m 10:
35:25:
45:35;
s
Ode aan een verdwenen monument
11 ff (-
SWAR0VSK1
WAARDEBON
VIERHONDERD JAAR GELEDEN EERSTE STEENLEGGING STADHUIS
J.P.A. Rossël
tandprotheticus
MOEDERDAG WAARDEBON
VOOR 7,50
Eten
12
J 24
«36
ONTWIKKELEN
AFDRUKKEN
VERSCHOORE
Door Lu do F. Dert.
Wenteltrap
PZC WEEKBLADEN
t STADHUIS teVLISSINGEX
Draadkooi
NIEUWE KUNSTGEBITTEN
Nieuwe voorlichtingsrubriek
Ad Hanneman
'De betere geschenken"
SERVICE KWALITEIT GARANTIE
LANGE DELFT 50 MIDDELBURG
01180-13221
I
FILM
I °P"-
I FILM
opn.
I FILM
I
opn.
Formaten: 10 x 15 cm J
!BÊÉ&È> <m (GiELGJHllE)
VLISSINGEN
Bon geldig tot 29/5/'94
24e JAARGANG NUMMER 17
27 APRIL 1994
Bijna vierhonderd jaar gele
den werd de eerste steen
gelegd voor het vroegere
stadhuis van Vlissingen.
Het stadhuis op de Grote
Markt was een verkleinde
kopie van dat van Antwer
pen en gold volgens diver
se geschiedschrijvers als
het mooiste van Zeeland.
Voor de bevrijding van de
Spaanse bezetter in 1572 was
Vlissingen een arme gemeen
te. In 1572 ontdekten de Vlis-
singers echter een goudmijn:
de Vrye Neringhe of de Kaap
vaart, die heeft geduurd tot
1648. Toen het geld kwam bin
nenstromen, ging de gemeen
te plannen maken voor een
nieuw stadhuis. H.P. Winkel
man, oud-burgemeester- van
Vlissingen, wijdt er in zijn
geschiedkundige beschrijving
van Vlissingen uit 1873 enkele
pagina's aan.
„Daar de stad na de afschud
ding van het Spaansche juk in
aanzien en vermogen toenam,
besloot de Regering (gemeen
tebestuur) op de plaats waar
de kloosters der Carmeliten en
Predikheere gestaan had
den, een nieuw stadhuis te
bouwen." Volgens de notulen
werd 1 april 1591 een commis
sie benoemd, met het doel een
begroting te maken voor een
nieuw stadhuis. Op 17 april
werd met ruime meerderheid
besloten op de Grote Markt
een - verkleinde - kopie van het
stadhuis in Antwerpen te bou
wen.
De eerste steen werd gelegd
op 4 mei 1594. In 1595 was
men het nog niet eens over
hoe groot het gebouw moest
worden. Toen is besloten het
stadhuis twee verdiepingen
hoog te maken. Na twee jaar
bouwen, op 28 februari 1596,
viel echter de beslissing het
gebouw 'twee stagien' hoog te
maken, dat wil zeggen - inclu
sief begane grond - drie ver
diepingen. Winkelman heeft
niet kunnen nagaan in welk
jaar het stadhuis is opgele-
KiKi
flk
men.
I©®
Oplage: 24.400.
Gratis huis-aan-huis op
geheel Walcheren in
combinatie met de Faam.
Totale oplage: 49.000.
Uitgave: Provinciale Zeeuwse
Courant b.v.
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18,4380 AA
Vlissingen.
Steunpunt:
Boekhandel Bikker,
Walstraat 94, Vlissingen.
Advertentieverkoop:
G.J.A. van den Eeden
Tel. 01184-72283.
Redactie: Ad Hanneman,
01180-81271 en Liesbet
Mallekoote (ai), 01180-81270.
Redactie-adres: Postbus 5017,
4330 KA Middelburg
Faxnr. 01180-81215
Bezorging: 01184-84215.
Druk: Vink-Rotadruk b.v.,
postbus 36, 4570 AA Axel.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
vrijdag PZC, Oost-Souburgseweg
10, 17.00 uur. Postbus 18, 4380
KA Vlissingen, tel. 01184-84000
(Boekhandel Bikker vrijdag
16.00 uur).
De Faam en De Vlissinger
maken deel uit van de Zeeland
Combinatie huis-aan-huisbladen
in Zeeland.
Totale oplage: 170.025.
■'TIS
ZO. jOrum ur. c.^nriZ.
Het voormalige stadhuis van Vlissingen.
verd. Uit gevonden stadsreke
ningen bleek echter dat tussen
1602 en 1610 voor de bouw
3409 pond is uitgetrokken. De
bouw heeft dus minstens vijf
tien jaar geduurd. Toen het
stadhuis eenmaal klaar was,
was het volgens verscheidene
schrijvers het prachtigste van
Zeeland. Het was 109 voet
breed en 60 of 61 voet diep
(vermoedelijk Rijnlandse voe
ten van 31,64 centimeter).
In het stadhuis waren vijf
bouwstijlen verwerkt: de eer
ste verdieping was gebouwd
in Toscaanse stijl, de tweede
verdieping in de Dorische, de
derde in de Ionische stijl, de
vierde - de zolderverdieping -
was volgens de 'Romeinse
orde' gebouwd en het boven
stuk volgens de Corintische
stijl. Eenheid van stijl was toen
blijkbaar geen vereiste. In het
midden van de gevel was een
vooruitspringend gedeelte. In
tegenstelling tot het Antwerp
se stadhuis zou er voor het
middengedeelte een arduin
stenen bordes zijn gebouwd.
Het is merkwaardig dat er een
bordes was, of althans gete
kend, om de begane grond te
betreden.
Het Vlissingse stadhuis had in
tegenstelling tot het Antwerp
se geen binnenplaats, maar
was wel voorzien een 'kunsti
ge stenen wenteltrap van 116
treden', langs welke men het
plat bovenop het stadhuis kon
bezoeken. Vanaf dit plat (ruim
26 meter hoog) had men uit
zicht op de stad, de reede en
de omliggende landstreek.
Het Vlissingse stadhuis is ver
woest door een Engelse vuur
pijl op 14 augustus 1809. Het
gehele gebouw met nagenoeg
alles wat er in was viel ten
prooi aan de vlammen. De gro
te stenen wenteltrap heeft bij
de felle brand waarschijnlijk
als schoorsteen gefungeerd.
Alleen de muren bleven nog
tijdelijk overeind maar zijn vrij
spoedig ingestort, waarna de
rest werd afgebroken. Het
straatarme Vlissingen had
geen geld om het te herbou
wen.
Winkelman geeft in zijn
geschiedschrijving enkele bij
zonderheden die het vermel
den waard zijn. In de gevel van
de vijfde verdieping bevond
zich het wapen van de Prins
van Oranje. Op diezelfde
plaats staat in het Antwerpse
stadhuis het wapen van de
Spaanse koning Philips II,
waaruit het verschil in politie
ke stellingname tijdens de
tachtigjarige oorlog blijkt.
Aan de rechterkant van het
vooruitspringende gedeelte
stond een ijzeren draadkooi
waarin overspelige vrouwen
gedurende enige tijd werden
rondgedraaid. Aan de rechter
vleugel waren twee stenen
trappen en daarboven in de
muur een gladde stang, waar
aan een ijzeren ketting met een
ijzeren halsband bevestigd
was. Hieraan werden de ver
oordeelden voor kleine misda
den te pronk gezet. Boven deze
stang hing een ijzeren keten
met twee arduinstenen, 'stee-
nen van de wet' genaamd. In
vroeger tijden, toen de stad
nog niet geplaveid was, wer
den misdadigers veroordeeld
een zeker oppervlakte met ste
nen te beleggen. Wie daartoe
niet in staat was, werd de stad
rondgeleid, met deze stenen
rond hun hals.
Hoewel het Vlissingse stad
huis een kopie was van het
Antwerpse stadhuis zijn de
verschillen aanzienlijk. De Ant
werpse versie is bijna dubbel
zo breed als de Vlissingse.
Bovendien telt het Belgische
stadhuis vier verdiepingen. De
breedte van het Antwerpse
stadhuis onderstreept de hori
zontale lijnen; bij het Vlissing
se stadhuis lag de nadruk
vooral op de verticale lijnen,
wat nog werd versterkt door
de smallere ramen.
Als iemand een gebouw van
allure als het stadhuis van Ant
werpen kopieert is het logisch
te veronderstellen dat dezelfde
bouwmeester daarin de hand
heeft gehad. Het Antwerpse
stadhuis is echter ontworpen
door meerdere architecten, die
ieder hun stempel op het
gebouw hebben gedrukt. Het
grondplan van het gebouw
werd ontworpen door Hendrik
van Paesschen en Jan Daems.
Voor het gebouw zelf kreeg het
ontwerp van Cornelis Floris II
de Vriendt de voorkeur, vooral
omwille van de gevel. Hij
moest als leider van de bouw
werf echter rekening houden
met de ontwerpen van Willem
van de Broecke, alias Paluda-
nus. Voor de binnen-architec-
tuur beschikte Cornelis Floris
over een atelier met twaalf
beeldhouwers. Op 27 februari
1565, precies vier jaar na de
eerste steenlegging, kon het
stadhuis worden ingehuldigd.
Tot de bouw van het Vlissing
se stadhuis werd pas besloten
in 1591, toen Cornelis Floris II
reeds lang was overleden. Ook
de meeste andere architecten
zullen, dertig jaar na de vol
tooiing van het Antwerpse
stadhuis, niet meer in leven
zijn geweest. Kopiëren van
tekeningen ging in die tijd min
der eenvoudig dan tegenwoor
dig. Bovendien werd meer van
maquettes gewerkt. Een zeer
gedetailleerde kopergravure
uit 1565 van Hans Vredeman
de Vries heeft wellicht goede
diensten kunnen bewijzen
voor het 'patroon' van het Vlis
singse stadhuis.
Hoe het ook zij: het was het
prachtigste gebouw van Vlis
singen en het is daarom eeu
wig zonde dat het verloren is
gegaan.
Ludo F. Dert is amateur-histo
ricus.
Het eten is een dagelijkse bezig
heid en - u begrijpt het al - dat
garandeert dat er vele dialect
woorden en -uitdrukkingen over
gaan. Normaal verloopt een
maaltijd als volgt: je eit 'oenger
(honger), je leit een boompje
(bodempje) en dan eet je toet
da' je vol en zoete bin. Vervol
gens spreek je plechtig het rijm
pje uit:
'Verzadigd en verkwikt
in het midden aangedikt
en tot den arbeid zeer geschikt'
Het is dan wel geen Walchers,
maar toch vrij algemeen in
omloop en dikwijls te horen na
schafttijd.
Het kan natuurlijk ook anders:
als je 'op tekst' staat (op dieet)
kun je je 'gerang' niet eten (niet
zoveel je wilt). Maar als het goed
smaakt, kun je ook dan nog uit
roepen: 'Da's dan nie een
gangetje lekker!'. In dat geval zul
je beslist geen 'kwalle laete' -
r->C-
een kwalle, dat zijn de etensres
ten op je bord.
Wanneer op je bord alleen nog
een kwalle is overgebleven, is
die meestal al aardig koud. Op
dat moment hoef je dus niet
meer bang te zijn dat je het eten
al te warm in je 'schuuve' steekt.
De traditionele waarschuwing
die daarvoor past is: 'Dienkt om
't 'uusje van je consciëntie!' of
'Verbrandt het 'uusje van je con
sciëntie nie!'. Wanneer u zich
ooit afgevraagd hebt waar uw
geweten (consciëntie is daar het
Franse woord voor) zich
bevindt, dan weet u het nu. Het
zit in een huisje (in de zin van
een beschermend omhulsel)
ergens in uw mond of keel of
slokdarm.
Spec, voor slechtzittende gebitten
en ingevallen gezichten
REPARATIES: klaar terwijl U wacht!
Informatie GRATIS
Tel. afspraken 01184-14533
H0BEINSTRAAT 52 - VLISSINGEN
5,-
vergroting 20 x 28
in 5 minuten klaar
van K.B.-kleurennegatief
u bepaalt zelf
de uitsnede
VAN 12,50
Geldigheidsdatum:
4-5 t/m 1V5-'94
lange geere 28 (naast anwb) middelburg - grote markt 7 goes
walstraat 109/111 vlissingen
'Je voelt wat je ziet'. Dierenarts Leen Jobse
uit Oostkapelle zweert bij zijn echoscoop.
Als enige op Walcheren hanteert Jobse de
scanner bij sommige geneeskundige onder
zoeken.
De Belgische formatie The Radios is meer
dan de hobbyband van televisiepresentator
Bart Peeters. De Zeeuwse formatie Gringo
vullt het voorprogramma in de Stenge in
Heinkenszand.
Margreet Meulmeester is op zoek gegaan
naar boeken die passen in deze tijd van het
jaar. Het resultaat heeft ze samengevat in de
rubriek Kinderboeken.
'Nederland is ziek', riep premier Lubbers.
Rob Schieman gaat dieper in op de Arbo-wet
in zijn column Bedrijfskundig Bekeken.
Verder in deze krant: alle Waicherse evene
menten tijdens Koninginnedag bij elkaar op
een pagina, nieuws van provincie en
gemeente en voorlichting van een aantal
non-profit organisaties.
FOTO VERSCHOORE
noordstraat 6 temeuzen
Vandaag bevat deze
krant voor het eerst een
voorlichtingspagina
waarop instellingen die
werken op non-profit-
basis vertellen over hun
werk. In principe ver
schijnt deze pagina een
keer per maand, maar
met de deelnemers is
afgesproken dat vaker
niet uitgesloten is.
De pagina is een initia
tief van de redactie van
de PZC-Weekbladen De
Faam/De Vlissinger. De
redactieleden merkten
dat instellingen er naar
hunkeren om hun werk
zo breed mogelijk te eta
leren. Ook de achter
gronden van de dagelijk
se werkzaamheden krij
gen op 'gewone' redac
tiepagina's niet de aan
dacht die de instellingen
hopen te krijgen bij het
versturen van hun pers
bericht.
Maar een redactie werkt
op de eerste plaats met
nieuws en niet met gege
vens waarvan mag wor
den aangenomen dat ze
bekend kunnen zijn. Dus
bleven die persberichten
voor Ijet grootste deel
voor de lezers gesloten,
alleen de nieuwsfeiten
werden er uit gelicht.
Daartegenover staat - zo
argumenteerde de redac
tie - dat lezers wel dege
lijk geïnteresseerd zijn in
bestaande feiten en
soms heeft het wel dege
lijk zin om bekende
zaken nog eens onder de
aandacht te brengen.
Maar helaas. Een redac
tie is gehouden aan
nieuws- en achtergrond
feiten en het aantal
beschikbare pagina's is
snel gevuld.
Daarom werd gezocht
naar andere mogelijkhe
den. Volgens de redactie
zijn de PZC Weekbladen
van huis uit op Walche
ren ook voorlichtingsbla
den. Provincie en
gemeenten informeren
er wekelijks de lezers
over hun reilen en zeilen
alsook de Stichting Wel
zijn Ouderen en het
waterschap 'kopen' er
ruimte om de bewoners
van informatie te voor
zien. Incidenteel kloppen
ook sportclubs aan bij
deze huis-aan-huis-bla-
den om er tegen een aan
gepast tarief bijvoor
beeld te verhalen over
een aanstaand evene
ment op niveau.
Van de benaderde instel
lingen heeft een groot
deel 'ja' gezegd tegen
deze nieuwe werkwijze.
Zoals de vlag er nu bij-
hangt wordt dit jaar
maandelijks een pagina
gevuld met informatie
van instellingen die -
zoals gezegd - werken op
non-profit basis.
