Raadsels rond de 101 linden van Zuid-Beveland:
L. MARINISSEN
een keur van
soepen en maaltijden
IJZERHANDEL
DE BRUYNE WOLFF
HABEE
798r
CHILI C0NCARNE
GROENTEHAL SCHOUT
VRIJDAG
8 FEBRUARI
Wij bieden u service en kwaliteit
Mooi
meegenomen!
d
AD
VER
TEREN
EXPOSITIE RUIMTE
DE FAAM - DE VLISSINGER
Woensdag 23 januari 1985
jsj
Oudje
Nieuwe aanplant
Geneeskrachtig
Stoffering
Protest
Vragen
Godin
Wagenaarstraat 1 3 1 5 en 16
HANDEL IN WILD - GEVOGELTE -
DELICATESSEN EN REFORM-
bereid in onze eigen keuken
ADVERZIEN
ADVERGETEN
ADVERB0UWEN
ADVERK0PEN
ADVERTENTIE
DE^USSINGEP|
Kom in deze dure tijd uw
vitaminen voordelig halen!
2 kg1.75
EXTRA: zaterdag
BANANEN 1.95 kg.
Breeweg 47 Middelburg
POLO'S AUTOSHOP - HULST
MIRA'S AUTOSHOP - VLISSINGEN
Tot ziens in
POLO'S AUTOSHOP
MIRA'S AUTOSHOP
Achter de Houttuinen 48 Middelburg tel. 01180-33633
Te huur gevraagd:
SPORT/
CAMPING
bij babyhuis
1
EVEN EEN BOOM OPZETTEN
llllPSlllllll®
-r- U
■a
-%-*
ppm
fW**
!5wf«
(Van een onzer redacteuren)
WEMELDINGE/OUDELANDE/COLIJNSPLAAT - Voor het
aanzien van dorpen en landwegen is de linde één van de
meest karakteristieke bomen.
*De linde ten westen van kapeile, op de splitsing van de Kitskin-
derscheweg en de Weg naar het Stomme Kruis.
In diverse dorpen in onze streek
is de linde een regelrechte blik
vanger. Als de boom zou ver
dwijnen, zouden deze dorpen
bijna letterlijk hun hart verlie
zen.
Met een variatie op het spreek
woord 'aan de vruchten kent
men de boom', zou men kunnen
zeggen: 'aan de linde kent men
het dorp'.
Neem bijvoorbeeld Wemeldin-
ge, Oudelande en Colijnsplaat:
de leilinden in hun respectieve
dorpscentra zijn zo beeldbepa
lend, dat de straten zichzelve
niet zouden zijn zonder die
sierlijke stoffering.
De linde (hij kan 250 tot 300
jaar oud worden), word in
Noord- en Zuid-Beveland met
name aangeplant van de 17e tot
en met de 19e eeuw. De boom
werd zelden als decoratie aan
geplant. Doorgaans had hij een
functie. Maar welke?
De linde staat in de polders
'meestal op of aan een dijk. De
weinige reizigers langs de we
gen konden zich in vroeger
eeuwen in het wijde polder
landschap op die boom oriën
teren. De lindeboom als wegw
ijzer?
Een markante linde staat ten
westen van Kapeile, op de krui
sing van de Kitskinderscheweg
en de Weg naar het Stomme
Kruis. Hij werd in 1972 door
boomchirurgen gerestaureerd.
Ook in de Zak van Zuid-Beve
land staan enorme linden op
talrijke splitsingen van wegen.
Dit soort alleenstaande bomen
worden "grenslinden" ge
noemd. De boom deed langs de
wegen wellicht dienst als een
soort grenspaal, mogelijk ter
afscheiding van ambacht
sheerlijkheden en (later) ge
meenten.
Amateur-historicus J. de Ruiter
uit Kloetinge heeft de Zuidbe-
velandse linden ruim tien jaar
geleden eens geteld. Hij kwam
tot een aantal van 101. Opmer
kelijk is, dat de boom verder in
Zeeland nauwelijks voorkomt.
Overigens hebben niet alle lin
den op Zuid-Beveland een leef
tijd, die in eeuwen uitgedrukt
kan worden. Door de ramp van
1953 verdwenen er vooral ron
dom Baarland en Oudelande
ettelijke bomen. Later werden
er weer 12 nieuwe aangeplant,
die door wijlen dokter Kole aan
het gemeentebestuur van
Baarland werden aangeboden,
op voorwaarde dat ze paarsge
wijze zouden worden geplant
op de gemeentegrenzen van
Baarland met resp. Oudelande,
Hoedekenskerke en Ovezande.
"De linde op de vliedberg van Blaemskinderen, langs de 's-
Gravenpolderseweg tussen Goes en 's-Gravenpolder.
En als men door de bomen het
bos niet meer zag, kon men de
lindeboom nog altijd op een
andere manier gebruiken: vol
gens de mens uit vroeger tijd
waren de bladeren van de linde
geneeskrachtig. Velen maakten
er thee van.
De leilinden van Wemeldinge,
Oudelande en Colijnsplaat zijn
al ter sprake gekomen. Ze die
nen, met hun geschoren krui
nen, als 'straat-stoffering'.
Bovendien hadden ze een
functie als zonnewering. De
linde komt laat in blad en ver
liest na de zomer ook weer snel
zijn bladeren. In het voor- en
najaar hadden de bewoners
van de dorpsstraten dus altijd
het zonnetje binnen, maar in de
zomer zorgde de volbladige lin
de voor koelte. Ook op boerde-
rij-erven komen ze daarom veel
voor.
Toevallig zijn over de grootbla-
dige leilinden in de Dorpsstraat
van Wemeldinge enige gege
vens bekend. Ze zijn o.m. te
vinden in het boekje 'Wemel
dinge, een oud dorp' van C.
Philipse.
Hoe oud die Wemedingse lin
den zijn, is niet helemaal dui
delijk. Op de bekende afbeel
dingen van de Dorpsstraat, die
de situatie van 1743 weerge
ven, zijn nog geen bomen te
bekennen. In een parochiere
kening staat, dat er in het voor
jaar van 1759 160 zachte olmen
waren aangeplant. Ze waren
geschonken door de ambacht
sheer, Jacobus Coomans.
Zijn weduwe Maria Coomans
gaf echter in 1782 al opdracht
de bomen allemaal te rooien,
omdat ze teveel wind wegna
men voor de molen, die op de
hoek van de Dorpsstraat en de
Zandweg stond. De bomen
werden voor 675 gulden ver
kocht.
In 1824 stonden er weer bo
men, waarschijnlijk waren het
linden. In elk geval was de
Dorpsstraat van Wemeldinge in
1870 wel voorzien van linden,
want toen werd door de ge
meenteraad besloten, alle lin
den te rooien. Uit de burgerij
ging daartegen echter een he
vig protest op. Daarom moch
ten de bomen achteraf toch
blijven staan. En ze staan er
nog steeds.
Het onderzoek, dat de heer J.
de Ruiter uit Kloetinge (uit pure
persoonlijke interesse) instelde
naar de aanwezigheid van lin
den op Zuid-Beveland, leverde
veel gegevens op. Drie vragen
konden en kunnen echter niet
met zekerheid beantwoord
worden: 1. wie plantte de lin
den, 2. waarom gebeurde dat,
3. wanneer gebeurde dat.
Enkele opmerkelijke vaststel
lingen, die door de onderzoeker
gedaan konden worden (die
o.m. gepubliceerd werden in
het Historisch Jaarboek voor
Zuid- en Noord-Beveland 1975
en in het Zeeuws Tijdschrift 24e
jaargang) waren:
- de bomen komen tegen
woordig uitsluitend voor op
Zuid-Beveland en dan nog
ten westen van het Kanaal
door Zuid-Beveland.
- ze staan uitsluitend in pol
ders, die vóór 1700 bedijkt
werden.
- de meeste staan niet op een
ambachtsheerlijke grens.
- ze staan allemaal op een dijk
of in het talud van een dijk.
(Dat geldt ook voor de boom
bij Kapeile en voor de boom
op de grens Nisse/'s-Heer
Abtskerke. Vroeger lagen
daar dijken).
Wat kun je daar nu uit afleiden?
Eigenlijk niets! De heer De Rui
ter schreef het tien jaar geleden
aldus: "Reeds jaren tracht ik
gegevens te verzamelen over
de lindebomen (in archieven,
historische documenten en
boomkundige boeken), overi
gens met verrassend weinig
resultaat".
Hij komt daarom voorzichtig tot
een volkomen andere gedachte
dan die van grensafscheiding:
"Wellicht moeten we de bete
kenis van het planten van lin
debomen zoeken in oude Ger
maanse gebruiken".
"De Germanen vereerden in de
lindeboom hun godin Freija, die
bekend stond als beschermster
van geluk en van huiselijke vre
de. Die verering is terug te vin
den in het planten van twee lin
den bij het toegangshek van
boerderijen".
"Wellicht heeft men in vroeger
tijden de goden gunstig willen
stemmen, als bescherming
tegen dijkdoorbraken en over
stromingen. Misschien werden
de linden daarom op of tegen
de dijken geplant".
*De leilinden in de Voorstraat van Colijnsplaat. (Tekening van
Trees Verwilligen, eigendom van de PZEM-Middelburg)
*De linden langs het kerkepad van Kloetinge.
30 sappige zoete sinaasappelen5.00
10 gele grapefruits 3.00
Golden Delicious
vanaf 3 kg voor2.00
Stoofperen roodkokers
Rode aardappelen 'Pipo's'
20 kg6.00
Winterwortelen
2 kg voor1.50
Volop witlof, bloemkool, prei, enz.
VERRASSEND VOORDELIG!
NIEUW IN 1985:
WINTERPRODUKTEN: VOOR UW AUTO
ACCULADERS ACCU'S DE-ICER
ANTIVRIES KOELVLOEISTOF
RUITENSPROEIERANTIVRIES
STARTKABELS SLEEPKABELS
SLOTONTDOOIERS
GEHEEL NIEUW PRODUKT IS:
AUTOSLOTENBESCHERMERS
In verpakking van een hoeveelheid voor C
drie sloten. Prijs per verpakking3 r 51 O
ALLES IN GROTE HOEVEELHEDEN
VOORRADIG VOOR UW AUTO, WELKE
NU EXTRA VERZORGING BEHOEFT.
WINKELCENTRUM 's GRAVENHOF HULST
BELLAMYPARK 18 - VLISSINGEN
H. de Bruyn
A. de Wolff
Nabij centrum Middelburg voor onze INTERSPORT
tenten van 1 maart tot 1 5 augustus.
Dat kan zijn:
een gebouw (of gedeelte)
een terrein bij een woning van iemand die b.v.
ook belangstellenden te woord wil staan.
Aanbiedingen.
Burgpromenade 29, tel. 1 1 741Middelburg
Hoogwaardige, witgeiaKie
babykamer van Nederlands
fabrikaat, bestaande uit
een ledikant en een kom-
mode met klepopzet.
Kleding tot plm. 6 jaar
LANGEVIELE 3 MIDDELBURG 01 180-14108
