Breskensche Courant
VAN
ICHT
liddelburgsche
ppij v. Stoomvaart
enst is tot
aankondiging
jang gestaakt.
Dagblad voor Zeeland, waarin opgenomen de
dsaa gezctgveer der
Duikbootcommandant eischte verzending van
valsch telegram over botsing.
Scheepspapieren werden niet ingezien.
Nederland protesteert
bij de Duitsche
regeering.
EERSTE
BLAD
^cbcurle
wasdag
egen geen
n vlugger!
lOENDE
:noeg voor
delen zijn
U weer
m gewoon
in de on-
:ns de „2-
nlederen Schoenzolen,
e maten, 49, 55, 59, 69
olrubber, alle dikten,
per ons, Plakrubber
ns, Strooken leer 70,
:t. enz. Drievoeten 89
45 ct.. Tax 10 ct., DE
NT, Groenewoud 55,
rdeeliger.
„Maarten Luther",
traat 19. Uitgeven van
rnsdag van 78 uur,
n 5—6 uur. Leesgeld
iel en per week. Cata-
ent verplicht. A.s. Za-
we supplementen en
:en.
schoenen 75, 95 ct.,
150, 165, 195 ct.. Mo-
landschoenen gevoerd
ipa 295, 365 ct., Leren
.75 en 27.50, Lange
34.75 en 37.50,
kken vanaf 1-45,
Motorcaps, enz. enz.
j. GOEDBLOED,
9, Tel. 634.
irlef Rotterdam—Mid»
g en omgekeerd.
Ie klasse 2.25 j
tfasse 1 3.50 Enkele
5se 1.35 Retour 2e
zoor het vervoer van
5ren zeer billijk.
n by
r te Rotterdam: Erveo
aringvliet 86, Tel. 22727
52018.
Gebrs. buytenhülk,
e( Telet. 3521.
j. SANDERS, Tel 153.
JOSTERHUDT.Tel. 282.
sduur retourbiljctteu
onbeperkt.
Vlissingsche Courant
78ste JAARGANG NUMMER 39
DONDERDAG 15 FEBRUARI 1940
ADonnementsprys: Li ct. pet vveeK ji i c.Zli pe
«wartaal. Franco per post t 25U Afzonder )yke
nummers 5 ct. Voor het buitenland neme men eeü
abonnement op het postkantoor zijner gemeente
<\dvertentieprys: van 1-5 regels t 4.25. iedere
regel meer 25 cent By abonnement speciale
prijs Kleine advertenties van l -5 regeis
50 cent, iedere regel meer LO cent imax 10
regels) Derde plaatsing gratis Vooruitbetaling
Uitgave: firma t VA JN Of V fei.l»*, Ji., Bureau*
Walstr. 58-60, e» 10 lijnen). Giro No. 66287
Eigen kantoren te: Breskens. Dorpsstraat, Tel.21
Oost en West Souburg. Kanaalstraat ift. Tel 85
AANGESLOTEN BIJ HET.BUREAU VOOR PUBLICITEITSWAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREENIGING „DE NEDERL ANDSCHE DAGBLADPERS"
Het torpedeeien
van de
„Butgerdijk"
^Spcaaaaimcl DcrkcBctl
UITSLUITEND NEDERLANDERS EN VOOR NEDERLAND
BESTEMDE LADING AAN BOORD.
Het zonder eenig motief torpedeeren van neutrale schepen, wekt over heel
de wereld groote verontwaardiging. In Nederland spreekt dit te sterker tot ons,
nu dit lot reeds verschillende onzer trotsche koopvaardijschepen trof. De lezer
weet reeds, dat de „Burgerdijk" Zaterdagavond werd getorpedeerd. De gezag
voerder vertelt in onderstaand relaas zijn ervaringen waaruit blijkt, dat een
piepjonge duikbootcommandant, zonder de scheepspapieren in te zien en lijn
recht tegen de verklaringen van den eersten officier in, maar heeft aangenomen
dat de „Burgerdijk" naar een Engelsche haven op weg was. Dit was voor hem
voldoende „motief" om het Nederlandsche vaartuig, dat met uitsluitend Neder-
landsche opvarenden en Nederlandsche lading op weg was naar een Neder
landsche haven, in den grond te boren 1
Woensdagavond om tien uur is het s.s.
„Boskoop", van de Koninklijke Nederland
sche Stoomboot Maatschappij in IJmuiden
aangekomen met de bemanning en de pas
sagiers van de „Burgerdijk" aan boord.
In den eetsalon ontmoetten wij den heer
L. M. J. Scriwanek, den gezagvoerder van
de getorpedeerde „Burgerdijk", die onmid
dellijk bereid was het relaas van zijn bele
venissen aan ons te doen.
Eerst deelde de heer Scriwanek ons
mede, dat de „Burgerdijk" een volko
men Nederlandsch schip was, waarby
geen vreemde belangen in het spel wa
ren. Niét alleen behoorde het schip aan
de Holland-Amerika Lijn, maar het
voer 'ook zijn laatste reis uitsluitend
voor rekening van deze maatschappij.
De „Burgerdijk" was niet aan anderen
verhuurd of door derden gecharterd.
De bemanning bestond uitsluitend
uit Nederlanders, in totaal 40 koppen,
en de acht passagiers, die de reis van
New York af meemaakten, waren
eveneens allen Nederlanders.
De passigiers waren de 77-jarige heer
Van den Bosch, eigenaar van het kasteel
de Hooge Vuursche, dat onlangs door brand
verwoest is, de heer C. C. Blommers, een
Nederlander die in New York woont en in
"et hotelbedrijf werkzaam is,en zes ma
trozen van de „Djambi", die uit Amerika
toar het vaderland terugkeerden.
DE LADING.
De lading van de „Burgerdijk" bestond
dit vierduizend ton tarwe tweeduizend ton
sojaboonen, tweehonderd ton lijnkoeken.
v'jfhonderd ton meel en voorts nog diverse
stukgoederen. De buiklading was aan de
Nederlandsche regeering geconsigneerd. De
stukgoederen bestonden hoofdzakelijk uit
Vlerduizend leege houten vaten, bestemd
Voor een emballagefabriek in Rotterdam,
J'erschillende kisten met tractors, een par-
H) rubber autobanden, een hoeveelheid
«orü-onderdeelen bestemd voor de Neder-
addsche Fordfabrieken te Amsterdam, en
*ep groote hoeveelheid kistjes flit. Alle
goederen, die niet voor de Nederlandsche
peering waren bestemd, waren aan Ne-
erlandsche firma's geconsigneerd.
De kapitein verklaarde ons uitdruk
kelijk, dat alle goederen aan boord
werkelijk uitsluitend bestemd waren
voor Nederland en niet voor hertrans
port naar andere landen. De gebeele
lading is in Boston en New York inge
nomen en was bestemd voor Rotter
dam.
De cognossementen waren op naam ge
steld en luidden dus niet aan order. Trou
wens sinds het uitbreken van den oorlog is
dit een vaste gewoonte geworden bij de
maatschappij.
De kapitein meende dan ook, dat bij
belligerenten geen enkelen indruk kon zijn.
gevestigd, dat de goederen niet werkelijk
voor Nederland bestemd waren. Ook deel
de de heer Scriwanek mede, dat hrj geen
waarschuwing van wien dan ook had ont
vangen, dat zijnschip wel eens op grond
van contrabandevervoer zou kunnen wor
den aangehouden. Wat zich dan ook later
op de reis voordeed is een volkomen ver
rassing voor hem geweest.
Op de heenreis had de „Burgerdijk" op
20 Januari zyn lading in New York gelost.
Het schip vervoerde vijf millioen aan goud,
benevens post. Op 22 Januari verliet het
schip New York om in Boston, waar het
den volgenden dag aankwam, een gedeelte
van de lading voor de terugreis in te ne
men, te weten het graan, de sojaboonen en
de vierduizend leege vaten. Op 27 Januari
verliet het schip Boston en kwam den vol
genden dag in New York aan om de rest
van de lading in te nemen.
Op de terugreis was geen post aan boord.
Wij vroegen kapitein Scriwanek ,of zich
voor het vertrek uit New York nog iets
voorgedaan had, wat belangrijk is om te
vermelden. Hij antwoordde ons, dat hij op
den laatsten dag vóór zijn vertrek uit New
York naar den Britschen consul was ge
gaan om de laatste gegevens te verkrijgen
voor de route in het Kanaal, hetgeen in
verband met het mijnengevaar gebruike
lijk is.
De Engelsche consuls nl. zijn in het be
zit van de laatste gegevens omtrent mijnen
velden en andere gevaarlijke versperrin
gen, die door de Engelschen gelegd zijn,
welke gegevens vaak recenter zijn dan die,
welke vermeld zijn in de Engelsche mede-
deelingen voor zeevarenden. De consul zei
tot den kapitein, dat hij Falmouth als visi
tatiehaven moest aanloopen.
NIET UIT VRIJEN WIL NAAR
EEN CONTROLEHAVEN.
„Ik heb my toen vreeselijk kwaad
gemaakt, aldus kapitein Scriwanek, en
gezegd, dat als wij d^or een destroyer
worden aangehouden en opgebracht,
wij niet zouden tegenstribbelen, maar
dat wij uit vrijen wil niet van onze
route New YorkRotterdam afwij
ken".
De heer Henken
vulde deze mededee-
ling aan met de ver
klaring, dat de Brit-
sche consulaire amb
tenaren in Rotterdam
de directie van de
Holland-Amerika Lijn
indertijd geadviseerd
hebben haar gezag
voerders te instruee-
ren, dat zij steeds
Faljnouth moeten
aandoen. De directie
heeft dit nadrukkelijk
geweigerd en haar
gezagvoerders in dien
zin geïnstrueerd.
Gedurende de eer
ste dagen van de te
rugreis had de „Bur-
gerdyk". met slecht
weer te kampen. Er
deden zich overigens
geen bijzondere ge
beurtenissen voor met
uitzondering van een
ontmoeting met een
Britschen destroyer op
Dinsdag 6 Februari.
Op dien dag ontmoet
te de „Burgerdijk",
toen ztfn positie 47 gr.
12 min. noorderbreed
te en 36 graden 32
min. Westerlengte
was, een Engelsch oorlogsschip, dat sein
de „What ship", op welke vraag de
„Burgerdijk" zijn naam opgaf. Daarna kon
het schip zijn reis voortzetten.
De aanhouding.
Op Zaterdag 10 Februari, des namiddags
16.20 uur Greenwichtijd, bevond de „Bur
gerdijk" zich vlak bij Bishoprock. Zijn po
sitie was toen 49 graden, 43 min. Noorder
breedte en 6 graden 27 min. Westerlengte
op een afstand van 7 mijl van Bishoprock.
„Ik stuurde 95 graden recht wijzende,
iets zuidelijker dan oost, ruim buiten Brit-
sche territoriale wateren. Het was een
beetje heiig en het zicht" was drie a vier
mijl. Hoewel het nog niet donker was wa
ren de kenteekenen van het schip ver-
lidht het sein „Holland" brandde mid
scheeps boven de machinekamer en de hou
ten vlag op de campagne was met twee
reflectoren verlicht. Plotseling zag ik iets
als een zwarte vlek, iets donkers, omringd
door branding. Daar wij in dertig uur geen
bestek hadden kunnen maken, omdat er
geen zon en geen sterren te zien waren
wegens de bedekte lucht en de motregen,
en volgens ons gegist bestek wij om half
vijf de Bishoprock dwars moesten hebben,
dacht ik met een klip in zee te doen te
hebben. Ik meende, dat ik een beetje om
de noord zat, gaf daarom hard stuurboord,
liet onmiddellijk den tweeden stuurman
looden en bevond 50 vaam grond". Ter
verklaring deelde de heer Scriwanek mede,
dat het in de buurt van de Bishoprock vol
met rotsen en klippen zit en dat hij bang
was, dat zijn schip lek zou stooten. Op dit
oogenblik bevonden zich ook de eerste
stuurman, de heer J. H. C. Dijk, en de
tweede stuurman, de heer W. van Beers,
op de brug, die beiden verklaarden gedacht
te hebben met een groote rots in zee te
doen te hebben, die even boven het water
uitstak. Om deze rots te vermijden en niet
te dicht op de kust te loopen had de kapi
tein bevel gegeven hard stuurboord te ge
ven.
„Ik heb toen een half uur lang om de
zuid gestuurd en verkreeg bij een tweede
looding 60 vaam water. Daarna ging ik
streek voor streek den ouden koers volgen.
De snelheid van de „Burgerdijk" was
twaalf mijl". Na de tweede looding kreeg
de kapitein n.l. het vermoeden, dat hy niet
met een rots dicht bij de kust te doen had
en rees by hem de gedachte of 't misschien
de toren van een duikboot was geweest,
die de branding veroorzaakt had. Teneinde
nu een eventueele duikboot te overtuigen,
dat het niet de bedoeling van de „Burger
dijk" was om door z.g. zig-zag varen zijn
bewegingen onduidelijk te maken of den
indruk te vestigen een duikboot te willen
ontloopen, is hij niet plotseling maar juist
streek voor streek, dus zeer geleidelijk
aan, op zijn ouden koers teruggegaan.
EEN DUIKBOOT
Om vijf uur kwam plotseling een
duikboot aan bakboord achteruit boven
water Toen de kapitein haar zag was
zy vijftig meter achter de schroef. De
Naar wij vernemen heeft de Neder-
landsche regeering naar aanleiding van
de torpedeering van de Burgerdijk
reeds haar ernstige bedenkingen tegen
deze daad aan de Duitsche regeering
kenbaar gemaakt, in afwachting van het
schriftelijk tot deze regeering te richten
betoog
Dat de Nederlandsche regeering vol-
ledige schadeloosstelling zal vorderen,
kan als vanzelfsprekend worden aange
nomen
In gezaghebbende kringen werd nog
vernomen, dat, indien al, gezien het
apert onrechtmatige van deze handeling,
de mogelijkheid niet mag worden uitge
sloten, dat de duikbootcommandant te
gen zijn instructies heeft gehandeld, dit
de Duitsche regeering toch niet van
haar verantwoordelijkheid zou kunnen
ontslaan. Bovendien zou er in het aan
genomen geval voor haar alle reden be
staan aan de daad haar goedkeuring te
onthouden, teneinde de onderstelling te
niet te doen dat Duitschland, door thans
ook schepen, geladen met voor de volks
voeding van neutrale staten onontbeer
lijke goederen, te torpedeeren, elemen
taire levensrechten van neutralen zou
willen aantasten. In dit verband werd
nog in herinnering gebracht, dat het
grootste deel der lading van de recht
streeks naar Rotterdam en dus niet voor
eenige belligerente tusschenhaven be
stemde „Burgerdijk" aan een Neder
landsche regeeringsinstantie was ge
adresseerd, waarvan de duikbootcomr
mandant zich zonder moeite kon over
tuigen.
Duitsche oorlogsvlag werd geheschen
en het sein „K", d.w.z. stop onmiddel
lijk, gegeven. Kapitein Scriwanek heeft
onmiddellijk na dit sein gestopt en de
duikboot kwam toen geleidelijk aan
bakboord opgeloopen, steeds ongeveer
op denzelfden afstand van het schip
blijvende, dat zyn vaart uitliep.
Het tweede vlaggesein, dat de duikboot
gaf, beteekende „U moet met uw scheeps
papieren aan boord komen". De kapitein
gaf ook aan dit sein gehoor door een sloep
aan bakboordzijde te laten uitzetten met
den eersten officier, den heer Dyk, en vier
matrozen. Toen de sloep werd uitgezet
seinde de duikboot met een Morselamp (de
vorige seinen waren vlaggeseinen)„U mag
uw radio niet gebruiken". Dit sein was
eigenlijk overbodig want onmiddellijk toen
de duikboot boven water kwam had de
kapitein al tot den marconist gezegd, dat
hij de radio, die trouwens in 48 uur niet
gebruikt was voor het geven van seinen,
niet mocht bedienen. Dit is dan ook niet
geschied. Op onze vraag of er kanonnen
van de duikboot op de „Burgerdijk" gericht
waren, antwoordde kapitein Scriwanek
ontkennend. Wel stonden er menschen
aan dek.
AAN BOORD VAN DE DUIKBOOT.
Aangezien de heer Dijk naar de duikboot
is gevaren lag het voor de hand, dat wij
hem vroegen daarover te vertellen, en de
eerste officier van de „Burgerdijk" was
daartoe gaarne bereid. Hij deelde ons me
de ons mede, dat hij de scheepspapieren,
te weten de manifesten, de connossemen-
ten, den zeebrief, den meetbrief en bijbe-
hoorende stukken, in de sloep had meege
nomen. De stukken waren in een envelop
pe verpakt. Het journaal was er niet by,
wel het stuwplan.
Aan bakboordzij is de heer Dijk de duik
boot genaderd, Dat was heel moeilijk
want er was veel deining. Een van de op
varenden van de duikboot heesch hem naai
boven. De vier matrozen bleven in de sloep
achter. In den commandotoren stond de
commandant van de duikboot den heer
Dyk af te wachten. „Ik stelde me voor in
het Duitsch de geheele conversatie
werd trouwens in deze taal gevoerd
Ik ben Dyk, de eerste officier van de „Bur
gerdijk". De commandant antwoordde
hierop, terwyl hij mij een hand gaf „Ik zal
myn naam maar niet noemen, dat is beter
van niet". De heer Dyk schatte den leeftijd
van den commandant tusschen de 23 en 25
jaar. De duikbootkapitein was in ourger-
kleeding zooals trouwens alle overige op
varenden van de duikboot, die de heer Dyk
gezien heeft. Alleen een hunner, iemand dit
een blauwe bril droeg, had een zomerseht
marinepet op, maar de badge op die pet
was erg vuil en de heer Dijk kon niet goed
zien wat dit teeken voorstelde.
De duikboot was donkergrys, tegen
zwart af, maar nogal verveloos. Op den
commandotoren stond „X 2". Een van de
matrozen, die in de sloep gebleven was,
zag nog, dat op den commandotoren een
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
O
ti assen
van
Len
dag
De gezagvoerder van de „Burgerdyk"
vertelt van de torpedeering van zjjn
schip. (Pag. I» eerste blad)
Weer talryke schepen tot zinken ge
bracht. (Pag. 1, tweede blad)
Onderwijzers zullen 'de gemeentelijke
luchtbeschermingsdiensten moeten ver
laten. (Binnenland)
De Tweede Kamer heeft het ontwerp
voor de nieuwe leening aangenomen.
De communisten stemden tegen.
(Binnenland)
De Russen zyn in de Mannerheimlinie
doorgedrongen. (Pag 2, eerste blad)
Meer ijs op de groote rivieren.
(Pag. 2, eerste blad)
ZIE VERDEK EVENTUEEL
LAATSTE BKKK HTKN
brieschende zwarte kater met opgezetten
rug was afgebeeld, maar de heer Dyk
heeft dit zelf niet gezien. De duikboot zou
naar zijn meening nog geen 150 voet lang
zyn geweest, kapitein Scriwanek schatte
120 voet.
U-BOOT KAPITEIN WIL DE
PAPIEREN NIET INZIEN
Nadat de heer Dyk zich aan den duik
bootkapitein had voorgesteld, overhandig
de hij hem de scheepspapieren. Bij het over
handigen van de scheepspapieren aan den
kapitein zei de heer D\ik, dat de „Burger
dijk" van New York naar Rotterdam voer.
De eerste vraag van den U-boot kapitein
luidde nl. „Waar komt U vandaan en
waarheen gaat U". De tweede vraag vari
den duikbootkapitein luidde „Wat voor
lading hebt U aan boord". Daarop ant
woordde de heer Dyk Tarwe, sojaboonen,
lijnkoeken, meel, leege vaten en eenig stuk
goed, geadresseerd aan de Nederlandsche
regeering en Nederlandsche firma's.
Toen de heer Dijk op de papieren
wees, zei de duikbootkapitein „Papie
ren interesseeren mij niet" De heer
Dyk antwoordde Kijkt U er maar in,
wan zult U zien dat alles voor de Ne
derlandsche regeering en Nederland
sche firma's is. Daarop antwoordde de
kapitein Papieren interesseeren mij
niet, daar kunt U alles wel Inzetten
wat U wenschelijk acht.
Op dit moment had de kapitein van
de duikboot de enveloppe met de pa
pieren nog in de hand. De heer Dyk
haalde er het stnwplan uit, rolde dit
uit, hield het den kapitein voor en zei
„Kijkt U dan het stuwplan na". De
kapitein, zoo zei de heer Dijk, keek er
met een half oog in en zei „Wat be-
teekent empty barrels". De heer Dyk
vertaalde „Leere Faesser", waarop de
kapitein opmerkte Wat doet U met
leege vaten in Holland. De heer Dijk
antwoordde Dat weet ik niet. Ik weet
alleen, dat die leege vaten voor Neder
landsche firma's bestemd zyn.
De kapitein ging hier toen niet ver
der op in en hjj gaf de papieren over
aan een der opvarenden, die het hoofd
uit het mangat - ak, dat zich voor den
commandotoren bevond en de papieren
gingen door het irangat naar bene
den. „Ik heb ze niet meer terug ge
zien", zei de heer Dyk.
Even staarde de U-bootkapiteïn voor
zich uit en toen zei hij letterlyk „Es
tut mir Leid, dass ich Sie versenken
muss".
Nauwelyks had hij deze woorden gespro
ken of iemand riep van beneden door het
openstaande mangat naar boven, dat de
meter uitsloeg. Wat voor een meter die
man bedoelde, weet de heer Dyk, die wel
door het mangat eenige machines beneden
kon zien, niet te zeggen.
DRIE REDENEN VOOR
DE TORPEDEERING.
Toen de eerste officier van de
„Burgerdijk" den U-bootkapitein
vroeg, waarom hij het schip wilde
torpedeeren, gaf de Duitscher
hiervoor drie redenen op
In de eerste plaats zou de „Bur
gerdijk" gezigzagd hebben, in de
tweede plaats had de U-boot-ka-
oitein de overtuiging, dut de „Bur
gerdijk" op weg was naar een En
gelsche haven en in de derde
olaats zou de marconist geseind
hebben.
