EERSTE BLAD
77e JAARGANG - NUMMER 57
WOENSDAG 8 MAART 1939
radio-verklaring van
miaja.
nederl. s.s. aurora
door zes vliegtuigen
gebombardeerd.
STADSNIEUWS
vlissingen's armenzorg in
het afgeloopen jaar.
^bonnbmentspri j s
Voor alle gemeenten op
Walcheren en waar agent-
schappen gevestigd zijn
2.20 per kwartaal of
17 cent per week. Franco
per post ƒ2.50. Voor
jet buitenland neme men
een abonnement op het
postkantoor zijner woon
plaats. Afzonderlijke
nummers 5 cent per stuk.
VJissingsclie Courant
UITGAVE j FIRMA F. VAN DE VELDE Jr., WALSTR. 58-60, VLISSINGEN - TEL. 10 - GIRO 66287
AD V ER rENTliüPRU fc
Van 15 regels 1.25
iedere regel meer 25 cent.
Bg abonnement speciale
prijs. Reclames 50 cent
per regel. Kleine adver
tenties vp- 15 regels
50 cent, iedere regel meei
LO cent (max. 10 regels)
Bij driemaal plaatsing
wordt tweemaal berekend
Alles bij vooruitbetaling
VERSCHIJNT DAGELIJKS, UITGEZONDERD OP ZONDAG EN ALG. ERKENDE CHR. FEESTDAGEN
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBl. IC1TEIT8WAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREENIOINCi „DE N E 1) E R 1 ANDSLHb DADBl Al) PERS"
Alles zal spoedig ten einde zijn.
Gevechten te Madrid.
Het motief, dat achter de vorming van
den Spaanschen nationalen verdedigings-
raad zit, is de wensch geweest om een
te maken aan den oorlog op een hu-
mane en eervolle wijze, aldus heeft gene
raal Miaja Dinsdag in een nieuwe radio-
verklaard. Wij willen geen nut-
I teloos bloedvergieten meer en alles wat ik,
Idie met U gestreden heeft, wensch is U
Iden vrede te geven. Wanneer het gezonde
verstand tot ons allen terugkeert, verzeker
jlc u, dat het alles spoedig ten einde zal
Communistisch verzet in Madrid.
Dinsdagochtend bij het aanbreken van
den dag werd de bevolking van Madrid
1 opgeschrikt door het geknetter van gewe-
•n, dat afkomstig scheen te zijn uit de
1 voorsteden. Drie uur lang werden de knal-
i soms zeer krachtig gehoord.
Weldra werd vernomen, dat zekere com
munistische elementen geprobeerd hadden
te reageeren tegen het aan het bewind ko
men van den verdedigingsraad. Bovendien
hebben, over de geheele stad verspreid,
elementen op huizen gevuurd. Het verkeer,
dat werd stilgelegd, werd later hersteld.
spoedig bleek, dat de in verzet
gekomen elementen te weinig talrijk waren
om het hoofd te kunnen bieden aan de
troepen van het garnizoen, die zich ter be
schikking van. den verdedigingsraad stel-
Ih het begin van den middag werd
medegedeeld, dat de beweging volkomen
onderdrukt was.
Tijdens de incidenten hebben tot drie
toe de sirenes geloeid om te waar-
l shuwen voor dreigende aanvallen van de
I 'ichtmacht van Franco.
Sedert Maandagavond had de groep
J communisten zich verzet met de wapenen
hand. Zij hadden zich verschanst in
een blok in aanbouw zijnde huizen. Gedu-
rende den nacht en een gedeelte van den
zijn gevechten geleverd, waarbij de
verdedigingsraad ook van tanks gebruik
maakte.
Union Radio heeft een mededeeling van
nationalen verdedigingsraad gepubli
ceerd, waarin wordt gezegd, dat vliegtui-
t de haarden van verzet waar zich „sol
daten die zich communisten noemen" heb
ben verschanst, hebben gebombardeerd,
Spaansch eskader ter reede van
Bizerte-.
Gistermiddag oon vijf uur is het Spaansch
republikeinsche eskader ter reede van Bi
zerte aangekomen, met de vlag der repu
blikeinen in top.
Naar schatting zijn 5000 Spanjaarden
1 aan boord dezer schepen te Tunis aange
komen. Tot de burgerpassagiers behooren
vele vrouwen, doch weinig kinderen. In het
geheel bevonden zich 500 tot 600 burgers
aan boord.
De Spaansche eenheden zijn geneutrali
seerd door de wegneming van. de sluitstuk
ken en grendels der kanonnen, de wapens
en de munitie. De schepen staan onder toe
zicht van eenige Fransche oorlogsbodems.
De vloot, die voor Bizerte is aangeko
men, bestaat uit de drie kruisers „Miguel
de Cervantes", „Libertad" en „Mendez
Munez" en acht torpedoboot jagers, „Ulloa",
Jorge", „Juan", „Almirante", „Miranda",
i.Escano", „Lepanto", „Almirante Ante-
querra", „Almirante Valdes" en „Gravina".
De vlootautoriteiten bewaren over de
maatregelen, die ten aanzien van deze
schepen genomen worden, het strengste
stilzwijgen.
Naar aanleiding van de aankomst der
republikeinsche vloot voor Bizerte schrijft
„Gicmale dTtalia", dat Italië niet zal
dulden, dat de vloot in de nabijheid van
Sicilië verblijft, „gegeven de bedoelingen,
die zij altijd heeft kenbaar gemaakt en die
door Frankrjjk gesteund werden". De vloot
moet ontwapend en aan Franco terugge
geven worden, aldus het blad.
Franco heeft geen overgave noodig.
bi een radiorede heeft de officieele
Woordvoerder van het rechtsche Spanje
gisteren verklaard, dat Franco geen ver
drag en geen overgave noodig heeft om
Madrid binnen te rukken, zooals hij Bar
celona is binnen gerukt. Franco zal de
Middellandsche Zee bereiken, zooals hij de
Fransche grens heeft bereikt.
Nu Franco heeft gezegd, dat hij geen
enkele voorwaarde zal aanvaarden, kunnen
groote democratieën zich alle humani
taire
manoeuvres sparen.
Deze verklaring is de eerste reactie van
de Spaansche regeering op de gebeurtenis-
sen in het linksche Spanje.
2fScIl°011 ongetwijfeld een onbloedige be-
van Madrid verwacht wordt, neemt
Franco geen risico. De rechtschen concen-
treeren het machtigste leger, dat Spanje
ooit gezien heeft, langs het vijandelijke
front, klaarblijkelijk in het geloof, dat de
bedreiging van zoo'n overweldigende strijd
kracht voldoende zal zijn om een einde te
maken aan de vijandelijkheden met een
minimum van strijd. Franco heeft reeds
een nieuwen burgemeester en raadsleden
voor Madrid aangesteld.
Washington erkent nog steeds de
republiek.
Roosevelt heeft aan de pers verklaard,
dat nog geen enkele stap is ondernomen
tot erkenning van de regeering-Franco.
Het kabinet te Washington erkent, naar
hij zei, nog steeds de Spaansche republiek.
De verblijfplaats van Negrin en
Del Vayo.
De Matin bericht dat in officieele krin
gen gisteren werd medegedeeld, dat men
Negrin en Del Vayo had aangeraden niet
te Parijs te verblijven, waar hun aanwe
zigheid niet gewenscht werd geacht en on
rust zou kunnen verwekken. Beiden heb
ben dit begrepen. Negrin heeft zich naar
een der voorsteden begeven en Del Vayo
zal afwachten tot hun een verblijfplaats
zal worden aangewezen.
Ultimatum aan de communisten
te Madrid.
De nationale verdedigingsraad heeft van
ochtend per radio een oproep bekend ge
maakt, waarin den onder communistischen
invloed staanden troepen werd bevolen de
door hen bezet gehouden plaatsen binnen
drie uur te ontruimen. Deze termijn liep te
twaalf uur af.
De opstand te Madrid geëindigd.
Te kwart voor elf hedenmorgen werd
officieel te Madrid medegedeeld, dat de
officieren die gisteren onder communisti
sche leiding in opstand zijn gekomen tegen
den defensieraad, zich over hebben gege
ven. De raad heeft de troepen die b(j den
opstand betrokken waren, opdracht gege
ven te twaalf uur hedenmiddag hun post
weer te betrekken. De troepen onder com
mando van den raad moeten op hun post
blijven, doch het vuren staken, zoolang zij
niet aangevallen worden.
Gedurende den nacht hebben zich nieuwe
ongeregeldheden voorgedaan, doch te drie
uur in den ochtend was alles rustig.
Geen persoonlijke ongelukken.
Bij de Kon. Nederlandsche Stoomboot
Mij. is Dinsdagavond omstreeks kwart voor
tien, via Scheveningen-haven een telegram
van den kapitein van de „Aurora" ontvan-
ge, waarin deze meldt, dat zijn schip werd
„aangevallen door zes vliegtuigen rood".
De positie, waar deze aanval geschiedde
werd niet genoemd.
Boven- en onderbrug werden door bom-
splanters beschadigd. Niemand werd ge
wond. Het schip zet zijn reis naar Genua
voort.
Havas meldde uit Tanger, dat. de „Auro
ra" oorlogsschepen verzocht zou hebben
assistentie te verleenen.
Reuter vernam van het Britsche mini
sterie van marine, dat de „Aurora" S.O.S.-
seinen heeft uitgezonden, waarin gemeld
werd, dat het schip werd aangevallen. De
Britsche torpedojager „Ivanhoe" die op
weg was van Palma de Majorca naar Gi
braltar, heeft toen opdracht gekregen een
onderzoek in te stellen, doch voor deze bo
dem ter plaatse aankwam, had de „Jupi
ter", een mrjnenlegger van de vloot van
Franco, de „Aurora" gepraaid.
Later werd vernomen, dat men het Ne
derlandsche schip had toegestaan zijn reis
naar Genua te vervolgen.
De „Aurora" is een schip van 1697 ton.
De aanval was op de Spaansche
„Jupiter" gemunt.
Bg de K.N.S.M. is hedenochtend een
tweede telegram ontvangen van den gezag
voerder van de „Aurora" luidende als
volgt„De „Jupiter" van Franco hield
ons aan, vandaar betrokken in aanval".
Hieruit blijkt dus, dat de vliegtuigen het
gemunt hadden op den reeds in het Reuter-
bericht van gisteren genoemden mijnenleg-
ger, waarbij het niet kon uitblijven dat ook
het Nederlandsche schip getroffen werd.
Omtrent de aanhouding van de „Aurora"
door de „Jupiter" heeft de kapitein verder
niets geseind, zoodat aangenomen mag
worden, dat de „Aurora" de reis naar
Genua heeft voortgezet.
Het gebeurde geschiedde op 26 mijl
Z.Z.O. van Palos.
Terwijl de meeste jaarcijfers van de ge
meentelijke uitgaven pas in Juli of Augus
tus bij de voorloopige vaststelling van de
gemeente-rekening openbaar worden ge
maakt, publiceert het Centraal Bureau
voor de Statistiek reeds nu een volledig
overzicht van alle uitgaven voor de armen
zorg, die in het afgeloopen jaar gedaan
zijn door de gemeenten met méér dan twin
tigduizend zielen, waarin dus ook de Vlis-
singsche gegevens zijn opgenomen.
In de genoemde gemeenten, waarin 4,4
millioen menschen wonen, dat is dus de
helft van het geheele Nederlandsche volk
vergde de gemeentelijke ondersteuning
krachtens de armenwet in 1938 ruim één-
en-veertig millioen gulden Hierin zrjn de
uitkeeringen ingevolge de steunregeling
voor valide werkloozen niet begrepen, even
min als het hulpbetoon, dat verleend werd
door kerkelijke of particuliere instellingen
van weldadigheid. Al deze omstandigheden
in aanmerking genomen, geeft dit bedrag
van 41 millicen een waarlijk ontstellend
beeld van den huidigen omvang der arm
lastigheid.
Ongeacht de werkloozen werden aan het
einde van 1938 bijna honderdduizend „ge
vallen" van gemeentewege ondersteund.
Daaronder waren rond 68.000 gezinnen en
30.000 „alleenwonenden", zoodat het aan
tal armlastige personen waarschijnlijk tus-
schen het kwartmillioen en driehonderd
duizend zal liggen, waarbij dan de gemeen
ten met minder dan 20.000 zielen, waarin
de andere helft van ons volk woont, nog
geheel buiten beschouwing zijn gebleven
Wat Vlissingen betreft heeft de onder
steuning der armlastigen in 1938 een halve
ten gekost. Het laagst waren de uitgaven
in Juli, toen gemiddeld -ƒ 770 per week
werd uitgekeerd, het hoogst waren ze in
Februari, toen 1150 per week noodig
was. In December, maakte een periode van
felle koude allerlei extra voorzieningen
noodzakelijk, maar toch kon in die maand
met gemiddeld 940 per week worden
volstaan.
Het totaal bedrag der uitkeeringen over
het geheele jaar komt neer op een uitgave
van 2300 per duizend inwoners, wat in
verhouding tot elders heel laag is. In de
geheele groep steden tusschen twintig en
vijftigduizend zielen werd n.l. gemiddeld
4500 per duizend inwoners uitgegeven,
dus bijna het dubbele van hetgeen in Vlis
singen noodig was. Hieruit kan niet zon
der meer worden afgeleid, dat dus de arm
lastigheid elders gemiddels tweemaal zoo
groot is als ten onzent. Uit het oog mag
niet worden verloren, dat het hulpbetoon
van kerkelijke of particuliere zijde van
grooten invloed kan zijn op het bedrag der
kosten, die door de overheid moeten wor
den gemaakt. Ook dus wanneer in ver
schillende steden de omvang der armlas
tigheid gelijk is en daarbij eenzelfde norm
als minimum-behcefte voor de ondersteun
den wordt aanvaard, kan toch het bedrag
der gemeentelijke uitgaven sterk varieeren.
Bovendien worden in de eene stad wel eens
personen onder de werkloozen-regeling ge
plaatst, die elders krachtens de armenwet
ondersteund zouden worden. Intusschen
kunnen deze en andere soortgelijke facto
ren wel verklaren waaróm elders zooveel
meer moest worden uitgegeven dan ten
onzent maar daarmede wordt natuurlijk
niet het feit te niet gedaan, dat ons ge
meentelijk budget voer deze kosten véél
minder dan het gemiddelde werd bezwaard,
en dat de burgerij tot dit doel dus ook
minder belastingpenningen had te offeren.
Het aantal ondersteunde gezinnen in
onze stad bewoog zich in 1938 tusschen 80
(in Juli) en 168 (in Januari), dat der we
kelijks ondersteunde alleenwonenden tus
schen 65 (in Juli en December) en 85 (in
April). In de cijfers van de gezinnen is de
invloed van den zomer dus zeer goed
merkbaar, een verschijnsel, dat zich elders
in het land niet, of althans veel minder
sterk, voordoet. Wat de alleenwonenden
bereft zijn de fluctuaties ook ten onzent
geringer en blijken ze niet afhankelijk van
zomer en winter te zijn. Juist in deze ca
tegorie behoeftigen zijn er vrij velen, die
gedurende het geheele jaar onafgebroken
met geld of levensbehoeften moeten wor
den bijgestaan, o.a. oude lieden, gebrekki-
gen e.d. Verruiming van werkgelegenheid
door seizoen-invloeden of anderszins heeft
voor deze categorie in het algemeen dan
ook minder beteekenis dan voor valide
werkloozen.
Zoowel voor een juiste beoordeeling van
de beteekenis, die de armenzorg-uitgaven
voor de gemeente-huishouding van onze
stad hebben, als voor een vergelijking met
den toeistand, die in andere steden op dit
punt bestaat, is het dienstig om deze uit
gaven te vergelijken met de opbrengst van
alle gemeentelijke directe belastingen teza
men. Deze wordt voor het loopende jaar
in Vlissingen geraamd op netto 400.000.
In 1938 gaven wij derhalve 12,5 pet. van
deze som aan gemeentelijke armenzorg uit.
Er zijn steden aan te wijzen, waar dit
percentage lager is, bijvoorbeeld Kampen
en Hengelo met 10 pet. en Amersfoort met
7,5 pet. In den regel echter is de verhou
ding véél ongunstiger dan ten onzent het
geval is. Zaandam, Zwolle en Leeuwarden
moesten ieder 32 pet., Den Bosch 41,
Haarlem 44, Dordrecht 47 en Leiden zelfs
60 procent van hun totale directe belastin
gen aan armenzorg besteden. Als een loo-
den last drukken deze uitgaven dan ook
op de gemeentelijke budgets van vele Ne
derlandsche steden, en Vlissingen, dat
„slechts" vijftigduizend gulden hieraan
moest spendeeren is eigenlijk een geluk
kige uitzondering.
Vlissingsch scheepvaartnieuws.
Aangekomen: „Mecklenburg"van
Harwich (verwacht) Nederlandsche m.s.
„Batavier" van Antwerpen naar Scheve-
ningen „Union" van Antwerpen naar Ca-
pelle a/d IJsel„Mercurius" van Antwer
pen „Tuko" van Treport naar Ooster
hout „Jola" van Londen.
Om te bunkeren: Italiaansch
s.s. „Auretta" van Rotterdam.
Vertrokken: „Prinses Juliana"
naar Harwich„Bantam" naar de reede
houden proeftocht„Elziena" en „Jola"
naar Antwerpen „Auretta" naar Izmir.
V.A.R.A.-PROPAGANDA-AVOND.
A.B.C.-cabaret.
Bestond er voor de beide feestavonden,
ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan
der afdeeling Vlissingen van de V.A.R.A.
een goede maand geleden, een geweldige
belangstelling, ook gisteravond was het
Concertgebouw, waar het op tournée zijnde
A.B.C.-cabaret onder leiding van Wim Kan
optrad, niet alleen uitverkocht, doch velen
waren, zooals de afdeelingsvoorzitter, de
heer J. van Leeuwen, in zijn welkomst-
woerd mededeelde, wegens plaatsgebrek
teleurgesteld moeten worden. Trots deze
animo, zeide spr., is het ledental de 600
nog niet gepasseerd, doch er is nog maar
een klein rukje voor noodig. De heer Van
Leeuwen hoopte, dat dit op dezen avond
gegeven zou worden, waardoor de afdee
ling Vlissingen aan haar concurrente Bus-
sum het hoofd zal kunnen bieden en een
goede kans zal maken om op den reeds
eenige malen veroverden eerepenning van
het hoofdbestuur voorgoed beslag te leggen.
Daarna was het woord aan den confe
rencier Wim Kan, die met een gezellig
babbeltje annex grappigen proloog weldra
het ijs gebroken had, waarna Corry Kan
Vonk als Amsterdamsch „Schoffie" de
vroolijke sfeer op afdoende wijze wist vast
te leggen. Tot het gezelschap bleken voorts
te behooren Tilly PerinBouwmeester,
Lizzy Valesco en Wouter Denijs, een vleu
gel-steun van extra-klasse, die tevens door
het spelen van een eigen compositie, „Me
lodie", en variaties met imitaties op het
bekende kinderliedje „Drie kleine kleuter
tjes" (op z'n Hongaarsch, marseh la
Amsterdamsche Post-harmonie, een op-het-
gehoor-weergave door een leerlinge en in
piano-orgel-uitvoering) bewees een voor
treffelijk pianist te zijn.
De artisten hebben op een attractief,
goed cabaret-programma vergast. Tilly
PerinBouwmeester zeng verschillende
liedjes („Onvoldoende", „De man is precies
wat zijn moeder in hem ziet", „De men
schen zijn soms net als vogels"), die boei
den door knappe voordracht van den raken
tekst en beschaafd geluid. Verder werd er
tooneel gespeeldkorte schetsjes. „Een
weddenschap" tusschen Tilly PerinBouw
meester en Wim Kan deed het uitmuntend
evenals het „Telefoon-experiment", waarin
Lizzy Valesco als reddende engel optrad.
Speciale vermelding verdient de werkelijk
kostelijke één-acter „Fransche thema's",
welke Corry KanVonk gelegenheid biedt
haar merkwaardig-scherp typeeringsvermo-
gen te toonen als de zoon, die de zaak dóór
heeft en Wim Kan, den vader in-afspraak-
ontrouw-nood het vuur na aan de schenen
legt. Het ensemble bracht wijders met
„Conserven" bf „De familie in blik" een
inslaande persiflage op de rijk geworden
kleine lui, Lizzy Valesco en Wim Kan lan
ceerden een fijna modeparodie onder den
titel „Wij zijn zoo correct".
De boeiende, amusante nummers bezorg
den den artisten een uitbundig applaus van
het publiek, dat zich uitstekend vermaak
te. Een hoogtepunt bereikte vanzelf Corry
KanVonk in „haar" eigen creatie „Dok
ter Fokkema", prachtig van typeering en
dialect. En écht was „haar" toegift op ver
zoek „Het konijn is dood", waarirr een
Amsterdamsche straatjongen zijn verdriet
uit-leeft. Een geweldige voordracht van
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
§e^CMgSaw8ssew
*3 88BB «Ie« gjWgg
Het Nederlandsche stoomschip „Auro
ra" is gisteren door zes vliegtuigen
gebombardeerd. (Pag. 1, eerste blad)
In onze provincie is een afdeeling van
de Nederlandsche Heide Maatschappij
opgericht, (Provrncienieuws),
17-jarig scholier pleegt 5 inbraken.
(Gemengd nieuws)
ZIE VERDER EVENTUEEL
ïiAATSTE BERICHTEN.
een brok kinderleven en kinderleed, dat
echter niet door iedereen begrepen werd,
getuige het gelach. Een mensch moet nu
eenmaal „veul mit maeken!"
Corry Vonk als dokter Fockema
Als naar gewoonte voerde een spreker
het woord. De propagandist, de heer F. A.
Hef, wees op den bloei van de V.A.R.A.,
welke in 19371938 een aantal van 15.000
leden boekte en sinds 1 Januari 1939 haar
ledental met 2000 zag groeien, alsmede op
de eervolle plaats, welke de V.A.R.A. in
net omroepleven inneemt, hetgeen ook door
tegenstanders wordt erkend. Spr. belichtte
het principieele onderscheid ten opzichte
van andere omroeporganisaties, hierin be
staande, dat de V.A.R.A. den microfoon
gebruikt om te wijzen op de misstanden in
de kapitalistische maatschappij, doch daar
bij tevens den weg tot verbetering aan
geeft. Scherp becritiseerde spr. het laten
verzorgen van een wijdingsuur door een
N.S.B.-dominee, uitzendingen uit Japan,
reportage uit Duitschland en het uitleenen
van gramophoonplaten aan den Deutsch-
landzender, die deze dan draait met uit
zondering van een prachtige compositie
van Mendelssohn, omdat deze een Jood
was. Voorts bracht spr. naar voren, dat
volgens verklaring van den directeur van
de Twentsche bank in het steenrijke Ne
derland naar schatting een milliard gulden
niet rendabel aangewend kan worden, ter
wijl in September j.l. direct 120 millioen
aanwezig was, en nog is, voor oorlogsdoel
einden. Waarom wordt dit bedrag niet
aangewend voor publieke werken en be
strijding van de werkloosheid, vroeg spr.
Wijders besprak de heer Hof de interna
tionale politiek. Duitschland, Italië en Ja
pan drijven naar oorlog. Fascisme betee-
kent oorlogsgevaar, ook in ons land. Daar
om meet het nationaal-socialisme in Ne
derland worden uitgeroeid. In verband met
de onmenschelijke, barbaansche behandeling
der Joden in Duitschland zou de regeering
het concrete voorstel moeten doen om de
Duitsche Joden te ruilen voor Nederland
sche N.S.B.-ers, die dan niet door ons wor
den uitgekleed, maar dan eens kunnen
zien, hoe het over de grens is. De komen
de maanden zullen gelegenheid geven om
met Mussert c.s. af te rekenen, zeide spr.,
die de groote massa kleine luiden aanried
te zorgen, dat haar stempel op de regee
ring zal worden gedrukt. De heer Hof be
sloot zijn met applaus onderbroken en on
derstreepte rede met de opwekking heden
avond lid te worden van de afdeeling Vlis
singen, opdat de eerepenning hier blijve,
aldus ook den mooien arbeidersomroep, de
V.A.R.A., versterkend.