkaar
op één stukje grond of in één bak. In het
voorjaar komen de bollen dan op verschil
lende momenten in bloei. Tegen de tijd
dat de ene soort is uitgebloeid, begint de
ander weer met bloeien. Zo heeft u het
hele voorjaar door een bloemenzee in de
tuin, op het terras of op het balkon.
Met een beetje creativiteit kunt u nog veel
meer leuke en verrassende toepassingen
van bloembollen laten zien. Zo kunt u bij
voorbeeld crocussen planten in de zoge
naamde aardbeipotten. Met maar een
klein beetje moeite heeft u snel de basis
gelegd voor een opvallend voorjaar: u
neemt een aardbeipotje en vult die met
een laagje aarde tot aan de hoogte van de
eerste gaten. U drukt de aarde aan en
plant ter hoogte van de gaten twee of drie
crocusbollen. Om de crocus straks uit de
gaten te laten groeien, moet u daarbij de
'neuzen' (waar de bloem uit komt) naar
buiten richten. Vervolgens vult u de pot
aan met aarde tot aan de volgende rij
gaten. Daar plant u de bollen op dezelfde
manier als u bij de laagste gaten had
gedaan. En vergeet u niet dat bovenop de
pot ook bollen kunnen worden geplant.
Dat kunnen weer crocussen zijn, maar ook
bijvoorbeeld narcisjes of blauwe druifjes.
De bovenste laag bloeiers is ze de bloeien
de pruik op de pot!
Voor alle voorjaarsbloeiers geldt: oktober
en november zijn de twee plantmaanden-
bij-uitstek. Het is dus nu de hoogste tijd
om te bedenken hoe u uw tuin, terras of
balkon volgend voorjaar eruit wil laten
zien. Kaal of fleurig, u kunt nu nog kiezen.
En wie kiest er dan niet voor de kleuren
van voorjaarsbloeiers?
bruinbladige vormen te koop, zoals de
lage 'Ebony' en de hoge 'Mahogany'.
Andere in oktober bloeiende soorten zijn:
Cimicifuga acerina en Cimicifuga ramosa,
waarvan de bruinbladige 'Atropurpurea'
zachtroze bloemen heeft. Zilverkaars
houdt van vochtige, humusrijke grond en
is volkomen winterhard.
Knip de bloeiwijzen na de bloei niet af: als
wintersilhouet zijn ze nog lang mooi.
In de donkere dagen voor kerst is het
behaaglijk toeven in huis. Kerst bete
kent rust en gezelligheid in de fami
liekring. Het jaar is bijna ten einde, en
het wachten is op het nieuwe kleuri
ge en vrolijke voorjaar. Met de kerst
kunt u verchillende kanten op.
Natuurlijk denkt u aan de welbeken
de kerstboom. Maar die bloeit nu een
maal niet. U kunt ook fleur en kleur
in huis halen. Met bloembollen op
pot!
Tegen het einde van het jaar kunt u allerlei
soorten bollen op pot kopen die bij u thuis
in bloei komen. Bloemenwinkels, tuincen
tra, markten en andere 'groenspecialisten'
verkopen deze bollen, die een speciale
behandeling hebben ondergaan bij
bloemkwekers. Zij hebben de bollen, zoals
zij dat noemen, voorgetrokken. De bollen
zijn te koop in een groot aantal kleuren,
waarvan wit en rood de meest toepasselij
ke zijn voor de kerst.
Wie denkt dat deze manier van kweken
(ook wel huisbroei genaamd) iets van de
laatste jaren is, heeft het mis. Al voor de
Tweede Wereldoorlog waren er vele lief
hebbers die zich eraan waagden. Er wer
den zelfs speciaal wedstrijden voor huis
broei uitgeschreven. De deelnemers
moesten erg veel moeite doen om precies
op de dag van de wedstrijden de bollen in
bloei te tonen. Zelfs tegenwoordig nog
worden hier en daar huisbroeiwedstrijden
gehouden door enthousiaste bollenlief-
hebbers.
Er zijn voor de kerstdagen allerlei soorten
bollen beschikbaar voor huisbroei. Het
meest wordt de hyacint daarvoor gebruikt.
In binnen- en buitenland bloeien jaarlijks
in meer dan honderdmiljoen huiskamers
hyacinten in de kleuren rood, roze, blauw
en wit. De hyacint verdraagt een huiska
mertemperatuur van rond de twintig gra
den, maar het doet haar goed als u de pot
's avonds op een koelere plek neerzet. De
bloem heeft (overdag) een lichte plaats
nodig. Dan kunt u enkele weken genieten
van de ontwikkeling van de bloemtros, de
mooiste vormen en kleuren en de heerlijke
geur van de hyacinten. Andere huisbroei-
bollen zijn crocussen, narcissen, tulpen,
dwergirisjes en blauwe druifjes. Maar
deze bloeien over het algemeen iets min
der lang dan hyacinten.
Steeds meer gezinnen grijpen de kerst aan
om elkaar cadeaus te geven. Een bloem
bol in een pot is een heel verrassend
cadeau in deze tijd van het jaar. Bijvoor
beeld voor mensen die een jaar vol tegen
slag (bijna) achter de rug hebben. Voor
hen is zo'n fraaie hyacint of narcis een
symbool voor een vrolijker en beter
komend jaar. En voor alle andere mensen
houdt een bloembol in huis een fleurige
belofte in voor het komende voorjaar.
Als u in het voorjaar uw tuin, balkon of terras vol bloemen wilt hebben, moet u de
bollen en knollen in oktober of november planten.
Koop uw bollen bij een bloembollenhandel of erkend tuincentrum. Vaak kunt u uw
voorjaarsbloeiers ook via een catalogus bestellen, maar let er dan op dat u de bol
len op tijd thuis heeft.
Niet alleen in de tuin kunt u genieten van bloembollen. Ook op uw terras of balkon
haalt u het voorjaar 'in huis' wanneer u bollen of knollen plant in een grote bloem
pot of -bak. Deze moet dan wel minstens twintig centimeter diep zijn, en onderin
een drainagegat voor waterafvoer hebben.
Plant de bollen of knollen zo snel mogelijk na aankoop of ontvangst. Er zijn name
lijk soorten die snel uitdrogen.
Plant de bollen op een plek die vanuit huis gezien kan worden. In het voorjaar komt
u nog niet zo vaak buiten, en het is zonde als de bloei onopgemerkt blijft.
De bol of knol moet met de 'neus' naar boven worden geplant. De platte kant, waar
de wortels uit komen, hoort dus onder.
Normaal gesproken moeten de bollen twee keer zo diep worden geplant als ze
hoog zijn. Meestal staat de juiste plantdiepte op de bollenverpakking.
Een enkele bol in de tuin levert vaak een teleurstelling op. Bij bollen planten moet
u eerder denken aan tientallen stuks, die bij elkaar geplant moeten worden.
Bewaar de bollen en knollen die niet direct geplant kunnen worden op een koele,
droge plaats. Zo blijven ze het langst goed.
Natuurlijk denkt u bij het voorjaar aan tulpen. Maar er zijn nog veel meer zoge
naamde voorjaarsbloeiers. Denkt u maar aan crocussen, narcissen, hyacinten,
sneeuwklokjes en blauwe druifjes. Vooral de kleinere soorten, die steeds populair
der worden, luiden het voorjaar al vroeg in.
Voor wie niet tot het voorjaar kan wachten: In de Nieuwe Kerk te Amsterdam is van
8 oktober tot en met 6 november de tentoonstelling 'De Tulp en de Kunst: verhaal
van een symbool' te zien. Behalve van heel veel schitterende kunstobjecten met de
tulp als onderwerp kunt u (in dit jaargetijde) genieten van een groot veld vol bloei
ende tulpen, de zogenaamde ijstulpen. De Tulp en de Kunst is dagelijks geopend
van 11.00 tot 17.00 uur.
sneeuwklokjes
blauwe druifjes
crocus
tulp
narcis
plantaarde
potscherven
Plant bloembollen eens in 'etages', dan blijft
er langer kleur en fleur op balcon en terras I
i
r
