NOOTJES
Gisteren is de boerderij van de wed. Te
Saarveld te Haarlo, gemeente Borculo,
door brand vernield. Het vee kon worden
gered, doch de hooioogst ging verloren.
De oorzaak van den brand is Onbekend.
Verzekering dekt de schade.
In de Kurzaal te Scheveningen werd
gisteren een nationale feestavond gegeven
ten bate van behoeftige Nederlanders in
het buitenland.
De sneltrein OstendeKeulen is gister
morgen bij Saventhem (ten Oosten van
Brussel) ontspoord. Eén passagier werd
gedood 15 werden gewond.
De politie te Warschau heeft gisteren
den geheelen organisatiestaf der commu
nistische partij gearresteerd, welke op 1
September een internationalen jeugddag
wilde organiseeren. De staf bestaat uit 27
personen. Bovendien werden leden van
commissie te Warschau van de communis
tische jeugdorganisatie en een lid van het
communistisch centrale comité, dat de be
tooging zou leiden, gearresteerd.
De „Leningradskaya Pravda" bericht,
dat 30 Augustus een groep van negen
rechtsche Russische contra-revolutionnai-
ren, die getracht hebben de Kolchozen te
saboteeren, teneinde het kapitalisme te
herstellen, te Nisji Novgorod ter dood is
veroordeeld en terechtgesteld.
De Chineesche regeering zou strenge
straffen, zelfs de doodstraf hebben afge
kondigd voor de Chineezen, die levensmid
delen verkoopen aan de vijandelijke troe
pen.
9
Een brand heeft gisteren het dorp Jaen
in het departement Catamarca (Peru) ver
nield. Vijf honderd gezinnen zijn dakloos
geworden. Verscheidene personen zijn ge
wond. De regeering heeft hulp gezonden
en besloten, dat het dorp zal herbouwd
worden.
Bij Coshen in Indiana (Amerika) is gis
teren een volle autobus in botsing gekomen
met een trein. Zeven personen werden hier
bij gedood, ruim vijf en dertig anderen
min of meer ernstig gewond. De autobus
vloog in brand, doch het vuui kon spoedig
worden gebluscht.
De Oostenrijksche politie heeft in ver
band met de diefstallen van kunstvoorwer
pen uit Oostenrijksche kerken en kapellen,
die den laatsten tijd vaak voorkwamen,
geconstateerd, dat een in het buitenland
aanwezige groep antiquiteitenhandelaars
in Oostenrijk een geheele bende onder
houdt, welke volgens weloverwogen plan
nen de Oostenrijksche kerken plundert.
In verband met de boerenstaking in Po
len zijn talrijke leiders van de Volkspartij
in het Wojwodeschap Krakau gearresteerd,
o.m. de vice-voorzitter der partij, prof. Kot,
een rechtstreeksch medewerker van den
vroegeren leider Witos.
Naar uit Berlijn gemeld wordt, is het door
Bismarck in 1848 opgerichte dagblad Kreuz
Zeitung overgenomen door het Berliner Ta-
geblatt. Het blad wordt voornamelijk gele
zen in militaire en adellijke kringen. Het
eerste teeken van de overneming is, dat van
de voorpagina de traditioneele leuze „Met
God, voor Koning en Vaderland" verdwe
nen is.
De militaire technici Oekrainski en
Alexef zijn by Moskou met een luchtballon
van 18.000 M3. opgestegen. Na 52 minuten
hadden zij een hoogte bereikt van 15.100
meter.
Zij hebben waarnemingen verricht en zijn
vervolgens bij Ivanovo gedaald.
Waarschijnlijk tengevolge van onvoor
zichtigheid bij graafwerkzaamheden zijn de
muren van een wijnzaak te Mendoza (Ar
gentinië) ingestort. Vier personen kwamen
om het leven, terwijl elf anderen verwondin
gen opliepen.
In Toronto (Canada) heerscht een epide
mie van kinderverlamming, welke op on
rustbarende wijze om zich heen grijpt. In
Toronto zelf zijn op het oogenblik 276 per
sonen door de ziekte aangetast. Het aantal
patiënten in de geheele provincie bedraagt
727.
deden, wat de betrokken winkeliers heel
wat niet koopende bezoekers bezorgde.
Zooals gezegd het Middelburgsch Mu
ziekkorps speelde op de Markt en daarbij
is gebleken, dat men het medezingen nog
niet verleerd is, maar toch blijft het aan
tal, die het medezingen gek' schijnen te
vinden, o.i. nog veel te groot.
Intusschen werd het steeds drukker op
straat en dit bleek niet minder toen de fak
keloptocht, waaraan de Signaalafdeeling
van Achilles natuurlijk haar medewerking
verleende, zich in beweging stelde en eerst
door de Gortstraat en langs alle kaden,
Rotterdamsche Kade, Dam, Giststraat en
St. Pieterstraat trok en toen met een kleine
afwijking van de voorgenomen route van
de Balans eerst naar de Abdij, waar halt
werd gehouden voor de woning van den
Commissaris der Koningin, die met zijn
echtgenoote en zoon op het boi'des was
gekomen en daar het spelen van het Wil
helmus en het Wien Neerlandsch Bloed
aanhoorden om vervolgens de besturen in
den persoon van den heer W. de Graaf en
den directeur, den heer Joh. H. Caro dank
te brengen voor deze hulde.
De tocht werd voortgezet over de Balans
en door de Wagenaarstraat, Hofplein,
Noordstraat, Markt rond, naar de Burg om
op de Groenmarkt weer halt te houden, nu
voor de woning van den burgemeester, die
met zijn echtgenoote en kinderen buiten
was gekomen. Nadat ook hier de beide
volksliederen waren ten gehoore gebracht,
nam de burgemeester het woord en wees
er op, dat men weder samen een mooien
dag heeft beleefd en dat men nu samen
leeft in de groote verwachting dat men de
Koningin binnen enkele dagen in Middel
burg zal mogen begroeten. Spr. eindigde
met een krachtig ondersteund Leve de
Koningin.
De tocht ging nu door de Kapoenstraat,
over Wal en Koorkerkhof en door Reiger
straat en Langedelft naar de Markt terug,
waar voor het Stadhuis werd halt gehou
den. Hier werden nog het Zeeuwsch Volks
lied en het Wilhelmus gespeeld, waarop de
heer De Graaf een Leve de Koningin in
stelde en ten slotte de Signaalafdeeling met
een taptoe sloot.
Minder gepast.
Toen gistermiddag het Middelburgsch
Muziekkorps op de Markt speelde, kwam
tot tweemaal toe het Tambours en Pijpers
korps de Markt over. In plaats van dit
met stillen trom te doen, sloeg men er maar
op raak, alsof er op de markt geen matinée
was. De heer Caro zag zich daardoor de
eerste maal verplicht af te tikken. Ons be
reikten daarover verschillende klachten en
ook wij meenen, dat in deze een passeerend
korps moet stoppen of met stillen trom
passeeren of wachten totdat het andere
korps een nummer heeft uitgespeeld.
Aanbesteding.
Namens den hoofdingenieur-directeur
van den Rijkswaterstaat te Middelburg is
hedenmorgen aanbesteed het leggen van
havensporen met bijkomende werken, be-
hoorende tot den aanleg van de Zevenaar-
haven te Terneuzen. Raming ƒ25.000.
Inschrijvers Firma van der Poel, Ter-
neuzen 25.840 J. M. Dekker, Schiedam
25.545 G. M. Brëas, Goes 25.200 M.
G. Goedemond, Goes 24.900P. Parel,
Sliedrecht ƒ24.845; P. F. Voet, Klooster-
zande ƒ24.561 J. M. Goedemond, Vlissin-
gen 24.500 L. Timmer, Dordrecht
24.500 A. Oosters, Zwijndrecht 24.440
L. P. Korstanje, Wemeldinge 24.260 P.
Bot, Sliedrecht 24.250 L. G. J. v. d. Ven,
Koudekerke en M. Wandel, Schoondijke
24.142 B. M. van Noord enne, Giesendam
24.110E. Hofman F.G.zn, Sliedrecht
24.073 N.V. van Splunder's Aannemers
bedrijf, Ridderkerk 23.880 J. H. v. d.
Ven, Vlissingen 23.752 P. Dees, Terneu
zen ƒ23.300 J. van 't Hoff, Hoek 22.800
L. Zoeteweij, Brielle 22.660 G. A. van
der Straaten, Terneuzen 22.483 L. J.
Dekker, Veere 22.370 A. M. Stuij en J.
Tienen, Nijmegen 22.344 C. v. d. Klippe,
Vlissingen 21.780 J. Lindenberg Cz.
ƒ21.750; A. M. Kuijper, Middelburg ƒ21.625;
J. G. Steensma, Lemmer 21.600 L. F.
Groosman, Middelburg 21.590 firma J.
H. van Berghem Jr., Noordwijk a. Zee
20.200 W. de Bokx, Hoek en H. P.
Kerckhaert, Westdorpe 19.844 A. A. de
Wilde. Middelburg 19.744.
De winkelweek.
Er is een misverstand ontstaan inzake
het vlaggen. Het ligt wel degelijk in de be
doeling van het bestuur van Handelsbe
lang, dat in de eerste plaats haar leden,
maar ook ieder ander, die met de vereeni-
ging en haar feestweek sympathiseert,
birjft vlaggen tot na den zesden September.
Velen hadden na den feestdag van giste
ren de vlag weder ingehaald, maar er zijn
ook reeds verscheiden personen later op
den dag van deze dwaling teruggekeerd.
OOST- EN WEST-SOUBURG
Een concert.
Bij gunstig weer geeft Ritthem's Fanfa
re, directeur de heer P. Meijers, Vrijdag
avond van 8 tot 10 uur een concert in de
tent op het Oranjeplein alhier.
Gevonden voorwerpen.
Belastingplaatje bij Pleijs, Vlissingsche
straat 138.
Viering van Koninginnedag.
Ter gelegenheid van den jaardag der Ko
ningin wapperde in onze gemeente alom
vlaggen met oranjewimpels en was jong en
oud met oranje getooid. In den namiddag
had de Oranjevereeniging een kinderfeest
georganiseerd, hetwelk gehouden werd op
de weide van den heer Jacobs een terrein
zoo mooi daar zijn ligging temidden van
knotwilgen en doorsneden met slooten,
waar riet en eendenkroos welig in groeien;
en dat alles beschenen door helder Augus-
tus-zonlicht, met van tijd tot tijd een ver-
frisschend koeltje. Is het dan wonder dat
onder deze ideale omstandigheden 't feest
uitstekend slaagde, dank zij niet in het
minst de goede voorbereiding en de leiding
op het kinderfeest van de verschillende
leidsters en leiders der kinderspelen? Een
driehonderd kinderen aangenaam bezig te
houden, eischt zorg en toewijding. Dar er
bij 't hardloopen met hindernissen, het ton
netjes rijden, sprietloopen enz. zich grap
pige momenten voordeden, waardoor vaak
een hartelijke lach weerklonk, spreekt v-.n-
zelf hoe zou het anders een kinderfeest
kunnen zijn Vele ouders zullen onze Oran
jevereeniging dankbaar zijn voor de aan
gename uren die zij hun kinderen bereid
hebben.
Des avonds sprak ds. L. C. Speijkerboer
een herdenkingsrede uit in ds Ned. Herv.
Kerk. Hierna gaf het Souburgsche fanfare
corps een concert, waarna een fakkelop
tocht met muziek door de gemeente den
feestdag besloot.
RITTHEM
Koninginnedag.
De jaardag van H. M. de Koningin wordt
heden alhier eenigszins feestelijk herdacht,
's Avonds geeft het fanfarecorps een con
cert na afloop hiervan wordt een muzi
kale wandeling gemaakt.
ARNEMUIDEN
Viering Koninginnedag.
Dank zij de Oranjevereeniging met zijn
buurtvereenigingen, muziekvereem g ing,
zangkoor, schoolkinderen en het prachtig
zomerweer, is ook in Arnemuiden de jaar
dag van H.M. de Koningin op echte spon
tane wijze gevierd. Wapperden reeds des
morgens vroeg tientallen vlaggen van de
huizen en lieten de torenklokken hun
metalen klanken om 8, 12 en 4 uur weer
klinken, ook voor de schoolkinderen was
het een andere schooldag dan anders. De
leerlingen der school met den bijbel maak
ten reeds des morgens getooid met oranje,
vlaggen enz., een rondgang door het dorp,
terwijl op het Marktplein eenige liederen
gezongen werden, waarna op de speel
plaats kinderspelen plaats vonden. De
leerlingen van de openbare school trokken
er per fiets op uit. Des avonds begon het
feest pas gced, toen de muziek een con
cert op het Marktplein gaf, waar ook
verschillende liederen gezongen werden
door het kinderzangkoor de Lustige Zan
gers, onder leiding van den heer P. C van
Maelsaeke. En daarna de lichtstoet be
staande uit de leerlingen der beide schelen
met de onderwijzers (sen), muziek, enkele
corporaties, alles versierd met oranje en
de noodige lampions en daar achter een
lange reeks zingende en hossende jeugd,
alles in goede stemming. Terug gekomen
op het Marktplein muziek, zang en mas
sazang en een dansend en hossend publiek;
alles bijeen dus een goed geslaagd feest.
GOES
Koninginnedagviering.
Behalve de gisteren reeds genoemde fees
telijkheden, die alle uitstekend slaagden,
had gisteravond ook nog een gondelvaart
in de haven plaats. Er was zoowel overdag
als des avonds voor alles zeer groote be
langstelling. Er heerschte een prettige
stemming en de volksliederen werden en
thousiast meegezongen.
Geen goedkoopere boter.
Men schrijft ons
Op grond van de positieve toezeggingen
van den Minister van Economische Zaken
mocht v/orden verwacht dat met ingang
van 29 Augustus jl. de boter, dank zij de
verlaagde heffing, 10 cent per KG. goed»
kooper zou worden. De huismoeders reken
den daarop stellig. Maar zie, de noteering
op de Goesche markt was gisteren voor
boter precies gelijk aan die van vorige
week. Het is ons niet bekend welke invloe
den hier werken, maar een ernstig onder
zoek vanwege het betrokken Departement
is zeker wel gewenscht. Op die wijze wor
den de levensmiddelen niet goedkooper ook
al worden de heffingen verlaagd, en wordt
het beoogde doel niet bereikt.
DE FRAUDE TE BORSSELE.
Behandeling door den Raad van State.
De calamiteuze Borsselepelder op Zuid-
Beveland heeft de moeilijke positie, waarin
dit waterschap blijkens zijn ambtelijk ad
jectief reeds verkeert, nog aanmerkelijk
verergerd gezien door financieele knoeie
rijen van zijn inmiddels ontslagen
ontvanger-griffier H. C. R.
Strafrechtelijk heeft R. daarvoor be
reids een vonnis ten belcope van een half
jaar gevangenisstraf van de Middel burg-
sche rechtbank ontvangen, waartegen hij
beroep heeft aangeteekend, dat binnenkort
voor het Haagsche gerechtshof zal worden
behandeld.
Administratief hebben ingelanden van
den polder door Gedep. Staten van Zee
land hun rekeningen over de dienstjaren
1931 tot en met 1936 vernietigd gezien
om den polder in de gelegenheid te stellen,
schoon schip te maken.
Gedep. Staten hadden daarbij overwo
gen, dat de geconstateerde fouten en on
juistheden zoo ernstig en talrijk zijn, dat
uit de vastgestelde rekeningen de finan
cieele positie des polders in geenen deele
kan gorden opgemaakt en dat het dan
ook in strijd met het algemeen belang zou
zijn, indien niet de gevolgen van de mal
versatiën, waaraan de vorige ontvanger
griffier zich heeft schuldig gemaakt, zoo
veel mogelijk zouden worden teniet ge
daan, met het oog waarop in de eeiste
plaats zoo nauwkeurig mogelyk moet kun
nen worden vastgesteld, hetgeen hij in
werkelijkheid aan den polder had en beeft
te verantwoorden.
Tegen deze vernietiging is de ex-ont
vanger-griffier evenwel in beroep geko
men en heden heeft de afdeeling „geschil
len van bestuur" van den Raad van State
dit beroepschrift behandeld.
Mr. A. J. J. Dirven, uit Bergen op
Zoom, die het beroepschrift toelichtte, zei-
de, dat een eenmaal afgesloten en goed
gekeurde rekening niet meer kan worden
b.eropend, terwijl overigens zoodanige her
opening in het geheel geen zin zou heb
ben, daar de beweerde kastekorten tot
uitdrukking komen in de rekening over
het jaar, waarin zij zijn geconstateerd.
Voorts betwistte spr. een van andere
zijde gemaakte schriftelijke opmerking,
namelijk dat het beroepschrift niet binnen
den gestelden termijn zou zijn ingediend,
aangezien dit is geschied binnen 30 dagen,
weliswaar niet sedert de beslissing van
Gedep. Staten, doch wel sedert de afkon
diging van die beslissing.
Mr. Van Doornik verdedigde de beslis
sing van Gedep. Staten. Hier is sprake
zoowel van administratief- als van kaste
kort. Teneinde nu te kunnen opbouwen
wat in vorige jaren was afgebroken, is
heropening van de rekeningen noodzake
lijk. Het beroepschrift is op 1 Mei 3937
ingediend bij den Commissaris der Konin
gin, dat is juist een dag te laat, daar de
afkondiging op 31 Maart geschiedde en
derhalve op 30 April de termijn was ver
streken.
Uit de schriftelijke stukken teekenen
wij nog aan, dat volgens Gedep. Staten
fictieve uitgaven ten bedrage van 14.401
zijn geboekt, waartegenover staan enkele
uitgaven tot een bedrag van 547 48y2,
die nog aan de uitgaven zouden moeten
worden toegevoegd dat in de oorspronke
lijke rekeningen aan dijkgeschot 5.355.78
en uit anderen hoofde 573.43, tezamen
aizoo 5.929.21 meer, daarentegen ook
wegens diverse ontvangsten 45.42 minder
verantwoord dan ontvangen is en dat zij
de door den appellant aanbevolen methode,
om aan het licht gekomen onjuistheden in
vroegere rekeningen te verbeteren door
het opnemen van herstèlposten in de loo-
pende rekening, voor dit geval te eenen-
male verwerpelijk achten, aangezien de
bestreden posten ook van louter formeel
standpunt bezien absoluut van onwaarde
zijn dat cok vernietiging de eenige moge
lijkheid in deze was.
De Koninklijke beslissing volgt later.
Landarbeidersloonen op Zuid-Beveland.
De door den Minister van Economische
Zaken aangewezen arbiter, prof. Gerbrandy
te Amsterdam, heeft uitspraak gedaan in
zake de landarbeidersloonen op Zuid-Beve
land. De bestaande contracten zijn aan de
werkgevers in diezelfde gemeenten waar
mee geen overeenstemming werd bereikt,
opgelegd. Voor Ellewoutsdijk heeft de ar
biter het contract van vorig jaar plus een
devaluatie-clausule opgelegd. 's-Graven-
polder en Baarland kregen het contract-
Hoedekenskerke opgelegd.
De Zuiveleentrale koopt geen Zeeuwsche
boerenboter meer.
In Zeeland worden door 4500 producenten
per jaar nog ongeveer 1.1 millioen k.g. boe
renboter bereid. Daarvan gebruikt de boe
renbevolking zelf 250.000 k.g., terwijl de
rest vroeger vlot aan de Zeeuwsche bevol
king kon wordenVerkdcht. De crisis-om-
standighedén hebben echter ook de afzet
van boerenboter in Zeeland zeer bémoëilijkt.
Verarming, werkloosheid, een toenemend
gebruik van margarine en een overgaan van
het publiek op fabrieksbotcr veroorzaakten
dit. Geen stijgende productie, deze ging
zelfs achteruit, schrijft het D. v. N. B. en Z.
Om aan deze moeilijkheden tegemoet te
komen heeft de Nederlandsche Zuivel-Cen-
trale, nu al gedurende bijna 5 jaar, de boe-
renboterproducenten in de genegenheid ge
steld, de moeilijk verkoopbare boter aan de
Zuivel-Centrale te leveren. In 1935 werd
door de Centrale 80.000 k.g. opgekocht, in
liet eerste halfjaar van 1937 zelfs ruim
70.000 k.g. Deze boteropkoop werd door de
boeren zeer gewaardeerd. Afname en beta
ling geschiedden altijd even vlot. Er werd
naar kwaliteit betaald. Gevolgen waren
een bcteekenende kwaliteitsverbetering, een
ruime markt en behoorlijke prijsvorming
van ruim 800.000 k.g. boter die langs de
normale wegen verkocht werden.
In verband met de bestaande voorschrift,
boter door de Margarine te mengen (meng-
gebod) vond de geleverde boter gemakke
lijk een bestemming. Zij ging door de mar
garine.
Het menggebod is met ingang van deze
week door de Regeering opgeheven. Daar
door verviel de mogelijkheid de afgenomen
boerenboter te plaatsen.
De Zuivel-Centrale heeft daarom besloten
de opkoop van boerenboter met ingang van
gisteren te beëindigen.
Levering aan de Centrale zal dus niet
meer mogelijk zijn. De vele leveranciers op
Schouwen en Duiveland, Noord- en Zuid-
Beveland en in Oostelijk Zeeuwsch-Vlaande
ren zullen nu weer zelf een afzet voor hun
product moeten vinden.
Dat zal zeker groote moeilijkheden met
zich brengen. Over maatregelen die onge
twijfeld noodig zullen zijn om aan deze
moeilijkheden het hoofd te bieden worde
overleg gepleegd.
Het bezoek van H. M. de Koningin
aan Zeeland.
Betreffende de komst van H. M. de Ko-
ningin naar Zeeland op Maandag a.s. kun-
wij nog mededeelen, dat de tocht van
Hansweert naar Walsoorden en later van
Walsoorden naar Vlissingen, zal worden
gemaakt met de motorboot „Prins Wil
lem I" van den Provincialen Stoomboot-
dienst op de Westerschelde, die ook de voor
het bezoek te gebruiken hofauto's, die te
Kruiningen bij aankomst van den extratrein
gereed staan, zal overzetten. Het vertrek
uit Middelburg zal weder per extratrein
plaats hebben en wel te 4 uur 50.
Het ligt in de bedoeling, dat de school
kinderen van Kruiningen a.s. Maandagmor
gen bij het station zullen zijn opgesteld en
dat twee kinderen in Zuid-Bevelandsch
costuum aan H. M. de Koningin bij haar
aankomst om half negen bloemen zullen
aanbieden. Bij de aanlegplaats der boot te
Hansweert zullen de schoolkinderen van
Hansweert hetzelfde doen.
KERK- EN SCHOOLNIEÜWS
Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Grijps-
kerke candidaat H. van Loon te Rens-
woude.
Ds. W. J. Weiter 88 jaar.
Heden herdenkt de oud-hofprediker ds.
W. J. Welter, em.-predikant van de Ned.
Herv. gemeente te 's-Gravenhage, zijn
88sten geboortedag.
De grijze pastor heeft zich door zijn ver
blijf elders aan alle verjaardagsdrukte ont
trokken.
Bevestiging en intrede.
Ds. Joh. Gerritsen, predikant bij de Ned.
Herv. gemeente te Zierikzee en beroepen
te Arnhem, zal zich op Zondag 7 Novem
ber a.s. aan die gemeente verbinden.
Als bevestiger zal optreden de jongste
collega te Arnhem, ds. J. Loos.
Film en gramofoon in de kerk.
In Zwitserland kwam hier en daar de
zede op om bij kerkelijke huwelijksinzege
ningen met film en gramofoon de plech
tigheid vast te leggen. Te Bern en Zurich
is men nu daartegen opgetreden en werd
elke fotografische en phonografische op
name van kerkelijke plechtigheden ver
boden wie in strijd met dit verbod han
delt, zal uit de kerk verwijderd worden.
De generale synode van de Chr. Geref.
kerk, vergaderd te Hilversum, heeft tot
hoogleeraar aan de theologische school te
Apeldoorn benoemd ds. L. H. van der Mei
den te 's-Gravenhage.
Ds. J. Akersloot van Houten Roos, ge
durende 38 jaar predikant bij de Ned. Herv.
gemeente Sas van Gent en Philippine, heeft
tegen 1 Januari a.s. eervol emeritaat aan
gevraagd.
MARINE EN LEGER
De luitenant ter zee der le klasse L. H.
Quant, die onlangs uit Ned.-Indië is terug
gekeerd, is. ter beschikking gesteld.
De luitenants ter zee der le klasse F.
Pinke en J. H. van Rinkhuyzen, aangewezen
voor den dienst in Ned.-Indië, zullen 1 Sep
tember per m.s. „Johan de Witt" van de
Stoomvaartmaatschappij Nederland hun
bestemming volgen.
MOTOR-TORPEDOBOOTEN.
Een wapen van toenemende beteekenïs.
Over bovenstaand onderwerp schreef
het Handelsblad dezer dagen
Uit de verklaring van den Commandant
der Zeemacht in Ned.-Indië in den Volks
raad, is gebleken, dat de Minister van
Defensie op de begrooting 1938 niet alleen
een post voor een 4en kruiser heeft ge
bracht, doch tevens een post voor den
aanbouw van een torpedo-motorboot.
Er zijn alweer ettelijke jaren verloopen
sedert de eerste en tot dusver eenige
torpedo-motorbooten van onze zee
macht werden afgeschaft en sedert dien
heeft de ontwikkeling van dit type tor-
pedo-„drager" niet stil gestaan. Met de
zeer snelle (max. snelheid plm. 45 zee
mijl per uur, d.i. 83 K.M. torpedo-mo
torbooten (T.M.-booten), die thans voor
de Britsche vloot zijn en worden aange
bouwd kunnen de onze dan ook niet
meer worden vergeleken. Niet alleen is
de snelheid veel geringer, doch ook wat
de zeewaardigheid betreft zijn de Epgel-
sche booten verre superieur. Bij hooge zee
hebben zij een snelheid van 20 tot 30 zee
mijl weten te behouden en de deskundigen
v/aren het er over eens, dat een torpedo
jager bij een dergelijken zeegang geen
kans zou hebben gezien deze vaart te
loopen. Een duidelijk bewijs, dat de I.M.-
booten meer en meer „zeeschip" zijn ge
worden, is wel het feit, dat een floltille
van 6 dergelijke booten op eigen kracht
van Engeland naar Malta is gevaren,
waar zij zijn gestationneerd. Deze Brit
sche booten hebben een waterverplaatsing
van 15 ton en zijn 18 M. lang. Het max.
vermogen der 12-cylinder benzine-motoren
bedraagt 1500 p.k., en de bewapening be
staat uit 2 torpedo's van 45 cM., enkele
mitrailleurs en dieptebommen. Voorts zijn
zij met een draadlooze telegrafie-instaliatie
uitgerust. De actie-radius bedraagt 500
zeemijl bij een vaart van 20 zeemijl per
uur.
Deze booten kosten plm. 23.000 pood per
stuk. Ongeveer 200.000 gulden is dus ze
ker een behoorlijk bedrag voor een motor
boot, doch men moet niet vergeten, dat
deze schepen geheel het karakter nebben
gekregen van torpedobooten, en dan ook
bestemd zijn om als zoodanig op te tre
den. Motor-torpedobootèn is dus zeker een
betere naam van torpedo-motorbooten.
'De ontwikkelingsgang van de torpedo
boot is wel merkwaardig De eerste tor
pedoboot, die in 1876 werd gebouwd, had
een waterverplaatsing van 28.5 ton en een
lengte van plm. 26 meter. De maximum
snelheid bedroeg slechts 18.5 zeemijl per
uur. In den loop der jaren groeide de tor
pedoboot uit tot torpedojagers van 1000
en later 1600 ton, terwijl Frankrijk $elfs
torpedo-,.dragers" van bijna 3000 ton
bouwde (zgn. flottilleleiders, doch irt we
zen kleine kruisers). Steeds moeilijker
werd het om de eigenlijke taak van de
torpedoboothet onbemerkt naderen om
de torpedo's met kans op succes te kun
nen lanceeren, te vervullen, en de ervarinf
van den wereldoorlog toonde duidelijk aaü,
dat de beste torpedo-„drager" belichaamd
werd in de onderzeeboot, terwyi groote
torpedobooten en jagers meer en meer
kruiser-diensten kregen te vervullen en
meer profijt hadden van hun artillerie, daa
van hun torpedo-bewapening.
Tijdens den wereldoorlog werd dan ook
