Ziekenfonds erkent trauma's
als gevolg seksueel geweld
ALLE FOTO'S
Ruyterfeesten duren
dit jaar drie dagen
TOERISTENSTROOM OP GANG, ACHTERLAND NIET VOL
CZ-GROEP BETAALT VROUWENHULPPROJECT ARTEMIS
32Sg O
de gehele 2e set
voor maar 25 cent
VERSCHOORE
VLISSINGEN
Recht t.o. C&A en Blokker
Dreigt Zeeland klanten te verliezen voor
zee, zon, strand en andere bezienswaardig
heden? Het lijkt er op, hoewel de provin
ciale VVV - de instantie die de cijfers als
geen ander voor handen heeft - pas in het
najaar of direct na het hoogseizoen de
daling bekend maakt. Een rondvraag bij
een aantal ondernemers in de recreatie
branche levert verklaringen op.
Meer op regio
Passend moment
PZC WEEKBLADEN
Achterland
I
Boulevard leeg
Als eerste in Neder
land heeft Artemis het
voor elkaar dat het zie
kenfonds de behande
ling betaalt van vrou
wen met trauma's als
gevolg van seksueel
misbruik en/of mis
handeling. Het bureau
voor vrouwenhulpver
lening aan de Heren
gracht in Middelburg
krijgt tot en met 1997
om en nabij de vijf ton
van het ziekenfonds.
Met particuliere zie-
kenkostenverzeke-
raars wordt nog on
derhandeld. Het geld
kwam beschikbaar
dankzij vrijgemaakt
zorgvernieuwings-
geld.
ft
Nationale roek-artiesten uit de jaren
zestig treden 3 en 4 augustus op in
een circustent in Goes. Met hits als
Venus en Sophietje halen Shocking
Blue, Andy Helman en Johnny Lion
herinneringen op aan de tijden van
vetkuiven en gillende meiden. Twee
acts uit het Staatscircus van Moskou
geven het Rockcircus een authentiek
tintje.
Een verzameling vogelspinnen is begin
augustus te vinden op diverse
Zeeuwse locaties. De meeste
exemplaren zitten veilig achter glas
maar een enkeling kan worden
aangeraakt. De vogelspinnen -
waarvan de grootste een spanwijdte
heeft van dertig centimeter - worden
vergezeld door een groep
schorpioenen, kakkerlakken en
treksprinkhanen.
De negende Elfdorpentocht wordt 2
augustus verreden. De opbrengst gaat
naar een onderwijsproject van Terre
des Hommes in Bolivia. De
stempelposten zijn dit jaar te vinden in
elf verschillende kerken, die voor de
gelegenheid van binnen te bekijken
zijn. Andere mogelijke afstappunten
zijn onder meer bij een aantal molens
en bij Imkerij Poppendamme.
Verder in deze krant nieuws van
provincie en gemeente en de rubrieken
Psychoconsult, Bedrijfskundig
Bekeken en Kinderboeken.
Zomaar wat woorden
per foto
BfEfELD <smt mïELUm
24e JAARGANG NUMMER 30
27 JULI 1994
Leegte na twee regenzomers
„Gewoon omdat het vorig jaar
en het jaar er voor zulk slecht
weer was", luidt het credo
onder een staalblauwe hemel
die twee jaar lang gemist
werd. „Ik heb personeel naar
huis moeten sturen", klaagt
een ondernemer begin juli op
een terras. „Ik hoop dat het
half juli beter gaat".
En het gaat nu, na half juli,
inderdaad beter. Maar het gat
dat viel in het voorseizoen is
hard aangekomen. „Mensen
hebben uiteraard ook veel
minder te besteden. Het is ze
allemaal veel te duur gewor
den", stelt Jerry van Zuylen
van het pannekoekenhuis-mid-
getgolfbaan aan de Van Woel-
derenlaan in Vlissingen gela
ten vast. „Ik heb de bui trou
wens al zien hangen. Sinds
vorig jaar richt ik me nog meer
op het publiek in de regio.
Maar dat er minder inkomsten
zijn op dit moment, dat kan ik
gewoon dagelijks tellen".
Ook directeur Cees Hage van
de busonderneming Carlier
telt minder passagiers voor
zijn zomerbus. „Hoewel", cor
rigeert hij zichzelf. „Alleen
Schouwen zit met vijftien pro
cent minder, m Zeeuwsch-
Vlaanderen plussen we acht
procent en op Walcheren is het
aantal mensen dat de Zomer
bus gebruikt hetzelfde als
vorig jaar. Maar omdat we op
Walcheren minder bussen
inzetten zou je daar ook een
plus voor kunnen zetten aan
het eind van de berekening".
Niet alleen de attracties en de
dienstverlening voor de
Zeeuwse toeristenindustrie
klagen. Vooral de overnachtin
gen zijn aanzienlijk minder.
Zoals gezegd, de Provinciale
VVV heeft de cijfers wel, maar
ÜDcs
Oplage: 24.400.
Gratis huis-aan-huls op
geheel Walcheren In
combinatie met de Faam.
Totale oplage: 49.000.
Uitgave: Provinciale Zeeuwse
Courant b.v.
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,4380 AA
Vlissingen.
Steunpunt:
Boekhandel Bikker,
Walstraat 94, Vlissingen.
Advertentieverkoop:
G.J.A. van den Eeden
Tel. 01184-72283.
Redactie: Ad Hanneman,
01180-81271 en Liesbet
Mallekoote (ai), 01180-81270.
Redactie-adres: Postbus 5017,
4330 KA Middelburg
Faxnr. 01180-81215
Bezorging: 01184-84215.
Druk: Vink-Rotadruk b.v.,
postbus 36, 4570 AA Axel.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
vrijdag PZC, Oost-Souburgseweg
10,17.00 uur. Postbus 18,4380
KA Vlissingen, tel. 01184-84000
(Boekhandel Bikker vrijdag
16.00 uur).
De Faam en De Vlissinger
maken deel uit van de Zeeland
Combinatie huls-aan-huisbladen
in Zeeland.
Totale oplage: 170.025.
wil die op een „passend
moment" naar buiten bren
gen. En met een passend
moment bedoelt de VVV een
ogenblik dat bekend wordt
gemaakt wat moet worden
toegevoegd aan de Zeeland
promotie. Uitspraken van
gedeputeerde De Kok wijzen er
op dat Zeeland inderdaad
meer aan de weg wil timmeren
met cultuur-historische waar
den. Die moeten een nieuwe
klantenkring aanboren.
„Wij hebben niet zoveel last
van gehad van de verminder
de belangstelling", meldt Elise
Engelbert van Hof Domburg.
Maar ze heeft het wel gemerkt.
„Als we vorige jaren vol zaten
en moesten doorverwijzen gaf
dat vaak problemen. Vooral in
het voorseizoen was een tele
foontje al genoeg om mensen
die hier wilden overnachten
ergens anders onder te bren
gen. Bij ons gaat het daarente
gen goed. Sinds begin juni
hebben we een beze Vings-
graad van 98,3 procent. Dat is
dus zo goed als vol".
Ids Leemans, exploitant van
het terras en restaurant op
Vliegveld Midden-Zeeland,
heeft weinig vergelijking voor
zijn zaak. Hij begint nu aan het
derde seizoen, de twee vorige
waren gewoon slecht. Maar hij
is ook vliegenier. „En uit de
lucht zie ik dat de campings
voor een deel leeg blijven. Niet
m
aan de kust. Die zijn vol. Maar
in het achterland zie ik veel
lege plekken. Vooral in het
voorseizoen was het slecht".
Het net geopende Badhotel
Domburg daarentegen zit
propvol, meldt Moniek de
Heer. Uit een gesprek met haar
blijken vooral mensen op zoek
naar de nostalgsiche sfeer van
het Domburgse monument. Er
is immers getracht om die
terug te krijgen in de nieuw
bouw. „Het Badhotel is en
blijft een begrip", stelt ze vast.
Ben van Damme van het dit
voorjaar geopende Hotel Arion
op de boulevard in Vlissingen
heeft niet echt reden tot jui
chen. „Ik ging er van uit dat het
seizoen op 2 juli zou beginnen.
Nu pas kan ik zeggen dat we
een bezetting hebben die bij
het seizoen past. Ik had de
indruk dat we helemaal geen
voorseizoen hadden in Vlissin-
Beachvolleybal: toeristisch
tijdsverdrijf in opkomst.
Foto: Provinciale Zeeuwse
VW, Middelburg.
Fotograaf: Adri van Wyngen.
gen. Op gegeven moment heb
ik 's avonds mijn fototoestel
gepakt en heb de boulevard
van links en van rechts gefoto
grafeerd. Er is geen kip op te
zien. Andere jaren was dat
anders".
Paniek is er niet, verklaringen
wel. Ids Leemand, de man die
van Hagenaar Zeeuw werd en
voor zijn immigratie regelma
tig in Zeeland op adem kwam
weet zeker dat het vroeger ook
zo was. „Hadden we twee
slechte zomers gehad, dan
besloten de mensen om naar
Spanje te gaan. Tegenwoordig
geldt precies hetzelfde, sei
zoensverlenging en vakantie
spreiding ten spijt. Als de
zomer zo blijft als dit jaar,
komen de mensen gewoon
weer". Van Damme gelooft
wel in een beter nasiezoen.
„Wij mikken natuurlijk op een
wat ouder publiek. Als ons
hotel eenmaal bekend is, zul
len we meer vaste klanten krij
gen".
Seksueel misbruikte vrouwen
dragen de gevolgen vaak een
heel leven mee, meldt Jeanet-
te de Poorter van het Middel
burgse bureau. Met het project
proberen De Poorter en haar
medewerkers heel Zeeland te
bereiken. Op het bureau van
de ziekenfondsraad kwamen
driehonderd verzoeken binnen
van Zeeuwse vrouwen met
een trauma. Landelijk werden
dertigduizend brieven op de
post gedaan met een vraag om
financiële bijstand van het zie
kenfonds. De CZ-groep liet als
eerste weten er geld voor over
te hebben.
Als ouverture naar de behan
deling begint Artemis in sep
tember met een telefonisch
spreekuur op maandagmiddag
en donderdagochtend. Twee
ervaringsdeskundigen staan
de vrouwen die bellen te
woord en zullen wellicht advi
seren om bij Artemis in thera
pie te komen. Na een individu
ele therapie kunnen de cliën
ten worden doorverwezen
naar een groep waarin vrou
wen met dezelfde klachten zit
ten. Normaliter duurt de
behandeling drie jaar. Geen
sinecure, stelt De Poorter vast.
Ook in de behandelingsperio
de worden de vrouwen flink op
de proef gesteld. Maar het is
beter om drie jaar veel pijn te
hebben en er dan vanaf zijn.
dan je hele leven elke dag een
beetje pijn met alle gevolgen
van dien, vindt De Poorter.
Voor behandelende genezers
zijn vrouwen die ooit seksueel
zijn misbruikt moeilijke patiën
ten. Ze komen - aldus De Poor
ter - op spreekuur met een heel
scala klachten. Geheugenver
lies, slapeloosheid, zelfmoord
neigingen, alcohol, drugs en
stemmen in het hoofd zijn
kwalen die van de ene op de
andere dag bij een persoon
kunnen opdoemen. „Je wil is
kapot. Je vervreemdt van de
wereld", weet therapeute De
Poorter. Ook ontmoet zij in
haar praktijk vrouwen met
meervoudige persoonlijkhe
den. „Ik zit hier soms met zes
personen. Overigens", ver
volgt de Middelburgse, „zijn
deze trauma's vergelijkbaar
met oorlogstrauma's".
Incest of verkrachting alsook
aanranding zijn de aanleiding
tot trauma's. Vaak blijft de put
potdicht en proberen vrouwen
het ver van zich af te zetten.
Maar of ze er echt gelukkig
mee kunnen leven is nog maar
de vraag. De Poorter heeft een
aantal voorbeelden. Zo noemt
ze een vrouw bij wie het pas bij
haar achtste kind naar buiten
kwam. Ze zit nu in een psychia
trisch ziekenhuis. Een andere
vrouw kon niet slikken. Ze was
jaren misbruikt door haar
vader. „Gelukkig komen vrou
wen de laatste twee jaar wat
meer naar buiten met hun pro
blemen, zodat het in elk geval
bespreekbaar is. Met ons pro
ject willen we vrouwen helpen
die onderkennen waar de oor
zaak van hun klachten ligt".
Om eens te laten zien hoe
het Zeeuws of het Wat
chers afwijkt van het
Nederlands, neem ik deze
keer zomaar een serie
woorden onder de loep:
alle woorden die eindigen
op -iester.
'Biester' is niet het Nederland
se bijster. Het wordt alleen
gebruikt in 'biester kieke': vol
gens het Zeeuws Woorden
boek is dat effen, niet opge
wekt of een beetje boos kijken.
Ik ken het zelf alleen als: kijken
met bijna toegeknepen ogen.
Een 'fiestertje' is een klein
dingetje, een stukje. „Je moe
mèr een fiestertje beuter in de
panne doee, anders 'oort 't
agauw te vet.'
Een liester is vanzelfsprekend
een lijster.
Het riester (uitgesproken met
een lange ie) is het vrij onbe
kende Nederlandse woord 'ris-
ter': de achterkant van de
ploeg achter de 'scharre', dus
het deel dat de aarde omkeert.
Een 'raore siester' is iemand
die een beetje 'aorig' oftewel
vreemd is. Met name iemand
met rare trekjes, die dus onge
woon gedrag vertoont op
onverwachte momenten. Mis
schien is het afgeleid van 'sies-
tere': de sport om een plat kei
tje zo laag over het water van
de (rustige) branding te laten
scheren dat het telkens weer
opspat, zoveel mogelijk keren.
Wanneer zo'n plat steentje een
top van een golf raakt, kan het
een heel andere kant opsprin
gen en is de rechte lijn van de
werper onderbroken: een 'rao
re siester'. Siesteren heet ove
rigens op Westkapelle 'kutep-
laetere', elders hoor je ook wel
'zeile'.
De 1994-aflevering van de
De Ruyterfeesten, die eind
augustus worden gehou
den in Vlissingen, zal in
grote lijnen overeenkomen
met de editie van vorig
jaar. Nieuw is dat de De
Ruyterfeesten dit jaar drie,
in plaats van twee dagen in
beslag zullen nemen.
Volgens Bob van Laren van de
organiserende Ruyterfeesten-
commissie leefde onder de
Vlissingse winkeliers de wens
de De Ruyterfeesten over drie
dagen uit te smeren. Omdat
het iets ruimere budget dat dit
jaar toeliet, worden de De Ruy
terfeesten gehouden op 25, 26
en 27 augustus.
Hoewel nog niet alle activitei
ten zijn ingevuld, heeft Van
Laren al een aardige indruk
van het geheel. Net als vorig
jaar zal in de Koopmanshaven
in Vlissingen de tonnenlegger
De Zaandam afmeren. Natuur
lijk zijn 'Michiel de Ruyter' zelf
- de admiraal aan wie de feest
dagen hun naam ontlenen - en
zijn fictieve scheepsjongen
Paddeltje tijdens de De Ruyter
feesten in de binnenstad te
vinden.
Verder verzorgt een aantal
modezaken op het Schelde-
plein weer een modeshow en
zijn er op de Oude Markt kun
stenaars, oude ambachten en
een authentieke draaimolen te
vinden. Eveneens net als vorig
jaar wordt de binnenstad van
Vlissingen opgevrolijkt door
diverse looporkesten en straat
artiesten.
Nieuw dit jaar is een vrijmarkt
die zal plaatsvinden op het De
Ruijterplein. Eveneens voor
het eerst zal een aantal hoog-
aarsen tijdens de De Ruyter
feesten aanleggen in de Jacht
haven, vlak voor het Arsenaal.
Radio Actief verzorgt in de bin
nenstad een karaokeshow en
ander muzikaal entertainment.
In een tent in het Dijktheater is
een kunst- en antiekmarkt te
vinden. Het Arsenaal instal
leert een springkussen en ver
der zijn in de binnenstad diver
se oude kinderspelen te doen.
De invulling van het Bellamy-
park staat volgens Van Laren
nog niet vast. Ideeën lopen uit
een van beachvolleybal tot een
culinaire markt. Ook is de acht
leden tellende Ruyterfeesten-
commissie nog niet uit de ope
ning van de De Ruyterfeesten.
Volgens Van Laren zal het
waarschijnlijk 'iets worden
met kleine kinderen die ballon
nen oplaten'.
