Natuurorganisaties tevreden
met plan voor Neeltje Jans
Drie kwart eeuw
Luctor et Emergo
Bastaardvloeken
°E ""SÊ-gS**
RE-cahS
STEUTEL
LAATSTE
WEEK
OPRUIMING
32?y C
J.P.A. Rossël
tandprotheticus
AL VOLOP VOORJAAR
TIL MEUEREN SPEELT SHIRLEY VALENTUN, REGIE WIL KOELEWIJN
van kwaliteits
koopjes
ERSCHOORE
VLISSINGEN
Voor het tweede
achtereenvolgende
jaar acteert Tilly
Meijeren in een mo
noloog. Samen met
haar vaste regisseur
Wil Koelewijn heeft
ze gekozen voor
'Shirley Valentijn'
van Willy Russell.
„Veel mensen heb
ben het stuk als
speelfilm gezien.
Kortgeleden was
die nog op de tele
visie. Maar Russell
schreef het oor
spronkelijk als mo
noloog". 'Shirley
Valentijn' gaat vrij
dag 28 januari in
première in het
Vestzaktheater in
Vlissingen. Een dag
later wordt het
weer gespeeld op
dezelfde lokatie,
aanvang beide ke
ren 20.30 uur.
PZC WEEKBLADEN
Taarten
Boven het gemiddelde
Huissloof
Leerlingen staan
voor de keuze. Wat
willen ze en welk
onderwijs past
daarbij. Liesbet
Mallekoote zocht
naar de motivatie
van de kiezende
jeugd. „Het moet
leuk blijven".
Jan Zembsch staat aan de vooravond van
eindelijk weer een expositie in Middelburg.
In zijn gloednieuwe atelier doet hij uit de
doeken hoe het hem als kunstenaar
vergaat.
Rubrieken: Bedrijfskundig bekeken,
psychoconsult, kinderboeken en gemeente
en provincievoorlichting.
Alles zelf
NIEUWE KUNSTGEBITTEN
LEDEREN
JACKS
JACKS
PULLOVERS
HALVE
PRIJS
Volop keuze in
prachtige voorjaarsstoffen
[iEMITEYiiiiïï s
Opril Grote Markt 3-9
SERVICE KWALITEIT GARANTIE
LANGE DELFT 50 MIDDELBURG
01180-13221
De hele maand januari bij
ontwikkelen en afdrukken van uw
volle kleurenfilm. Met 15 x 21
vergroting van uw favoriete foto.
[Baan,® 900 (Si (MIL Q/JMB)
Recht t.o. C&A en Blokker
24e JAARGANG NUMMER 3
19 JANUARI 1994
'Ik ben Til, jij bent Wil'
door Ad Hanneman
Met deze monoloog stempelt
het tweetal zijn eigen moge
lijkheden en ambitie. Want,
wat vorig jaar werd ingezet
sloeg aan. Toen gingen twee
monologen in premiere. 'Een
dolle boel' en 'Paradijs' wor
den op uitnodiging nog
steeds gespeeld. Uit een bijna
twee uur durend gesprek met
de beide 'theaterbeesten' kan
WW
DD®
Oplage: 24.400.
Gratis huis-aan-huis op
geheel Walcheren in
combinatie met de Faam.
Totale oplage: 49.000.
Uitgave: Provinciale Zeeuwse
Courant b.v.
Administratie:
PZC
Oost-Souburgseweg 10,
postbus 18, 4380 AA
Vlissingen.
Steunpunt;
Boekhandel Bikker,
Walstraat 94, Vlissingen.
Advertentieverkoop:
G.J.A. van den Eeden
Tel. 01184-72283.
Redactie: Ad Hanneman,
01180-81171 en Liesbet
Mallekoote (ai), 01180-81170.
Redactie-adres: Postbus 5017,
4330 KA Middelburg
Faxnr. 01180-81215
Bezorging: 01184-84215.
Druk: Vink-Rotadruk b.v.,
postbus 36, 4570 AA Axel.
Druktechniek: offsetrotatie.
Sluitingstijd: advertenties
vrijdag PZC, Oost-Souburgseweg
10, 17.00 uur. Postbus 18, 4380
KA Vlissingen, tel. 01184-84000
(Boekhandel Bikker vrijdag
16.00 uur).
De Faam en De Vlissinger
maken deel uit van de Zeeland
Combinatie huis-aan-huisbladen
in Zeeland.
Totale oplage: 170.025.
Wil Koelewijn (rechts) en Ti! Meijeren.
worden geconcludeerd dat ze
streven naar een professio
neel niveau. „Step by step",
relativeert Wil Koelewijn de
doelstelling enigszins, Keulen
en Aken zijn per slot van reke
ning ook niet op één dag
gebouwd.
Daartegenover stelt Til Meijeren
vast: „Ik ben gestopt met lesge
ven. Voordat ik Engels ging stu
deren werkte ik als actrice". In
Maastricht had ze toen al de To
neelacademie gedaan. Rijst on
middellijk de vraag of ze de
samenwerking met Wil Koelewijn
ziet als een hernieuwde kans om
als broodspeler de Nederlandse
en zelfs Belgische podia te betre
den. Ze aarzelt. „Ja en nee" zegt
ze na een poosje denken. Ze
hoopt er wel een beetje op.
„Maar dan moet er nog veel ge
beuren", beseft ze.
Meijeren en Koelewijn kennen el
kaar al zo'n veertien jaar. De eer
ste ontmoeting vond plaats bij de
Zeeuwse Komedie waar beiden
speelden in 'Taarten' van Ab van
leperen. Door haar werk als lera
res Engels kon Meijeren niet lan
ger vaste speler blijven bij de
Komedie. Ook Wil Koelewijn
stapte bij dat Zeeuwse topgezel-
schap op omdat ze na haar regie
opleiding zelfstandig aan de slag
wilde. „Als ik bij de Zeeuwse Ko
medie zou regisseren en ik bleef
lid, mochten ze me niet betalen",
verklaart ze. Negentien jaar was
ze lid van de toneelvereniging die
dit jaar een kwart eeuw bestaat.
„Ik heb er één keer gewerkt als
regisseur. Dat was in 'De ebbe-
houten olifant'. Nu nog noemen
ze het een kassucces", pronkt ze.
Praten met theatermensen als
Koelewijn en Meijeren is tevens
het Zeeuwse toneel onder de
loep nemen. Het tweetal is daar
entegen toch ook een beetje
bang om tegen zere schenen te
schoppen. „Er gebeuren goeie
dingen bij het Zeeuwse toneel".
Maar zeggen wat goed is, vinden
ze moeilijk. Dan na enig aarzelen:
„Een paar jaar geleden heb ik
Stee gezien in Oost-Souburg. Dat
zag er prima en verzorgd uit. Ui
teraard doen de Zeeuwse Kome
die in Vlissingen en het
Minitheater in Middelburg het
voortreffelijk. Ik raad iedereen
aan om De Sade te gaan zien bij
de Zeeuwse Komedie", meldt
Koelewijn. Meijeren vult nog aan
dat ook éénakterfestivals in Zee
land goed zijn voor het niveau
van het Zeeuwse amateurthea
ter. „Overigens doen wij daar niet
meer aan mee".
Kenners stellen vast dat het duo
Meijeren en Koelewijn boven het
gemiddelde uitstijgt. Schouder
ophalend horen ze die opvatting
aan. Ietwat later komen ze weer
los. „Maar het mag allemaal niet
zo opschepperig klinken", vraagt
Til Meijeren. Ze zijn inderdaad
bang om anderen er bij te halen.
Dat zou het niveau omlaag trek
ken, tenzij het een goeie is. „Bo
vendien moeten die personen bij
ons passen. Als we die mensen
vinden gaan we nog eens samen
spelen". Waarom sluiten ze zich
dan niet aan bij een gezelschap.
Is dat omdat ze zich daardoor on
voldoende kunnen profileren als
'profs'? „Niet alleen", geeft Meij
eren toe. „Ik zit zelf niet in een.
gezelschap omdat ik samen met
Wil zelf kan kiezen wat ik speel".
Zo'n twee jaar geleden werden
de eerste contacten gelegd voor
een eerste monoloog. Meijeren
liep er al een tijdje mee te zeulen.
„Toen opeens dacht ik aan Wil.
En stomtoevallig liep ik haar te
gen het lijf na een voorstelling in
het Vestzaktheater. Aan de bar
hebben we toen min of meer
plannen zitten maken". Of het
klikte? „Na vorig jaar kunnen we
stellen dat het goed is tussen
ons. 'Ik ben Til, jij bent Wil', zeg
gen we altijd maar. ledereen
heeft zo haar eigen opvatting en
die respecteren we van elkaar".
Wil Koelewijn vult aan: „Til heeft
natuurlijk vreselijk veel in huis.
Met haar werk je heel anders dan
met amateurs. Haar hoef ik niks
voor te doen. In het begin moest
ik daar wel een beetje aan wen
nen. Zij komt uit zichzelf met za
ken in het spel. En opmerkingen
van mij verhogen alleen het
niveau".
toneelvereniging waren die kwa
men kijken, kregen we zeer bruik
bare kritieken. Dankzij die try out
hebben we nu ervaring op een
podium. We repeteren namelijk
altijd hier in de huiskamer van
Wil. Op een podium is het toch
altijd net iets anders".
'Shirley Valentijn' gaat over een'
huissloof zonder hartstocht of
spanning. Maar dan gaat ze in
eens haar leven spiegelen. Als ze
in die periode de kans krijgt om
met een vriendin naar Grieken
land te gaan vertrekt ze hals over
kop en gaat op zoek naar de
oude ik. Een plaatselijke casano
va helpt haar, maar ze wordt tot
over haar oren verliefd....
„We hebben voor deze voorstel
ling gekozen", legt Koelewijn uit,
„om de luchtigheid van het stuk.
Dat is makkelijk verkoopbaar bij
personeelsverenigingen. Het
heeft absoluut niks te maken met
een eventueel feministisch verle
den van ons. Bovendien vinden
we dat het een aanvullig is op de
beide andere monologen die we
in ons repertoire hebben. Tilly
wilde aanvankelijk iets van Judith
Herzberg. Maar een oom en tante
van mij uit Den Haag kwamen op
visite en die hadden 'Shirley Va
lentijn' net gezien. Die mensen
zijn ook gek van toneel en heb
ben vorig jaar de beide monolo
gen van ons gezien. Ze vonden
het wel wat voor ons".
De oudste zwemvereniging van
Middelburg, Luctor et Emergo,
bestond afgelopen maandag pre
cies 75 jaar.
De vereniging viert dat feit vrij
dag 21 januari met een receptie
tussen 18 en 19.30 uur in het
Ontmoetingscentrum Dauwen-
daele in Middelburg.
Na de receptie wordt de viering
van het jubileum voortgezet met
een feestavond voor leden en ge
nodigden. Verder herdenkt Luctor
et Emergo haar geschiedenis met
de uitgave van een jubileumkrant
en de organisatie van de Zeeuw
se Zomerzwemkampioenschap-
pen 1994 in Middelburg.
Luctor et Emergo Iegae zich in de
beginjaren vooral toe op het red
den van drenkelingen. Later werd
een waterpolo-tak aan de club
toegevoegd en werd het
wedstrijdzwemmen populair. In
de jaren zeventig en tachtig vero
verden leden van de vereniging
menige Zeeuwse zwemtitel. Als
club drong Luctor et Emergo door
tot de landelijke B-competitie.
Na een terugval in leden eind ja
ren tachtig, telt de vereniging nu
zo'n honderdzestig leden. Naast
wedstrijdzwemmen is ook kunst-
zwemmen geïntroduceerd in de
club en er wordt gewerkt aan de
heroprichting van een waterpolo-
team.
We komen terug op de doelstel
ling: naar een hoger en professio
neler niveau. „We zijn eigenlijk
nog maar net begonnen. Er komt
van alles bij kijken. We hebben
bijvoorbeeld niet de beschikking
over een groep mensen die ons
helpt met sjouwen en zo. We
moeten alles zelf doen. We heb
ben weliswaar veel hulp van Wim
Burk, de vriend van Wil. Maar zou
je als een professionele groep
door het land reizen, dan is drie
dagen optreden ook voor hem te
veel. Maar ik moet eerlijk zijn. Als
ik zo aan hét reizen ben naar een
theater voor een voorstelling vind
ik het heerlijk".
De doelstelling is dan ook nog
niet concreet vastgelegd hoewel
er wel over wordt gepraat. „Voor
alles willen we een goede pro-
duktie neerzetten. Heel voorzich
tig hebben we tegen elkaar
gezegd dat we ook wel eens bui
ten de provincie willen spelen.
We willen daarvoor in de eerste
plaats contacten leggen in
Brabant".
Het stuk 'Shirley Valentijn' werd
twee weken geleden als try out
uitgevoerd in Ouwekerk op uitno
diging van de Schouwse toneel
coryfee Ali Pankow. „We hebben
daar veel aan gehad. Vooral om
dat het allemaal mensen van een
De Vereniging Natuurmonumen
ten en Het Zeeuws Landschap
zien veel aanknopingspunten in
de vorige week door Delta Expo
gepresenteerde benadering voor
verdere ontwikkeling van Neeltje
Jans. Voorzitter J. de Voogd van
de Stichting Delta Expo en stede-
bouwkundige A. Bhalotra heb
ben voor het voormalige
werkeiland een filosofie voor
ogen waarin natuur, cultuur en
techniek samenvloeien. De na
tuurbeschermingsorganisaties
herkennen zich in de plannen,
waarin de waarden van het
eiland centraal staan en iedere
organisatie blijft zorgdragen voor
de eigen verantwoordelijkheden.
In december 1987 presenteerden
de natuurbeschermingsorganisa
ties hun plannen voor Neeltje
Jans in de brochure 'Het karwei
afmaken'. Een natuurinvulling van
het voormalig werkeiland stond
hierin voorop. Een duinlandschap
met onder meer natte valleien en
een duinmeer kwam aan de
Oosterscheldekant van het eiland
te liggen. In de Oosterschelde
verrees een vogeleiland en aan
de Noordzeekant kwam vorig jaar
een slufter gereed. Ook zijn er
plannen voor de aanleg van een
inlaag.
Het gepresenteerde concept van
Delta Expo bouwt in grote mate
voort op de ideeën en uit
gangspunten van Natuurmonu
menten en Het Zeeuws
Landschap. De natuur vormt de
belangrijkste inspiratiebron. Ste-
debouwkundige Bhalotra wil de
kunstmatige duinen als een de
ken over het eiland doortrekken.
Wat hem betreft mogen de dui
nen zelfs het ir. J.W. Topshuis be
dekken, maar daarvoor heeft hij
toestemming van de archtitect
W. Quist nodig. Verder wil Delta
Expo op het eiland een waterpa
viljoen realiseren, waarvoor het
ministerie van verkeer en wa
terstaat geld beschikbaar wil
stellen. Bhalotra wil het paviljoen,
waarin alle vormen van water tot
uitdrukking moeten komen,
dwars over Neeltje Jans laten lo*
pen, als schakel tussen Noordzee
en Oosterschelde. Eind februari
presenteert Bhalotra zijn uiteinde
lijke ontwerp voor het eiland.
Natuurmonumenten en Het
Zeeuws Landschap herkenden
zich in Bhalotra's ideaalbeeld van
het eiland. Zoals de duinen en de
gebouwen van Delta Expo verder
naar elkaar toe groeien, zo kun
nen de organisaties dat met de
nu gepresenteerde benadering
ook doen, menen Natuurmonu
menten en Het Zeeuws
Landschap.
NIEUW IN MIDDELBURG
Jj AUTO HIFI
AUTO Al ARM
r AUTOTELEFOON
INBOUW STATION
KLEIN VLAANDEREN 91-93
Spec, voor slechtzittende gebitten
en ingevallen gezichten
REPARATIES: klaar terwijl U wacht!
Informatie GRATIS
Tel. afspraken 01184-14533
HOBEINSTRAAT 52 VLISSINGEN
en
o.a. Nautica
Melka en Bison
State of Art
Dock Duck
(3)
Onder de vele restanten uit het
middeleeuws Nederlands in het
Zeeuws vinden we ook de meest
voorkomende vloek, die over het
algemeen niet zo erg wordt ge
vonden: 'Gosternokke' (uit
gesproken met een h aan het
begin). In de middeleeuwen was
het gewoon om krachttermen te
ontlenen aan de lichaamsdelen
van Christus, de mens geworden
Zoon van God.
Met name Zijn vaak afgebeelde
kruisiging sprak wat dat betreft
tot de verbeelding. Krachttermen
waren onder meer 'Gans honden'
(Gods wonden) en 'Bloemer her
ten' (het bloedend hart van Jezus
of Zijn moeder Maria). Ook in de
middeleeuwen werd al op indrin
gende wijze tegen dit soort
krachttermen geprotesteerd,
maar in 'Hosternokke' bleef een
krachtterm naar aanleiding van
de nek van de Allerhoogste toch
vele honderden jaren bewaard.
Oudere Walcherenaren zeggen
nu eerder 'nikke' in plaats van
nek, een Germaanse vorm. In de
geschiedenis komt het woord
met een o echter ook voor: na
melijk in Keltische vormen (cnocc
heuvel, bult en vandaar 'nek').
Uit de katholieke middeleeuwen
dateert verder de aanduiding
'kruusje-fik' voor het spel met
rondjes en kruisjes dat in Holland
'boter, kaas en eieren' heet. Het
getekende kruis waarin de rond
jes en kruisjes ingevuld moeten
worden, lijkt namelijk op een cru
cifix, het kruisbeeld dat voor
rooms-katholieken een belangrij
ke rol speelt. Walcheren werd in
de zestiende eeuw bijna volledig
protestants. Mensen die vloeken
bij 'zeven zakken krenten' (de ze
ven sacramenten van de katho
lieke kerk) zul je er daarom niet
aantreffen. Jan Zwemer
