Aandacht voor Neelt'e Jans
De Hoge Erve
M—
Ster Kaasshop Erik Bolle
introduceert Beemsterkaas
Toeristische avond over
Portugal als vakantieland
Scheepvaartexpositie
Zeeuwse bibliotheek
A rch iefsprok keis
Woensdag 5 februari 1986
IN HEHOEP
Wijziging
Streekplan
Midden-Zeeland
ter inzage
DE FAAM - DE VI ISSINC.FR
Het rijk, de provincie Zeeland en de aan de Westerschelde Ol
grenzende waterschappen en gemeenten hebben af- H WOT
gesproken dat er dit jaar een ontwerp-beleidsplan zal Vul
worden gemaakt voor de Westerschelde. - m -
I I I I I Gedeputeerde Staten van Zee- zal degelijk promotioneel mat
Verdieping
Schorren
Gouddoppertje
heropent zaak
aan Walstraat
ORGANISATIE RABO BANK
ABDI J
Het Zeeuws Documentatiecen
trum, onderdeel van de Zeeuw
se Bibliotheek, besteedt mo
menteel aandacht aan de
scheepvaart in de provincie
Zeeland. Het spreekt vanzelf
dat in een provincie, die voor
een aanzienlijk deel uit water
bestaat de maritieme activitei
ten van groot belang zijn en
waren.
In de collecties van het Zeeuw
se Documentatiecentrum zijn
documenten over maritieme on
derwerpen dan ook in ruime
mate voorhanden. Uit deze col
lecties is een tentoonstelling sa
mengesteld die o.a. de veer
diensten, scheepswerven, de
visserij en het loodswezen be
licht. De expositie bestaat uit
een tiental panelen met foto's,
oude ansichten en andere docu
menten.
Deze expositie werd ingeleid
door een lezing met filmverto
ning over bergingen op de
Westerschelde, door Paul Go-
ris, diensthoofd van de Unie
van Reddings- en Sleepdienst
(URS) te Antwerpen. De URS of
Union heeft onder meer sleep
boten in Terneuzen, Gent, Vlis-
singen, Zeebrugge en Antwer
pen gestationneerd.
De lezing was georganiseerd
door de Zeeuwse Bibliotheek in
nauwe samenwerking met de
Vereniging van belangstellen
den voor de sleepvaart (Lekko).
De heer Goris vertelde over de
vaak spectaculaire bergingen
op de Schelde en daarbuiten:
het bekende "No Cure, No
Pay" (Lloyd's open form), de ri
sico's bij schepen zoals de Atti-
can Unity en Mont Louis kwa
men uitvoerig aan de orde. Het
was typerend om te horen dat
tijdens de ramp met de Mont
Louis de Franse regering ber
gers van wereldfaam aanvanke
lijk buiten de deur zette en later
ze weer ging zoeken toen bleek
om welke lading het ging bij de
Mont Louis, een berging die uit
eindelijk tot een goed einde
werd gebracht, maar waarbij de
bergers die aan alle risico's
bloot stonden, tot op heden
geen cent ontvingen.
Paul Goris stelde duidelijk dat
"het bergen" in het bloed moet
zitten. Een opleiding is er niet,
wel is het meegenomen als men
een nautische of technische
achtergrond heeft.
Hij wees ook op bekende
"Westerscheldebergers" die na
de oorlog naam hebben ge
maakt, zoals Leen Polderman
en Wout Mange. Zij - en hijzelf'
- worden weieens "haaien" ge
noemd, een naam waarop ze
trots zijn, aldus Paul Goris.
De expositie is te zien tot en
met 15 maart, tijdens de ope
ningsuren van de bibliotheek
(tweede verdieping).
De AROB-commissie uit Gede
puteerde Staten behandelt op
dinsdag 11 februari, 10.40 uur,
in een hoorzitting een bezwaar
schrift van de heer S. Wirjosoe-
karto cs. B en W van Valkenisse
hebben verklaringen van geen
bezwaar gevraagd voor de
bouw van een woning met ga
rage aan de Blinkertlaan in Kou-
dekerke.
GS hebben die verklaringen ver
leend en de heer Wirjosoekarto
is het hier niet mee eens.
Op dinsdag 1 1 februari houdt
de tweede kamer uit Gedepu
teerde Staten vijfmaal zitting
om beroepschriften over
bijstandszaken te behandelen.
De bezwaren richten zich tegen
de besluiten van de gemeente
besturen van Terneuzen, Mid
delburg en Vlissingen en begin
nen om 10.00, 10.20, 11.00,
11.20 en 11.40 uur.
Alle zittingen zijn openbaar en
worden gehouden in het provin
ciehuis, Sint Pieterstraat 42,
Middelburg.
Van 7 februari tot en met 6
april 1 986 ligt ter inzage het
ontwerp van de gedeeltelij
ke herziening van het
Streekplan Midden-Zeeland.
Deze herziening houdt ver
band met het openen van de
mogelijkheid tot vestiging
van kerncentrales bij
Borsele.
Het ontwerp kan worden in
gezien op het provinciehuis
in Middelburg (bureau voor
lichting), op alle gemeente
huizen op Walcheren,
Noord- en Zuid-Beveland en
bij de openbare bibliotheken
in dit gebied.
Schriftelijke bezwaren kun
nen worden ingediend tot
en met 6 april a.s. bij: Pro
vinciale Staten van Zeeland
postbus 6001, 4330 LA
Middelburg.
I EUWS
Westerschelde
Het is de bedoeling dat er uitein
delijk een "totaalvisie" tot
stand komt, zoals dat ook is ge
beurd voor de Oosterschelde.
Nadat de laatste jaren alle wa
terstaatkundige en milieukundi
ge aandacht was gericht op het
Oosterscheldegebied, wordt
dus nu de schijnwerper gezet
op de andere grote Zeeuwse
zeearm.
"Zeearm", is trouwens niet de
goede aanduiding voor de
Westerschelde, officieel is het
een "estuarium", een wijde ri
viermond, waarin de invloed
van de zee duidelijk aanwezig
is.
Het "totaalplan" voor de
Westerschelde is nodig, omdat
er op dit moment onvoldoende
samenhang is tussen allerlei
beslissingen, omdat er volgens
het Structuurschema Natuur-
en Landschapsbehoud een
Westerscheldeplan moet ko
men en omdat de provincie be
zig is met een streekplan voor
geheel Zeeland.
Het beeld van de Westerschel
de wordt voornamelijk bepaald
door de scheepvaart: zeesche
pen en binnenvaarders zoeken
hun weg door de vaargeulen, op
weg naar Antwerpen, Terneu
zen, Gent, Vlissingen etc.
Om de vaargeulen op diepte te
houden wordt al sinds de eeuw
wisseling gebaggerd. Door het
steeds groter worden van de
schepen is er vooral vanuit Ant
werpen sterke drang de Schel
de dieper en dieper te maken.
Het verdiepen van de Wester
schelde heeft echter allerlei bij
komende gevolgen voor de bo
demgesteldheid, stroomsnelhe-
den, oeverbescherming en die
ren en planten.
Ook doet zich de beklemmende
vraag voor waar we al dat bag
gerslib moeten laten.
Een andere zaak die alle aan
dacht verdient is de waterkwali
teit. Vooral in het oostelijk deel
is het hiermee niet best gesteld.
Het verbeteren van de water
kwaliteit is vooral afhankelijk
van de sanering van verschillen
de Franse en Belgische lo
zingen.
Hoewel de "druk" op de
Westerschelde groot is
(scheepvaart, lozingen veron
treinigd water, baggerwerken,
industrialisatie etc.) is de natuur
er nog steeds aanwezig. De
schorren (met Saaftinge als ver
reweg het grootste gebied) be
slaan een oppervlakte van 2800
ha. Er is een intergetijdegebied
(met eb droogvallende oeverge-
bieden, platen en slikken) van
ongeveer 8200 ha. Nog steeds
hééft de Westerschelde een
functie als "kinderkamer" voor
tong, schol en garnalen.
Andere zaken waaraan bij het
Westerscheldebeleid aandacht
zal worden besteed zijn o.a. de
risico's van het scheepvaartver
keer, gevolgen van zandwin
ning, verhouding tussen be
roepsvaart en recreatievaart, de
gevolgen van de lozing van het
water door het spuikanaal bij
Bath, tegengaan van afslag van
schorren en het beheer van bui
tendijkse gebieden.
De Belgen worden als toehoor
der betrokken bij het Wester
scheldeplan.
Gedeputeerde Staten van Zee
land hebben Provinciale Staten
voorgesteld een bedrag van
f 250.000,— uit te trekken
voor een studie over de econo
mische mogelijkheden van een
aantal grote attracties op het ei
land Neeltje Jans in de monding
van de Oosterschelde.
In totaal gaat deze studie zeven
ton kosten. De anderen die de
kosten voor hun rekening ne
men zijn: het ministerie van
Economische Zaken
f 150.000, het pensioen
fonds PGGM, dat geïnteres
seerd is in het project
f 100.000, en de gemeente
Veere f 200.000,-).
In hun voorstel aan de staten
wijzen GS op de unieke ligging
van het eiland Neeltje Jans en
het feit dat de stormvloedkering
Oosterschelde het indrukwek
kende symbool is van de eeuwi
ge strijd van- Nederland tegen
het water.
Dit biedt de mogelijkheid om
iets groots tot stand te brengen
op het gebied van recreatie, cul
tuur, toerisme en economie.
Vorig jaar zijn twee studies ver
richt naar een mogelijke inrich
ting van het werkeiland. Eén
door Louis van Gasteren en een
aantal medewerkers en de an
dere door Harrison Price. Zoals
reeds eerder is gemeld gaat de
voorkeur uit naar het verder j>n-
derzoeken van de ideeën van
Van Gasteren.
Er moet nu concrete uitwerking
worden gegeven aan expositie-
onderwerpen, bijvoorbeeld wa
terbouw, off-shore, visserij, na
tuur etc. Gekeken moet worden
hoe de interesse van mogelijke
bezoekers ligt, waar de bezoe
kers vandaan komen en op hoe
veel mensen moet worden ger
rekend.
Belangrijk is ook te weten wel
ke gegadigden er zijn om dit
grote project te financieren.
Daarvoor meoten allerlei con
crete cijfers op tafel komen en
zal degelijk promotioneel mate
riaal moeten worden ver
vaardigd.
GS wijzen er op dat een succes
volle ontwikkeling van Neeltje
Jans de provincie economisch
geen windeieren zal leggen en
dat het streven iets moois te
maken op het eiland past in het
provinciale beleid. Wel stipt het
college aan dat het uiteindelijke
project moet passen in de pla
nologische doelstellingen die
ten aanzien van de Oosterschel
de zijn ontwikkeld.
Provinciale staten behandelen
het voorstel in hun vergadering
van aanstaande vrijdag, die be
gint om 10.00 in de Statenzaal,
Abdij 11, Middelburg.
Abdijnieuws is de
informatierubriek van de
provincie Zeeland.
Redactie:
bureau voorlichting.
Sint Pieterstraat 42,
4331 EVV Middelburg,
telefoon 01180 31392
of 31402
DOOR CHRIST PETERS
'Archiefsprokkels' is een
rubriek die in principe we
kelijks verschijnt. Voor de
inhoud tekenen per keer
de gemeentearchivarissen
Christ Peters (Vlissingen)
of Peter Sijnke (Middel
burg).
Eindredactie Ad Hanne-
Eerstdaags in de maand
februari, om precies te zijn de
21e, zal het (weehonderd jaar
geleden zijn dat de Hoge Erve
in volle eigendom overging van
de Diaconie van de
Nederduitse!) Gereformeerde
Kerk Vlissingen (thans
Hervormde gemeente) naar de
directie van de Zeemans en
Visschersbeurs. De naam Hoge
Erve zal u waarschijnlijk minder
zeggen dan de andere
benamingen waaronder het ook,
of misschien wel méér, hekend
is: Zeemanserve of Cornelia
Quack's Hofje.
Op een hoog punt, een van de
Zeikheuvels (zie sprokkel d.d.
12-6-1985) werden in 1643 door
het stadsbestuur 23' huisjes tot
huisvesting van arme personen
gebouwd "aangezien de arme ge-
meynte door oorsaecke van het
continueel nemen van schepen ter
zee en de lanckdurige detentie in
de gevankenisse (het was nog in
de 80-jarige oorlog, en bij kaping
van de schepen werd de beman
ning gevangen genomen) in seer
miserabele staal was gebracht,
soo dat se menichmaal geen huys-
vesting kon bekomen".
Het stadsbestuur nam het initia
tief. maar Cornelia Quack betaal
de Je kosten van de bouw. Deze
juffrouw Cornelia Quack was de
weduwe van Carej Nijs, voorma
lig geweldige (soort militair poli
tie ambtenaar) van de Staten-
Generaal. Zij woonde in Den
Haag, doch had kennelijk een
/wak voor de zorgen van de ar
men in Vlissingen.
De grond waar de huisjes op kwa
men was eigendom van de Prins
van Oranje, doch deze werd tegen
betaling van een jaarlijks cijns
van 1 pond vlaams (een soort er
fpacht zou je kunnen zeggen)
gaarne voor het goede doel al-
gestaan.
De huisjes waren in een vierkant
gebouwd met in het midden daar
van een bleekveld. Elk huisje
bestond uit een benedenkamertje
met een stook- en slaapplaats en
een bovenkamertje. Het complex
was gelegen aan het eind van de
Korte Zelke.
Echter in 1650 (zeven jaar na de
bouw!) waren er al mankementen
aan de huisjes. Dat blijkt uit het
feit dat bij de overdracht van de
huisjes aan de Diaconie er dui
zend gulden bijbetaald wordt om
het vervallene op te bouwen.
Daarmee wordt bedoeld o.a. de
scheidsmuur van de Erve met het
erachter gelegen schuttershof en
de zijmuur.
Het lijkt erop dat het alleszins
met de kwaliteit van de bouw te
maken heeft gehad,want de
schenkster bepaalde dat: "het
vervallene niet zou mogen her
steld worden door hen, die de
huisjes gemaakt hadden, om re
denen". In 1786 worden, zoals
gezegd, de huisjes door de Diaco
nie aan de directie van de
Zeemans- en visschersbeurs over
gedragen. De huisjes waren na
melijk weer erg vervallen en de di
aconie had geen geld om te her
stellen. Dit heeft duidelijk te ma
ken met de recessieperiode waarin
Vlissingen toen al verkeerde. De
vierde Engelse oorlog van
1780-1784 was net achter de rug.
Daardoor waren bronnen van in
komsten uit de handel en visserij
sterk teruggelopen. Kortom: veel
mensen moesten bedelen en had
den weinig inkomsten. Dus wei
nig geld om verwaarloosde spul
len op te knapj)en.
zeemans- en visschersbeurs
Dit fonds was opgericht door de
raden van de stad Vlissingen bij
resolutie van 12 januari 1754.
Doel was: "ondersteuning van
zeelieden uit deze gemeente die de
leeftijd van 60 jaar hebben be
reikt en die in en door de uitoefe
ning van hun beroep daarvoor
ongeschikt zijn geworden, en van
de weduwen en wezen van die zee
varenden."
Oorspronkelijk was de Beurs
slechts voor zeven jaar opgericht,
later is ze echter meerdere malen
verlengd. Vanaf 1771 tot nu toe
kunnen we spreken van een per
manente instelling, zij het dat de
reglementen diverse malen zijn
■-» 17.. ....I'M'
>«i r
gewijzigd. Nu echter terug naar
de overdracht van de 23 huisjes.
Beide partijen, diaconie en direc
tie van de Zeemans- en Visschers
beurs waren het wel eens over de
overdracht. Maar ook het stads
bestuur moest daaraan de goed
keuring hechten. Dit was gebeurd
in de vergadering van 11-2-1786:
"wordende welgem. Heeren com
missarissen van de arme Zeemans
en Visschersbeurs almede geau-
thoriseert om de voorschreve
Hooge Erve invoegen voorschree
ve te aanvaarden mitsgaders om
dezelve behoorlijk en ten meesten
menage te repareeren en te onder
houden ten einde te dienen tot in
wooning van zeemansvrouwen en
weduwen bij hun gealimenteerd
mits gaders aan zodanige andere
oude en behoeftige burgersessen
welke het regt van voor gereede
penningen zouden acquireren".
Zoals gezegd waren de huisjes
flink beschadigd. Met name de
hele noordkant verkeerde in niet
al te beste staat.
De commissie liet daar naar een
onderzoek instellen onder leiding
van de Commies der stadsbinnen-
werken Daniel de Rijke. Geadvi
seerd werd om de hele noordkant
af te breken en opnieuw op te
bouwen eventueel met gebruik
making van nog goed materiaal
afkomstig van de afbraak. Aldus
werd besloten.
De commissie vond dit kennelijk
zo'n grote klus die ze op redelijke
wijze geklaard had dat ze die in
herinnering voor het nageslacht
wilde bewaren. We lezen daaro
ver dan ook in de notulen van 19
mei 1786: "Is goetgevonden dal
buiten kosten dezer beurs, tot een
monument of gedagtenis, dat de
vernieuwing van een groot gedeel
te der huysjes van de Hooge Erve
onder 't bestuur van de tegen
woordige leden deser beurs is ver-
rigt, in een urduynsteen de on
derstaande zal worden gekapt:
vernieuwd
door de Arme Zeemans Vis
schersbeurs
den 31 maart 1786
commissarissen
Mr. C.C. Bert ling - Raad en Bur
gemeester
Mr. P.G. Schorer - Raad en se
cretaris
I. de Fijter - koopman
I. Swart - koopman
H. Pruyst - secretaris van 't fonds
En deselve steen in de voorgevel
zal werden gesteld, waarvan de
kosten door bovengen), leden zal
worden gedragen.
(Deze steen is nu nog te vinden op
de binnenplaats van Zeemanser
ve). De reparatie was beslist niet
de laatste. Bijna waren ook deze
huisjes aan de stadssanering in de
jaren zestig van deze eeuw ten of
fer gevallen. Gelukkig is dit niet
gebeurd. En in de jaren zeventig
heeft er zelfs fasegewijs een in
grijpende verbouwing plaatsge
vonden. De verbouwing van de
laatste vier huisjes kwam in 1980
gereed.
Het aantal woningen is nu minder
dan 23 omdat samenvoeging heeft
plaatsgevonden in verband met
veranderde woonnormen. Nu is
het binnenplaatsje een oord van
rust in een jachtende stad, een
plekje waar een mens even tot be
zinning kan komen.
Zaek
In de Ster Kaasshop van Erik Bol
le aan het Damplein 14 in Middel
burg is sinds kort de voor Zeeland
nieuwe Beemsterkaas te ver
krijgen.
Beemsterkaas is een 'göudse' kaas
(d.w.z. een platte ronde kaas) van
kaasmakerij 'De Tijd' uit Noord-
Holland. De kaas kenmerkt zich
door een bijzonder volle smaak
en is toch niet zout. Beemsterkaas
is er van jong tot overjarig. Een
verzonken kwaliteitsmerk in de
kaas garandeert de echtheid van
het produkt.
De kaasshop van Erik Bolle
maakt deel uit van een keten van
zestig winkels door heel Neder
land die alle de 'Ster' voeren. Al
leen in de Ster Kaasshops is de
Beemsterkaas te koop. Erik Bolle
begon anderhalf jaar geleden als
zelfstandig ondernemer zijn Ster
Kaasshop in Middelburg, in een
laagstaand pand. Daarvoor dreef
hij als werknemer een rijdende
winkel, eerst op Noord-Beveland
en later in Goes.
"Maar dat was een slavenbaan",
concludeert Bolle achteraf. Hij
Corina Poppe en Sjaan en Erik Bolle met hun exclusieve kaas.
maakte soms zeventig uur in de
week. In Middelburg staat Erik
Bolle samen met zijn vrouw in de
winkel en 's zaterdags heeft het
echtpaar, dat boven de zaak
woont, een hulp in de winkel.
De Beemsterkaas is onlangs, tij
dens de kaaswedstrijd op de Alk-
maarse kaasmarkt, als beste
Goudse kaas uitgeroepen door de
jury.
Vandaag (woensdag) openen de
lieer en mevrouw Witsel
Gouddoppertje-Witsel aan de
Walstraat in Vlissingen. De
feestelijke receptie is er in de nieu
we zaak tussen 17 en 21 uur.
Zeemanserve, ca. 1968. Op de voorgrond de Korte Zelke. Rechts "de muur grenzend aan het Schuttershof
De Rabobank wil het publiek
kennis laten maken met het va
kantieland Portugal. In samen
werking met Arke. Hotelplan, het
Portugees Verkeersbureau en de
luchtvaartmaatschappijen KLM
en TAP/Air Portugal houdt de
bank een reisinformatieavond op
18 februari in de Middelburgse
Schouwburg, aanvang 20.00 uur.
Tijdens deze avond wordt uitge
breide informatie gegeven over de
vakantiemogelijkheden in Portu
gal. Een dia-show op een zes me
ter breed scherm neemt de toe
schouwers mee op reis door
Portugal.
Dit vakantieland dient zich bij de
toerist aan in vier delen, te weten:
Noord-Portugal, Lissabon, de
Algarve en Madeira. De belan
grijkste stad van Noord-Portugal
is Oporto, aan de wijnrivier de
Douro. Het is een stad mei een
geheel eigen bekoring. Wat hier
opvalt zijn de gevels, bekleed met
kleurrijke tegels. De Costa Verde
bezit vele gezichten. Naast glooi
ende landschappen met karakte
ristieke plaatsen als Barcelos en
Braga, treft men er vergezichten
over brede rivieren en meren aan.
Lissabon, gelegen aan de rivier de
Taag, herbergt vele oude gebou
wen, grote pleinen, talrijke stand
beelden, gezellige winkelstraten
en prima restaurants. Op een
steenworp afstand liggen de bad
plaatsen Estoril en Cascais met
zandstranden en een ideale bran
ding voor surfers. De Algarve,
het populairste gebied van Portu
gal, is rijk aan zandstranden. Bij
voorbeeld Praia de Rocha met de
mooiste stranden en Albufeira
met het meeste vertier. Tenslotte,
ver weg in de Atlantische Oceaan,
Madeira. Een eiland met een bon
te bloemenpracht en een schitte
rende natuur. Ideaal voor wande
laars en rustzoekers.
