Senneh
PULSAR
B
E
L
L
E
N
CLASSICS
KunsTSTOF Kozunen
V R
O
u
w
E
N
V R O UWEN
ZEE LAND
TOT LICHAAMSOEFENING EN VERMAAK
presenteert haar
nieuwste geurcreatie
romen, deuren, rolluiken
UITNODIGING
TIBETAANSE/NEPALESE
DE FAAM - DE VLISSINGER
Woensdag 2 december 1987
POSTBUS 2171 4460 MD GOES
WMZ
NV Watermaatschappij
Zuid-West-Nederland
WAARSCHUWING
SCHOONMAKEN LEIDINGNET
TIBETAANSE
TAPIJTEN
voor een bijzondere expositie van
handgeknoopte, pastelgetinte
tapijten in rustige, effen tinten en dessins,
(showaanbiedingen)
20 nov. t/m 5 dec. in onze zaak.
Senneh
TIJD VOOR ELKAAR
Lange Delft 40
Middelburg, tel. 13353
BIJ 'Nr^T-QYS ONTSPOREN
VLISSINGEN, LANGE ZELKE 52, TEL. 01184-11645
MIDDELBURG, NIEUWE BURG 30-32, TEL. 01180-13340
Men neemt aan, dat de bal (van hout, steen, leer,
samengebonden spullen enz.) het oudste speel
goed van de mens was, omdat moeder natuur vla
vallende vruchten en rollende stenen ons het voor
beeld leverde. Daaruit ontstonden niet alleen knik
keren, kegelen en alle soorten van balspelen, maar
wellicht ook het wiel (namelijk via de hoepel) en
dat is, zoals u weet, het begin geweest van onze
beschaving, techniek en oorlogen...
Knikkers en ballen vindt men terug in archeologi
sche spitterijen. De oude Egyptenaren gaven deze
spullen met hun doden mee, opdat zij in het hier
namaals zich met luchtiger zaken konden bezig
houden. Maar hoe ging dat nu in ons goede
vaderland, waar men zulke praktijken veel minder
toepaste?
Spelen? Had je gedacht!
Kermissen
Verantwoord speelgoed
Techniek
Anth. Fokkerstraat 8,
4462 ET Goes
aan alle bewoners in Middelburg-zuid en het industrieterrein
Arnestein te Middelburg.
De N.V. Watermaatschappij Zuid-West-Nederland (WMZ)
is bezig met het schoonmaken van het buizennet.
In principe zal het werk plaatsvinden de hele week van
maandag tot en met vrijdag en zo nodig een enkele maal
's nachts.
De bewoners van de straten in genoemd gebied waar op
een bepaalde dag de leidingen worden schoongemaakt,
zullen hiervan door middel van een huis-aan-huis bezorg
de brief persoonlijk op de hoogte worden gebracht.
Gebleken is dat het leidingnet zodanig vervuild is, dat ook
omliggende straten last van bruin water kunnen krijgen.
De bewoners van het genoemde gebied wordt daarom
aangeraden voor alle zekerheid een kleine voorraad
schoon water bij de hand te houden. Bruin water kan vlek
ken op het wasgoed achterlaten.
WMZ doet al het mogelijke om de bewoners geen last te
bezorgen, maar kan incidenteel bruin water niet voorko
men, zolang de werken duren. Hiervoor onze oprechte
verontschuldigingen.
In bijzondere gevallen kan overleg worden gepleegd met
ons distriktskantoor te Vlissingen, telefoon 01184-13956.
WMZ heeft getracht bedrijven en instellingen ook indivi
dueel te waarschuwen.
WMZ aanvaardt geen enkele vorm van aansprakelijkheid
voor schade die zou kunnen voortvloeien uit het feit dat
bedrijven, instellingen of personen niet vooraf individueel
zijn gewaarschuwd.
N.V. Watermaatschappij Zuid-West-Nederland (WMZ)
ir. P. Stoter,
direkteur.
Een voorname geur die thuis hoort in de stam van de Chypre-
noten. De kombinatie van o.a. eikemos met etherische oliën van
citrusbloesems en een vleugje wilde roos maken CLASSICS tot
een harmonieus geheel.
Kortom niet alleen een geur voor het weekend, maar om dagelijks
van te genieten.
Verkrijgbaar als eau de toilette, parfum en body-milk.
Geurcreaties van VALERIA SERRATURA voor dames en voor
heren: BETAALBAAR, DIERVRIENDELIJK, NATUURLIJK.
Maak ook kennis met onze andere verzorgingsprodukten.
Laat u daarom informeren op ons adres SEISDAM 28, (nabij het
politiebureau), MIDDELBURG.
Kunststof is hoogwaardig PVC en is bestand tegen weersinvloeden en
het agressief milieu,het is warmte-isolerend .geluiddempend, kleurecht
behoeft geen onderhoud en is duurzaam
kunststof is na jaren nog zo degelijk als de eerste dag
Ons kunststof wordt geleverd met KOMO keur
Vraag een GRATIS ofterte of advies door
deze advertentie in èen open enveloppe zonder
postzegel te zenden aan
ANTWOORDNUMMER 619
4330 WB MIDDELBURG
of bel01180 - 36037 /01184 - 72470
Naam
Adres
Postcode
Plaats
Telefoon
I Raamvoordelen met systeem
Nw.Vlisstngseweg 642 4335 JV Middelburg tel 01180-36037
20nov.tm5dec A
(eenmalig) S4
Langeviele 81, Middelburg, tel. 01180 - 34614
(hoek Beenhouwerssingel)
Elk Pulsar horloge is een stijlvol
accessoire. Wc laten je graag de uit
gebreide collectie zien. Welke Pulsar je
ook kiest, we geven je altijd een jaar
volledige garantie.
En bij aankoop vóór i decem
ber 1987 ook nog een unieke éénjarige
verzekering tegen diefstal of verlies.
Alle reden dus om nu een
nieuwe tijd tegemoet te gaan. En die
begint zodra je bij ons binnenloopt.
PEXI46 398,-
Juwelier V»Cl» BCTfJC
De Intertoys Express Gids staat M IE TREINENPRIJZ^^
boordenvol info voor de échte nl-UU nwiiwirniw
treinenliefhebber. Over alle merken die u maar noemen kunt: Mérklin, Minitrix, Fleischmann, Roco en ga
zo maar door... Ga snel naar de Intertoys treinenspecialist en haal die gids! U herkent hem aan de
deursticker. U kunt ook voor 5,- lid worden van de Intertoys Express Club. Vraag het inschrijfformulier.
Met de Clubpas krijgt u dan op alle toch al super scherp geprijsde
artikelen in de Intertoys Express
Gids nog eventjes 5% extra
korting. Snel naar Intertoys, want
als die iets bedenken...
DE INTERTOYS EXPRESSGfDS
MAG JE NIET MISSEN
TREINENSPECIALIST
Kinderspeelgoed vroeger en nu
Tot aan de 18e eeuw gaat alles
goed in ons land. Net zoals va
ders van nu hun handen niet van
de elektrische spoorwegen van
hun zonen kunnen afhouden
konden de middeleeuwers dat
van het kinderspeelgoed. Vlie
gers oplaten was volwassen-
Mechanisch speelgoed uit vroeger eeuwen.
werk, evenals vele balspelen.
Zelfs knikkeren en haasje-over
was niet beneden de waardig
heid van grote mensen. Want
kinderspeelgoed was duur en
het grut kon ook wel zonder
speelgoed spelen: hinkelen, tik
kertje, verstoppertje en de vele
(vaak oeroude) zang- en
dansspelletjes: schipper mag ik
overvaren, ja of nee?, witte zwa
nen, zwarte zwanen, wie gaat
er mee naar Engeland varen?,
Maria zat op een witte steen,
daar liep een oude man op
straat en tientallen anderen!
Niettemin is er een heerlijke on
bevangenheid ten aanzien van
het spel. Men had er tijd voor,
men waardeerde het omdat er
weinig ander vermaak was en
misschien vermoedde men toch
wel dat enige oefening van li
chaam en geest zijn nut kon
hebben. De kinderen mochten
spelen en ze deden dat: bikke
len, beugelen (bal door gat in
wand maar hij moest wel door
de beugel kunnen), knikkeren,
touwtjespringen, vliegeren, pijl
en boog en dan komen wij via
de polsstok langzamerhand bij
de sportafdeling terecht. Pijl en
boog, zeiden we. Dat was ge
vaarlijk, maar dat was ook de
bedoeling. In de 16e en 17e
eeuw is er nogal wat baldadig
heid. Zelfs vormen kinderen uit
dorpen en steden benden die
echte veldslagen met elkaar le
verden. Nagemaakte speren en
zwaarden, stenen, maar ook pijl
en boog werden dan hevig ge
bruikt en niet zonder resultaat.
Wip en schommel, al sinds de
vroege Middeleeuwen bekend,
worden groter en fraaier (zodat
ook weer de volwassenen er op
gaan zitten) en de eerste meta
len hoepels verschijnen.
Op de kermissen komen de gro
te wippen en schommels. Een
voorloper van de draaimolen is
de draaistok: een gebogen
staak met ronde knop met op
40 cm. hoogte en een dwarslat.
Daar kon een kind op gaan zit
ten en met één hand kon je de
stok nu sneller en sneller laten
ronddraaien. Dat het kind daar
van doodmisselijk werd, ver
hoogde de feestvreugde
slechts.
Maar aan al dat blijde spelen
komt in de 18e eeuw een eind,
althans, dat was de bedoeling.
Wat dacht u? Aufklarung, ver
lichting, leren! Jieronymus van
Alphen (1748-1803) wist het
wel:
'Mijn speelen is leeren - mijn
leeren is speelen.
En waarom zou mij dan het lee
ren verveelen?
Het lezen en schrijven verschaft
mij vermaak.
Mijn hoepel, mijn priktol verruil
ik voor boeken;
Ik wil in mijn prenten mijn tijd
verdrijf zoeken;
't Is wijsheid, 't zijn deugden
naar welke ik haak.'
Zo zat dat. En denk nu niet dat
'mijn prenten' op stripverhalen
duidt want er zit printen, druk
ken in. Zijn prenten zijn dus leer
boeken en anders niet! U zult
opmerken, dat de natuur wel
sterker dan de leer geweest zal
zijn en dat de kinderschare dus
haar speelgoed wel met hand
en tand verdedigd zal hebben.
Klopt. Maar dan moest dat
speelgoed toch óók weer die
nen om de kinderen wijze lessen
bij te brengen.
Nooit loopt mijn drijftol zonder
slagen; Want ik hou op, dan
loopt hij niet.
Ik heb' in al dat slaan verdriet.
En zal om ander speelgoed
vragen.
Welja, het was tóch al gauw
Sinterklaas, zal ons Flipjen ge
dacht hebben. Maar in plaats
van ander speelgoed kreeg hij
de volgende wijze les:
Maar... Is 't ook zo met Flipjen
niet?
Ja; (zo erkent de kleine sukkel
geduldig) had ik nimmer slaag
te vreezen, 'ik zou zelden in mijn
boeken lezen.
En dat geeft Vader ook verdriet!
Foei! Dat ik van een tol moet
leeren,
met vlijt te werken zonder
dwang!
'k Wil, tot mijn' straf, mijn leven
lang,
geen ander speelgoed gaan be-
geeren.
En zo bleef dat toch wel de hele
19e eeuw door: het speelgoed
werd geduld, maar als het geen
aanwijsbaar nut had, diende
men het zo gauw mogelijk te
vergeten. Natuurlijk zijn er dan
nog wel verlichte lieden, die er
op wijzen dat ook jonge dieren
spelen en dat ontspanning en li
chaamsoefening toch wel nutti
ge zaken zijn, maar ze vinden
weining gehoor.
Dan komen de folkloristen (Ter
Gouw, Van Vloten, Boekenoo-
gen) die kinderrijmen en -spelen
verzamelen en opeens zien dat
dit erfgoed van onze bescha
ving is met een heel eigen ont
wikkeling. Maar eerst in het
begin van onze eeuw verschijnt
een waar standaardwerk over
ons onderwerp: A. de Cock en
Is. Teirlinck, Kinderspel en Kin-
derlust in Zuid-Nederland, Gent
1902 tot 1908, acht delen vol
materiaal dat ook nu nog onmis
baar is bij de studie van het kin
derspel en speelgoed. Sindsdien
verschijnt er geen studie meer
over het streekeigene van pro
vincie of regio, of men besteedt
ook ruime aandacht aan ons on
derwerp.
Sinds Jan Ligthart zijn spel en
speelgoed dan ook erkend als
onmisbare hulpmiddelen bij de
ontwikkeling van het kind. Nog
heel lang blijft de term 'verant
woord speelgoed' heersen, in
die zin dat men het aanvaardt
als het maar nauwkeurig om
schreven doeleinden dient.
Dingsigheidjes alleen voor de
lol... nee eigenlijk willen wij dat
nóg niet.
De techniek zorgt er intussen
wel voor, dat het speelgoed een
verbruiksartikel wordt. De in
dustrie zorgt voor een massa
goedkoop speelgoed, dat zó
gauw tuk gaat dat het tóch nog
duur wordt. Pas in onze tijd ko
men er verenigingen naar voren
die zorgen voor degelijk speel
goed, dat heel lang meegaat,
omdat het kind een groot stuk
Drukte in een Middelburgse speelgoedwinkel.
verdriet ervaart als zijn speel
goed kapot is.
De speelgoedindustrie volgt de
techniek op de voet, tot in de
oorlog en de elektronica, de
ruimtevaart en de science
fiction. En dan is het klokje
weer rondgedraaid, want dan
gaan we ons tóch weer afvra
gen, of dat nu allemaal wel zo
gezond is voor ons kind. Vooral
zo tegen Sinterklaas. En die
vraag is gewettigd.
De omzet is niet precies bekend,
omdat de overgang naar andere
artikelen glijdend verloopt.
Denkt u maar aan bordspelen,
kaartspelen, knutselboeken en
gereedschap. Maar ondanks alle
elektronica, oorlogsspeelgoed
en ruimtevaartattributen blijven
de oude spullen nog wel ge
vraagd: de tol, de vlieger, het
springtouw en de knikkers. Is er
ook speelgoed verdwenen? Ja,
en het bekendste daarvan zijn
wel de bikkels. Men zou ze toch
echt niet meer uit de gewrich
ten van geit of schaap hoeven te
halen. Welke kunststofindustrie
brengt ze weer eens in omloop?
De speeltuinen zorgen wel, dat
de eeuwenoude schommels en
wippen in ere blijven. Dankzij de
ontwikkeling van goed rubber
(binnenballen) konden veel
speelballen het vrijwel volmaak
te stadium bereiken. Dat was in
de goede oude tijd in elk geval
heel wat minder.
