500
300
150
25
89
Heeren Handschoenen
Wollen laponstoffen
EIN MSIEIML lil WIED
WOENSDAG
21 OCTOBER
EERSTE BLAD
DE STER
No.249
74e Jaargang
1936-
Uitgave: Firma F. VAN DE VELDE Ir., Walstraat 58-60,V!issingen. Telef. ID. Postrekening 66287
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke Feestdagen
Is kapseizen de oorzaak van de
ramp van de „Van der Wijck"
STADS- EN PROVINCÏENIEUWS
HACC0U,St.Jacobsstr.7
HeleeMytewSssen
«asm daw etng
PAVILJOEN WANDELPIER
ALEX DE HAAS
VLI5SIIN0SCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Voor alle gemeenten op Walcheren en waar agentschappen geves
tigd zijn f2.20 per 3 maanden. Franco door het geheele rijk f2.50. Voor België, Duitschland
en Frankrijk f3.40. Voor de overige landen bij wekel. verz. f3.20. Afzonderlijke nrs. 5 cent.
dpi
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5 regels fl.25; iedere regel meer 25 cent. Bij abonnement
speciale prijzen. Reclames 50 ct. p. regel. Kleine advertenties van 1—5 regels 50 ct. ledereregel
meer 10 ct. (max. 10 regels). Bij 3 maal plaatsing van 1 -5 regels f 1.—alles bij vooruitbetaling
De abonné's in 't bezit eener
Polis, zijn GRATIS verze
kerd tegen ongelukken voor
gulden bij levens
lange ongeschikt
heid tot werken.
guldén bij dood
door
een ongeluk.
gulden bij verlies
van een
hand, voet of oog.
gulden bij verlies
van
een duim.
gulden bij verlies
van een
wijsvinger.
gulden bij verlies
van een
anderen vinger.
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBLICITEITSWAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREENIGING „DE NEDERLANDSCHE DAGBLADPERS'1
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
DE MEENING VAN EENIGE
DESKUNDIGEN.
Naar aanleiding van de ontzettende ramp.,
die de „Van der Wijck" van de Koninklijke
Paketvaart getroffen heeft, hebben wij ons
gewend tot eenige in de residentie wonende
gepensionneerde zee-officieren met de
vraag, of inderdaad kapseizen zooals in
de eerste telegrammen uit Indië werd ver
klaard de oorzaak van het ongeluk zou
kunnen zijn. Daar nadere gegevens nog ge
heel ontbraken, kon men zich hierover na
tuurlijk nog moeilijk uitlaten, maar alge
meen was men van oordeel, dat men kap
seizen niet zonder meer als de oorzaak van
de ramp mocht aannemen.
Een schip kapseist, wanneer de lading
niet goed gestuwd is en daardoor in wer
king komt. Dit kan natuurlijk zoowel aan
stuur- als aan bakboord gebeuren. Kapsei
zen van schepen komt vooral op Nederland-
sche schepen, met hun over het algemeen
uitstekende équipage, slechts sporadisch
voor. Het stuwen van de lading staat
meestal onder het oppertoezicht van den
eersten stuurman, dus een officier, die reeds
in den loop der jaren in het vak doorkneed
is. Slechts bij zeer zwaar weer kan het dan
ook gebeuren, dat de lading ondanks alle
genomen voorzorgen in werking komt,
maar bij goed weer, dat de „Van der Wijck"
naar verluidt moet hebben gehad, is dit wel
uitgesloten. Hierbij moet nog worden opge
merkt, dat het stuwèn van stukgoed over
het algemeen veel lastiger is, dan dat van
zgn. gestort goed.
Maar zelfs, indien een schip met stukgoed
heiaden, zwaar weer treft en er komt wer
king in de lading, gaat dit meestal zoo
langzaam in zijn werk, dat het schip nog
voordat er werkelijk gevaar ontstaat, een
veilige haven kan binnenstoomen. Wie zijn
oogen in onze havens de kost geeft, zal wel
eens hebben waargenomen, dat na zwaar
weer een schip met vervaarlijke slagzij
voor anker ging liggen. Zelden komt het
echter voor, dat een schip in zoo'n geval de
behouden haven niet meer kan bereiken en
een onzer zegslieden meende, dat zulks
voor de Nederlandsche kust sinds 1883
niet meer was gebeurd.
Houdt men er dan ook rekening mede,
dat de „Van der Wijck" een zeer bekwamen
officiers-staf had, dat het schip op een
kalme zee voer en dat het ongeluk met
groote snelheid heeft plaats gehad, dan
moet men tot de conclusie komen, dat kap
seizen door een verkeerd stuwen van de la
ding uitgesloten is.
Blijft dan intusschen nog de mogelijkheid,
dat het schip zelf niet stabiel was en dien
tengevolge kapseisde. Maar ook deze mo
gelijkheid acht men niet zeer aannemelijk.
De „Van der Wijck" was een in 1921 op de
werf van de Maatschappij Feijenoord ge
bouwd schip, dat nog nimmer een ongeluk
had gehad en als zeer stabiel bekend stond.
Op 21 September had het schip nog in het
dok te Tandjong Priok gelegen voor een
algeheele schoonmaak en inspectie. Op 13
October kreeg het schip weer een nieuw
passagiers-certificaat, waarmede men over
het algemeen werkelijk niet roekeloos om
springt.
Met het oog op het bovenstaande meent
men in scheepvaartkringen dan ook, dat
men kapseizen niet als op zichzelf staande
oorzaak van het ongeluk mag beschouwen
en dat men zijn uiteindelijk oordeel zal moe
ten opschorten tot er meer gegevens be
kend zijn.
LUCHTBESCHERMING.
De heer G. Mante, Inspecteur voor de
Scheepvaart te 's-Gravenhage, en velen
stadgenooten welbekend uit den tijd d<at
hij als luitenant ter zee le klasse te Vlis
singen vertoefde, schrijft ons
Van bevriende zijde werd mij de Vlis-
singsche Courant van Woensdag 14 Octo
ber toegezonden. Hierin is opgenomen een
verslag van den filmavond vergadering
voor luchtbescherming en een artikel van
het hoofd van den hulpdienst Pers en
Voorlichting van den Gemeentelijken
Luchtbeschermingsdienst.
Met veel belangstelling heb ik beide ar
tikelen gelezen. Niaar aanleiding van het
geen ik in het verslag las, meen ik ernstig
ta moeten waarschuwen tegen ondeskundi
ge voorlichting, hoe goed dan ook bedoeld.
Het hocifd van den hulpdienst Pers en
Voorlichting heeft reeds enkele opmerkin
gen gemaakt, waarmede ik geheel instem.
Waar de spreker van den filmavond van
13 October als commandant van de Brand
weer deskundig is op het gebied van bran
den, meen ik toch in twijfel te moeten
trekken of de uitwerking van thermiet-
bommen, zooials zij worden gebruikt bij
luchtaanvallen, hem voldoende bekend is.
Woordelijk staat in het verslag „In de
pauze, die hierna volgde, heeft de heer
Agterberg in den tuin nog een demonstra
tie met een themietbom gegeven. Deze
brandbom, die een fel licht verspreidde,
kon gemakkelijk met een emmer water
worden gebluscht".
Of het verslag is onjuist, of er is geeni
deugdelijk materiaal gebruikt.
Bij de thermietbommen bestaat het bom-
lichaam uit electron, een legeering van
40 magnesium en 60 aluminium,
welke bij ongeveer 625° smelt en ver
brandt onder uitstraling van een verblin
dend wit licht en met buitengewone hitte-
ontwikkeling. Als vulling wordt thermiet
toegepast d.i. in het algemeen een meng
sel van ijzeroxyde en aluminium, welke
beide zich, onafhankelijk van de aanwezig
heid van atmosferische zuurstof, onder
heftige hitte-ontwikkeling verbinden tot
ijzer en aluminiumoxyde bij verbranding
van zulk een thermietbóm ontstaan tem
peraturen van ongeveer 3000°. Het blus-
schen zoowel van thermiet als van elec
tron is moeilijk. Wordt brandend gesmol
ten thermiet met water bespoten, dan
wordt dit laatste ten deele ontleed en
vormt zich knalgas', waardoor heftige ex-
plosieverschijnseïen optreden. De vonken
worden tot ver in de rondte geslingerd.
Dc uitwerking is de tegengestelde van de
gewenschte. De brand wordt niet ge
bluscht, maar breidt zich uit.
Hoewel onder den invloed van het wa
ter het vuur uiterlijk vermindert, zet het
gloeiend vloeibare metaal zijn brandstich
tende werking onder de gevormde slakken
voort. Tetrachloorkoolstcf in veel snel-
blusschers toegepast heeft weinig uit
werking, ontwikkelt daarentegen phosgeen.
„Schuim" heeft een redelijke uitwerking,
doch bluscht evenmin volkomen, daar af
sluiting van den toevoer der atmosferi
sche zuurstof het voorschrijden der reactie
niet belet.
De thermietbóm kan o.a. alleen worden
gebluscht door haar in zand te laten uit
branden. Een brandwacht (en elk huis be
hoort een brandwacht te hebben) voorzien
van bril en een schop met scherm moet de
brandbom op een veilige plaats deponee-
ren, hetzij in een emmer met zand, of an
derzins. Doch houdt water verre van een
thermietbóm. Bij het bestrijden van den
door de thermietbóm veroorzaakten brand
heeft het water natuurlijk niets van zijn
beteekenis verloren.
Het is dus mogelijk, diat de brandweer
een dak, dat tengevolge van een thermiet
bóm in brand is geraakt met water kan
blusschen, maar vergeet niet, dat een
brandbom niet alleen komt. En zullen vele
op onkwetsbare punten terecht komen en
rustig opbranden. Ook zullen er vele op
kwetsbare punten komen en als dan niet
onmiddellijk op juiste wijze ter plaatse
wordt ingegrepen en meer branden ont
staan, dan met de beschikbare krachten
kunnen worden aangegrepen, dan is de
ramp niet te overzien.
De veronderstelling, dat de brisantbom
voornamelijk ten doel heeft om strategi
sche punten als sluizen, electrische centra
les te vernielen en hierdoor de bewoners
opstandig te maken tegen hun eigen re
geering, acht ik onjuist. De Zeeuw, zooals
ik die heb leeren kennen, zal anders re-
ageeren.
Onderschrift van de redactie
Met genoegen geven wij den heer Mante
gelegenheid, zijn meening in ons blad ken
baar te maken. De schrijver is namelijk bij
uitstek deskundig en het is in dit verband
misschien goed er even aan te herinneren,
dat hetgeen hier ter stede en in geheel
Zeeland op het gebied der luchtbescher
ming tot stand is gekomen, niet in de
laatste plaats aan het initiatief en de be
zielende leiding van den heer Mante te
danken is.
Wij hopen daarom van harte dat men
van zijn opmerkingen zonder zich gegriefd
te gevoelen, aandachtig kennis wil nemen
want wie den schrijver kent, weet dat
niets hem verder ligt, dan iemand te wil
len kwetsen. Maar wanneer in het belang
van de goede zaak even de vinger op in
geslopen onjuistheden dient te worden ge-
Nappa
269 - 219 - 189 - 159
legd, valt slechts toe te juichen dat dit ge
schiedt. En wij hopen daarom dat de schrij
ver, al woont hij dan niet meer te Vlissin-
gen, toch van tijd tot tijd gelegenheid zal
kunnen vinden, om op het gebied der
luchtbescherming van voorlichting te die
nen. Ons blad zal hiervoor gaarne plaats
ruimte beschikbaar stellen.
Voorstellen aan den Gemeenteraad.
B. en W. hebben den Gemeenteraad het
volgende voorstel doen toekomen
Gemeenschappelijke regeling van den
Schoolartsendienst te Vlissingen en
Middelburg.
-Reeds bij den aanvang van dit jaar ves
tigden Gedeputeerde Staten onzer provin
cie de aandacht van ons college op de wet
van 29 November 1935 (Stbl. 685), tot ver
laging van de openbare uitgaven, waarbij
aan de gemeentewet een artikel 145a is
toegevoegd, waarin de bevoegdheid van de
Kroon is geregeld, om eene regeling ter
gemeenschappelijke behartiging van be
langen op te leggen, indien door samen
werking van gemeenten eene besparing
van kosten kan worden verkregen.
Gedeputeerde Staten gaven ons als hun
oordeel te kennen, dat. .Ie ongunstige fi-
nancieele toestand der gemeente, welke toe
stand door het afloopen van de garantie
betreffende de uitkeering per inwoner uit
het gemeentefonds en de binnen afzienba-
ren tijd te verwachten minder gunstige
uitkomsten van het waterleidingbedrijf, het
noodzakelijk maakt, met steeds grooter
ernst te streven naar vermindering van
uitgaven, teneinde zooveel en zoo spoedig
mogelijk te geraken tot aanpassing van het
gemeentelijk budget aan de zoo zeer ver
anderde omstandigheden.
De overweging van het vorenstaande
gaf genoemd college aanleiding, om met
de door de Regeering ingestelde Commis
sie tot bezuiniging op de kosten van het
ziekenhuiswezen enz., meer bekend onder
den naam van Commissie-Frederiks, over
leg te plegen over de vraag, op welke wij
ze op het terrein van de volksgezondheid
te geraken was tot eene besparing op de
kosten door samenwerking tusschen de ge
meenten Middelburg en Vlissingen.
In eene bespreking met de Commissie-
Frederiks en eene commissie uit Gedepu
teerde Staten zijn ons te dier zake ver
schillende mededeelingen gedaan betref
fende de onderwerpen welke door samen
werking tot versobering en besparing van
kosten zouden kunnen leiden.
Het zou ons te ver voeren om uwe aan
dacht te vragen voor de diverse punten
welke toen een onderwerp van bespreking
hebben uitgemaakt, te meer, daar van die
punten, na mondelinge en schriftelijke
bestrijding door ons college, één onderwerp
ter behandeling is overgebleven met na
me de schoolartsendienst.
Ten aanzien van dit belangrijke instituut
ctelden Gedeputeerde Staten zich op het
volgende standpunt
De gemeente Vlissingen heeft in haar
dienst een schoolarts, die tevens internist
is. De gemeente Middelburg heeft een
schoolarts, die bovendien controleerend ge
neesheer is en als armendokter belast is
met de helft van de armenpraktijk. Naar
het oordeel van de Commissie-Frederiks,
zoowel als van Gedeputeerde Staten kan
de schoolartsendienst van Vlissingen ge
voeglijk worden opgedragen aan den
schoolarts van Middelburg, terwijl deze
daarnaast zijne andere functies kan blijven
vervullen. De aanvankelijk voor hem vast
gestelde jaarwedde wordt voldoende ge
acht voor de uitgebreidere taak. De school
arts van Vlissingen zal dan dienen te wor
den ontslagen, met toekenning van wacht
geld, voor zoover hij daarop volgens de
geldende bepalingen aanspraak kan maken.
Bij de beoordeeling van genoemd stand
punt van Gedeputeerde Staten hebben wij
de volgende vragen overwogenle.
schaadt de combinatie van de werkzaam
heden van schoolarts de belangen van Vlis
singen en 2e. leidt zij tot besparing van
kosten voor onze gemeente.
Ten aanzien van de eerste vraag schre
ven wij Gedeputeerde Staten het volgende
„Sinds 1 Januari 1920 vervult de heer Smit
met toewijding de op dat tijdstip ingestel
de functie van schoolarts. Daar deze taak
hem bijzonder aantrok en zijne voorliefde
had, heeft hij aan de hand van zijne in
structie dit instituut uitgebouwd en het
gemaakt tot eene zegenrijke instelling voor
onze schoolkinderen. Wij voegen hierbij een
exemplaar van het laatst opgemaakte jaar
verslag, waaruit U zal blijken op welke se
rieuze wijze de heer Smit zijn taak opvat.
Indien zijne werkzaamheden zouden wor
den opgedragen aan een medicus te Mid
delburg woonachtig, die behalve schoolarts
voor beide gemeenten tevens belast zou
worden met de helft der armenpractijk en
die bovendien controleerend geneesheer is,
kan het niet anders, of het in den loop der
jaren zorgvuldig opgebouwde instituut van
schoolarts te Vlissingen zal daardoor be
langrijk lijden, tot schade van onze school
jeugd.
Als wij daarbij in aanmerking nemen,
dat het thans tusschen den Vlissingschen
arts, de schoolkinderen en de huisartsen
bestaand contact zal worden verbroken en
bij opdracht van de functie aan een Mid-
delburgschen arts niet meer tot stand zaJ
komen, zal de door ons sub le gestelde
vraag bevestigend moeten worden beant
woord."
Vervolgens gaven wij aan Gedeputeerde
Staten eene berekening van de kosten,
waaruit bleek, dat op de basis van eene
verdeeling van uitgaven als was aangege
ven, eene combinatie van beide schoolart
senfuncties oor onze gemeente een gelde
lijk nadeel zou heteekenen.
Na kennisneming van de door ons tegen
de voorgestelde regeling aangevoerde be
zwaren, schreven Gedeputeerde Staten ons
het volgende „Wat ten slotte den school
artsendienst aangaat meenen wij ons aan
vankelijk standpunt, zulks in volkomen
overeenstemming met de Commissie-Fre-
riks te moeten handhaven. Hetgeen daarte
gen door uw College is aangevoerd heeft
ons niet kunnen overtuigen. In geval van
samenwerking komt het aan op de toewij
ding en werkkracht van den huidigen Mid-
delburgschen schoolarts. Indien uit een
verslag, dat de schoolarts van zijn werk
zaamheden geeft daarvan kan blijken, dan
zijn wij zoo vrij U te verwijzen naar den in
houd van het verslag van den Middelburg-
schen schoolartsendienst over 1934.
Uit dat verslag blijkt tevens, dat de sa
menwerking met de medici niets te wen-
schen heeft overgelaten. De schoolarts zal
op dezelfde wijze te Vlissingen te werk
gaan en ook daar zal hij wel zorg dragen,
dat het contact met de huisartsen niet al
leen in stand blijft, maar ook niets te wen-
schen overlaat. De vrees, dat „het in den
loop der jaren zorgvuldig opgebouwde in
stituut van schoolarts" te uwent belangrijk
zal lijden, is naar het oordeel van de Com
missie-Frederiks zoowel als van ons Colle
ge ongegrond. Integendeel De door ons
gewezen weg schijnt de beste om dat-in
stituut, zoo goed mogelijk ingericht, op den
duur te behouden."
Met de door ons opgezette berekening
kon het college zich niet vereenigen. Met
mederekening van het wachtgeld en onge
acht de besparing door de opheffing van
de betrekking van assistente van den
schoolarts te verkrijgen, zou reeds een be
sparing van kosten kunnen worden ver
kregen.
Daar wij in de gegeven omstandigheden
ons verplicht achten den weg te volgen die
er toe kan leiden om het instituut van
schoolarts te Vlissingen te behouden, ver
klaarden wij ons bereid, een voorstel van
het gemeentebestuur van Middelburg om
te geraken tot eene gemeenschappelijke
regeling daarvan in ernstige overweging te
nemen, teneinde na te gaan, of de te berei
ken geldelijke bezuiniging opweegt tegen
de verslechtering van het Vlissingsche
schoolartsen-instituut, zooals de heer Smitt
dit in den loop van de jaren heeft opge
bouwd.
Door het gemeentebestuur van Middel
burg werd ons een ontwerp-gemeenschap-
pelijke regeling toegezonden.
Met de regeling van den schoolartsen
dienst konden wij ons vereenigen ten aan
zien van den financieolen opzet der rege
ling en de wijze van benoeming waren bij
ons enkele bezwaren gerezen, welke nadien
met het gemeentebestuur van Middelburg
tot eene bevredigende oplossing zijn ge
bracht.
Uit de op grond van de met het gemeen
tebestuur van Middelburg verkregen over
eenstemming, moge U uit de hierbij over
gelegde berekening blijken, dat bij het tot
stand komen van de regeling de gemeente
Vlissingen een geldelijk voordeel heeft van
40.50 over 1937, van 244 over 1938 en
volgende jaren en na afloop van het wacht
geld 1132.50. Daarbij is geen rekening ge
houden met de bezoldiging van de assisten
te (in welke functie na het overlijden van
Mejuffrouw Kieviet niet is voorzien) van
550950 en met den op de gemeentebe-
Is kapseizen de oorzaak van de ramp
van de „Van der Wijck"?
(Hoofdartikel)
Prinselijk huwelijk op 12 Januari a.s.?
(Binnenland)
Monument voor wylen de Koningin-
Moeder in tegenwoordigheid van H.M.
de Koningin te Soest onthuld.
(Tweede blad).
Gemeenschappelijke regeling van den
schoolartsendienst te Vlissingen en
Middelburg Stadsnieuws)
De Kroon vernietigt een besluit van
Ged. Staten van Zeeland met betrek
king tot het Raadhuis in Groede.
(Provincie)
Het stormachtige weer veroorzaakt
moeilijkheden aan de scheepvaart.
(Scheepvaart)'.
De uitwijzing van 4 Nederlanders uit
Duitschland is ingetrokken.
(Binnenland).
Spanje beschuldigt Italië en Duitsch
land de niet-inmengingsovereenkomst
te hebben geschonden. (Buitenland).
Engeland bemiddelt om Spaansche gij
zelaars uitgewisseld te krijgen.
(Buitenland)
ZIE VERDER EVENTUEEL
LAATSTE BERICHTEN
130 breed
marine,
rood en groen
cent
per el
SS
SI
St. Jacobsstraat8„Tel. 494
Zaterdagavond 24 October
aanvang 8.30 uureind 4 uur.
onder leiding van
Cotillons Attracties Fraaie prijzen
Entrée 60 cent incl. bel.
grooting geraamden post van 200 wegens
kosten van drukwerk enz.
Ten aanzien van het verleenen van ad
ministratieve hulp aan den schoolarts wordt
nog overleg gepleegd. Omtrent de resulta
ten daarvan zal nog nader mededeeling
worden gedaan.
Wat de regeling van den dienst van den
schoolarts betreft, deze komt vrijwel over
een met de thans geldende.
Bepaald is, dat de schoolarts tevens de
functie vervult van controleerend genees
kundige en gemeentegeneesheer buiten de
gestichten in Middelburg.
Bij het aangaan der overeenkomst wor
den de genoemde functies opgedragen aan
den gemeentegeneesheer J. Broekhuysen
te Middelburg, die alsdan aanspraak zal
hebben op de miximum jaarwedde ad
6000. De bezoldiging van een nieuwen ti
tularis zal bedragen 4500, met 6 twee-
jaarlijksche verhoogingen van 250 tot
6000.
Bovendien wordt hem ten behoeve van
den dienst te Vlissingen een rijwiel ter be
schikking gesteld, benevens een bedrag
van ten hoogste 20 per jaar voor onder
houd daarvan, eene som van 100 per jaar
voor bureaukosten, vrij vervoer op de
tram MiddelburgVlissingen en 25 per
jaar voor tramvervoer van eene admini
stratieve hulp.
De regeling van de betaling der kosten
luidt als volgt
1/3 gedeelte van de jaarwedde en pen-
sioenskosten komt ten laste van Middelburg
voor de werkzaamheden als gemeentege
neesheer en controleerend geneeskundige
te Middelburg
2/3 gedeelte van de jaarwedde en pensi
oenkosten komt ten laste van Middelburg