UIT DRAAD EN LUCHT
Van Spionnen en Spionnage
groote beslissingen die de Middeleeuwen voor
goed afsluiten en vorm gaan geven aan het
nieuwe, dat ei* voor in de plaats treedt.
Onjuist zou het intusschen zijn de gewel
dige klove, die er gaapt tusschen het Europa
der Middeleeuwen en dat van den nieuwen
tijd toe te schrijven aan Luther alleen. In
een wereld waarin omtrent dienzelfden tijd
een Erasmus en een Rabalais leefden en
werktwaarin een Vasco da Gama aan een
verwonderd Europa den zeeweg naar Azië
had gewezen en een Columbus het westelijk
halfrond aan de globe had toegevoegdin
een wereld waarin een Machiaveili een
scherp geteekend portret van een modernen
vorst ontworpen hadeen wereld, die ook
kennis had kunnen nemen van More's Uto
pia een wereld waarin een Copernicus zijn
denkbeelden omtrent ons zonnestelsel had
ontwikkeld*, een wereld waarin een Fugger
door zijn geldmacht een keizerskeuze beïn
vloeden kon; in zulk een wereld was Luther's
stem slechts één. uit vele, die den nieuwen
dag aankondigden, al klonk ze ook het
luidst en al werd ze vernomen op een tijd
stip, dat een groot deel van Europa het oor
scherper dan te voren had te luisteren
gelegd.
Oranje was als veldheer noch een Hanni
bal, noch een Napoleon, maar ware hij dit
wèl geweest, dan nog zou het ontbreken van
medewerking van de zijde der bevolking hem
hebben doen falen in de overmeestering van
Alva's geoefende legerscharen.
Toch maakte zelfs in die donkerste jaren
de moed niet voor wanhoop plaats ook niet
toen de eerste der broeders bij Heiligerlee
het leven had gelaten en 's Prinsen eigen
tocht in het Zuiden tot een jammerlijke
mislukking geworden was. Want in Holland
hadden zich nu de eerste lichtstrepen aan
den horizon vertoond.
Den Briel heeft zijn poorten voor Lumey
geopendVlissingen, Enkhuizen en nog en
kele andere steden zijn aan Oranje's zijde
gekomende eigenlijke volksoorlog heeft 'n
aanvang genomen. En in Dordt wordt op
een vergadering van de bevrijde Hollandsche
steden, onder leiding van Paulus Buys en
Aldegonde, formeel de band gelegd die
Oranje en Nederland na ruim zy2 eeuw nog
vereenigt.
Maar al wordt hierdoor het zwaartepunt
van 's Prinsen activiteit naar het Noorden
verlegt en al sluit hij, door zijn overgang
naar het Calvinisme, zich nu ook dichter
aan bij hot meer militante volksdeel in dat
Noorden, aan twee gedachten blijft Oranje
trouw.
Als Calvinist was hij voorstander van
tolerantie jegens de Roomsch-Katholieken,
zooals hij het als Roomsch-Katholiek was
geweest jegens de Protestanten. Van Lumey
ontdeed hij zich, omdat deze o.a. 19 te Gor-
cum gevangen genomen priesters te Den
Briel onder allerlei marteling, had laten
ombrengen, hoewel zijn lastbrief het bevel
van Oranje inhield aan Roomsch-Katholie
ken zoowel als aan Protestanten bescherming
te verleenen.
Maar ook aan zijn tweede gedachte bleef
hij trouw. Een vrij Nederland, een Neder
land waarin vrijheid van religie zou be
staan, maar een vrij Nederland van grooter
formaat dan de Noordelijke gewesten alleen.
De Bourgondische gedachte heeft hij eigen
lijk nimmer prüs gegeven.
Oranje had, met zijn ideaal van vrijheid
van godsdienst en van een rijk der vereenig-
de Nederlanden, in de eeuwen vooruitgegre
pen in verten gestaard, die zijn oog alleen
gemeten hadwat buiten den tijd lag in den
tijd willen grijpen.
Na een uitvoerig historisch overzicht, zeide
dr. Colijn dat 's Prinsen beteekenis aller
eerst hierin ligt, dat hij de grondvester on
zer nationale onafhankelijkheid is geweest.
Oranje, de staatsman, die, anderen ver
vooruit, politieke vrijheid, gewetensvrijheid
en Christelijke verdraagzaamheid als richt
snoer voor zijn beleid had gekozen en die
slechts door omstandigheden welke hij niet
meer beheerschen kon; tegen het einde van
zijn leven gedwongen werd, zich neer te
leggen bü minder milde gedragslijn.
Maar evenzeer trekt de aandacht hoezeer
hij het recht der Staten, als vertegenwoordi-
digers van het volk, steeds heeft erkend.
Niet slechts in de jaren 15591572, toen hij
zich tegen het absolutisme van Philips ver
zette, maar óók in de jaren na 1572, toen hij
méér dan eens in de positie was om zelf een
absolutistisch bewind te voeren. Ook toen
heeft hy saamwerking met de Staten ernstig
gezochtal zal de gedachte wel eens gerezen
zijn, dat bij deze verhoudingen op den duur
een machtsverschuiving naar den kant der
Staten niet tot de onmogelijkheden gerekend
moest worden.
Door het trekken van die twee lijnen
autoriteit bij de regeering en samenwerking
met hen die het volk vertegenwoordigen,
heeft de eerste Willem reeds den weg gewe
zen naar verhoudingen, die ook in latere
eeuw het meest geëigend zouden blijken het
belang van land en volk het best te dienen.
Geen volk, door welke moeilijkheden ook
omringd en door welke zorgen ook gedrukt,
behoeft ooit in vertwijfeling neer te zitten
en aan de uitkomst te wanhopen, zoolang de
geest van Willem-Vader niet moedwillig
wordt verzaakt.
Die geest, die zich óók uit in de woorden
van het aan hem gewijde lied:
Mijn schilt ende betrouwen
Syt ghij, o Godt mijn Heer,
Op U soo wil ick bouwen,
Verlaet my nimmermeer I
Na deze gedachtenisrede brachten orkest
en koor liederen van Valerius ten gehoore.
waarna een sluitingswoord volgde van den
eere-voorzitter van het Comité, minister
Ruys de Beerenbrouck.
Ieder volk, aldus spreker, doorleeft een
maal eer\ tijdsgewricht, waarin niet slechts
zyn grootheid om zijn roem, maar waarin
het volksbestaan self op het spel sta at. in
die oogenblikken van den hoogsten nood
vindt het volk, als het in zich heeft de
kracht om te leven, het beschermend genie
in zijn midden.
Zoo is het geweest met ons eigen volk,
toen onze staatkundige vrijheid herboren
werd, in den ongelyben kamp van de lage
landen aan de zee tegen de Spaansche we
reldmacht was Oranje het genië, dat onzen
voorouders den weg ter zege zou wijzen.
OranjeZoo kenden hem zijn vrienden,
zoo noemde hem zijn volk, welks leider hy
was. Tijdgenoot en nakomeling moge voor
hem andere namen hebben uitgedacht, na
men van diepe vereering, namen van spot,
die een eeretitel zouden worden, met de
bondigheid, die het stempel is der waarach
tige grootheid, leeft hy als Oranje voort in
de wereldgeschiedenis.
Boven alles was Oranje staatsman
staatsman tot in eiken droppel van zijn
bloed. Karei de Vijfde heeft zijn vertrouw
den discipel ingewijd in de practische
staatkunde; hij heeft daarby een vrucht
baren bodem gevonden door het aangeboren
staatkundige inzicht van den jongen vorst.
Geleidelijk waren aan het einde van de
Middeleeuwen en het begin van den nieuwen
tijd de verschillende Nederlandsche gewes
ten onder één landheer vereenigd. Deze
eenheid is verbroken door den opstand tegen
koning Philips, veroorzaakt door het feit,
dat in den Staat van de Bourgondische—
Oostenrijksche vorsten voor staatkundige
vrijheid geen plaats was. Van deze staat
kundige vrijheid is Oranje de drager ge
weest. De vorst is er voor het volk en niet
het volk voor den vorst. Dit is het leidend
staatkundig beginsel van Oranje. Aan zijn
nakomelingen droeg hij het als een waarde
volle erfenis over. Met dat beginsel wees hij
niet alleen ons volk, maar allen volken den
weg, die moest leiden naar volle ontplooiing
van de nationale krachten.
Het is in Oranje's oog een ramp geweest,
dat hij ondanks inzet van al zijn gaven niet
heeft kunnen verhoeden, dat niet alle Ne
derlandsche gewesten den strijd om de on
afhankelijkheid hebben volstredendeze
begrenzing is van onberekenbaar gewicht
geweest voor de toekomst van den Neder-
landschen Stam. Het is zeker oog niet een
staatkundige fout geweest van Oranje, dat
de Zeven Provinciën innerlijk zoo weinig
verbonden waren, dat reeds van den aanvang
af de Republiek de kiem in zich droeg van
haar ondergang. Oranje was een harmonisch
geheel van groote hoedanigheid. Hij had een
grooten persoonlijken moedhy had de gave
om zijn plannen, die hy met beleid had
doordacht, door te zettenhy had een
scherpen blik op de menschen, die hem in
staat stelde zijn medewerkers te kiezen. Maar
het meest treedt onder zyn hoedanigheid in
het licht zyn ontembare energie. Hoog kon
de nood sty gen van de worstelende natie,
het oogenblik kon nabij schynen, dat de op
stand in bloed zou worden gesmoord, rustig
stond Oranje, als een rots van graniet. En
Oranje wist niet alleen het zelfvertrouwen te
handhaven, hy schraagde daardoor ook het
vertrouwen van het geheele volk, dat naar
hem opzag als den eenigen man, die het
redden kon. Het nageslacht heeft van
Oranje geleerd, wat de wilskracht vermag
zelfs onder de meest ongunstige omstandig
heden. Dit is misschien het grootste, dat
Oranje ons heeft nagelaten. We mogen als
volk van Nederland God danken voor wat
Hy ons in Oranje geschonken heeft. Oranje
is geworden het lichtend voorbeeld van
standvastigheid in het streven naar een
hoog ideaal, van gezindheid tot opoffering
van zich zelf in het dienend leiden van een
volk.
De plechtige by eenkomst werd besloten
met de uitvoering van het Wilhelmus door
koor en orkest.
De Koninklijke Familie verliet daarna de
zaal, wederom uitgeleide gedaan door het
dagelksch bestuur van het comité.
H. M. de Koningin vertrok per auto on
middellijk naar Den Haag.
EEN KRANS OP HET GRAF VAN
PRINS WILLEM I.
's-GRAVENHAGE. (OH.) Hedenmorgen is
namens H. M. de Koningin-Moeder door haar
particuliere secretaris, baron van Heemstra,
een krans gelegd bij het graf van Willem van
Oranje in de Nieuwe Kerk te -Jelft.
's-GRAVENHAGE. (OH.) Met militair
eerbetoon is heden door den commandant
van de brigade grenadiers en jagers door
kolonel van Voorst tot Voorst een krans ge
legd aan den voet van het standbeeld van
Prins Willem van Oranje. De beide regimen
ten hadden zich op het plein opgesteld met
de Kon. Militaire Kapel, die op het plechtige
oogenblik der kranslegging het Wilhelmus
deed hooren.
'S-GRAVENHAGE. (C.B.) Hedenochtend
heeft en deputatie uit den Raad van State
een krans op het graf van Prins Willem I
gelegd met een korte toespraak als eerbiedige
hulde aan de nagedachtenis van Prins Wil
lem van Oranje, die in den Raad van State
een lanvang heeft gemaakt met zyn levens
werk „den onvermoeiden strijd voor vryheid
en verdraagzaamheid."
ONDERSCHEIDING VOOR PRINSES
JULIANA.
's-GRAVENHAGE. (C.B.) De Fransche re
geering heeft Prinses Juliana benoemd tot
grootkruis in de orde van het Legioen van
Eer. De Fransche gezant, baron de Vitrolles,
heeft hedenmiddag namens zyn regeering
aan de Prinses in het Koninkiyk Paleis te
Amsterdam de versierselen dezer orde over
handigd. Naar wij vernemen, heef* de Fran
sche regeering hiermede willen doen blyken,
dat zy er prijs op stelt zich aan te sluiten by
de huldiging door het Nederlandsche volk
van Willem de Zwyger, ter gelegenheid van
de herdenking van het 4e eeuwfeest van
diens geboorte.
DE WATELER-VREDESPRIJS.
's-GRAVENHAGE. (CH.) Het bestuur der
Carnegie-stichting in Den Ha. g heeft beslo
ten den Weteler-vredesprys van 1933 ten
bedrage van 2200 pond sterling toe te kennen
aan den heer Arthur Henderson, voorzitter
van de ontwapenings-conferentie wegens zyn
verdiensten ter bevordering van ontwapening
en wereldvrede. Op grond van de energie, de
volharding, de bekwaamheid en ds onparty-
digheid, waarmede de heer Henderson van
den aanvang af dezen moeizamen arbeid der
conferentie heeft geleid, heeft het bestuur
der Carnegie-stichting hem aangewezen als
den gerechtigde tot den prys voor 1933.
HET VERSCHE CADETJE.
's-GRAVENHAGE. (C.B.) De Hooge Raad
heeft heden verworpen het cassatieberoep
van den procureur-generaal bij het Gerechts
hof te Amsterdam tegen een arrest van dat
Hof, waarbij de directeur van hotel „Suisse"
te Amsterdam ontslagen is van rechtsvervol
ging van de hem ten laste gelegde overtre
ding der arbeidswet door het vóór 9 uur af
leveren in zijn hotel van versch brood gebak
ken in de hotelkeuken.
DE KON. NED. MIDDENSTANDSBOND
EN DE VERKIEZINGEN.
AMSTERDAM (V. D.) In verband met de
as. verkiezingen richten vele politieke par-
tyen en belanggroepen zich tot den midden
stand, cm de betrokkenen te bewegen hun
stem op de aanbevolen lijst uit te brengen.
Hiertegen kan uiteraard geen bezwaar wor
den gemaakt, doch 't is gebleken dat sommige
politieke groepeeringen trachten den indruk
te vestigen, dat zy gesteund worden door,
althans de instemming hebben van de mid
denstandsorganisaties. Het bureal van den
Kon. Ned. Middenstandsbond verzoekt ons ter
voorkoming van verwarring en misverstand
er op te willen wyzen, dat voorzoover bekend
geen enkele middenstandsorganisatie op al-
gemeenen grondslag steun verleent aan een
bepaalde politieke groep, aangezien zij zich
ingevolge haar beginsel onthoudt van inmen
ging op politiek of godsdienstig terrein.* Het
geldt nog steeds de uitspraak van het Mid
denstandscongres 1917 te Groningen, dat den
middenstanders wordt aanbevolen hun be
langen Verachtig voor te staan in de kiesver-
eeniging hunner keuze, doch dat de organi
satie zich buiten de politiek behoort te hou
den. Daarom is het van belang, dat de mid
denstanders by het uitbrengen van hun stem
rekening houden met die partyen welke ge
toond hebben een open oog te hebben voor
de middenstandszaken.
DE WINKELSLUITING IN HET
BADSEIZOEN TE SCHEVENINGEN.
's-GRAVENHAGE. (C.B.) De gemeente
raad heeft hedenmiddag het voorstel van de
commissie voor de strafvorderingen tot wij
ziging van de winkelsluitingsverordening met
betrekking tot het seizoen te Scheveningen,
over welk voorstel in de vorige vergadering
de stemmen staakten, met 20 tegen 18 stem
men verworpen. Tegen stemden de anti-re v.,
de Herv. Ger. Staatsparty, de S.D.A.P en
R.-Kath. heer Guit.
EEN ERNSTIG AUTO-ONGELUK.
GRONINGEN. (V.D.) Te half drie heden
nacht is een luxe-auto afkomstig uit Sappe-
meer, waarin zich drie personen bevonden,
aan den Bedumerweg ónder Noorder-Hooge-
brug met zeer snelle vaart door een scherpe
bocht gereden, waardoor de chauffeur de
controle over zijn stuur verloor en de auto
pardoes op een voonschuit terecht kwam,
welke in het Boterdiep lag. De auto raakte
het achterschip, waarvan de zijwant totaal
werd ingedrukt en kwam vervolgens in het
water terecht. In genoemd gedeelte van het
schip sliepen 5 kinderen van 4 tot 16 jaar, 2
meisjes en 3 jongens van het gezin van S.
van der Werf. De kinderen werden door den
hevigen slag wakker. Op hetzelfde oogenblik
werden allen uit him slaapsteden geslingerd.
Him vader en moeder sliepen in het voor
gedeelte van het schip.
Behalve het jongste meisje dat licht werd
gewond, bekwam niemand letsel. Het woon
schip werd nagenoeg geheel vernield, terwijl
de auto zeer ernstige schade opliep. De drie
inzittenden die er goed waren afgekomen,
wisten zich door het versplinterde portier in
veiligheid te stellen.
In een café telefoneerden zy een taxi om
naar huis te rijden, doch een van hen, zekere
K. uit Zuidlaren, vond het blykbaar veilige»
om niet mee te gaan. Hij meldde zich bij de
politie aan.
De beide anderen S. uit Sappemeer en O
uit Bedum, maakten zich met een taxi uil
de voeten. De motorbrigade heeft hen nog m
den vroegen morgen achtervolgd.
EEN ERNSTIG ONGELUK.
ANTWERPEN. (V. D.) Hedenmiddag is in
de haven alhier binnen geloopen het Dult-
sche stoomschip „Gerolstein", van de ree-
derij Bernstein te Hamburg, met aan boord
3 dooden, allen leden van de bemanning, zy
zijn het slachtoffer geworden van 't slacht
offer geworden van het ernstig ongeluk dat
vannacht in het stookruim heeft plaats ge
had, toen het schip zich in volle zee op een
uur afstands van Vlissingen bevond. Een
buis van de stoomleiding kwam te springen,
waarbij een groote hoeveelheid heefce stoom
ontsnapte. Twee leden van de bemanning,
die zich in de nabijheid van de ontploffing
bevonden, werden op slag gedood. Zy ver
toonden brandwonden over het geheele
lichaam. Een derde opvarende werd zwaar
gewond en is na enkele uren overleden.
De slachtoffers zijn afkomstig uit Kiel.
HERRIOT EN DE VEILIGHEIDS
KWESTIE.
NEW-YORK (V. D.) Naar in Fransch ge
zinde kringen verluidt zou Herriot slechts
tot concessies op economisch gebied bereid,
indien de Ver. Staten bindende verplichtin
gen op zich zouden nemen ten aanzien van
de veiligheidskwestie. Verklaard wordt dat
het in het democratisch verkiezingsprogram
genoemd consultatieve pact voor Frankryk
slechts van waarde is, wanneer het gebruikt
wordt voor een nauwe aaneensluiting aan
een Europeesche veiligheidsorganisatie in
casu den Volkenbond. De „Herald Tribune'
verklaart, dat Herriot de stabilisatie van den
dollar en van het pond sterling als voor
waarde zal stellen voor een verlaging der
tariefmuren of voor den voorloopigen tarie
ven-wapenstilstand, die Roosevelt wil voor
stellen.
DE ECONOMISCHE BESPREKINGEN
TE WASHINGTON.
BERLIJN. (V.D.) Van welingelichte zyde
wordt vernomen, dat de mogelijkheid be
staat, dat in de vanmiddag te houden verga
dering van de economische commissie van
het rykskabinet wordt besloten dat de presi
dent van de rijksbank zal deelnemen aan de
economische besprekingen te Washington ter
voorbereiding van de economische wereld
conferentie. Indien dit besluit wordt geno
men, zal dr. Schacht waarschyniyk reeds
binnen enkele dagen naar de Ver. Staten
vertrekken.
WASHINGTON. (V.D.) Naar verluidt zou
den de Engelsche en Amerikaansche deskun
digen als basis voor een internationale stabi
lisatieplan de vorming van een agentuur voor
uitbreiden van het wereldcrediet willen over
wegen. .)it agentsohap zou door de kapitaal
krachtige naties gefinancierd moeten worden
om den kapitaalarmen landen credieten te
verstrekken ter ondersteuning ;an de valuta,
ter rinanciering van de industrie en tot her
stel van e koopkracht.
DE BESPREKINGEN TUSSCHEN
ROOSEVELT EN MACDONALD.
LONDEN. iVX>.) Het voorloopige resultaat
van de besprekingen van MacDonald met
Roosevelt wordt door den correspondent te
Washington van de „Times" als volgt samen
gesteld
lo. Het door Roosevelt gegeven algemeen
overzicht vai oen toestand heeft by de En
gelsche delegatie de opvatting bevestigd, dat
een breede basis voor overeenstemming in
principe bestaat.
2o. Buiten het kader van een principieele
overeenstemming liggen de kwesties der her
ziening van de douanetarieven in het by-
sonder in verband met de overeenkomst van
Ottawa, de stabilisatie der valuta en de oor
logsschulden.
3o. Roosevelt heeft klaarblykelyk nog geen
vaste lijn voor zyn valutapolitiek.
4o. De kwestie der oorlogsschulden is nog
niet besproken.
5o. De ontwapening zal tijdens de bespre
kingen Maandag en Dinsdag, een belangryke
rol spelen.
6o. Roosevelt en zyn adviseurs zijn er van
overtuigd, dat het spoedig bijeenkomen der
economische wereldconferentie omstreeks
tusschen 10 en 20 Juni a.s. noodzakeiyk is.
7o. Roosevelt en MacDonald hebben be
sloten, dat de deskundigen van Engelsche
zijde sir Ross en van Amerikaansche zyde
Overton, na vertrek van MacDonald te Wa
shington zullen blijven, om hun werkzaam
heden voort te zetten. Volgens de „Daily Te
legraph" heeft MacDonald zich stilzwygend
er mede accoord verklaard, dat de schulden-
kwestie ondergeschikt zal worden gemaakt
aan het tarieven- en valutavraagstuk en dat
de economische toestand in zyn geheel zal
worden bekeken, alvorens men overgaat tot
de behandeling van onderdeelen.
DE ONTWAPENINGS-CONFERENTIE.
GENEVE. (V. D.) De voorbereidende di
plomatieke besprekingen over den Dinsdag
Lcslissenden eindstrijd voor de ontwape
nings-conferentie, zijn heden begonnen. De
Duitsche vertegenwoordiger, Nadolny, bracht
vanmorgen een langdurig bezoek by den
voorzitter der ontwapenings-conferentie.
Henderson. Ook de vertegenwoordigers der
andere mogendheden hebben onderling tal
van particuliere besprekingen. Er lieerscht
op het oogenblik nog steeds verschil van
'meening over de te volgen methode by de
behandeling van het groote Engelsche ont
wapeningsplan.
2e serie.
X.
AAN DE BELGISCHE GRENZEN.
IedeV Nederlandsch grensbewoner, in het
bijzonder zij, die in Zeeuwsch-Vlaanderen
woonden, kan u vertellen welke tragedies zich
hebben afgespeeld, vooral nadat de Duifc-
schers den beruchten electrischen draad had
den gespannen, teneinde ontvluchting uit
België, invasie i n België te voorkomen. Met
hoeveel list en stoutmoedigheid intusschen de
gevaren van rTen draad werden overkomen
hoeveel slimheid bij het misleiden van d-
Duitsche wachtposten aan den dag werd ge
legd, leeren de berichten, die de spionnage-
centrale te Brussel ontving. Een gedocumen
teerde uitgave, opgebouwd op de geheime be
richten van dezen centralen dienst, geeft wel
een kijk op de groote vaderlandsliefde, die
van Belgische zyde is ontwikkeld. Meer dan
eens is, tydens «r. na den oorlog, in het licht
gesteld, dat spionnagediensten zeker niet
verachtelijk te heeten zijn, wanneer zy niet
worden gedaan om geldelijk gewin. Aan de
Vlaamsche grenzen is dat meer dan eens ge
toond. Al spoedig na het uitbreken van den
oorlog stak in het bezette Belgische gebied
een geheime organisatie het hoofd op, die
haar leden bij honderdtallen telde. Dwars
door België, met als uitgangspunt een bepaal
de frontsector, liepen de spionnagedraden
naar de Hollandsche grens. De Noordelijkste
spionnageketen, die van het front langs de
kust ging, eindigde in het Zeeuwsch-Vlaam
sche stadje Sluis, waar het eiken oorlogsdag
in de hotels en herbergen van spionnen we
melde. De tweede keten liep over Brugge en
MaJdeghem, en eindigde, schoon over Aar
denburg gaande, eveneens in Sluis. De derde
ving by den IJser aan, en ging door Vlaan
deren naar Bouchoute, .van waaruit het Hol
landsche gebied gemakkelijk te bereiken viel.
Men mag aannemen, dat de Hollandsche
grenswachten waakzaam zijn geweest voor
zooveel zij konden, en het is wel een feit, dat
geen enkele overtreding der neutraliteit kon
worden geconstateerd. Wat kon men den
neutralen ook verwijten, waar de Duitsche
contra-spionnagedienst onmachtig stond te
genover de tal van slimme en meer dan slim
me dienaren van de Belgische geheime orga
nisatie. Toen men Edith Cavell, de bekende
moedige pleegzuster in handen kreeg, w^d
schijnbaar een einde gemaakt aan den voor-
naamsten arbeid dezer organisatie, maar dat
was slechts voor korten tijd, want nieuwe fi
guren stonden op om den arbeid van de ge
vangenen over te nemen.
Zij, die uit de archieven van de spionna
ge-centrale te Brussel hebben geput, kunnen
de namen noemen van wie er, met voorbyzien
van elk levensgevaar, telkenmale groote dien
sten bewezen aan de Franschen en Engel-
schen, en daardoor vanzelf aan de Belgen.
De Duitschers mochten hun draad spannen,
men kroop er onder door; de Duitschers
mochten iederen burger, die binnen de 100
meter van den draad werd aangetroffen, met
den dood bedreigen, men waagde het er op en
ontkwam in tal van gevallen. Pieter de Vos,
die door den Duitschen contra-spionnage
dienst de Belgische Schinderhannes werd
genaamd, zeker een onderscheiding in dien
tyd, trok telkenmale van België naar Hol
land en weer terug soms ook diende hy als
geleider aan een aantal Belgische jongelie
den, die het Belgische leger wilden volgen of
aan in België achtergebleven Fransche of
Engelsche soldaten, die naar hun korps terug
wilden. Tal van malen is hij den dood, dat
wil zeggen de ontdekking, nabij, geweest,
maai* ook tal van malen is hij het op een
wonderbaarlijke wijze ontkomen. Een keer is
het geschied, dat men de boerderij, waarin
hy op den hooizolder een verblyf had ge
zocht, omsingelde en aan een nauwkeurig on
derzoek onderwierp. Maar in diezelfde boer
derij lag een Duitsch landstormer, en deze
sliep zoo vast, dat De Vos en de boer- er in
slaagden de uniform, uit zijn kamer te halen.
Gekleed in deze uniform trad De Vos kalm
naar buiten, ging naar de pomp om zich het
gezicht en de handen te wasschen en liep,
achteloos fluitend het bosch in, waar hy voor
verdere ontdekking gevrijwaard was.
Weer een ander type was de mooie Sylma
van Langelede, die een geziene figuur was in
het tehuis der Duitsche soldaten van dit
plaatsje. Zij was 19 jaar oud, slank, had
prachtig zw^rt haar en in haar licht mous
selinen kleedje kwam zij als een toonbeeld
van onschuld voor. Op dansavonden was
Sylma nooit afwezig, en kwam zy eens wat
laat, dan was da^ het gevolg van het feit,
dat zy naar de Hollandsche grens was ge
weest om daar voor haar Duitsche vrienden
levensmiddelen en sigaren te halen. Had men
geweten, dat diezelfde onschuldige Sylma,
wanneer zij over de grens de Huifkar sigaren
ging halen en de mand met levensmiddelen
kreeg, tegeiykertyd kostbare berichten, plan
nen, documenten en wat al niet meer over
bracht, men zou haar voorzeker anders heb
ben aangezien.
Met spionnage gaat het altijd zoo, dat op
een gegeven oogenblik de contra-spionnage
dienst argwaan krijgt. Het is de taak van
zulk een contra-spionnagedienst om feiten te
verzamelen en, dit laatste vooral, in onder
ling verband te brengen. Geheel een reeks
van zeer gewone, het meest onschuldige ka
rakter dragende feiten, kan bedenkeiyk wor
den, wanneer men deze naast elkander legt
en verbindt. Zoo waren er ten opzichte van
Sylma ook vermoedens gerezen, die intus
schen haar zelf nog eerder ter core kwamen
dan de spionnage-centrale te Brussel. Voor
dat men zich van haar had kunnen meester
maken, week zy uit en eerst veel, veel later
bleek het, dat een ander, die er weeT heel
anders uitzag, haar verving op een wyze, die
verre boven hare diensten uitging. Dat was
een zekere Steiart, die het zelfs tot vertrou
wensman van de geheime Duitsche veldpoli
tie bracht. Steiart was een handelaar in alle
denkbare artikelen hij deed alle werk, waar
mede wat te verdienen viel. Paarden hield hij
voor zyn Duitsche vrienden steeds ter be
schikking, en hij was zoowel aan de Duitsche
als aan de Hollandsche controle een zoo be
kend figuur, dat men hem zonder bezwaar
telkenmale doorliet. Steiart maakte er in het
by zonder zijn werk van om jostduiven te
kweeken, en in België binnen te brengen,
teneinde door dezen berichten te doen over
brengen. Meer dan eens is het voorgekomen,
dat Steiart, de wagen volgeladen met derge-
lyke postduiven, Duitsche soldaten vervoer
de, die misschien niet al te beste te spreken
waren over den Belg, die hen om devriend-
schappelyke'gevoelens, welke hy jegens de
D :l°che indringers scheen te koesteren, niet
al ie karakiei vast moest voorkomen. Steiart
