Uit de historie van de
Middelburgse Markt
(NIEUWE) COMPUTER
PLEIN 1940
VERKLIKT PARKEERTIJD
P. de Koning
LEDERWAREN
"YVONNE"
Alle "NERVITA"-
japonnen (zwart etiket)
P0UWELSE BLOEMEN
J.J. DE SMIT
Om de opening
echt te vieren
STANDWERKERS
EN
TAAI-TAAIHART
PITA SHOARMA
Per stuk 5.-
M.M. DOES
brengt u op de markt
een uitgebreide
keuze lederwaren.
Onze nieuwe
standplaats is
tegenover de groente.
mi
De markt veranderd
Uw bloemenman blijft!
VERSE BLOEMEN
de
Smit's
vleeswaren
AMARYLLISB0L
KASCRYSANTEN
en iedere dag op de markt!!
Wees er
als de
kippen bij
DAMES
SPENCER wqqu IQ
1KG. KIPFILET:
voor 13.95
Woensdag 28 november 1984
DE FAAM - DE VLISSINGER
De Markt in historisch perspectief
Geen
doorgaand verkeer
Hamvraag: Meer of minder parkeerplaatsen
FIETSVRIENDELIJK
Israëlisch broodje
met warm vlees -
salade en pikante saus
Tegen inlevering van deze bon 1.- korting
Verschillende soorten panklare
groente's.
BIJ INLEVERING VAN DEZE
ADVERTENTIE
500 gram zuurkoolf. 0,25
LICITHINE KORRELS 98%
300 gram14.95
Vandaag 600 gram voor25.00
RIJSTEWAFELS
per rol1.95
3 voor5 0 0
PINDAKAAS
Vandaag per 2 voorO W
ONGEZWAVELDE ROZIJNEN
500 gram3.95
Heel kilo6.95
JUIST NUli
URTICA-CALCIUMTABLETTEN
150 voor4.95
Nu 300 voor8.95
VITAMINE E CAPSULES Q|-
Alleen vandaag 100 voor5/ O
dames- en herenmode
FEESTAANBIEDING
geen 1 29
MAAR
Ook op de markt
de beste
kwaliteit
met voor iedere beurs, dagelijks
steeds tot uw dienst
Tegen inlevering van deze
advertentie
1 hele Ring slagersleverworst
van 500 gr. voor 1.98
OPENINGSREKLAME (donderdag 29 november)
Bij aankoop van 10.—
PRACHTIGE
van 6.95 voor
WEEKREKLAME:
in alle kleuren
per bos 3.50 2 bos voor
Dus eerst naar
Westerscheldestraat 50 Middelburg tel. 01 1 80-1 31 1 2
met korte mouw Jg
van natuurlijk te vinden bij
Bij besteding van 10 gratis
wildrecepten kalender
G O O S S E N SlJZENDIJKE
01 176-1476
Bijna zestig jaar geleden (in 1925) schreef men over de
Middelburgse Markt: „De Groote Markt stelt door haar
omgeving teleur. Aan eene zijde begrensd door het prachtige
stadhuis, Middelburg's trotsch, is zij verder omgeven door
gebouwen, die volstrekt niet in overeenstemming zijn met dat
grootsche bouwwerk". De schrijver kon toen nog niet vermoe
den dat vijftien jaar later vrijwel de gehele bebouwing rondom
de Markt weggevaagd zou worden, bebouwing die wij overi
gens tegenwoordig zeker niet teleurstellend zouden noemen!
Maar laten we niet op de gebeur
tenissen vooruitlopen, maar een
duik in de historie nemen. De
Markt, tegenwoordig zo mooi in
het centrum van de Zeeuwse
hoofdstad gelegen, heeft niet al
tijd die centrale plaats ingeno
men. Het eigenlijke hart van de
stad was, en is dat strikt genomen
nog, de Abdij en omgeving (het
gebied begrensd door de Lange
Noordstraat, Hofplein, Wagenaar-
straat, St. Pieterstraat, Korte en
Lange Delft kijkt u maar eens
op een stadsplattegrond). Vanuit
de stadsuitleg van-1254 kwam de
huidige Markt binnen de stads
grenzen te liggen. Ter plekke
bouwde men in de veertiende
eeuw een kerk, de Westmonster,
gewijd aan St. Maarten. En hoe
wel de naam marct of merct pas
vanaf 1446 regelmatig voorkomt
is er al in 1295 sprake van een
markt op die plaats. In een oor
konde van graaf Willem IV van
Holland, Zeeland en Henegou
wen, uit 1338 wordt voorgeschre
ven dat de marktdag, tot die tijd
op zondag gehouden, voortaan
plaats dient te vinden op dinsdag.
Later worden maandag en don
derdag de vaste marktdagen. Pas
sedert de 19e eeuw is dat alleen
de donderdag.
Pal naast of achter de Westmon
ster verrees in de jaren 1452-1458
het nieuwe stadhuis, een creatie
van het bouwmeestersgeslacht
Keldermans. Het nieuwe stadhuis
verving een eerder overheidsge
bouw, dat in de omgeving van de
ingang van de Lange Delft moet
hebben gestaan. Na de afbraak
van de Westmonster in 1575 kon
de Markt wat worden vergroot en
werd het gehele plein in 1578
bestraat. Hiervoor waren 314.800
stenen nodig.... In later eeuwen is
het marktplein diverse malen her-
bestraat.
Midden op het plein bevond zich
een waterput, die in de 18de eeuw
in een stenen pomp werd ge-
stransformeerd. Een gietijzeren
pomp, waarbovenop een lantaarn
stond verving in de 19de eeuw de
stenen pomp en sneuvelde in
onze eeuw. In 1940 sneuvelde er
helaas nog veel meer: vrijwel de
gehele bebouwing rondom de
Markt, die toen nog terecht de
naam Groote Markt droeg (met
een oppervlakte van 7.800 m en 7
straten die op haar uitkwamen
één der grootste pleinen van ons
land).
Het verwoestende Duitse bombar
dement van 17 mei 1940 vaagde,
zoals gezegd, het grootste deel
van de huizen en het stadhuis, op
de voorgevel na, wegl Alleen de
panden aan de Vlasmarkt, zoals
het logement St. Joris en de
Pottenmarkt en het eeuwenoude
huis De Rode Toren overleefden
het oorlogsgeweld. De gebouwen
naast De Rode Toren (de Sociëteit
De Vergenoeging en de Electro-
Bioscoop) waren al eerder, in
1930, aan de vlammen ten prooi
gevallen en vervolgens is het in
nieuwe stijl herbouwd.
Bij de herbouw en herinrichting
van de Markt nè 1940 werden de
toenmalige inzichten van de ste-
debouwkundige Delftse School
gevolgd. De Markt veranderde
sterk van vorm en aanzien en
verkleinde door de aanleg van
Plein 1940 (dat aanvankelijk bij de
Grote Markt behoorde).
Na de thans gereedgekomen her
inrichting en -bestrating heeft ons
oude marktplein weer een ge
daanteverwisseling ondergaan.
MARKT EN KERMIS
De Middelburgse Markt is van
ouds een echt trefpunt geweest.
Van 1881 tot aan de Tweede
Wereldoorlog begin- en eindpunt
van de tramverbinding (aanvan
kelijk 'stoom', later 'elektrisch')
met Vlissingen.
Op het marktplein vindt al eeu
wenlang de wekelijkse markt
plaats: de donderdagse week
markt trok èn trekt vele bezoekers
naar de Zeeuwse hoofdstad. Voor
de oorlog reden de Walcherse
boeren en boerinnen, pront ge
kleed in zondagse dracht, in hun
huifkarren naar de stad. Op de
markt was het dan een bont ge
woel van jewelste. Men kon er
klederdrachten uit alle delen van
de provincie bijeen vinden. De
boerinnen pendelden heen en
weer tussen de Grote Markt en ce
Botermarkt (verdwenen in 1940),
de boeren troffen elkaar bij de
Langeviele. leder van hen had
daar z'n eigen vaste plekje.
De pleintjes en straten rondom de
Markt hadden ook een duidelijke
marktfunctie, zoals de Vlasmarkt,
waar men vlas en zaden kon
verkrijgen, en de Pottenmarkt,
waar tot de 18de eeuw steengoed
te koop was.
EXECUTIEPLAATS
Jaarmarkten en kermissen hield
men eveneens op de Markt. De
kermis, „steeds door velen ge-
wenscht en voor anderen een
gruwel" (vroeger eind juli thans
begin augustus), trok vele platte
landsbewoners naar de stad. De
laatste dag van de Middelburgse
kermis vormde voor velen een
hoogtepunt van het jaar. Twee
dagen tevoren, 'de mooiste dun-
derdag', werd al uitbundig feest
gevierd, maar 'de leste zaeterdag'
spande wat eten èn vooral
wat drinken betreft toch wel de
kroon.
Er hadden echter ook minder leu
ke gebeurtenissen op het Middel
burgse marktplein plaats.
Lijfstraffen zoals het brandmer
ken van misdadigers met ijzer in
de vorm van het Middelburgse
wapen- en executies waren open
baar. Zij werden sedert 1546 op
het schavot voor het stadhuis
uitgevoerd. Vóór 1738 bracht men
de aldus gedode misdadigers
naar een galg buiten de stad, die
daar permanent stond. De lijken
bleven er hangen tot ze weggerot
of door de vogels opgegeten wa
ren...
Tussen 1814 en 1851 werden ne
gen personen in het openbaar op
de Markt terechtgesteld. De laat
ste (in 1851) was Jean Baptiste de
Loeil, die zijn vrouw vermoord
had.
Het opbouwen en afbreken van
het houten schavot behoorde in
de vorige eeuw tot het takenpak
ket van de werklieden van Ge
meentewerken. Na het afschaffen
van de doodstraf (in 1870) kon het
schavot voorgoed opgeborgen
worden. Men brak het af en gaf
een deel der planken een nieuwe
bestemming als bouwmateriaal
voor.... de muziektent op het Mo
lenwater.
Zo zien we dat het Middelburg
se marktplein veel heeft mee
gemaakt: marktkraam en
schavot stonden er, feestge
woel en jammerklacht werden
er gehoord, paarden, trams,
bussen en auto's reden èn rij
den er. Maar de tijd dat het
begin van de Lange Noord
straat met een houten sluit
boom (en later met een ijzeren
ketting) afgesloten was als de
Gemeenteraad in het stadhuis
aan de Markt vergaderde ligt
definitief achter ons.
door Peter Sijnke
Mischien ten overvloede: op de
Markt en Plein 1940 is geen door
gaand verkeer meer mogelijk.
Plein 1940 kan uitsluitend worden
benaderd via de Langeviele en de
Markt via de Lange Noordstraat.
Dit heeft tot gevolg dat vooral de
Gortstraat wordt ontlast. Ook de
Gravenstraat krijgt een ander jas
je, net als de Langeviele wordt
deze winkelstraat een winkelerf.
Een van de gevolgen zal volgens
de gemeente zijn dat het tangent
nu meer wordt gebruikt.
Qrsots Markt, MkStóSsssfg
De Groote Markt: van 1881 tot aan de Tweede wereldoorlog begin- en eindpunt van de (eerste stoom, later elektrisch) tramverbindingen.
OF HET AANTAL PERKEERPLAATSEN in Middelburg is toege
nomen of is verminderd, daarover is men het op het gemeente
huis niet eens. Formalisten pleiten met pakkende overtuiging
dat het er meer zijn geworden. Ambtenaren die simpelweg
optellen en aftrekken halen de schouders op en zeggen: „Er zijn
nu zestig plaatsen minder".
Deze kleine onenigheid er
v/ordt niet echt strijd over gele
verd lomt doordat de formalis
ten het braakliggende Geerege-
bied voor aanvang van de bouw
van de parkeerkelder niet meetel
len. Immers: officieel was dat
geen parkeergelegenheid. De
minder formele overheidswerkers
becijferen dat er daar geparkeerd
werd en dat he aantal vakken dus
best in de cijfers kan worden
meegenomen.
Hoe de mensen
tehkuis er ook
kunnen oordelen
keerplaatsen dat
de parkeerkelder
tie van de Markt
Plein 1940 (wordt
is exact vast te
op het gemeen-
over denken te
het aantal par-
na de bouw van
(300) de renova-
(85 was 145( en
30) is gecreëerd,
stellen door het
aantal vakken te tellen. Iets dat
voorheen niet kon.
Een opvallende noviteit is de par-
keermeter op Plein 1940.
De computergestuurde meter
braakt geen kaartjes meer uit zo
als op de Markt onder meer het
geval is. Op de meter is een bord
(60 bij 60) waarop lampjes aange
ven welke vakken zijn bezet. De
automobilist(e) kijkt dus eerst op
het bord, weet dan of er plaatsen
vrij zijn en parkeert de auto. Daar
na stopt hij of zij geld in de
machine voor de tijdsduur die
gewenst is. Is de tijd verstreken,
dan brandt het lampje weer. Een
Voor elk bedrag dat de
marktbezoeker be
steedt bij een markt
koopman, wordt een
bon overhandigd waar
mee men een taai-taai-
hart kan krijgen in een
kraam nabij het PZC-
gebouw. Aan die zijde
staan ook talrijke stand
werkers. Op het aller
laatste moment bleek
veel animo onder deze
mensen om de Middel
burgse weekmarkt op
te vrolijken.
aardige bijkomstigheid is dat de
aankomende auto neergezet kan
worden op een plaats, die een
ander voor afloop van de betaalde
tijd heeft verlaten. De parkeer
wachter daartegenover kan in een
oogopslag zien welke auto 'ille
gaal' een vak bezet.
Wie met de fiets Middelburg
intrekt zal nauwelijks
problemen ondervinden.
Sterker nog: Middelburg kan
'fietsvriendelijk' worden
genoemd. In nagenoeg elke
straat is tweerichtingverkeer
voor de tweewielers mogelijk.
Daarnaast heeft de gemeente
op talrijke plaatsen in de stad
fietsrekken neergezet. In
totaal kunnen er na de
verbouwing meer dan
honderd fietsen meer in een of
ander rek worden geplaatst,
verspreid door het hele win
kelgebied.
Welkom in het OQ
vernieuwde
van
MIDDELBURG
Voor groente-, fruit- en
aardappelen van kwaliteitsklasse
op de markt te Middelburg.
en een besteed bedrag van f. 5,00
Zonder toevoegingen
Geldig donderdag 29 november '84
Standplaatsen: maandag: Hulst - Dinsdag: Goes-
Woensdag: Terneuzen - Donderdag: Middelburg -
Vrijdag: Vlissingen - Zaterdag: Axel.
POELIERSBEDRIJF
