W,
LUCHTVAART
SPORT
SCHEEPVA ARTBERICHTEN
BINNENLAND
at kan het „Cebuco" voor U doen?
'g ra Spanje
LAATSTE BERICHTEN
JUBILEUM DER TELEGRAFIE.
LICHT OP VOOR AUTO'S,
FIETSEN EN VOERTUIGEN
de behoefte aan zeer kleine torpedoboo
ten gevoeld en zoo kreeg in 1916 Thorny-
croft de opdracht om een glij boot te ont
werpen, die ook in eenigszina bewogen zee
zou zijn te gebruiken. Hij slaagde hierin
en kwam tot een compromis van kiel- en
glijboot. Engeland bouwde tijdens den we
reldoorlog 83 van deze „coastal motor-
boats" (C.M.B.), doch Italië zette niet
minder dan 400 „Motoscafi anti-sommer-
gibili (M.A.S.) op stapel, die, zooals de
naam aanduidt, ook voor den strijd tegen
de duikbooten werden gebruikt.
Groote successen werden door de Italia
nen met deze „M.A.S." behaald zoo werd
in December 1917 by een nachtaanval op
Triëst het Oostenrijksche slagschip „Wien"
getorpedeerd, en in Juni 1918 zagen zij
kans in de Adriatische Zee het slagschip
„Svent Istzan" tot zinken te brengen. De
Engelsche C.M.B.'s behaalden hun grootste
succes in Augustus 1919 tijdens een nacht-
aanval op Kronstadt. Weliswaar was de
toegang tot de Russische marinebasis af
gesloten dlcor mijnversperringen en forten,
doch de goed voorbereide aanval van 8
C.M.B.'s (waarvan er 3 verloren gingen),
richtte verwoestingen aan onderde ten
anker liggende roode vloot. Een onderzee
boot-moederschip en twee slagschepen wer
den getorpedeerd. De Sovjet-vloot werd
door deze actie lamgeslagen
De motortorpedoboot is zonder twijfel
de beste torpedoboot voor den nachtaan
val zij is uiterst snel, slecht zichtbaar
en moeilijk te treffen. Voorts kan zij door
haar geringen diepgang over mijnversper
ringen heenvaren terwijl haar bemanning
slechts uit 5 tot 10 koppen bestaat.
De groote beteekenis van motortorpedo-
booten voor onze defensie is dat zij een
nauwe blokkade zeer riskant kunnen ma
ken, zoodat zij vooral in Indië een groote
strategische waarde hebben. Ook voor be
wakingsdiensten in zeestraten zouden zy
goede diensten kunnen verleenen om de
taak der zeevliegtuigen te verlichten. En
in Nederland zouden zij met vrucht ge
bruikt kunnen worden om landingen tegen
te gaan.
Torpedovliegtuigen zullen in een loe-
kcmstigen zeeoorlog ongetwijfeld een be
langrijke rol spelen en het zou ons niet
verwonderen, indien zij bovenwaterschepen
meer last zouden bezorgen dan bommen
werpers, doch voor den nachtaanval blijft
de kleine torpedoboot een uiterst geschikt
wapen, en het is dan ook geen wonder,
dat vele zeemogendheden ertoe zyn over
gegaan om dit type tot ontwikkeling te
brengen. Niet alleen Engeland, Frankrijk,
Duitschland, Rusland en Italië versterken
er thans hun vloten mede, doch ook lan
den als Joegoslavië, Turkije, Siam, Zwe
den en China schaffen motortorpedobooten
aan.
Dat het probleem van de zeewaardigheid
op alleszins bevredigende wy'ze is opge
lost blijkt wel uit hetgeen de Britsche
motor-torpedobooten presteeren.
Een Fransche boot (19 ton waterver-
plaatsing) voer bij tamelijk ruwe zee in
3% uur van St. Nazaire naar Brest met
een gemiddelde snelheid van 40 zeemijl per
uur. Hieruit mag men natuurlijk niet de
conclusie trekken, dat de moderne motor
torpedobooten torpedojagers of kruisers
overbodig maken, doch wèl dat zy voor
verschillende taken kunnen worden ge
bruikt, waartoe torpedojagers en kruisers
niet in staat zijn. Ook moet men vooral
niet denken, dat het een zeer „eenvoudig"
v/apen is. Het onderhoud vereischt op zijn
minst evenveel zorg door gespeciaiiseerd
personeel als dat van vliegtuigen, en een
goedkoope oplossing voor de zeemacht van
een klein land is de motortorpedoboot ze
ker niet. Doch haar beteekenis is niet te
ontkennen en al maken zij onze zeemacht
al wéér gecompliceerder en duurder, de
gevechtswaarde ervan zal door het bezit
van een aantal M.T.-booten ongetwijfeld
stijgen.
Een grondige proef met bet thans door
verschilende zeemogendheden tot ontwik
keling gebrachte type torpedoboot acht
genoemd blad gewenscht en het ziet met
belangstelling uit naar de plannen die de
regeering in deze blijkt voor te bereiden.
Fransche booten zouden reeds een
snelheid van 55 zeemijl hebben behaald,
terwijl een in Engeland door Vosper ge
bouwde boot bewapend met 2 torpedo's
van 53.3 cM. 50 zeemijl per uur liep
iV
Bekend sportvlieger omgekomen.
De bekende Duitsche sportvlieger Karl
Schwabe is Maandag bij een oefenvlucht
als reserve-officier van de luchtmacht ten
Noordwesten van Stralsund in de Oostzee
gestort en om het leven gekomen.
Vliegongeluk in Italië.
Op 26 Augustus heeft, naar eerst thans
uit Rome gemeld wordt, een verkennings
vliegtuig van het vliegveld Verona, be
stuurd door sergeant Bergamini, tijdens
een vlucht in groepsverband op een hoogte
van ongeveer 100 meter den vleugel ge
raakt van het toestel van den patrouille
leider, waarna het neerstortte. De piloot
kon door de geringe hoogte geen gebruik
maken van zijn valscherm en viel te plet
ter. Het toestel van den patrouilleleider
kon, ondanks de opgeloopen beschadiging
zonder incidenten landen.
Helium tot krijgsraateriaal verklaard.
Uit Washington wordt gemeld, dat presi
dent Roosevelt binnenkort een decreet zal
teekenen, waarby helium wordt geplaatst
op de lijst van oorlogsmateriaal, dat bij toe
passing van de neutraliteitswet onder het
af te kondigen embargo valt. Dit is de
eerstè maal, dat de reggeering der Ver-
eenigde Staten helium rangschikt onder de
categorie „wapens, munitie en oorlogs
materiaal".
VOETBAL:
V.V. Hans weert bestaat 20 jaar.
Vandaag is het twintig jaar geleden dat
de voetbalvereeniging „Hansweert" werd
opgericht. De eerste jaren speelde de club
in den Z.V.B., doch sinds 1931 komt zy in
de derde klasse van den K.N.V.B. uit.
ziging spelregels.
Met ingang van het nieuwe seizoen zullen
enkele voetbalspelregels een wijziging on
dergaan.
Voortaan moeten alle vrije schoppen, door
de verdedigende partij in haar strafschop
gebied te nemen, zoodanig genomen worden,
dat de bal rechtstreeks, dus niet meer via
den doelverdediger, in het spel komt. Het
vorig jaar werd deze bepaling uitsluitend
voor doelschoppen ingevoerd, doch thans is
zij ook van toepassing op alle andere vrije
schoppen, zooals voor buitenspel, gevaarlijk
spel en alle overtredingen der aanvallende
partij binnen het strafschopgebied der ver
dedigende partij.
Verder is thans voorgeschreven, dat een
cirkelboog, getrokken met een straal van
9.15 M. van het strafschoppunt, buiten het
strafschopgebied moet worden aangebracht
en dat het gewicht van den bal ten minste
396 en ten hoogste 453 gram moet bedragen.
INSIDER.
Een trainingswedstryd op Zondag a.s.
Aanstaanden Zondag speelt R.C.S. een
trainings-thuiswedstrijd tegen den2enk1as-
ser Emma uit Dordrecht. De Dordtenaren
beschikken over een sterke ploeg, die zich
niet gemakkelijk door R.C.S. zal laten klop
pen. Emma behaalde eenige malen het af-
deelingskampioenschap.
ZWEMMEN:
Een veteranen-zwemwedstryd.
Dinsdagmorgen werd alhier in het zee
bad „Schelde" een veteranen zwemwed
strijd gehouden. Gezien het vroege uur, om
7 uur v.m. werd namelijk reeds aangevan
gen, waren er veel deelnemers en de pu
blieke belangstelling was zeer groot te
noemen.
De eerste prijswinnaar ontving een
fraaie medaille als kampioen der veteramen
1937.
Twee nieuwe wereldrecords van
Ragnhild Hveger.
Tijdens gisteravond te Aarhus gehouden
wedstrijden heeft Ragnhild Hveger de we
reldrecords op de 400 yards en de 500 yards
borstcrawl, beide staande op naam van
onze landgenoote Tini Wagner, verbeterd.
Ragnild Hveger bracht het record van
Tini Wagner op de 440 yards terug van
5 min. 22 sec. op 5 min. 14 sec., dus niet
minder dan 8 seconden was de Deensche
sneller. Het wereldrecord op de 500 yards
werd met niet minder dan bijna 12 sec.
verbeterd en van 6 min. 9.8 sec. gebracht
op 5 min. 57.9 sec.
Tini Wagner had het record op de 440
yards gevestigd op 16 Mei 1936 te Am
sterdam en het record op de 500 yards op
5 April d.a.v.. eveneens te Amsterdam.
Zwemmer zonder becnen bereikt
zyn doel.
Zimmy, de zwemmer die zijn beide bee-
nen mist, heeft zijn plan om van Albany
naar New-York te zwemmen ten uitvoer
gebracht. Hij heeft in 141 uur den afstand
van 231 K.M. afgelegd.
ATHLET1EK:
Twee Nederlandsche records verbeterd.
Gisteren werden te Rotterdam provin
ciale atletiekwedstrijden gehouden. Bij de
estafette 4 1500 meter deden de Trek
vogels een poging om het Nederlandsch
record, dat ten name van A. A. C. stond
te verbeteren met 17 min. 36 sec. te ver
breken. Deze poging, ondernomen door de
athleten Wernink, Feenstra, Kalkman en
dé Groot, slaagde schitterend, want men
noteerde den fraaien tyd van 17 min. 4 sec.
Ook op het nummer Zweedsche estafette
deden de Trekvogels een poging om het
Nederlandsche clubrecord, dat ten name
van A.V. 1923 stond met een tijd van 2
min. 2 sec. te verbeteren. Ook deze poging
slaagde. De ploeg van K. Baumgarten,
Osendarp, H. Baumgarten en De Vries Hep
dezen afstand in den tijd van 1 min.
59,1 sec.
BRAND AAN BOORD VAN DE
„KOTA AGOENG".
Lading dynamiet overboord geworpen.
Het Nederlandsche motorvracht- en pas
sagiersschip „Kota Agoeng" van den Rot-
terdamschen Lloyd, heeft gisteren draad
loos geseind, dat er brand is uitgebroken
in ruirp vier. Het schip, dat op weg is van
Rotterdam naar Batavia en daarbij ook
Makassar zal aandoen, bevond zich bij Mi-
necoy, een klein eiland tusschen Aden en
Colombo, op 600 my'I van laatstgenoemde
stad verwijderd. Het brandende ruim is on
der stoom gezet. Het schip spoedt zich
naar Colombo, waar het vanavond werd
verwacht. Een lading van acht ton dyna
miet, welke zich in de kruitkamer van
ruim vyf bevond, is veiligheidshalve over
boord geworpen.
De „Kota Agoeng", die een bruto-inhoud
heeft van. 7358 ton, is een van de nieuwe
schepen van den Rotterdamschen Lloyd.
Het is in 1930 gebouwd op de scheeps
werf van Wilton-Feyenoord. Kapitein is de
heer Hamersma,
De passagiers zullen, indien moge
lijk, de reis voortzetten met de „Johan
van Oldenbarnevelt'
Naar wij vernemen is tusschen den Rot
terdamschen Lloyd en de stoomvaartmaat
schappij „Nederland" in verband met den
brand aan boord van de „Kota Agoeng"
van eerstgenoemde reederij een regeling
getroffen, dat de zeventien passagiers van
de „Kota Agoeng", indien het schip tijdig
te Colombo arriveert, zullen overgaan op de
„Johan van Oldenbarnevelt" om daarmede
de reis naar Ned.-Indië voort te zetten.
Volgens de laatste berichten wordt de
„Kota Agoeng" vanavond om 11 uur (plaat
selijke tijd) te Colombo verwacht. Een
sleepboot van. het gouvernement wordt in
de haven gereed gehouden, om onmiddel
lijk assistentie te verleenen.
Oorlogsbodems onverwacht uit Gibraltar
uitgevaren.
De Britsche oorlogsschepen „Hardy" en
„Hyperion" zijn vannacht plotseling van
Gibraltar uitgevaren in de richting van de
Middellandsche Zee.
Men heeft de redenen voor dit over
haaste vertrek niet opgegeven. Des avonds
hadden patrouilles de officieren en man
schappen, die aan wal waren er van in
kennis gesteld, dat zij zich zoo spoedig
mogelijk aan boord moesten begeven.
Britsche torpedojager aangevallen
door onbekende duikboot.
De Britsche torpedojager „Havock" is in
den afgeloopen nacht bij Kaap San Antonio
aangevallen door een onbekend gebleven
duikboot.
De torpedojagers „Hyperion" en „Hardy",
die gisteravond uit Gibraltar waren ver
trokken, hadden opdracht zich in de rich
ting van Kaap San Antonio te begeven. De
„Havock" werd niet getroffen.
„De Havock" meet 1335 ton en is bewa
pend met vier kanonnen van 4 duims 7
en acht torpedolanceerbuizen van 21 duim.
Grieksch vrachtschip door vliegtuigen der
Spaansche opstandelingen beschoten.
Het Grieksche vrachtschip „Tsepo", dat
met een lading munitie van Marseille op
weg was naar Barcelona, is aangevallen
door vliegtuigen. De vliegtuigen lieten ver
scheidene bommen vallen, van welke één
het schip trof. Een stuurman werd gedood
en een matroos gewond. De kapitein slaag
de er in het schip bij Arrenate la Mar op
het strand te zetten. De aanvallende vlieg
tuigen werden verdreven door twee regee-
ringstoestellen, die de „Tsepo" begeleidden.
Russisch schip getorpedeerd.
Men meldt ons uit Algiers
Maandagavond acht uur is op vijf mijl
uit de kust tusschen Dellys en Tigzhart
het Russische schip „Timiryaysef" getor
pedeerd. Het 1078 ton metende schip werd
door twee torpedo's getroffen en is gezon
ken. De uit 29 personen bestaande beman
ning, waaronder drie vrouwen, werd gered.
De aanvaller is niet bekend.
De timiryaysefwas van Havre en
Liverpool op weg naar Port Said, geladen
met steenkool.
AVONTUREN VAN NEDERLANDERS
IN SJANGHAI.
Een speciale correspondent van de Java-
bode te Hongkong interviewde de Neder
landsche vluchtelingen die 20 dezer met de
„Tasman" uit Sjanghai arriveerden en
meldde o.m. de volgende bijzonderheden
Vele dergenen, die met de „Tasman" het
gevaar in Sjanghai ontvluchtten, hadden
practisch alles wat zij bezaten moeten ach
terlaten en-waren op het K.P.M.-schip, dat
hen wegvoerde uit de verschrikking der
bombardementen, geëmbarkeerd zonder geld
of bagage, zelfs met niet meer dan een
klein valiesje bij zich
Volgens het onopgesmurkte relaas van
zijn wedervaren të Shanghai, dat de gezag
voerder van de „Tasman", kapitein F.
Prass, kort na de aankomst der Nederland
sche vluchtelingen te Hongkong den Java-
bode-vertegenwoordiger deed, had men een
zwaren tijd achter den rug, doch de gezag
voerder roemde de voortreffelijke medewer
king, bij de evacuatie en toen zyn schip bij
het verlaten van Shanghai ernstig risico
heeft geloopen door granaatvuur te worden
getroffen, van de zijde der passagiers on
dervonden.
Naar de gezagvoerder verder verhaalde,
lag de „Tasman" op Zaterdag 14 Augustus
1.1. gemeerd aan het terrein van de .„Asiatic
Petroleum Company" te Shanghai om te
bunkeren, toen een bombardement der Olie
tanks aanving. Echter geraakte slechts het
asphalt der opslagplaats in brand, terwijl
een gunstige wind de vlammen in een an
dere richting dan die van het bedreigde
schip dreef.
Op een afstand van niet grooter dan 400
meter zag kapitein Prass de brandbommen
vallen. Omtrent de inscheping van de pas
sagiers deelde de gezagvoerder nog mede,
dat deze een vlot verloop had. Toen de
vluchtelingen zich aan boord begaven, lag
het K.P.M.-schip tusschen Engelsche oor
logschepen. Bij het afvaren van de Whang-
poo, naar Woosung, aan de monding van de
rivier, bombardeerden de Japanners den
overkant en vielen projectielen op een luttel
paar honderd meter afstand van de „Tas
man".
Ook voerde de vertegenwoordiger van het
blad, die de Nederlandsche vluchtelingen
Het „Cehüco" is döor de Vereen,B..g ran Uit
gevers van Dagbladen „De Nederlandsche Dagblad
pers" opgericht om het adverteeren in couranten
voor adverteerders zoo loonend mogelijk te maken.
Het „Cebuco" treedt daartoe op als centraal infor
matie- en propaganda-bureau van 87 der voor
naamste couranten van Nederland.
Het beschikt over tal van gegevens, die voor
iederen adverteerder in Nederland van belang
kunnen zijn, marktanalytisch materiaal, advertentie
campagnes uit alle mogelijke branches. Het kan
zijn bemiddeling verleenen om tot een collectieve
of coöperatieve reclame-actie te feomeaj- om Uw
handelaars te doen adverteeren, enz.
U kunt het „Cebuco" geen advertentie-orders Op
geven, het belast zich niet met de verzorging van
Uw reclame, het verschaft U geen inlichtingen
omtrent de mérites der couranten afzonderlijk.
Al dit behoort tot de taak der uitmuntend toe
geruste Erkende Advertentie Bureaux, die eveneens
te allen tijde voor U klaar staan voor de ver
strekking van de bovenbedoelde gegevens.
Centraal Bnrean voor Cotirnn<enpnblici<es(
van de Nederlandsche Dagbladpers („Cebnco")
Dam 2 a Amsterdam
N.B. i Met nadruk zij er op gewezen, dat het bezitten van alle gegevenswaar-
over het Cebucobeschikt, nog niet voldoende zou zijn om zelf een reclame-
campagne te voeren. Daar komt zoo veel bij kijkendat voor het welslagen
ervan, de service van een Erkend Advertentie-Bureau onontbeerlijk is.
naar hun ervaringen vroeg, een gesprek
met den heer Mijsberg, een makelaar, die
hem vertelde, hoe hij zich op Zaterdagmid
dag 14 Augustus in het Telegraafkantoor
aan de Nangking-road bevond, toen dichtbij
bommen vielenEr ontstond een vreese-
lijke paniek dc menschen bestormden hei
Telegraafkantoor, teneinde dekking te zoe
ken en trapten in hun angst en radeloos
heid, om weg te vluchten voor het bombar
dement, de deuren in
Honderd-en-vijftig dooden, slachtoffers
van den aanval, lagen op straat
De geneesheer van de „Taiman", dr. J.
P. de Bats, uit Batavia kon tot zijn genoe
gen verklaren, dat de passagiers van het
K.P.M.-schip in goede gezondheid verkeer
den. De Nederlandsche vluchtelingen zijn te
Hongkong ingekwartierd in hotels en bij
kennissen, terwijl de Chineesche passagiers
grootendeels aan boord zijn gebleven. Waar
schijnlijk zullen velen hunner zich naar Java
begeven.
EVENTJES LACHEN.
„Zoo'n muziekautomaat is toch een
prachtuitvinding. Voor een dubbeltje kan je
een heele zaal vol menschen ergeren".
De opmarsch der troepen van Franco.
De rechtsche afdeelingen, welke in de
richting van Asturië oprukken en die se
dert den val van Santander voorzichtig
voorttrekken, hebben Maandag plotseling
een krachtige actie ontketend. Het front
volgt thans vrijwel het riviertje Nansa,
de rechtsche troepen zijn San Vincente de
la Barquera voorbijgetrokken.
De regeeringstroepen trekken zonder te
strijden terug, alleen leggen zij veel mij
nen, dynamiet is het voornaamste wapen
van de bataljons uit Austurië. De groote
v/eg langs de kust was over een afstand
van 20 kilometer op elf plaatsen opge
blazen. Ook trachtten de regeeringscroe-
pen de rotsen bij Serra del Escudo te doen
springen om zoo den weg te versperren,
doch de steenlawine bleef halverwege ste
ken.
Ook de aanvallen van de regeeringstroe
pen aan het front van Aragon zijn tot
staan gekomen. Zij slaagden er niet in
een afdeeling welke tot Fuentes de Ebro
en Belchite door te rechtschen dreigt om
singeld te worden, te bevrijden.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij K<jn. besluit van 18 Augustus 1937,
is bevorderd tot groot-officier in de Orde
van Oranje-Nassau, dr. A. Heldring, direc
teur van de Kon. Nederlandsche Stoom
boot Maatschappij, te Amsterdam
is benoemd tot commandeur in de orde
van Oranje-Nassau prof. ir. I. P. de Vooys
te Arnhem, voorzitter van den Economi-
schen Raad
is benoemd tot ridder in de Orde van
Oranje-Nassau P. M. J. Regout, wonende
te Ryckholt, directeur der N.V. Alfred
Regout's vloertegelfbariek, te Maastricht.
100 jaar geleden werd het eerste
telegram verzonden.
Op 4 September van het jaar 1837
verzond Morse het eerste telegram
ter wereld „Succesful experiments
with telegraph September 4th 1837".
De uitvinding van het telegraaftoestel,
door Morse gedaan, welke voor de geheele
menschheid van zoo groot belang is ge
weest, dateert eigenlijk reeds van 1832. In
dat jaar -schreef Samuel Morse, die op 27
April 1791 te New York geboren was, dat
hij op de terugreis van Europa naar Ame
rika een idee in zijn hoofd gekregen had,
om de uitvinding, welke zoo'n geweldigen
ommekeer in de wereld heeft teweegge
bracht, ook in de practijk te gaan toepas
sen. Maar het durde toch nog vijf jaren,
voordat het eerste telegram verzonden
werd. Dit geschiedde op 4 September 1837
op de tentoonstelling van de universiteit
van de stad New York. Zoo'n enorm suc
ces had Morse bij deze gelegenheid, dat hij
onmiddellijk financiers bereid vond om zich
met hem te associeeren.
De eerste modellen van de in 1832 door
Morse uitgevonden telegraaftoestellen wa
ren zoodanig ingericht, dat de schrijfstift
zich loodrecht op de bewegingsrichting van
de papierstrook bevond. Zoodoende ont
stonden scherpe zigzaglijnen op den band,
waarmede alleen cijfers werden overge
seind het aantal zijdelingsche spitsen gaf
het cijfer aan. Om woorden te kunnen
overseinen, bestond een code, d.w.z. een
boek, waarin de woorden door cijfergroepen
werden aangeduid en waarin omgekeerd de
beteekenis der cijfergroepen kon worden
opgezocht. Nadat Morse na de verzending
van zijn eerste telegram in 1837 in Ame
rika een patent op zijn vinding gekregen
had, reisde hij naar Europa om zich daar
van bedelfde te verzekeren. In tusschen
vond hij in 1840 een middel uit om de in
gewikkelde code te ontgaan hij stelde de
letters voor door groepen korte en lange
teekens, die dus als punten en strepen op
het papier kwamen te staan. Later is dit
systeem in Europa vooral door den Duit-
scher Gerke nog vereenvoudigd. Vooral in
de kinderjaren van de telegraaf heerschte
er op het gebied der seinsleutels in de ver
schillende larven groote verwarring. Eerst
in 1851 op de conferentie te Weenen werd
hierin voor de staten Oostenrijk en
Duitschland eenheid gebracht. In die sta
ten werd het Morse-systeem ingevoerd.
Dezelfde Morse-teekens gelden thans,
vermeerderd met enkele teekens, als inter
nationaal telegrafisch alphabet sedert 1865
voor alle landen.
Morse zelf, die van huis uit in het geheel
geen uitvinder, maar kunstschilder was,
heeft de ontwikkeling van de telegraaf
lang kunnen volgen. Hij werd 80 jaar oud
en stierf op 2 April 1872 te New York.
September uur
Woensdag 1 g.18
Donderdag 2 8.15
Vrijdag 3 8.13 H
Zaterdag 4 8.11
