IK ST. NICOLAAS WEET WAAR
DE LAAGSTE PRIJZEN ZIJN
Ê&F
299
1795
v29:5
1495
498
1079
rSÏWÏÏ
SsïF
1395
Wa
O
4750
1595
595
n69
Wie
niet
adverteert
wordt
vergeten
NU
NU
NU
HOME COMPUTER
COMBINATIE
§NU
jamo
ZANUSSI
3s
DE FAAM - DE VLISSINGER
Woensdag 9 november 1983
KALCULATOR credit card model
tel uit uw winst
H3HS618 I
0 0 0 0 0
BOOBÜ
BiQBIDOCS
M-MT.ya.-l HI-FI RACK
space 15
2 x 20 wat
SILVER AUTO RACK
25 watt
tuner versterker
platenspeler
TEXAS INSTRUMENTS TI-99/4A
ingebouwd Basic programeertaal
ruime software verkrijgbaar
16 bit computer B
16 K ramgeheugen kapaciteit B
BLACK DECKER
KRUIMELDIEF
TEFAL SUPER
SNACK
Texas
Instruments
stunt nu van 799.- voor
BRAUN KEUKENMACHINE
l't<multipactic mc-1
compleet met
boxen
COMPUTERSPELEN BU MIKRO ALTIJD VOORDELIG
ALLERNIEUWSTE /IRISTOIMIX 3 IN 1
TYPE ST 1113 W-
INTELLIVISION k
met 1 spel '2*
tuner versterker
platenspeler
cassetterecorder
compleet met boxen nu
749.-
SEVERIN
KOFFIEFILTER
8 kops
TESLA STEREO
PICK UP
$x-
j'
met 2 boxen
J.V.C.
CASSETTE DECK
ORGINELE
LUIDSPREKER BOX
nieuwste type power box
drie-weg
150 watt
aktieprijs
van 299,-
"UTift m- -1
5J'299
DIVERSE ATARI SPELLEN NU VANAF 25.-
SAPCENTRIFUCE
BRAUN
MP 50
5 type power box
PHILIPS CASCEIVER
F 1522 van 11.50
-USM
QUARTZ
DRAAITAFEL
SLQ 210
ALLERNIEUWSTE VIDEO RECORDER
23 VR 24
55 kanalen «BBBSBBwl-^=3^
stil - stand beeld
video 2000 systeem1 1 1
orginele hollandse philips garantie I
met gratis PHILIPS video band A
AFGEPRIJSD
SEVERIN
TAFELGRILL
nu slechts
[PHILIPS KOFFIEFILTER
DE LUXE HD 5544
12 kops
MOULINEX
MAXIMA
155.-
SEVERIN
BAKOVEN
bruin
PHILIPS MAGNETRON
OVEN
NOVA FRITESSTAR
„FRITEUSE"
AKAI
NIEUWSTE HIFI
RACK E110
inclusief rack 50 G
SANYO. NIEUWSTE VIDEO RECORDER
met het sonv beta svsteemkado priis
geen 1195.- maar
1=3 I
Heb
ijyya,
n® <n>®
BLAUPUNKT VIDEO RECORDER TYPE 211
INFR APHILLAMP
europastyle
TOSTIMAKER
TEFAL HAMBURGER
PHILIPS EM 6501
KOPTELEFOON
.2995
WASAUTOMAAT
400 toeren centifuge
1 jaar volledige
PHILIPS
GARANTIE
WASAUTOMAAT
900 toeren per min
met 1 jaar
Miele
GARANTIE
WASAUTOMAAT
MET E KNOP
GARANTIE
849.-
DROOGAUTOMAAT
met 2 warmtestanden
met 1 jaar
PHILIPS
GARANTIE
PHILIPS STEREO
RADIORECORDER
8110
TOKYO
RADIORECORDER
TOKYO RADIO
^RECORDER
IPHILIPS TRAVELSET
|1 ladyshave
1 haarföhn in
luxe etui
WASAUTOMAAT
oerdegelijk duits fabrikaat
wa 720
met 1 jaar
volledige
^Bauknecht
garantie
MIKRO-ELECTRO HEEFT KEUZE UIT MEER DAN 25 VIDEO RECORDERS
AKAI—ARISTONA—FISHER—J.V.C.—PHILIPS—SONY—SANOY—PA--
NASONIC—TOSHIBA—BLAUPUNKT—CRUNDIC—MARANTZ-
A.E.G. TURNAMAT S
SANWA STEREO
WALKMAN
ARISTONA KLEUREN T.V.
met 12 voorkeurtoetsen
Isamen
(BRAUN KRULLER
IlS 36
TEFAL SUPER
FRITEUSE
BLUE AIR
RËISSTRUKIJZER
PHILIPS
KEUKENMACHINE
drie in een
HR 2685
KALORIK
FONDUE
SET
NOVA TOSTYIJZER
CLAIROL FOODSPA
masseerdjjw
voeten
SEVERIN
BROODROOSTER
BAUKNECHT
STOOM
TEFAL
AARDAPPEL-
SCHRAP
MACHINE
BRAUN
DROOGKAP
luchtkussen
gemini
TEFAL AQUALISEUR
door warme damp
vermengd
met lotion
reinigt
uw huid
BRAUN
HAIR
STYLER
PHILIPS SCHEERAPPARATEN
hp 1412 vibra - 49.-
hp 1155 5 kops - 89.-
hp 1602 de luxe -119.-
KADOPRIJS
PHILIPS KLEUREN T.V. |BL/^UPUNKT KLEUREN T.V.
met afstandsbediening lmet teletext
22 CS 5240 r^i I
jRUTON STOFZUIGER
i nieuw model RO 5660
STEREO AUTORADIO
RECORDER
PHILIPS VIDEO BANDEN
VCC 480
2 voor
BRAUN SYCHON S
DE LUXE
PHILIPS
GEZICHTS
SOLARIUM
HP 3110 [PMTups
XinFiE.
ZONNEHEMEL
XinFit.
ZONNEBANK
BERGEN OP ZOOM
naast Bristol shoes
v. konijnenburgweg 61
tel. 01640 - 55256
ROOSENDAAL
inrit houthandel Hoornick
Boulevard 118a
tei. 01650 - 54457
Ruime parkeergelegenheid Eigen servlcedienst Vakkundige bediening Eigen bezorgwagens
exclusief dealer voor brabant en zeeland
GOES Marconistaat 4
naast Torro - tel. 01100-14224
maandag gesloten
VLISSINGEN Hermesweg 23
inkoopcentrum Groenendijk
tel. 01184 - 12565
TERNEUZEN Schependijk 9
tel. 01150 - 12425
maandag gesloten
ZELF KAARSEN MAKEN
BOEIENDE BEZIGHEID
15
399
479
159
189
Technics
89
99
yjfaat
1395
995f
a
1 jaar volledige-
1750
995
29
129
PHILIPS
Zelf kaarsen maken, kan
dat? Gustaaf de Haas van
Gildehand in Haarlem zegt:
ja. Het is niet alleen een in
teressante en ongevaarlijke
werkwijze, maar het is aan
trekkelijk voor allerlei
groepen mensen. Ten eerste
voor de kleinschalige werk
projecten, maar daarnaast is
het ook geschikt als thera
pie voor diverse soorten pa
tiënten en voor de hobbyis
ten.
Wie dit oude ambacht wil
gaan uitoefenen wordt vol
ledig geholpen door Gilde-
hafid die de apparatuur le
vert, alle adviezen geeft bij
de fabricage en ook voor de
grondstoffen zorgt
Aardig is dat alle appara
ten. die samen nog geen
twee vierkante meter be
slaan, gemakkelijk ver
plaatst kunnen worden.
Daardoor zijn demonstra
ties mogelijk op beurzen,
markten, braderieën, scho
len en overal elders waar
het oude ambacht de aan
dacht vangt.
Kaarsen waren al in de
oudheid bekend. En van het
begin af aan is het principe
ongewijzigd gebleven: een
cilinder met een pit erin.
Dat is alles. Maar de
grondstoffen zijn radicaal
veranderd. Aanvankelijk
had men alleen hars en vet,
later diverse wassen, waar
van die van de bijen het
meest in trek, maar ook het
duurste was. In de tijd van
Lodewijk XIV was het een
privilege vóór leden van de
hofhouding die het restant
van de koninlijke kaars
mochten hebben. Het was
een eer - en geld waard
want men was niet zuinig
met licht.
Een ideale lichtbron was het
niet, maar er was niet an
ders. Pas in de negentiende
eeuw slaagde de moderne
chemie erin stearine (een
mengsel van palmitine en
stearinezuur) te maken. Dat
was schitterend.
Tragiek
De kaarsenindustrie die zich
aan het ontwikkelen was
ging eigenlijk een grote toe
komst tegemoet. De tragiek
was dat tegelijk het elec-
trisch licht opkwam en
daarmee een eind aan het
huiselijk en zakelijk ge
bruik.
Tal van uitdrukkingen he
rinneren aan de oude tijden.
Zo recht als een kaars, bij
voorbeeld. De kaarsenma
ker stond in hoog aanzien
en iedereen die een kast had
beschikte daarin pver een
lange, smalle kaarsenladè.
Vandaar dat schepen die op
de binnenwateren extreem
smal moesten zijn kaarsela
den werden genoemd, bij
voorbeeld een kaarselade
veer.
Toch ging het aanvankelijk
met de kaarsenfabrieken
nog redelijk goed. Tot in
onze tijd eigenlijk. Er is
over de gehele wereld vraag
naar, niet zozeer als prakti
sche verlichting, maar als
romantisch schijnsel bij het
tafelen of als een element
van sfeer.
Wel verdwenen is de echte
kaarsenmaker. En die komt
terug, als Gustaaf de Haas
zijn zin krijgt. Hij is er zelf
al jaren door gefascineerd.
Hinderlijk vond hij dat de
apparatuur ervoor nergens
te koop was. Hij besloot die
daarom zelf te ontwikkelen.
Hij heeft nu een systeem
ontwikkeld waarmee ieder
een op een erg simpele ma
nier zelf kaarsen kan maken
door middel van onder
dompelen. Dan onstaat ei
genlijk de typische gotische
vorm.
Kaarsenmaken heet in vak
termen tonken. Hoe gaat
dat in zijn werk? Allereerst
moeten de grondstoffen er
zijn. De basis is bijenwas,
stearine of paraffine of een
mengsel hiervan. Dat wordt
gesmolten bij een tempera
tuur van zestig tot tachtig
graden celcius. Daaruit
blijkt al de betrekkelijke
veiligheid. Water kookt bij
honderd graden, vet en olie
bij honderdzeverltig gra
den. Wie met kaarsen om
gaat behoeft niet bang te
zijn zich te branden. Via
zijn bedrijfje Gildehand
heeft Gustaaf de Haas een
vernuftige tonkstoof gecon
strueerd. waarmee op klei
ne schaal zeer professioneel
en efficient gewerkt kan
worden door een of meer
personen.
Doelmatig
Verder behoren tot de ui
trusting dompelrekjes, een
afkoelmolen en een af-
smeltbak. Het klinkt inge
wikkeld maar het is irr wer
kelijkheid zo doelmatig uit
gevoerd dat iedereen bin
nen een paar uren de tech
niek onder de knie kan
krijgen en prachtige goti
sche kaarsen kan maken.
Wie dat wil kan alleen witte
kaarsen vervaardigen.
Maar er kan ook in allerlei
kleuren worden gewerkt:
rose, groen. geel. rood.
blauw en zo verder. Die zijn
onderling mengbaar, zodat
erg exclusieve tinten kun
nen onstaan.
En wat kost dat allemaal?
Wie een complete kaarsen
makersuitrusting koopt
moet rekenen op een af
schrijving van nog geen
éénvijftig per dag geduren
de vijf jaar. Dus dat is heel
wat minder dan een pakje
sigaretten! Wanneer het
budget beperkt is kan met
een nog geringer aanschaf
fing begonnen worden.
En wat kun je er allemaal
mee doen? in de eerste
plaats denkt Gustaaf de
Haas aan alle mensen die
op een kleinschalige maar
professionele wijze bezig
willen zijn. Er kan indivi
dueel, maar ook in groeps
verband gewerkt worden,
zodat het kaarsenmaken
ook geschikt is voor werk
projecten en andere bezig
heidsactiviteiten. Er is keu
ze uit diverse formaten en
allerlei kleurencombinaties.
De kaars kan dan verder
versierd worden met bij
voorbeeld droogbloemen
en paraffinedecoraties. die
men ook zelf kan maken.
Kortom, het aantal moge
lijkheden is alleen begrensd
door de fantasie van de
kaarsenmaker.
Veel belangstelling
Voor de zo ontstane kaarsen
is veel belangstelling, zegt
Gustaaf de Haas. Ten eerste
in de eigen kring, bij fami
lieleden en kennissen, maar
ook in de middenstand of
de horeca kunnen ze aan de
man gebracht worden. En
wie er de boer mee op wil
heeft een gebied ter be
schikking dat zich uitstrekt
van tentoonstellingen tot
scholen, demonstraties bij"
speciale acties of in restau
rants die wel eens iets bij
zonders willen. En niet te
vergeten huishoud- en an
dere beurzen die er bij de
vleet zijn.
In een tijd waarin aange
drongen wordt op zinvolle
en nuttige bezigheden van
honderdduizenden landge
noten is het Gildehandpro-
ject een aanwinst voor al
degenen die een interessan
te. professionele en boeien
de activiteit om handen
willen hebben.
Wie er meer over wil weten
kan Gustaaf de Haas op
bellen: 023-322414 of
023-322255 of schrijven het
adres van Gilde hand is
Mauritsstraat 11, 2011 VN
Haarlem.