1000
500
300
25
VRIJDAG
3 FEBRUARI
No. 28
72e Jaargang
1934i
Uitgave: Firma f. VAN DE VELDE Ir.. Walstraat 58-60. Vlissingen. Telei. 10. Postrekening 66287
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke feestdagen
EERSTE BLAD
STADS- EN PROVINCIEMEOWS
middelburg.
oost- en west-souburg.
koudekerke.
biggekerke.
goes.
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
BUITENLAND
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPKIIS: Voor alle gemeenten op Walcheren en waar agentschappen geves
tigd zijn 2.20 per 3 maanden. Franco door het geheele rijk 2.50. Voor België, Duitschland
en Frankrijk /3.40. Voor de overige landen bij wekel. verz. 3.20. Afzonderlijke nrs. 5 cent.
ADVERTENTIEPRIJSVan 1 -5 regels 1.25iedere regel meer 25 cent. Bij abonnement
speciale prijzen. Reclames 50 ct p. regel. Kleine advertenties van 1 —5 regels 50 ct Iedere regel
meer 10 ct (max. 10 regels). Bij 3 maal plaatsing van 15 regels /l.alles bij vooruitbetaling
De abonné's in 't bezit eenei
Polis, zijn GRATIS verze
kerd tegen ongelukken voor
gulden bij levens
lange ongeschikt
heid tot werken.
gulden bij dood
door
een ongeluk.
gulden bij verlies
van een
hand, voet ot oog.
gulden bij verlies
van
een duim
gulden bij verlies
van een
wijsvinger
gulden bij verlies
van eiken
anderen vinger
AANGESLOTEN bij het bureau voor publiciteitswaarde, ingesteld door de vereeniging „de nederlandsche dagbladpers':
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Zangvereeniging „Looft den Heer"
1874—1934.
Der Messias.
Met Handel heeft het oratorium den
hoogsten graad van ontwikkeling bereikt.
Enkele recitatieven en aria's mogen ver
ouderd zijn, de menschelijkheid van al 't ge
beuren, de krachtige karakteristiek der
koren, de adeldom der inleidingen en tus-
schenspelen voor orkest, de gezondheid der
muziek, dat alles schenkt aan veel in de
oratoria van den grooten meester blijvende
waarde. Zijn hoofdwerk, „Der Messias',
(het origineel had Engelschen tekst en titel,
„The Messiah") is dan ook voor een zang-
Vereeniging een oratorium, waarin zij haar
krachten en goede zijden eens toonen kan
en daarom vinden we het een gelukkige en
een goede gedachte van „Looft den Heer",
om haar zestig-jarig bestaan te herdenken
met een uitvoering van dit monumentale
kunstwerk.
Friedrich Chrysander heeft heel zijn lange
leven aan Handel gewijd en zich tot zijn
dood bijzonder beijverd voor de uitvoering
van Handel's oratoria. Door zijn streven zijn
vele werken van Handel, welke door hem
„bewerkt" zijn, omdat knoeierige uitgaven
en onartistieke uitvoeringen zoowel in
Duitschland als in Engeland Handei's
kunst te loor dreigden te doen gaan, in hun
volle schoonheid voor ons herleefd.
Onder de^ talentvolle leiding van Theo
Höfelein heeft „Looft den Heer" dan giste
renavond ter gelegenheid van haar diaman
ten feest in de flink gevulde, doch onvol
doend verwarmde St. Jacobskerk een zeer
goed verzorgde uitvoering gegeven van
„Der Messias" in de „bewerking" Chrysan
der. De eerlijkheid gebiedt ons hier te ver
melden, dat Handel nooit een kerkcompo-
nist is geweest en met uitzondering van
zijn voor koninklijke kapellen of buitenge
wone omstandigheden gecomponeerde An
thems en Te Deum's zelfs nooit iets voor
de kerk heeft gecomponeerd. Het indruk
wekkende oratorium bevat een krachtige,
treffende dramatiek en is van een eigen
aardige opera-lyriek. De vereeniging heeft
bewezen, dat zij een hoog peil bereikt
heefthet koor toonde een eenheid en een
slagvaardigheid, een tucht en een kracht,
een zekerheid in de machtige fuga's, welke
bewondering afdwongen. Het legde daarbij
een animo en een levendigheid aan den dag,
welke getuigden van groote liefde voor
Handel's grandiose kunst. De zeer veel
eischende ensembles als het „Halleluja", dat
het tweede deel besluit en de epiloog
„Wiirdig ist das Lamm" met de koor-fuga
„Amen" alsmede het solo-kwartet met koor
„Denn es ist uns ein Kind geboren", doen
ons de beste herinneringen bewaren.
De solistische medewerking stond op niet
minder hoog peil. Wederom hebben we ge
noten van het mooie orgaan, de bekwame
zangkunst en de gevoelige muzikaliteit van
de sopraan Martha Stam, van de fraaie,
sympathieke alt van Suze Luger-van Beuge,
van den voortreffelijken tenor Louis van
Tulder en den uitnemenden bas Willem Ra-
veLi. Van de vele prachtige aria's memo-
reeren we slechts „Er weidet seine Schar"
(alt en sopraan), de Messias-hymne „Ich
weiss, dass mein Erlöser lebet" (sopraan),
„Das Volk, das da wandelt ira Dunkel"
(bas), „Er ward verachtet" (alt), „Warum
denn rasen und toben die Heiden" (bas),
„Doch du liessest ihn im Grabe nicht" en
„ïhr Schall gehet aus in jedes Land" (te-
hor), t.erwjjl ook de recitatieven „Denn
bliek auf (bas met knappe orkestbegelei
ding!) en „Dieser Hohn brach ihm das
Herz" (tenor) met lof vermeld dienen te
Worden.
Als steeds heeft het orkest met mevr. S.
Höfelein-Bekker als concertmeesteresse
zich bijzonder onderscheiden. Verrukkelijk,
ontroerend schoon klonk het teere inter
mezzo voor orkest, door Handel „Pastoral-
Syniphonie" genoemd. De bespeler van de
hooge D-trompet bleek een meester op zijn
ongewoon instrument en gaf aan de Posau-
hen-aria van Willem Ravelli den vereisch-
ten glans.
Burgemeester Van Woelderen zond het
Jubileerende „Looft den Heer" een schitte
rende mand met bloemen in den vorm van
oen schip, als symbolische herinnering aan
-ie eerste optreden van de vereeniging ter
gelegenheid van de opening van de eerste
Binnenhaven. Deze treffende hulde aan ver
eeniging, bestuur en dirigent stond voor den
essenaar van Theo Höfelein opgesteld.
Hartjes sprak een toepasselijk ope
nings- en slotwoord» O.
Scheepsongeval.
Gisterenmiddag werd politie- en dokters-
assistentie gevraagd op het Duitsche
stoomschip „Taunus" van de Hamburg
Amerika-lijn, welk schip op weg was van
Antwerpen naar Montevideo en zich op de
reede alhier bevond. Een inspecteur van
politie is daarop met dr. Detmar naar boord
gegaan en werd aldaar een man aangetrof
fen met een gebroken been, ontstaan door
dat vaten met olie, tengevolge van het
slingeren van het schip, waren losgeraakt
en den man hadden getroffen. De gewonde
werd op een brancard gebonden en zoo
naar b( leden op een kleine boot gevierd,
waarna hij naar wal werd gebracht en naar
het ziekenhuis „Bethesda" is vervoerd.
Het vervoer van den getroffene ging met
eenige moeilijkheden gepaard, omdat de zee
zoo onstuimig was.
Een droevig ongeluk.
Het 10-jarig meisje uit de Vrouwestraat,
dat met ernstige brandwonden overdekt
naar het St. Joseph-ziekenhuis werd over
gebracht, is daar gisterenavond overleden.
Vakwedstrijden.
Gisterenmiddag hield de Zeeuwsche Bak-
kerszonen-vereeniging haar 6e jaarverga
dering en vak wedstrijden in de sociëteit
„St. Joris" te Middelburg.
De uitslagen der gehouden vak wedstrij
den waren als volgt
Klasse I (waterbrood) voor bakkerszo
nen le pr. W. P. v. d. Vrede, lerseke (wis
selbeker) 2e pr. I. Smallegange, Biezelinge
(verguld zilveren medaille) 3e pr. J. M.
Contant, Colijnsplaat (zilveren medaille)
4e pr, J. K. Pouwer, Kortgene (diploma).
5e pr. A. Corstanje, Middelburg (diploma).
Klasse II (beschuit) bakkerzoons le pr.
C. A. Corstanje. Middelburg 2e pr. A. Cor
stanje, Middelburg 3e pr. J. M. Contant,
Colijnsplaat4e pr. S. Sanders, Middelburg
en 5e pr. P. H. Felius, lerseke.
Klasse III (luxe brood) bakkerszoons le
pr. A. Sanders, Middelburg (zilveren lau
wertak met ovenschieter) 2e pr. B. C. van
der Made, 's-Heer Arendskerke (verguld
zilveren medaille) 3e pr. C. J. Steketee,
Nieuwdorp (zilveren medaille) 4e pr. C.
A. Corstanje en 5e pr. A. Corstanje, beiden
diploma.
Klasse IV (melkbrood) bakkerszoons
le pr. S. Smallegange (verguld zilveren me
daille) 2e pr. W. P. v. d. Vrede (zilveren
medaille) 3e pr. P. Smallegange, lerseke
(bronzen medaille) 4e pr. A. Joosse, Ar-
nemuiden en 5e pr. S. Sanders, Middelburg,
beiden diploma.
Klasse V (waterbrood) bakkerspatroons
le pr. C. P. Felius, lerseke (zilveren ge
kruiste ovenschieter) 2e pr. A. van Dam
me, Souburg en C. Sanderse, Middelburg
(verguld zilveren medaille) 3e pr. D. v. d.
Vrede, lerseke (zilveren medaille) 4e pr.
N. de Graag, Arnemuiden en 5e pr. P. C.
Felius, lerseke, beiden diploma.
Klasse VI (beschuit) bakkerspatroons
le pr. N. C. Deurloo, Tholen (verguld zil
veren medaille) 2e prijs A. Dronkers, Se-
rooskerke (verguld zilveren medaille) 3e
pr. K. J. Pouwer, Kortgene (zilveren me
daille) 4e pr. C. Sanders, Middelburg 5e
pr. D. Brevet, Oostburg en 6e pr. J. Smal
legange te Biervliet, allen diploma's.
Gevonden voorwerpen.
Een zakje, waarin handdoeken bij J. de
Rijke, Abeele A 234 een kinderhandschoen
bij J. Schoonaard, Oranjeplein A 9,
Loop der bevolking.
Van 16 tot en met 31 Januari 1934.
Ingekomen: J. van Nieuwenhuijze
met gezin, wijk E no. 199 uit Middelburg
Mej. E. de Korte, w\jk B no. 228 uit Zoute-
lande M. J. H. Visang met gezin, wijk D
no. 144 uit MiddelburgP. J. van der
Horst, wjjk D no. 216 uit St. Laurens
Mej. C. Sinke, wijk A no. 76 uit 's-Graven-
hage.
Vertrokken: G. de Priester met
gezin, van wijk E no. 194 naar Vlissingen
G. J. V\jver, van wijk D no. 28 naar Mid
delburg.
Loop der bevolking over Januari 1934.
Ingekomen: J. P. Franse, van
Ritthem,
Bond van Harmonie- en Fanfare-
Vereenigingen in Zeeland.
Het concours voor solisten, duetten en
kwartetten zal op Zaterdag 24 Februari
1934 in de groote zaal van „De Prins van
Oranje" te Goes worden gehouden. Aanvang
11 uur voormiddags.
Er zullen plm. 75 executanten (solisten,
duetten en kwartetten) aan het concours
deelnemen. Het is in de volgende afdeelin-
gen verdeeld 3e, 2e en le afdeeling, afdee-
ling uitmuntend, eere-afdeeling en superieu
re afdeeling.
Als accompagnateur is aangewezen de.
heer P. de Rooij, muziekleeraar te Vlissin
gen.
De minister van waterstaat in Zeeland.
Gisteren heeft de minister van water
staat, ir. J. A. Kalff, vergezeld van den
directeur-generaal van den rijkswaterstaat,
dr. ir. J. A. Ringers en begeleid door hoofd-
ingenier-directeur ir. J. P. Walland te Mid
delburg, den Commissaris der Koningin in
Zeeland, jhr. mr. J. W. Quarles can Ufford,
met de leden van Ged. Staten en den grif
fier, dr. B. D. H. Tellegen, den provincialen
hoofdingenieur ir. J. J. van Leeuwen en den
ingeenieur van den rijkswaterstaat, ir. P.
Stelling te Terneuzen, een bezoek aan Zee
land, speciaal aan Zeeuwsch-Vlaanderen,
gebracht.
Nadat een kijkje was genomen aan de
aanlegplaats der provinciale boot te Hoede-
kenskerke, werd een bezoek gebracht aan
Kruiningen en Hansweert, waarna werd
overgevaren naar Walsoorden, waar de
aanlegplaatsen werden bezichtigd, alsook
aan den Perkpoider, op laatstgenoemde
plaatsen in verband met de plannen voor
het maken van nieuwe inloophavens ten
dienste van der pror^najen, veerdienst
WalsoordenHansweert.
Vervolgens werd over Hulst gereden naar
Nieuw-Namen voor het bezichtigen van den
weg. Bij Axel werd ook bezichtigd de weg
naar Roode Sluis, waarvoor verbeterings
plannen worden beraamd en werd de brug
over het kanaal GentTemeuzen in oogen-
schouw genomen in verband met de voor
genomen electrische beweegkracht.
Vervolgens werd op den rit naar Terneu
zen het terrein voor de nieuwe haven be
zichtigd en daarna in het hotel des Pays
Bas geluncht. Daarbij waren ook genoodigd
de burgemeester, de heer J. Huizinga en de
secretaris der Kamer van Koophandel, de
heer N. J. Harte, die in de gelegénheid ge
steld werden de havenbeïangen nader te be
pleiten. Daarna werd de weg vervolgd naar
het Westelijk deel, waar ook nog terreinen
moesten worden bezocht in verband met
aanhangige wegwerken, waarna de minis
ter via Breskens de Schelde overstak om te
Vlissingen den trein te nemen voor de te
rugreis.
Examens.
Voor het candidaats-examen rechtsge
leerdheid is aan de rijks-universiteit te Lei
den geslaagd mej. E. W. Beelaerts van
Blokland te Middelburg.
HET FRANSCHE MEMORANDUM AAN
DUITSCHLAND.
In het op 1 Februari door den Franschen
ambassadeur Poncet aan Hitier overhan
digde memorandum betuigt de Fransche
regeering*, na eenig voorbehoud te hebben
gemaakt ten aanzien van de door Berlijn
geformuleerde algemeene overwegingen ter
ondersteuning van zijn eischen, met name
wat zijn herbewapening betreft, haar vol
doening over het voornemen van Duitsch
land om niet-aanval-pacten te sluiten met
al zijn buren, mits de veiligheidswaarbor
gen der bestaande pacten, met name dat
van Locamo, daardoor niet worden vermin
derd en zij de contracteerende partijen be
schermen tegen elke bedreiging van haar
onafhankelijkheid (waarmee men denkt
aan Oostenrijk).
Het memorandum neemt nota van de
aanvaarding in beginsel door Duitschland
van een automatische periodieke plaatse
lijke controle en stelt de vraag, of het zich
denkt aan te sluiten bjj de practische maat
regelen, die bjj de jongste besprekingen der
conferentie te Genève zgn voorgesteld. Het
wyst op de mogelijkheid van een overeen
stemming, die op deze verschillende punten
schijnt te bestaan.
Vervolgens zegt het memorandum, dat
de Duitsche eischen lijnrecht in strijd zijn
met de doeleinden der ontwapeningsconfe
rentie, zooals deze tot dusver, met instem
ming van Duitschland zelf, zijn geformu
leerd, aangezien het een substantieele her
bewapening eisebt, welke slechts uit finan-
cieele overwegingen zou kunnen borden
uitgesteld.
Duitschland eischt een staand leger van
300.000 man, waaraan moet worden toege
voegd een belangrijke politiemacht, waar
van het militair karakter op de conferentie
onbetwistbaar is geconstateerd, en dé half -
militaire formaties. Een conventie, welke
bij de berekening der effectieven daarmee
geen rekening zou houden, zou een billijke
vergelijking onmogelijk maken.
Het memorandum wijst er verder op, dat
Duitschland een onmiddellijke bewapening,
zoowel qualitatief als quantitatief, eischt,
waarvan een billijke verwezenlijking een
unificatie der effectieven vooronderstelt,
waarmee, ook volgens Berlijn, verscheidene
jaren gemoeid zouden zijn.
Duitschland formuleert aldus een volle
dig program van herbewapening, waarvan
sanctioneering door een conventie een be
wapeningswedloop zou voorbereiden en
waartegenover Frankrijk het plan stelt,
hetwelk het zich bereid had verklaard te
aanvaarden en dat door de aanpassing van
het Britsche plan, dat rekening houdt met
de politieke malaise in Europa en de prac
tische voorwaarden voor verwezenlijking
neerkomt op een etappengewijze belangrij
ke vermindering van de bewapeningen en
de algeheele realiseering van de rechtsge
lijkheid.
Frankrijk zou in werkelijkheid in de
eerstkomende jaren de toepassing van een
conventie tot vermindering van zijn effec
tieven aanvaarden in overeenstemming met
de transformatie van de Duitsche strijd
krachten, die thans bestaan. Aldus zou een
unificatie van de. twee legers volgens het
type van den korten diensttijd en van be
perkte effectieven geleidelijkerwïjze leiden
tot pariteit van de Fransche en Duitsche
effectieven, vergelijkbaar bij die bestemd
voor de verdediging van het moederland.
Frankrijk zou eveneens bij het begin der
conventie de handhaving onderteekenen van
al zijn bewapeningen op het bestaande ni
veau, alsmede het verbod van de fabricatie
van alle materieel van een kaliber, grooter
dan dat aan alle onderteekenaren toege
staan.
Gedurende dezen tijd zou een strikte con
trole worden uitgeoefend op alle staten wat
betreft de effectieve, de fabricatie of invoer
van materieel. Daarna zou de progressieve
vernietiging volgen van materieel, de vast
gestelde qualitatieve limieten overschrij
dend, evenals de eveneens progressieve af
schaffing van materieel, toegestaan aan de
staten, die thans vallen onder de artikelen
van de vredesverdragen.
BELGIË EN DE DUITSCHE
HERBEWAPENING.
In een bijeenkomst van de katholieke
rechterzijde van den Senaat is langdurig'ge-
debatteerd over het verzoek tot het houden
van een interpellatie, ingediend door den
katholieken Senator, de Dorlodot, die gaar
ne van de regeering zou vernemen, hoever
het staat met de diplomatieke besprekingen
tusschen Parijs, Londen en Berlijn over de
wederbewapening van Duitschland en waar
om België buiten deze besprekingen wordt
gehouden. Verscheidene leden van de regee
ring bleken een dergelijke interpellatie op
dit oogenblik absoluut ongewenscht te ach
ten met het gevolg, dat de vergadering den
heer Dorlodot verzocht zijn vraag om on
middellijke interpellatie in te trekken. Aan
dit verzoek werd gevolg gegeven nadat een
motie was aangenomen, waarbij de rechter
zijde van den Senaat verklaart zich een
stemmig tegen iedere internationale politiek
te verzetten, die tot een verhooging van het
gevaar, dat België van uit het Oosten be
dreigt, zou leiden. De rechterzijde verlangt
van de regeering, dat zij zich met geen en
kele politieke daad zou vereenigen, welke
tot een vermeerdering van de Duitsche le-
gersterkte zou kunnen leiden en is verder
van oordeel dat, bijaldien de mogendheden
toch in een verhooging van de Duitsche mi
litaire macht mochten toestemmen, België
het recht zou hebben, wat zijn veiligheid be
treft, een compensatie te verlangen. De in
terpellatie-de Dorlodot zal waarschijnlijk
eerst bij de algemeene bespreking van de
begrooting van buitenlandsche zaken door
gaan.
DE KERKSTRIJD IN DUITSCHLAND.
In een vergadering van het bestuur van
den Universeelen Christelijken Raad voor
Leven en Werken te Chichester, waar ver
tegenwoordigers van verschillende Europee-
sche kerken aanwezig waren, kwam o.a.
het kerkconflict in Duitschland ter sprake,
waarbij de vergadering zich uitsprak, dat
de dwang die in Duitschland werd uitgeoe
fend in strijd was met den Christelijken
geest en met de leer der kerk. Met groota
instemming werd kennis genomen van een
brief, dien de voorzitter der conferentie,
de bisschop van Chichester, dd. 18 Januari
jl. had gezonden aan den Duitschen rijks
bisschop dr. Mliller. Het schrijven luidde
als volgt
„Ik waardeer uw vriendelijke erkenning
van het feit, dat de twee kwesties, waar
over ik u heb geschreven inderdaad proble
men betreffen, die de andere Christelijke
kerken in de geheele wereld aangaan en
daarom de algemeene aandacht vereischen*
Ik heb daarom niet weer geschreven, om
dat het antwoord op deze kwestie mij de
hoop gaf, dat u inderdaad stappen zou doen,
waardoor de angst, die door de leden van
ons bestuur wordt gekoesterd, zou worden,
weggenomen. Ik kan u echter niet het ern
stige leedwezen verhelen waarmee ik en
andere leden van Christelijke kerken in het
buitenland de jongste ontwikkeling hebben
gevolgd. De twee voornaamste punten,
waarop ik uw aandacht vestigde en, waar
omtrent u mij positieve verzekeringen hebt
gegeven, zijn gewijzigd. In antwoord op
mijn eerste vraag over de Ariër-paragraaf
hebt u gezegd, dat de toepassing van de
Ariër-paragraaf op kerkelijke dienaren ge
wijzigd is. Inmiddels is deze wijziging zelf
gewijzigd. In antwoord op mijn tweede
vraag over de onderdrukking en het tot
stilzwijgen doemen van tegenstanders ver
klaarde u, dat u al het mogelijke zou doen
om volledige overeenstemming van alle
ecclesiastische en theologische krachten iit
de Duitsche Evangelische kerk te bereiken.
Thans zijn echter alle tegenstanders ge
schorst, alle oppositie en critiek is verboden
en nog strengere dwangmethoden worden,
klaarblijkelijk voorbereid. Hoe kan dit in
overeenstemming \yorden gebracht met de
beginselen van de. Christelijke kerk V'
De brief eindigde met een verklaring vak
den bisschop dr. Bell, dat hij zich thans na
mens alle Christenen buiten Duitschland
gedwongen voelde aan zijn ongerustheid op
deze wijze uiting te geven,
DE STRIJD TEGEN DE NAZI'S IN
OOSTENRIJK.
De leiders der Heimwehr in Tirol hebben
den landscommandant dr. Stumpf verzoent
dat hem een van de partijen onafhankelijke
landelijke commissie ter zijde wordt ge
steld, die samengesteld zou worden uit ver
tegenwoordigers der Heimwehr, van de
stormschaar der „Ostmark" en van den
boerenbond.
De leiders verlangden verder onverbid
delijke zuivering in alle ambten van allo
elementen, die verdacht worden van nat.-
socialistische gezindheid. Alle staatsvrjan-
dige organisaties moeten worden ontbon
den en de nationaal-socialisten moeten wor
den verplicht tot vergoeding van alle op
eenigerlei wijze veroorzaakte schade. Het
schijnt, dat de regeering neigt tot inwilli
ging van deze eischen.
In Tirol zijn sedert Dinsdag in totaal 8000
man Heimwehrleden opgeroepen voor de
uitvoering van de aangekondigde strafac
tie. Een dergelijke actie heeft men ook voor
Opper-Oostenrijk in den zin. Naar ver
luidt, is de regeering van plan, veiligheids
commissarissen te benoemen bij alle
districtsbesturen. Men verwacht o.a., dat
weldra een regeeringscommissaris voc-r
Graz zal worden benoemd en dat de ge
meenteraad daar zal worden ontbonden.
Voor Bad-Gastein heeft vice-kanseliec
Fey persoonlijk een strafactie verordend:
Een dergelijke actie zou later over geheel
Salzburg worden uitgebreid. De gendarme
rie te Gastein is door troepen versterkt. Te
Gastein zijn 30 vooraanstaande nationaal-
socialisten gearresteerd en naar een con
centratiekamp overgebracht.
DE PAUS OVER DEN VREDE.
In een interview verklaarde de Paus aan
een medewerker van den „Intransigeant"
o.a., dat slechts uit een oprechte verzoening
van de geesten en een strikte toepassing
van de wetten der naastenliefde uit het
Evangelie een definitieve vrede tusschen
de volken kon voortkomen.
De paus sprak vervolgens den wensch
uit, dat de oprechte pogingen ondernomen
ten gunste van den vrede, zullen slagen.
Men mag zich niet het gevaar voor een al
gemeen gewapend conflict ontveinzen, en
indien dit zou uitbreken, zou het het gevaar
medebrengen, dat Europa en de geheele
wereld in de ergste euvelen werd gestort
en wellicht de^ Christelijke beschaving in
haar geheel ineenstortte. Niet slechts op
papier moet de vrede worden gewaarborgd,
de menschen moeten hem willen. Alleen ae
vrede in de harten kan doeltreffend en
duurzaam zijn, omdat in de harten de oor
logzuchtige gevoelens leven, die zich thans
nog manifesteeren.