500 300 150 100 25 1Q00 Wilhelmus van fesouwe DINSDAG 23 APRIL EERSTE BLAD WILT GE WELVAART I Hf) KIEST VERAART. L £U 1 No.97. "71e Jaargang 1933: Uitgave: Firma f. VAK DE VELDE Jr., ffalstraat 58-60, Vlissingen.Telef. 10. Postrekening 66287 Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke Feestdagen DE TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN. STADS- EN PROVINCIENIEUWS -«•••••••• - VLISSINGSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJSVoorVlissingenende gemeenten op Walcheren ƒ2.20 per 3 maanden. Franco door het geheele rijk 2.50. Voor België, Duitschland en Frankrijk 3.80. Voor de ove rige landen bij wekelijksche verzending 3.80, met Zondagsblad 4.75. Afzonderlijke nrs. 5 ct ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5 regels /1.25; iedere regel meer 25 cent Bij abonnement speciale prijzen. Reclames 50 ct.p. regel. Kleine advertentiesvanl—5 regels 50 ct Iedere rege meer 10 ct (max. lOregels). Bij 3-maal plaatsing van 1—öregels fl.—.alles tegen vooruitbetaling. De abonné's in 't bezit eener Polis, zijn GRATIS verze kerd tegen ongelukken voor gulden bij levens lange ongeschikt heid tot werken. gulden bij dood door een ongeluk. gulden bij verlies van een hand, voet of oog. gulden bij verlies van een duim gulden bij verlies van een wijsvinger gulden bij verlies van eiken anderen vinger AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBLIOTEITSWAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREENIGING „DE NEDERLANDSCHE DAGBLADPERS" Dit nummer bestaat uit twee bladen Ongeveer twee maanden vroeger dan bij een normaal eindigen van de zittingsperiode van de Tweede 'Kamer, zullen morgen „de ingezetenen des Rijks, tevens Nederlanders of door de wet als Nederlandsche onderda nen erkend, die den leeftijd van vijf en twintig jaren hebben bereikt" zooals de oificieele term luidt ter stembus gaan om leden te kiezen voor de op 15 Februari jl. „op termijn" ontbonden Tweede Kamer. Dit is de zevende maal, dat het Neder landsche volk een nieuwe Tweede Kamer moet kiezen in de plaats van een door de regeering ontbonden parlement, afgezien van de gevallen, dat de Staten-Generaal rechtens ontbonden moesten worden. Zes maal te voren is voor de Tweede Kamer entbinding toegepast en wel in 1850, 1853, 1866, 1868, 1886 en 1894. Uit niet minder dan 53 partijen en groe pen zullen de 4.097.638 kiezers morgen een keuze moeten doen. Beide cijfers zijn een record Het is belangwekkend na te gaan hoe sinds het jaar voor den oorlog dus gedu rende een periode, dat in tal van landen ter wereld de politieke constellatie geheel is veranderd in ons land de verhoudingen zich hebben ontwikkeld. De sterkte der par tijen in de Tweede Kamer gedurende deze periode is duidelijk te zien op de hierbij afgedrukte grafische voorstelling, vermel dende het aantal zetels, dat elke partij sinds 1913 bij de sindsdien gehouden verkiezingen heeft gekregen. De laatste „normale" verkiezing volgens het oude stelsel, waarbij het land was ver deeld in honderd districten en elk district één afgevaardigde naar de Kamer zond, had plaats in 1913. Negen partijen stelden toen candidaten en van de 960.676 stemgerech tigden (er waren op 1 Januari 1913 in ons land 1.412.973 mannelijke personen van 25 jaar en ouder) brachten 768.633 hun stem uit. Van de negen partijen kregen zeven af gevaardigden in de Tweede Kamer en wel de Anti-Rev. Partij (164.238 stemmen, waar van 1161 op een Christen Democraat, 11 zetels), de Christ. Hist. Unie (90.441 stem men, waarvan 5317 uitgebracht op candida ten van den Nat. Bond van Protestantsche kiezers, 10 zetels), de R. Kath. Staatspartij (127.058 stemmen, 25 zetels), de Vrije Libe ralen (47.037 stemmen, 10 zetels), de Unie Liberalen (119.878 stemmen, 21 zetels), de Vrijz. Democraten (69.761 stemmen, 7 zetels) en de Sociaal-Democraten S.D.A.P. 144.381 stemmen, (16 zetels). De Sociaal- Democratische Partij S.D.P. waaruit later de Communistische Partij is voortge komen, en de Christen Socialen kregen geen zetels. De, zetels van de Vrije Liberalen en de Unie Liberalen zijn op de grafiek bij elkaar geteld. In 1917 had de laatste verkiezing volgens het oude stelsel plaats, doch daar in ver band met de Grondwetswijziging van dat jaar het volgend jaar een nieuwe verkiezing zou plaats hebben, geschiedde een groot Een overicht sinds 1913. aantal nieuwe verkiezingen bij enkele can- didaatstelling. Terwijl het aantal kiezers 1.079.478 en het aantal mannelijke Nederlanders van 25 jaar en ouder 1.523.828 bedroeg, werden in totaal slechts uitgebracht 231.085 geldige stemmen. Vijftien partijen hadden candidaten gesteld, van welke slechts acht vertegenwoordigers in het Parlement kregen en welde Anti Rev. Partij (9333 stemmen, 11 zetels), de Christ. Hist. Unie (21.731 stemmen, 9 zetels), de R. K. Staatspartij (12.933 stemmen, 25 zetels), de Vrije Liberalen (20.191 stemmen, 10 ze tels), de Unie Liberalen (43.167 stemmen, 21 zetels), de Vrijz. Democraten (22.040 stem men. 8 zetels), de S.D.A.P. (42.282 stemmen, 15 zetels) en de Onafh. Christ. Hist (een zetel). Op de grafiek zijn de zetels van de Vrije en de Unie Liberalen weer bij elkaar geteld en is de zetel van de Onafh. Christ. Hist, gevoegd bij de zetels van de Christ. Hist. Unie. De wijziging van de Kieswet van 29 No vember 1917, noodig door de Grondwets herziening van dat jaar, bracht het alge meen kiesrecht voor mannen, de invoering van de evenredige vertegenwoordiging en de stemplicht. Bij de eerste verkiezing volgens het stelsel der evenredige vertegenwoordiging op 3 Juli 1918 konden de kiezers een keuze doen uit niet minder da: 32 lijsten. De verwachting, dat bij volgende verkiezingen het aantal partyen en groepen wel zou verminderen is, zooals thans wel duidelijk is gebleken, ijdel geweest. Uitgebracht werden 1.344.209 geldige stemmen en in de eerste volgens het nieuwe stelsel gekozen Tweede Kamer kwamen ver tegenwoordigers van de volgende 17 partijen: R. K. Staatspartij (402.908 stemmen, 30 ze tels), S.D.A.P. (296.145 stemmen, 22 zetels), Anti Rev. Partij (179.523 stemmen, 13 zetels), Christ. Hist. Unie (87.983 stemmen, 7 zetels). Liberale Unie (83.173 stemmen, 6 zetels), Vrijz. Dem. Bond (71.582 stemmen, 5 zetels), Bond van Vrije Liberalen (51.195 stemmen, 4 zetels), Economische Bond (42.042 stem men, 3 zetels), Sociaal-Democratische Partij later Communistische Partij Wijnkoop, op grafiek doorgetrokken als één partij, in 1929 te zamen met Comm. Partij De Visser (31.043 stemmen, 2 zetels), Socialistische Partij (8950 stemmen, 1 zetel), Christen- Democratische Partij (10.653 stemmen, 1 zetel), Neutrale Partij (7186 stemmen, 1 ze tel), Bond van Christen Socialisten (8416 stemmen, 1 zetel), Middenstandsparty (12.663 stemmen, 1 zetel), Plattelandersbond (5562 stemmen, 1 zetel), Verbond Democra tische Weermacht (6830 stemmen, 1 zetel), en Chr. Sociale Partij (8152 stemmen, 1 zetel). De zetels van de Liberale Unie, de Vrije Liberalen, de Economische Bond en deMid- denstandspartij zijn op de grafiek bij elkaar geteld. Het feit, dat zoovele kleine groepen een zetel in de Kamer kregen op betrekke lijk een gering aantal stemmen, gaf aanlei ding tot 'n wijziging van de Kieswet, waarbij werd bepaald, dat een lijst tenminste 75 van den kiesdeeler moest bereiken om bij de verdeeling van overschotzetels voor een zetel in aanmerking te komen. Bij de wet van 9 Augustus 1919 werd het algemeen kiesrecht ook aan de vrouwen toegekend en dientengevolge steeg het aan tal uitgebrachte geldige stemmen bij de Tweede Kamerverkiezing van 5 Juli 1922 tot 2.929.569. Van de 48 partijen en groepen, die toen aan de verkiezing deelnamen, kre gen er echter slechts tien voldoende stem men om een of meer afgevaardigden verkozen te krijgen en welde R. K. Staatspartij (874.745 stemmen, 32 zetels), de S.D.A.P. (567.769 stemmen, 20 zetels), de Anti Rev. Party (402.277 stemmen, 16 zetels)de Christ. Hist. Unie (318.669 stemmen, 11 zetels), de Vrijheidsbond (271.358 stemmen, 10 zetels), de Vrijz. Dem. Bond (134.595 stemmen, 5 zetels), de Plattelandersbond (45.816 stem men, 2 zetels), Communistische Partij (53.664 stemmen, 2 zetels), de Liberale groep, de Volkswelvaartpartij en de lijst Braam (te zamen 28.050 stemmen, l zetel) en de Staatk. Geref. Partij (26.744 stemmen, 1 zetel). Bij de verkiezing op 1 Juli 1925 steeg het aantal geldige stemmen tot 3.085.862. Van de 33 partijen en groepen, die aan de verkiezing deelnamen, kregen slechts twaalf een of meer vertegenwoordigers in de Kamer, nl. de R. K. Staatspartij (883.333 stemmen, 30 zetels), de S.D.A.P. (706.689 stemmen, 24 zetels), de Anti Rev. Partij (337.426 stem men, 13 zetels), de Christ. Hist. Unie (305.587 stemmen, 11 zetels), de Vrijheidsbond (226.409 stemmen, 8 zetels), groep Staalman —Ter Hall op grafische voorstelling on der aanduiding Liberalen bij Vrijheidsbond geteld (43.155 stemmen. 1 zetel), Vrijz Dem. Bond (187.183 stemmen, 7 zetels), Staatk. Geref. Partij (62.513 stemmen, 2 zetels), R. K. Volksparty (36.571 stemmen, 1 zetel), Communistische Partij (36.770 stem men, 1 zetel), Herv. Geref. Staatspartij (30.252 stemmen, l zetel) en Plattelanders bond (43.877 stemmen, 1 zetel). Voor de verkiezing van 3 Juli 1929 werden 36 lijsten ingediend. Uitgebracht werden 3.379.503 geldige stemmen. Van de twaalf partijen, die toen een of meer zetels in de Kamer veroverden, nemen behalve de vele andere groepen, thans nog tien (op de gra fische voorstelling vermeld) aan de verkie zing deel. De Middenparty voor Stad en Land (Floris Vos) is opgenomen in de Al gemeen Democratische Unie en de beide coneurreerende communistische partijen (Wijnkoop en De Visser) zijn sindsdien ge fusioneerd. Bij de verkiezing van 1929 kwamen in de Tweede Kamerde R. Kath. Staatspartij (1.001.589 stemmen, 30 zetels), de S.DA.P. (804.714 stemmen, 24 zetels), de Anti Rev. Partij (391.832 stemmen, 12 zetels), de Christ. Hist. Unie (354.548 stemmen, 11 zetels), de Vrijheidsbond (249.105 stemmen, 8 zetels),de Vrijz. Dem. Bond (208,979 stemmen, 7 zetels), de Staatk. Geref. Partij (76.709 stemmen, 3 zetels), de Middenpartij voor Stad en Land (39.955 stemmen, 1 zetel), Communistische Partij—De Visser (37.678 stemmen, l zetel), Herv. Geref. Staatspartij (35.931 stemmen, 1 zetel), Plattelandersbond (34.805 stemmen, 1 zetel), en Communistische Partij—Wijn koop (29.863 stemmen, 1 zetel). Vermelden wij tenslotte om een inzicht te geven van de gewijzigde omstandigheden nog het aantal stemmen, dat de groote partijen noodig hadden voor eiken zetel bij de ver kiezingen in 1913 en 1929. Aantal stemmen per zetel in Partij 1913 1929 R. Kath. Staatsparty 5082 33.388 S.D.A.P. 9023 33.529 Anti Rev. Party 14.930 32.652 Christ. Hist. Unie 9044 32.231 Liberalen (Vrijheidsbond) 5063 31.138 Vrijz. Dem. Bond 9965 29.854 Uit deze cijfers blijkt, dat de partijen, die in 1913 het grootste aantal zetels hadden, per zetel het kleinste aantal stemmen ver kregen thans is de toestand juist omge keerd. De sterkste partyen blijken per zetel meer stemmen te hebben dan bij het oude districtenstelsel. Aan dit door de groote partijen als een onbillijkheid gevoelde be zwaar tegen het bestaande stelsel wordt ge tracht tegemoet te komen door de wijziging van de Kieswet, welke de Tweede Kamer korten tijd geleden heeft aangenomen, doch welke daar de Eerste Kamer de wijziging nog niet heeft goedgekeurd bij de ver kiezing op morgen nog niet van kracht is. (Nadruk verboden) a. C. Gemeentelijke Arbeidsbeurs. Bij den Gemeentelijken dienst der Ar beidsbemiddeling alhier staan als werkzoe kenden ingeschreven: 2 drukkers, 1 behan ger, 1 mastieker, 1 uitvoerder, 1 betonwer- ke, 29 grondwerkers, 2 loodgieters, 2 man denmakers, 5 metselaars, 11 opperlieden, 17 schilders, 4 ^"cadoors, 2 tegelvormers, 33 timmerlieden, 3 ververs, 1 vlechter, 3 wa- terbouwk. opzichter, l teekenaar b/m werk- tuigk. en bouwk., 1 mach.-houtbewerker, 5 meubelmakers, 5 politoerders, 1 stoffeerder, 1 wasscher, 4 schoenmakers, 1 lederbewer ker, 678 metaalbewerkers, 3 bierbottelaars, 9 brood/banketbakkers, 2 koks, 1 aide, 2 sla gers, 10 magazijnbedienden, l slooper, 1 winkelbediende, 1 besteller, 8 chauffeurs, 9 kellners, 2 loopjongens, 5 sleepers, 25 trans portarbeiders, 34 kantoorbedienden (w.o. 4 vrouwel.), 4 teekenaars, 1 werktuigkundige, I musicus, 1 leerl.-verpleegster, 1 buffetjuf frouw, 2 werksters, 11 portiers, loopers enz., 48 varensgezellen (w.o. stuurlui, machinis ten, matrozen, stokers enz.) en 97 losse ar beiders. Totaal 1094 ingeschrevenen, waar van 114 in de werkverschaffing. Vorige week 1105 personen. Alzoo een vermindering van II werkzoekenden. Het nieuws van den dag in beeld. Foto's in onze Tijdinghal. De Koninklijke Familie op het balcon van het paleis op den Dam te Amsterdam, tij dens de aubade der schoolkinderen. Op het middenterrein Damplantsoen was een tent aangebracht, waar zich menschen onder geneeskundige behandeling moesten Stellen tijdens de aubade. Eenige opnamen van het groote Massaspel van „de Graal" in het Schiebroeksche stadion te Rotterdam. De teraardebestelling te Rotterdam -van de vijf slachtoffers van het auto-ongeluk te Ouden hoorn. Op hun doortocht van Moskou naar Engeland fotografeerden wij aan het station D.P. te Rotterdam de uitgewezen Engelsche ingenieurs bekend in 't Vickers- proces. De openbare Willem de Zwijger- herdenking te 's-Gravenhage De Koningin en Prinses Juilana bij de plechtigheid, kolo nel Van Voorst tot Voorst brengt een krans naar het standbeeld van Willem de Zwijger en de Nationaal Socialisten (Mussert-groep) brengen hun groet aan de Koninkijlke Fa milie. De telepaath Kari Iki bestuurt op den boulevard te Scheveningen geblinddoekt een auto. Een boomplantingsdag op Wie- ringermeer. Prins Hendrik opent de nieu we jachthaven te Muiden. Installatie van den burgemeester van Markelo. MIDDELBURG. Willem de Zwijger-herdenking. Heden werd te Middelburg de 400e geboor tedag van Willem van Oranje feestelijk her dacht, waartoe het bestuur der vereeniging „Uit het Volk—Voor het Volk" het initiatief heeft genomen. De dag opende met klokgelui van den Lange Jan en enkele kerktorens. Te half tien trokken de schoolkinderen, voorafgegaan door muziek naar de Abdij, waar zij in halvemaansvorm voor de woning van den Commissaris der Koningin werden opgesteld met het Middelburgsch muziek korps in het midden. Onder leiding van den heer A. Bosdijk zon gen de kinderen begeleid door het muziek korps, dat onder leiding stond van den heer Joh. H. Caro, achtereenvolgens twee couplet ten van het Wilhelmus, Mijn Nederland Hymne aan Nederland, Kind van Holland en twee coupletten van het Wien Neerlandsch Bloed. De zang maakte op het mooie, geheel ge sloten Abdijplein een diepen indruk. Na deze aubade ging het eerste deel der kinderen naar den Schouwburg, waar de heer dr. K. Kooiman hen toesprak en wees op de beteekenis van Prins Willem. Nadat des middags het carillon van 12 tot 1 uur zijn welluidende tonen over de stad had verspreid is de tweede helft yan de kin deren in den Schouwburg toegesproken door dr. K. Huizenga en ontvingen zij evenals de kinderen, die des morgens zijn toegesproken een portret van den herdachten vorst. Het belangrijkste feit was echter, dat des middags in het schoolgebouw in de Lange- delft een herdenkingssteen is ohthuld, omdat op die plaats het huis heeft gestaan, dat ge durende een aantal jaren eigendom was van den Prins. Deze steen is aangeboden aan de gemeente door het Zeeuwsch Genootschap Het boek van deze week f 7.50 in uitvoering Boekhandel D'HUIJ BADHUISSTRAAT. der Wetenschappen, het opschrift is getee- kend door mej. R. M. Wichers Wierdsma te Aagtekerke en in den steen Oehouwen door de N.V. Louis Renguet «Si Co. Het opschrift luidt „Hier stond het huis, toebehoorende aan Prins Willem I, C. 1574—1582". De voorzitter van het Genootschap, de haar jhr. mr. J. W. Quarles van Ufford, hield daarbij de vol^nde toespraak Ons vaderland staat dezer dagen in liet teeken van de feestelijke herdenking van het vierde eeuwfeest van de geboorte van Prins Willem van Oranje. Ook Zeeland, de provin cie, die in den loop der eeuwen zoo nauw en hecht verbonden is geweest aan het Huis van Oranje en alwaar de trouw en aanhankelijk heid jegens ons Vorstelijk Huis zoo oprecht is en zoo diep gevoeld wordt, heeft niet wil len achterblijven om die heugelyke gebeur-* tenis op passende en waardige wijze te her denken en het spreekt vanzelf, dat ook in Zeeland's hoofdstad de innige gevoelens der burgerij jegens den Vader des Vaderlands, den grondlegger van ons onafhankelijk volks* bestaan, tot uiting moesten komen. Bij deze plechtigheid zij het mij vergund allereerst een woord van hulde te spreken tot het actieve volijverige bestuur der vereeni ging „Uit het Volk—Voor het Volk", welke vereenig,v»g het initiatief voor de feestelijke herdenking heeft genomen en een comité heeft gevormd, dat.eichmet de voorbereiding en uitvoering der plannen voor dezen dag heeft belast en daarin, naar zich laat aan zien, zoo uitnemend zal slagen. Het bestuur van het Zeeuwsch Genoot schap der Wetenschappen heeft gemeend op dezen feestdag ook van zijne oprechte be langstelling te moeten doen blijken. Het is bekend, dat het Zeeuwsch Genootschap zich altijd heeft mog3n verheugen in de sympa thie van het Vorstelijk Huis. Reeds Prins Willem V was beschermheer van het Genoot schap, evenals ook de na hem komende vor sten, terwijl thans zoowel H.M. de Koningin als H. M. de Koningin-Moeder bescherm vrouwen zijn. Het bestuur heeft besloten bij deze gelegenheid een telegram van hulde aan de beide Beschermvrouwen toe te zenden. Toen aan het einde van het vorig jaar bij het bestuur van het Genootschap het denk beeld was geopperd om aan het pand, alwaar destijds de woning stond van den Prins var- Oranje, een gedenksteen aan te brengen, heeft het niet geaarzeld om dat plan in gun stige overweging te nemen en om de noodige maatregelen tot uitvoering to treffen. Een uitnoodiging tot het bijwonen van deze plechtigheid was uitsluitend toegezonden aan de leden van den gemeenteraad en aan di recteuren en leden van het Zeeuwsch Ge nootschap. Ik zal thans niet uiteenzetten de groote be_ teekenis, welke de Prins van Oranje voor heel ons volk heeft gehad, maar ik moge u eenige bijzonderheden mededeelen over het vroegere pand, dat hier heeft gestaan en over het ver blijf aldaar van den Prins, waartoe ik in staat ben gesteld door de zeer op prijs gestelde na sporingen van onzen hooggeachten rijksar chivaris, den heer mr Meerkamp van Emb- den, wien ik daarvoor hierbij mijn hartelij- ken dank betuig. De plaats waar thans school C staat, werd eertijds ingenomen door het huis van Andries Andries, ridder, heer van Wackene (bij Brug ge), rentmeester van ^Zeeland Bewesterschel- de \n de jaren 1501 tot 1515. Na zijn dood in laatstgenoemd jaar kwam het huis in han den van zijn schoonzoon Anton van Bour- gondië, die het verkocht aan de-stad Middel burg. Van deze kocht Adolf Hardinck het. Hardinck, rentmeester van Bewestenschel- de 15171535, liet het huis naar den smaak van zijn-tijd verbouwen tot het prachtige Renaissanse-hotel, dat tot 1883 een sieraad was van de Langedelft. Een aquarel, eigen dom van het Zeeuwsch Genootschap der We tenschappen, geeft een duidelijke afbeelding, die in het kort geleden verschenen offibiee'e gedenkboek Prins Willem van Oranje is ge reproduceerd. De lotgevallen van het huis na het over lijden van Hardinck in 1535 zijn niet bekend. Hardinck schijnt te Antwerpen te zijn te rechtgesteld wegens onregelmatigheden in zijn administratie. Het is mogelijk, dat daar na de grafelijkheid zijn eigendommen heelt aangeslagen. Misschien ook heeft de stad het opnieuw verworven. Er is daaromtrent nieis gevonden, evenmin als over de wyze en het tijdstip, waarop de Prins van Oranje het In eigendom kreeg. Vooral het laatste punt Is ZETELS 30 25 - PKswrawmi \/r 50 J5S.0AP 20 15 AR PARTIJ C.H UNIE cv 15 j 7 6 5 2 1 LV-c i I 1 1 - 9 LIBERALEN 8 7VRUZ.DEM.B0ND 5 4 35TMTK6ERtfR\RT I WHSSNSERS HERV. GEREF 3TAAT5W3TJ - ii g 1913 1917 DE POLITIEKE PARTIJEN 19 1922 1925 IV» IN DE TWEEDE KAMER 5IND5 1913

Krantenbank Zeeland

Vlissingse Courant | 1933 | | pagina 1