geneest en venfutait de fuud
KRISHNAMURTI
ft NOOTJES
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
BUITENLAND
I DE JODEN IN VROEGER
TIJDEN.
DE K.L.M. EN HOOGTEVREES
Het echtpaar P. Muller en E. Heerens te
Delft hoopt op 22 juli a.s. zijn 70-jarig hu
welijksfeest te herdenken.
De arbeiders in het lithografisch bedrijf
staan aan den vooravond van een conflict,
waarvan volgens „het Volk" de waarschijn
lijkheid groot is, dat het de algemeene sta
king van de daarbij betrokkenen tengevolge
zal hebben.
Volgens bericht uit Durban is koning Sa
lomon Dinischlai, opperhoofd van den ko
ningsstam van de Zoeloe's dezer dagen over
leden. Het overleden opperhoofd laat 260
vrouwen na.
Het Amsterdamsche Concertgebouworkest
zal heden en morgen te Parijs twee concerten
geven, onder leiding van dr. Willem Mengel
berg. Het concert van morgenavond zal wor
den bijgewoond door den Franschen presi
dent en mevr. Lebrun.
De stad Balaya in Alabama is door een
tornado geteisterd, waarbij 21 personen om
het leven zijn gekomen. De materieele schade
is zeer groot.
Bü Le Mans zijn proeftochten gedaan met
een nieuw type autobus op rails, die een snel
heid van 171 K.M. per uur bereikte. Het
nieuwe voertuig is 22 meter lang en wordt
voortbewogen door vier achtcyinder motoren,
elk van 250 P.K,
Tengevolge van de emigratie uit Duitsch-
land is het aantal Joodsche inwoners te Ant
werpen met 28000 gestegen.
Lezing over
door den heer M. Beutler, Zondagmorgen
7 Mei, 10.30, Grand Hotel Britannia. Een
Cmmen-Kamp-film gaat aan de lezing
vooraf. Entrée 20 ct., desgewenscht' gratis.
zoodat dit thans in totaal bedraagt
581.052.92.
Als commissaris werden herkozen de heeren
J. A. Vertregt en prof. mr. dr. G. W. J.
Bruins.
In de vacature ontstaan door het overlijden
van den heer A. van der Weyde werd tot
commissaris gekozen de heer jhr. mr. dr. W.
A. J. Snouck Hurgronje, griffier van de sta
ten van Gelderland, te Arnhem.
OOST- EN WEST-SOUBURG
Rundveekeuring.
Dinsdag had de jaarlijksche rundveekeuring
plaats op het Oranjeplein. Aangevoerd waren
38 stuks. Er was goede belangstelling.
De volgende kregen een prijs toegekend
(Stieren) C. M. Jasperse met 74 p. 2e pr.
commissieA. J. Arendse eervolle verm, met
izy2 p.(Jongvee) 2-jarige C. Jasperse,
le pr.J. Kodde 2e pr.(eenjarige) C. Jas
perse, Ritthem le pr.P. Arendse 2e pr.
(eerste kalfkoeien) A. Koppejan le pr. met
78 p.J. Lorier 2e pr. met 77 p.(2e kalf
koeien) L. Wisse kampioenpr. met 81 j.P.
Arendse le pr. met 80 y2 p.M. Lorier 2e pr.
met 80 p.(3de kalfkoeien) J. Lorier le pr.
met 79 p.A. J. Arendse 2e pr. met 78i/2 P-
(4e kalfkoeien) M. Lorier kampioenpr. met
81 p.L. Wisse le pr. met 79 p.C. Jasperse,
Ritthem 2e pr. met 78 p.K. Louwerse, Rit
them 3e pr. met 77 8/io p.(oudere kalf
koeien) J. Lorier le pr. met 81 p.J. Kodde
2e pr. met 79 p.
AXEL'.
Een auto-ongeluk.
Donderdagmiddag heeft te Axel Sas
sing een auto-ongeval plaats gevonden, dat
naar omstandigheden goed is afgeloopen.
Uit de richting Axel kwam een luxe-auto
van de wed. S., waarin zich behalve de chauf
feur nog 4 personen bevonden. Vcor den auto
reed een fietser, de 50-jarige J. W. uit Axel.
Toen de auto den fietser wilde passeeren,
!reed dezen van het fietspad den rijweg op
De chauffeur trachtte nog een aanrijding
te vermijden, doch het was reeds te laat. De
fietser werd tegen de straat geslingerd. Door
dit ongeval verloor de bestuurder van den
auto de macht over zijn stuur en reed het
langs den weg liggende kanaal in.
Gelukkig was een schipper met zyn roeiboot
toevallig ter plaatse en mocht het deze ge
lukken door het stukslaan der ruiten de
menschen uit hun benarde positie te verlos
sen. Wonder boven wonder liepen de inzit
tenden geen noemenswaardig letsel op.
De fietser klaagde over pijn in den rug en
werd naar het ziekenhuis te Sluiskil over
gebracht.
De auto is later dooi* de ter plaatse lig
gende schepen met hijschtuig op den wal ge-
heschen.
Autobusdiensten.
Bij Kon. besluit zijn ongegrond verklaard
de beroepen ingesteld door J. C. Krijger te
Goes en Burg. en Weth. van Stavenisse tegen
de beschikking van Ged. Staten van Noord-
Brabant van 14 September 1932, waarbij aan
J. C. Krijger voornoemd vergunning is ge
weigerd tot het in werking brengen van een
autobusdienst van Bergen op Zoom over
Halsteren in de richting van Tholen, alsmede
de beroepen, ingesteld door C. van de Klim-
dert te Oud-Vossemeer en Burg. en Weth.
van St. Annaland tegen de beschikking van
Ged. Staten van Noord-Brabant van 14 Sep
tember 1932 waarbij aan C. van de Klundert
voornoemd vergunning is geweigerd tot het
in werking brengen van een autobusdienst
van Bergen op Zoom over Halsteren in de
richting van Tholen.
Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Groningen
ds. H. W. te Winkel te Sneek.
Gecommitteerden eindexamens kweekscholen.
De minister van onderwijs, kunsten en
wetenschappen heeft aangewezen als gecom
mitteerden bij de in 1933 af te nemen eind
examens der rijks-, gemeentelijke en bijzon
dere kweekscholen voor onderwijzers en on
derwijzeressen in groep 24 als plaatsvervan
gend gecommitteerde dr. J. H. Vernhout te
Middelburg, voor de R.-Kath. kweekschool
Aert van Nesstraat, Rotterdam, en de rijks
kweekschool te Hellevoetsluis
in groep 26 als gecommitteerde ds. P. J
Steinz, Ned. Herv. predikant te Goes, voor
de Christelijke en de gemeentelijke kweek
school te Dordrecht
in groep 27 als gecommitteerde J. A. II.
Abeleven, oud-inspecteur van het lager on
derwijs te Goesals plaatsvervangende ge
committeerden mej. dr. H. C. M. Ghijzen,
doctor in de Nederkndsche letteren te Dom
burg en mevr. A. Was, geb. Osinga, directrice
van de Nutsfröbelschool te Vlissingen, voor
de rijkskweekschool te Oostburg en de Chr.
kweekschool te Middelburg
in groep 28 als gecommitteerde B. J. A.
Stoopman, inspecteur van het lager onderwijs
in de inspectie Goes, te Ter Neuzen (voor
zitter) als plaatsvervangend gecommitteer
de mevr. dr. G. M. Kooiman, geb. van Mid
dendorp, leerares M.O., te Middelburg, voor
de Christelijke kweekschool, Aelbrechtsplein
te Rotterdam en de rijkskweekschool te Zie-
rikzee
in groep 30 als plaatsvervangend gecom
mitteerde mej. M. Scholtens, oud-leerares
M.O., te Goes, voor de rijkskweekschool te
Middelburg en de Christelijke kweekschool,
Haringvliet 84, te Rotterdam.
Examens.
Geslaagd voor het machinisten-diploma A
de heer H. Jongepier, leerling der De Ruyter-
school.
Geslaagd voor het dotoraal-examen in de
wis- en natuurkunde hoofdvakscheikunde,
de heer J. D. Jacobs Jz., te Breskens.
mac donald over washington.
Mac Donald heeft gisteren zijn aangekon
digde verklaring over zijn conferenties met
Roosevelt in het Lagerhuis afgelegd.
Ons doel, aldus Mac Donald, na eenige
reeds bekende mededeelingen, ons doel was,
door intieme besprekingen te weten te ko
men, hoe het met de vooruitzichten op sa
menwerking gesteld is. Een definitieve over
eenkomst is echter niet door ons gesloten.
Wij waren beiden van meening, dat onze
respectieve landen aan de komende confe
rentie met geheel vrije handen moeten
deelnemen.
Betreffende de bestaande meeningsver-
schillen over het tariefbestand had. spreker
het zijn plicht geacht, er op te wijzen, hoe
zeer de positie van een land als Engeland
verschilt van die van een land, dat reeds
hooge douanerechten heeft en een politiek
voert van economische verdediging, welke
reeds geheel georganiseerd en in werking is.
Spreker had, hoewel hij het idee van een
tariefbestand gedurende de conferentie had
goedgekeurd, tevens duidelijk doen uitkomen
dat hij zijn goedkeuring afhankelijk zou
moeten stellen van rechtvaardige waarbor
gen met betrekking tot dit verschil in posi
tie, wat dan ook door Roosevelt als redelijk
werd beschouwd.
Ik heb, aldus vervolgde Mac Donald, van
de gelegenheid gebruik gemaakt, om den
Amerikaanschen president de details der
Britsche politiek inzake de ontwapening uit
een te zetten en het resultaat van onze be
sprekingen was, dat wij tot een overeen
stemming kwamen, welke zich zal uiten in
een doeltreffende samenwerking tusschende
Engelsche en Amerikaansche gedelegeerden,
om de goedkeuring te verkrijgen van deont-
werp-conventie, welke op het oogenblik aan
de ontwapenings-conferentie te Genève is
voorgelegd.
Wij bespraken eveneens de kwestie der
corlogsschulden en onderzochten openhartig
het probleem van alle kanten.
En deze gedachtenwisseling was van bij
zonder belang, wijl er de moeilijkheden door
belicht werden, die overwonnen zullen moe
ten worden, niet slechts bij de elndregeling
maar reeds onmiddellijk bij den aanvang der
aanstaande onderhandelingen.
De kwestie der oorlogsschulden zou niet
besproken worden op de economische we
reld-conferentie.
Tenslotte gaf Mac Donald uiting aan zijn
dankbaarheid voor de vriendschappelijke
gastvrijheid, welke hij in de Vereenigde
Staten heeft genoten en de goede verstand
houding, waarin de besprekingen zijn ge
voerd, welke den warmen dank der Britsche
regeering verdienen.
De leider der oppositie, Lansbury, noemde
de mededeelingen van Mac Donald zeer
poover en sprak de hoop uit, dat de eerste
minister de Kamer en het land tijdens de
debatten op Dinsdag a.s, wat meer zal weten
te vertellen.
de arbeidsdienstplicht
in duitschland.
De parlementaire dienst van het Wolff
bureau verneemt, dat de helft van de eerste
lichting voor den arbeidsdienst vevmoedehjit
tegen 1 December wordt opgeroepen. Tevoren
zullen de richtsnoeren vastgesteld worden en
de wet inzake den arbeidsdienst worden af
gedaan. Het is mogelijk ook 's winters ar
beidsdienst te verrichten en wel zonder na-
deel.voor de gezondheid, naar de ervaringen
bij den vrywilligen arbeidsdienst hebben ge-
,'nDe tweede halve Uohting zou dan einde
Mei 1934 opgeroepen worden. Men zal de ar
beidsdienstpliehtigen zooveel mogeiyk in hun
eigen district tewerk stellen. Na de oproeping
worden de dienstplichtigen aan een medisch
onderzoek onderworpen. Slechts zij, die ziek
of te zwak blijken te zijn zullen vrijgesteld
I woi'den.
De dienstplichtigen zullen geheel gekleed
worden, zy krygen een uniform, schoenen,
ondergoed, enz. De opdracht voor de ver
vaardiging van de eerste 300.000 uniformen is
reeds verstrekt, hetgeen een sterke opleving
van de betrokken industrie tengevolge za!
hebben. Door deze groote bestelling zal ook
ae arbeidsmarkt ontlast worden, want cte
voorwaarde is geiteld, dat bij de levering
voor den arbeidsdienst geen overwerk maCT
morden verricht, doch diat nieuw personeel
moet worden aangenomen.
Tegelijkertijd zal de werkloozenzorg wor
den ontlast. De hierdoor vrijgekomen geld
middelen zullen gebruikt worden ter bestrij
ding van de kosten van den arbeidsdienst
De vraag is nog niet beslist, hoe hoog het
zakgeld zal zijn, dat rien den dienstplichtigen
ter bestrijding van noodzakelijke kleine uit-
gaven wil geven.
Wat de dlenstkleeding betreft, deze zal zich
onderscheiden van de uniformen van d»
ryksweer en van de politie.
De opleiding denkt men zich zoo, dat naast
zes uur productieven arbeid per dag, nog on
geveer 3 uur gewijd zullen worden aan de
geestelyke en lichameiyke scholing van de
dienstplichtigen. Oefeningen met wapens ko
men met in aanmerking.
Een normale, volle lichting van de dienst
plichtigen zal met inbegrip van de leiders
zoowat 600.000 a 650.000 man omvatten. Dan
echter van 1935 af de zwak bezette oorlogs-
riÜ? worderi °Pgeroepen, gelooft men,
dat reeds na 1 y2 jaar de geheele lichtin;
dezer dienstplichtigen in eens kan worden
ingedeeld. Het ir van byzondere beteekenis,
dat het ruk zich ook het verdere lot van de
d enstphchtigen na afloop van den dienst
plicht zal aantrekken. Te dien einde wordt
in de afdeeling arbeidsdienst van het ryks-
mmisterie van arbeid een bijzondere afdee
ling gevormd, welke zich zal bezig houden
met hun opneming in het economisch proces
na afloop van den diensttyd.
een conflict met hugenberg
Van de zyde der Duitsch-nationalen wordt
asui de kwestie, of dr. Hugenberg al dan niet
tot Pruisisch minister van landbouw zal wor
den benoemd, de portefeuiUekwestie verbon-
oen.
De „Deutsche Zeitung" merkt op, dat om-
trent am benoeming van den nationaal-so-
cialist Wilhgens tot deze functie niets me-
zekerheid bekend is. Het blad wust er verder
op, dat dr. Hugenberg en de Duitsch-natio-
naien hun medewerking hebben verleend
aan de op 30 Januari jl. gevormde regeering
op grond van de algemeen bekende overeen
komst, dat de geheele economische politie*
in het ryk en in Pruisen in handen van dr.
Hugenberg zou worden gelegd.
Het blad twyfelt er niet aan, dat wanneer
deze overeenkomst niet wordt nagekomen, dr
Hugenberg uit de regeering zal treden,
meer daar zijn positie zeer bemoeilukt is dooi
de steeds weer uit verschillende deelen des
lands binnenkomende berichten omtrent een
onvriendschappeiyke achteruitzetting van
dep.1'06 Duitsch-nationale persooniykhe-
de nationale regeering
in engeland.
In een gisterenavond te Londen gehouden
vergadering van de conservatieve party heeft
Stanley Badwm de noodzakelykheid aange
toond om te biyven medewerken aan de na-
tonale regeering. De regeering, zoo betoogd-
Baldwin, zou zonder den nationalen steun
niet in staat zun geweest de groote binnen-
iandsche problemen te behandelen, die dras
tische maatregelen vereischten, welke een
zware last voor alle onderdeelen van de ge-
meenschap meebrachten. In 18 inspannende
maanden was een arbeid verricht, die ten
minste drie jaar gekost zou hebben onder
het systeem van een partyregeering.
Men had nu het stadium bereikt, waarbij
verdere vooruitgang in het binnenland af
hankelijk was van internationale besprekin-
gen. De naties van de wereld zullen op '2
Juni byeenkomen en dan zullen de vraag
stukken van den wereldhandel, de valuta en
andere groote problemen onderzocht en zoo
mogelijk opgelost worden. De tyden ware a
moeilijk en in sommige opzichten gevaarlijx.
Tot nu toe had de prachtige geest van de
natie haar veilig door alle moeilijkheden
heengebracht en spreker vertrouwde, dat dit
zoo zou blijven. Het bestaan van de nationale
regeering was even belangryk by deze groote
internationale vraagstukken als het was ge
weest ten aanzien van de binnenlandsche. De
staatslieden van andere landen waren ja-
loersch op het feit, dat de Engelsche regee-
nng haar arbeid kon verrichten zonder het
risico van politieke verwikkelingen. In het
belang van het land en van de wereld was
deze vorm van coalitie in Engeland nog
eenigen tijd noodig, j
Talrijk, zijn de boeken, geschreven over de
geschiedenis van de Joden en het is te ver
wachten, dat deze litteratuur spoedig zal uit
gebreid worden met de boeken, die over de
Jodenvervolging in Duitschland zullen ge
schreven worden.
Het Oude Volk noemt men de Joden niet
ten oprechte. Reeds in 1300 vóór Christus
trok de stam van Juda, bestaande uit half-
nomaden, uit de Arabische woestijn naar het
cultuurgebied Kanaa. Deze nomaden ver
overden een kleine strook ten zuiden van Je
rusalem. Grooter dan 30 bij 90 kilometer was
dit stuk land niet, maar het bracht voldoende
op om in de behoeften van de stamgenooten
te voorzien. Daar werd David tot koning ge
kozen, na den tragischen dood van Saul en
veroverde Jerusalem, de stad des vredes, die
de stad van Jahwe zou worden. Nog leeft in
onze herinnering de machtige tempel, waar
van wij op de schoolbanken de wonderlijke
schoonheid hebben leeren kennen.
In Jerusalem leerden de Joden de straffen
de hand van God kennen, nadat de profeet
Jesaja den ondergang van Jerusalem had
voorspeld, terwijl ook de andere profeten
eveneens hun stem laadden verheven. Maar
het Joodsche volk kon nog niet in volkomen
vrijheid in den dienst van Jahwe leven en
onder het bewind van Josia, Amon's zoon,
werden de wetten vastgesteld, waarnaar zij
zich te richten hadden. Het waren een 25
tal geboden, ontstaan uit de predikingen van
Jesaja, die voornamelijk getoornd had tegen
de offers en de feesten, waardoor het volk
meer en meer verviel in de aanbidding van
den afgod Baal.
Deze wetten waren de eerste geschreven
geboden, want tot dusver had God alleen ge
sproken door den mond van de profeten.
Voordat de Joden wederom naar deze gebo
den zouden luisteren, moesten zij eerst de el
lende en de vernedering leeren kennen. In
586 veroverde Nebucadnezar, koning van Ba
biion, de stad Jerusalem. De prachtige tempel
werd verwoest en de stad in brand gestoken
Het geheele volk werd naai* Babyion verban
nen en toen -as was het oogenblik gekomen,
waarop het zich wederom tot de geschreven
wetten keerde.
Nebucadnezar, de machtige koning van Ba
byion, had reeds in 597 den jongen koning
Jojachim en verschillend© voorname mannen
weggevoerd in ballingschap onder hen waa
ook Ezechiel, de profeet, die zijn volk troostte
met de voorspelling, dat de Babylonische ge
vangenschap een einde zou nemen. In 586, als
gezegd, werd Jerusalem verwoest en de rest
van het volk gevankelijk meegevoerd. Alleen
de laagste bevolking lieten de Babyloniërs
- in het land achter. Zoo bleef althans het voLk
en de stad, zij het dan ook in afhankelijken
vorm, bestaan. Judea werd een Babylonische
provincie en een stadhouder werd over het
land aangesteld. In den loop der jaren dron
gen andere stammen het land binnen, waar
onder bijv. de Philistijnen en de Edomieten
en het gevolg was talrijke huwelijken met
deze vreemdelingen, die allen afgoderij pleeg
den. Opnieuw werd dus de afgodendienst
sterk nagevoerd, terwijl de bannelingen in
Babel naar best vermogen trachtten him
eeredienst van Jahwe zuiver te houden onder
vurige leiding van den profeet Ezechiel, die
hoopte, dat de vereering van Jahwe het
Joodsche volk tot een groote eenheid zou ge
maakt hebben, wanneer het einde vian de
ballingschap was gekomen.
Laten wij opmerken, dat toentertijd het
Joodsche volk verspreid was, zoo het in klei
nere mate dan thans, terwijl een gemeen
schappelijke godsdienst de eenige band was
die hen bond. De bannelingen leefden voor
namelijk op het land. Tempels bouwden zij
niet en offers werden niet opgedragen. Zij
kwamen alleen samen in hun huizen om te
overleggen en vooral het huis van Ezechiel
heeft menige vrome bijeenkomst gekend en
men mag aannemen, dat in dit huis de kiem
gelegd werd van de latere godsdiensteenheid
en van het Christendom,
In 539 werd Babel veroverd door Cyrus, ko
ning van Perzië en hiermede werd de hoop en
de verwachting van de Joden vervuld, wane
voor hen zou de val van Babel de vrijheid be
ttekenen. Zij werden niet teleurgesteld. De
veroveraar liet den uittocht toe en ongeveer
40.000 Joden vertrokken. Een groot deel bleet
echter nog in Babyion wonen en kon onder
de verdraagzame overheersching van de Per
zen rustig zijn godsdienst belijden. De 40.000
die teruggegaan waren, vestigden zich voor
namelijk in Jerusalem en herbouwden de
stad. Zij hadden immers Babel leeren kennen
en daar voldoende begrip gekregen van een
wereldstad, waarbij Jerusalem nog maar een
provinciestadje genoemd kon worden.
Toen het Perzische rijk ten onder was ge
gaan, verscheen Alexander de Groote en Pa
lestina werd nu een deel van het Macedo-
nisch—Grieksche rijk. Jerusalem onderwierp
zich zonder tegenstand aan den veldheer Per-
menio. Ook thans konden de Joden hun
godsdienst belijden, zonder door de verove
raars gehinderd tc worden. Het gevolg van
deze verovering was inmiddels weer een ver
menging van rassen, hoewel minder dan ten
tijde der Babylonische overheersching. Maar
langzaam aan trachtte de nieuwe heerscher
Palestina te vergriekschen, en het zag er
aanvankelijk naar uit dat hij slagen zou
Daarna echter ging Palestina over in handen
van de Syriërs en de Grieksche Zeus-aan-
bidding kon niet zulke groote afmetingen
aannemen als anders het geval zou geweest
zijn. Bo/endien kwamen de Macchabeëvs
Vrees voor hoogte vrees voor ruimte
Is een vrees die vreeslijk is.
Ook al is men „op de hoogte"
Van d3 hoogte is het mis.
Zoo klaagt menig vlieggraag vliegmensch
Dat giaag K.L.emmen zou.
Maar ziet u die „hoogte" weet je,
Brengt mijn vlieglust in het nauw.
Als ik op een stoof moet klimmen
Of een trapje met één sport
Schiet mijn „hoog-moed" naar beneden
En mijn klimsport al te kort.
Ook al sta ik op mijn teenen
Of een ander's eksteroog
Dan u wilt mij permitteeren
Is mij dat al veel te hoog.
'k Zou zoo dolgraag willen vliegen
Liever dan 'k „ze vliegen zie".
Maar die hoogtevrees is vreeslijk
Dank je wel beaucoup merci
„Hoogtevrees" is wel een ziekte
Die men bij veel menschen ziet.
Doch dit kan ik u wel zeggen
Die bestaat bij 't vliegen niet
Als men van een kerktoren
rechtstreeks naar beneden staart,
Dan bestaat er een verbinding
Met uw vrees en met de aard'.
Maar wanneer het vliegtuig voortsuist
En het in beweging is
Wordt dit alles afgebroken,
Blijft er geen verbintenis.
Dit is 't voordeel van het vliegtuig
't Wordt daardoor iets bovenaards
Men komt vrij van aardsche zorgen
En vliegt rustig hemelwaarts
HENK VAN WAARD.
aan de regeering en aan dezen is de groote
zuivering van den Joodschen godsdienst voor.,
namelijk te danken.
Nu ontstonden in den godsdienst zelf en
kele stroomingen, die zouden voortduren tot
de komst van Christus en waarvan de voor
naamste waren die der Farizeërs en der Sad-
dueeërs, twee stroomingen, die vrij fel tegen
over elkaar stonden. In het Nieuwe Testa
ment zouden beiden zich vereenigen om zich
tegen den Zaligmaker te keeren. Van de Sad-
dueeërs had reeds de profeet voorspeld „Zij
zijn dwazen, die niet naar God vragen. Hun
buik is hun god". Er waren ook Samaritanen
en Grieksch-gezinden, die zich over huu
Jood-zijn schaamden.
We naderen nu de komst van den Messias,
kort nadat het Joodsche Rijk een treurig
einde had gevonden. In Syrië regeerde Pom-
pejus namens Rome en tot hem kwamen ver
tegenwoordigers van de Joden om hem te
verzoeken het oude priesterschap in Judea te
herstellen, maar dit beteekende practisch het
einde van het Joodsche rijk, dat zich hier
door in handen gaf van de Romeinen Pom-
pejus beschikte dan ook over Judea als over
een veroverd gebied en hij stelde een stad
houder aan, die vrij spoedig werd opgevolgd
door Herodes, die onder de bescherming van
Rome tot koning van Judea werd uitgeroe
pen. Herodes was een bekwaam heerscher en
men moet teruggaan tot den grooten koning
David om zijns gelijke te kunnen vinden.
Meer dan dertig jaar lang houdt hij de teu
gels in handen en na een strijd met Octavia-
nus, aan wien hij zich moest overgeven, doch
die hem den troon teruggaf, breidde hij zijn
gebied met enkele steden, waaronder de ha
venstad Joppe, uit. Hierdoor kreeg Jerusalem
verbinding met de zee. Herodes werd steeds
machtiger en toonde zich een goed veldheer.
Naast deze goede eigenschappen bezat Hero
des echter een zeer zinnelijken aanleg, die
hem vaak in moeilijkheden in intrigues
bracht. Zijn liefde voor de Joden was maar
matig. Veel liever trachtte hij de gunst van
Rome te winnen en hij ging zelfs zoo ver, dat
hij den Romeinschen adelaar boven de poort
van den tempel liet aanbrengen.
Herodes' opvolger was Pilatus, de Romein-
sche procurator, die aan het Sanhedrin groo
te bevoegdheden gaf, doch zelf Ce beslissing
hield over leven en dood. Onder zijn bewind
was het, zooals wij allen weten, dat Christus
gekruisigd werd. De predikingen van Christus
werden niet door Juda behartigd en Juda
ging zijn ondergang tegemoet. De laatste da
gen van het Joodsche volk waren aangebro
ken. Het jongere geslacht verliet het land en
de volgelingen van Christus trokken de we
reld in om het Christendom te prediken. Hst
Jodendom als zoodanig houdt daarmede op
en wordt teruggedrongen tot het Palestijn-
sche Jodendom.
De Jodenvervolgingen duurden voort. Jeru
salem ging voor altijd verloren en het geheele
land werd door het tiende Romeinsche le
gioen bewaakt en als eigendom beschouwd.
De tempelbelasting moest worden opgebracht,
hoewel de tempel niet meer bestond. Trots
alles, vervolging, knechtschap en onderdruk
king bleef het Joodsche volk bestaan, al
heerschte op den tempelberg ook Jupiter Ca-
pitulinus inplaats van Jahwe. Den gods
dienst mochten de Joden inmiddels uitoefe
nen. Meer en meer echter ging het volk over
tot het heidendom, dat zelfs in de binnenka
mers, in de huisversieringen zjjn sporen na
liet. De Grieksche taal, die ook in Rome in de
mode was, werd de taal van Palestina en
daarmede kwam ook de Grieksche letterkun
de in het land. Ook de Joden, die nog in
Babylonië woonden namen deze nieuwe mode
over. Daar waren geheele streken in den loop
der jaren door dp Joden bevolkt. Verschillen
de steden waren geheel Joodsch. Ztf kozen
hun eigen orsten en het leek wel of het Ba-
