Museum Schokland in Middelbuurt
Elck wat wils
Hoe het gevierd wordt
Middelpunt
Bedrijfsterrein volop
Volwassen
Donderdag 26 augustus 1982
Zeeuwsch Vlaams Advertentieoiaa
TWEEDE .ZUIDERZEEPOLDER' VEERTIG JAAR DROOG
9 September is het precies veertig jaar geleden dat de Noordoost-
polder droogviel. Deze dag in 1942 was één van de vele mijlpalen
uit de geschiedenis van Noordoostpolder.
Het begon al 133 jaar geleden. Toen al werd uitvoerig gesproken
over de gehele of gedeeltelijke drooglegging van de toenmalige
Zuiderzee. Niet zo zeer om meer land te winnen, maar meer met
het doel de bevolking voor het alles verwoestende water te be
schermen. Er werden veel plannen ontworpen, maar tegelijk
weer verworpen. Dat veranderde met de oprichting van de
Zuiderzeevereniging. Het bestuur ervan gaf dr. ir. C. Lely op
dracht de technische mogelijkheid van de drooglegging te on
derzoeken. Dat was in 1886. Door hem werd in acht technische
nota's een plan opgebouwd, dat voorzag in een gedeeltelijke
drooglegging van de Zuiderzee. Het duurde echter nog tot 1919 -
dr. ir. Lely was inmiddels aan zijn derde periode als minister van
waterstaat bezig - eer zijn plan tot wet werd verheven. Pas in mei
1939 werd de dijk waarbinnen Noordoostpolder viel gesloten.
Voor de gemalen bij Urk, Lemmer en Kraggenburg werd het
sein op groen gezet. De polder kon worden leeggepompt. Het
duurde drie jaar voordat 50.000 ha zeebodem vrij was gekomen.
Dat was 40 jaar geleden.
Vandaag wonen en werken in
Noordoostpolder bijna 38.000 men
sen. De helft ervan woont in Em-
meloord, het onbetwiste centrum
van het nieuwe land. Er zijn mo
derne sportaccommodaties, over
dekte en verkeersvrije winkelpro
menades, scholen voor voortgezet
onderwijs, goede gezondheidszorg
en veel recreatieve mogelijkheden.
Mede daardoor heeft Emmeloord
bovenregionale betekenis gekre
gen met een verzorgingsgebied van
60.000 a 75.000 inwoners.
In de aanvankelijk opgezette plan
ning was de bouw van Emmeloord
voorzien tussen een meander van
drie kanalen, de Lemster-, Urker-
en Espelervaart. Daar was volgens
de berekening voldoende ruimte
voor 8.000 inwoners. Zo groot
mocht Emmeloord toen worden.
De ontwikkeling verliep echter an
ders dan was voorzien. Toen in
1962 de gemeente Noordoostpolder
werd gevormd en zich een duidelij
ke werkgelegenheidsproblematiek
aankondigde door de afvloeiing in
de landbouw, is gekozen voor een
alternatieve ontwikkeling in dien
sten en industrie. Tot één van de
belangrijkste vestigingsvoorwaar
den behoorde toen een royaal aan
bod van woningen. Emmeloord on
derging een uitbreiding aan de
westkant. Nu wonen in dit westelij
ke gedeelte meer mensen als in het
oorspx-onkelijke ,,oude Em
meloord" tussen de drie kanalen.
De groei van Emmeloord zal ge
staag doorgaan. Op het ogenblik
wordt een uitbreiding van Em
meloord in zuidelijke richting ge
realiseerd. In' voorbereiding is in
middels een uitbreidihg in noord
westelijke richting. Tegelijkertijd
wordt ook gewerkt aan de bestem
mingsplannen van de dorpen. Deze
plannen voorzien in een uitbrei
dingsmogelijkheid tot omstreeks
1990.
Noordoostpolder: een gemeente
met 112 ha sportterreinen, 2.500
ha bos, parken en plantsoenen, 640
km. wegen en 140 km. fietspaden,
met 1.378 uren zonneschijn en 805
mm. neerslag in 1980, met 98
scholen met bijna 11.000 leerlin
gen, met een bibliotheek, twee bi
bliobussen, ruim 11.000 lezers, bij
na 78.500 boeken en 477.600 uitle
ningen.
De cijfers zeggen wel veel, maar
lang niet alles over dit in de vader
landse geschiedenis toch wel unie
ke gebied. De cijfers zeggen bij
voorbeeld niets over het zware
werk dat 40 jaar geleden is verzet
door de vele pioniers die Noord
oostpolder in cultuur hebben ge
bracht.
Veertig jaar hebben de bewoners
van Noordoostpolder kunnen bou
wen aan, op en in dit nieuwe stuk
land. Het is uitgegroeid tot een mo
dern, landschappelijk aantrekke
lijk gebied, waar voor ,,elck wat
wils" te ontdekken valt. Bijvoor
beeld een overdekt en verkeersvrij
winkelcentrum, waar het fijn is
rond te neuzen. Even buiten de
kom van Emmeloord ligt een schit
terend bos met een uitgestrekt net
van wandelpaden. In dit bos is te
vens een verwarmd zwembad, een
camping, een hertenkamp en er
zijn vele sportvelden. Over sport
gesproken. De gemeente Noord
oostpolder biedt de sportbeoefenaar
veel. Er zijn onder meer twee sport
hallen, 30 gymnastieklokalen, 44
sportvelden, 26 tennisbanen, 2 ma-
Uiteraard zet de bevolking
van de Noordoostpolder de
bloemetjes buiten ter gele
genheid van het veertigjarig
bestaan van „haar" polder.
De viering vindt plaats van 4
tot en met 11 september a.s.
De „rode draad" wordt ge
vormd door een manifestatie
van het bedrijfsleven in daar
toe opgebouwde houten ten
toonstellingshallen, te zien
van maandagavond tot en
met zaterdag op de Deel, te
Emmeloord. Meer dan hon
derd standhouders zetten
daar hun beste beentje voor.
En verder:
Zaterdag 4 september:
Première van Polderre
vue
Maandag 6 september:
Officiële opening door
NCW-voorzitter S. J. van
Eyckelenburg
's middags:
Optreden Amsterdamse
Politiekapel, marathon
loop, lossing postduiven
enz.
Dinsdag 7 september:
Herhaling Polderrevue
Woensdag 8 september:
Dag voor de kinderen, 's
avonds muziekfestival
Donderdag 9 september:
Internationaal standwer
kersconcours en herha
ling Polderrevue
Vrijdag 10 september:
Optreden bands en be
kende artiesten
Zaterdag 11 september:
Finale polderzeskamp
Het programma wordt gro
tendeels „afgewerkt" in het
feestpaviljoen van de ten
toonstellingshallen: vier
houten hallen van 15 x 65 m.
neges, 11 ijsbanen, 1 athletiekcen-
trum, 1 paarderenbaan met totali-
sator, 1 zweef vliegveld. De meeste
van deze voorzieningen zijn in Em
meloord geconcentreerd.
Deze plaats is het administratieve-,
educatieve-, culturele-, recreatieve
en sprankelende middelpunt van
Noordoost polder. Emmeloord is
geen metropool en zal dat ook nooit
worden. Maar het is een woon
plaats waar zo'n 20.000 inwoners
zich thuis voelen. En dat is immers
het belangrijkste.
Met de groei van Emmeloord en de
dorpen moet de ontwikkeling van
de werkgelegenheid gelijke tred
houden. Zo zijn in de afgelopen ja
ren duizenden arbeidsplaatsen ge-
creeërd. Daarvan zijn 50% te vin
den in de dienstverlenende bedrij
ven, 20% in de nijverheid en indus
trie en 30% in de landbouw eti aan
verwante bedrijfstakken. Deze
gunstige ontwikkeling op de ar
beidsmarkt is mede mogelijk ge
weest doordat het gemeentebe
stuur er de schouders onder heeft
gezet.
Een extra inzet was hier ook nood
zakelijk omdat in de zestiger jaren
de situatie op de arbeidsmarkt in de
Noordoostpolder allerminst
rooskleurig was. De aanvankelijk
sterk agrarisch gerichte structuur
onderging een wijziging toen door
mechanisering en automatisering
in de landbouw meer dan 1000 ar
beidsplaatsen in deze sector verlo
ren gingen. De Noordoost polder -
voornamelijk bestemd voor agrari
sche doeleinden - moest toen de ba
kens verzetten om het verlies van
de arbeidsplaatsen in de landbouw
Het middelpunt van het nieuwe land, waar nu de toren van Emmeloord staat.
te compenseren met andere werk
gelegenheid.
Het gemeentebestuur had de wind
mee. En zo is het gelukt het aantal
arbeidsplaatsen in de nijverheid te
doen stijgen van 1.200 in 1969 tot
2.200 in 1979 en in de dienstensec
tor van 1.800 in 1960 tot 5.600 in
1979. Totaal telt de gemeente nu
bijna 11.000 arbeidsplaatsen.
Zeer grote bedrijven kent men in de
Nooraoostpoider niet. Daar is men
nu niet rouwig om. Immers het
maakt de werkgelegenheid in deze
onzekere tijd minder kwetsbaar.
Ook bij het zoeken naar nieuwe be
drijven is het streven vooral ge
richt op kleinere bedrijven en liefst
ook nog van uiteenlopende aard. In
de industriële sector zijn in de
Noordoostpolder de belangrijkste
werkgevers te vinden in de voe-
dings- en genotmiddelenindustrie,
de textiel, hout- en meubelindus
trie, grafische industrie, de rubber
en kunststofverwerkende indus
trie, de produktie van bouwmate
rialen, aardewerk, glas, metaalpro-
dukten, machines, elektrische arti
kelen en transportmiddelen.
Vanzelfsprekend zijn er bedrijven
te vinden die direkt of indirekt met
de agrarische bedrijfstak te maken
hebben: smederijen voor landbouw
werktuigen, stalinrichtingen,
weegapparatuur en dergelijke. Een
aantal groothandels zocht Em
meloord uit als vestingsplaats van
wege de centrale ligging. Grotere
werkgevers zijn verder het Water
loopkundig Laboratorium De
Voorst, Het Nationaal Lucht- en
Ruimtevaart laboratorium en de
Stichting Duits-Nederlandse Wind
tunnel.
Wie een plek zoekt voor vestiging
van een bedrijf kan in de Noord
oostpolder nog ruimschoots te
recht. De totale oppervlakte aan be
drijfsterreinen beslaat hectaren,
waarvan 22 in Emmeloord. Zo'n 20
hectaren ligt bouwrijp te wachten
op een eigenaar en nog eens 50 hec
taren staat op de nominatie om
bouwrijp gemaakt te worden. De
prijzen liggen voornamelijk rond
de 20,per m2. Er zijn nog wat
stukken die zelfs goedkoper kun
nen worden verkregen. Ten dele is
er ook nog wat nat industrieterrein
beschikbaar. Vrijwel steeds liggen
de terreinen zeer dicht bij autosnel
wegen.
Het fundament waarop de gemeen
te tevens de sociaal-economische
ontwikkeling heeft gebouwd en
nog bouwt, is de centrale ligging
van de Noordoostpolder in Neder
land en de goede verbindingen
naar alle windstreken.
Een eveneens belangrijke pijler in
de sociaal-economische opbouw
van de Noordoostpolder is het on
derwijs. Het totaal aantal scholen
beweegt zich in de buurt van 100.
Deze zijn verdeeld over alle tien
dorpen in de gemeente met een con
centratie van het voortgezet onder
wijs in Emmeloord.
Verder is in Emmeloord geconcen
treerd het buitengewoon lager en
voortgezet onderwijs, het individu
eel beroepsonderwijs, het beroeps
begeleidend onderwijs en het
avondonder wij s
De school voor creatieve en culture
le vorming is het Muzisch Cen
trum.
Met de sportschool kan het beeld
van onderwijsmogelijkheden in de
Emmeloord nu, na 40 jaar.
Noordoostpolder worden afgerond.
Feit is, dat de Noordoostpolder vol
wassen is geworden en in haar
groei alle faciliteiten heeft meege
kregen die nodig zijn voor een ver
dere uitbouw van dit gebied.
Toen in 1942 de Noordoostpolder
droog viel was Schokland eiland
af. Als een heuvel rees het op uit
het omringende land. Thans is het
ingericht als museum. Het oude
kerkje van Middelbuurt herbergt
talrijke vondsten uit de polder.
Soms zijn ze duizenden jaren oud.
Overblijfselen van vroegere cultu
ren die in het Zuiderzeegebied
voorkwamen: hertshoornen werk
tuigen, stenen gebruiksvoorwer
pen, aardewerk. Verder is er een
geologische verzameling over de
veranderingen die zich hebben vol
trokken bij het ontstaan van de bo
dem.
Men ziet er zwerfkeien die het lan-
dijs in de ijstijden vanuit Scandina
vië naar onze streken bracht, ver
der gesteenten uit midden Europa,
mineralen en fossielen. Een verza
meling over het verleden van het ei
land Schokland rondt de collectie
af. Hoe leefden de Schokkers? Wat
waren het voor mensen? Het mu
seum probeert er een antwoord op
te geven. Grote charme van Schok
land is echter dat het geheel nog zo
de sfeer ademt van een eiland
Rond het eiland loopt een fiets- en
wandelpad.
Onderweg staan informatieborden
die de toerist inlichten over de bloe
men en planten die er groeien.
De museumgebouwen op Schok
land zijn geopend van maandag
t/m zaterdag v. 9.00-17.00 u., en
op zon- en feestdagen van 10.00-
18.00 uur. De toegangsprijs voor
volwassenen is 1en voor kin
deren t/m 13 jaar 0,50.
Informatie tel. 05275-1396.
Gedeelte van de kaart van West-Overijssel door N. ten Have van
1793.
