16 JULI
EERSTE BLAD
Yenetiaaiische Gezanten te VSsssiugesi (1610-1620).
No. !66
170e Jaargang!
1932
Uitgave: Firma F. VAH OE VELDE jr., Walstraat 58-60, Vlissingen. Telef. 10. PostrekeningGB287
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag eo algemeen erkende Christelijke Feestdagen
STADS- EN PROVINCIENIEUW S
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJSVoorVIissingenende gemeenten op Walcheren /2.20 per 3 maanden.
Franco door het geheele rijk 2.50. Voor Belgis, Duitschland en Frankrijk 3.80. Voor de ove
rige landen bij wekelijksche verzending 3.80, met Zondagsblad 4.75. Afzonderlijke nrs. 5 ct
ADVERTENTIEPRIJSVan 1—5 regels 1.25iedere regel meer 25 cent Bij abonnement
speciale prijzen. Reclames 50 ct p. regel. Kleine advertenties van 1 5 regels 50 ct Iedere regel
meerlOctfmax. lOregels). Bij3-maal plaatsing van 15regels fl.—alles tegen vooruitbetaling.
De abonné's in 't bezit eener
Polis, zijn GRATIS verze
kerd tegen ongelukken voor
gulden bij levens
lange ongeschikt
heid tot werken.
gulden bij dood
door
een ongeluk.
gulden bij verlies
van een
hand, voet of oog.
gulden bij verlies
van
een duim
gulden bij verlies
van een
wijsvinger
gulden bij verlies
van eiken
anderen vinger
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBL1CITEITSWAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREEN1GING „DE NEDERLANÜSCHE DAGBLADPERS"
grooten en aanzienlijk te worden. Wij zagen
ook twee schepen, die uit Indië waren ge
komen met een rijke lading en de haven was
vol schepen en vaartuigen van elke soort.
De getij stroom komt in de stad en hiermee
kunnen alle groote schepen zelfs in. de kana
len komen, wat voor den koopman een groot
gemak is. Ik heb een prachtig paleis gezien,
gesticht door de Heeren van Nassau, het
eigendom zijnde van de Prinsen van Oranje.3)
Ik werd door de Heëren van het stadsbestuur
opgezocht, die my wyn aanboden als provisie
voor den overtocht. Den 22en October moesten
wij in Vlissingen blijven wachten op een roe
den wind, het schip nam zijn lading in en wij
bleven in Vlissingen passagieren. Dit was c*3n
23en October eveneens het geval. Den vol
genden dag, den 24en, was de wind nog niet
goed en daarom gingen ij naar Middelburg,
dat op een uur gaans van Vlissingen ligt en
de hoofdstad is van Zeeland. Wij gingen met
een rijtuig over een zeer slechten en gevaar
lijken straatweg4) en keerden te voet terug over
een voetpad, dat geplaveid was met steenen
en heel aardig was. (Een overblijfsel hiervan
is het „Koopmansvoetpad", dat zich over het
tegenwoordige vliegveld voortzette, terwijl een
ander rudimentair overblijfsel het „Molen
pad" is, dat van den molen van Oost-Sou
burg tot de Abeele loopt, nog een van de
aardigste wandelingen in den omtrek, schoon
bfj velen onbekend.) Wij gebruikten het mid
dagmaal in de herberg van het Gulden Vl'es,
een waardig verblyf door schilderijen en uit
muntende zaken die er te verkrijgen zyn.
wy dronken uitmuntende Fransche wijn, die
er zeer goedkoop was, hoewel wy toch met
ons zessen waren.
De stad is groot en uitgestrekterom heen
is de bodem zeer vruchtbaar, maar de wyn
groeit er niet door de koude en de nattigheid.
Hier resideert het bestuur der provincie, de
admiraliteit en ook het finantieel bewind (be
doeld wordt ue Rekenkamer). De kooplieden
dryven een uitgebreide handel. Er zyn twee
beurzen, de eene is van de Engelschen ,de
andere van de landzaten. Deze stad neemt
deel aan de reizen naar Indië en wedyvert
in den handel met Amsterdam.
Wij zagen het schoon gebouwde stadhuis
in het gebouw zagen wy vele schoone schil
deryen. Ook zagen wij een toren, die rien
met 295 treden kon beklimmen en vanwaar
men een uitzicht heeft over Zeeland, Bra
bant, Brugge, Antwerpen en andere plaatsen,
verder heeft men een uitgebreid gezicht ever
den Oceaan. In den toren zagen wij een fraai
uurwerk enz." De volgende dagen, dus 25, 26
October was hij ook nog gedwongen te Vlis
singen te blijven, maar het groote aantal
schepen en vaartuigen gaf zooveel levendig
heid en bedrijvigheid, dat men zich niet ver
veelde. 't Was een lust om te kyken naar het
laden en lossen der schepen. „In deze streek 5s
ook het Groote Galjoen van de Maltezer Orde
gemaakt."
Ten slotte kon hij eerst 29 October de reis
naar Londen aanvaarden.
H. G. VAN GROL,
Archivaris.
1) Hij is dan Dinsdag 7 Juni uit Londen
vertrokken 8 Juni 1611 viel op Woensdag.
2) De voornaamste herberg, toen ter tijde,
was „De Bienkorf" nu Bellamypark No. 31
deze heette nog in 1577 „St. Jacobin 1555
logeerde er Keizer Karei V. Het laatst komt
haar naam voor in 1808. Vermoedelijk ver
woest by het bombardement van 1809.
3) Het Prinsenhuis.
4) Vergelijk voor dien straatweg mijn aan-
teekening bij het vorige artikel.
Zeebaden.
In de week van Zaterdag 9 tot en met Vrij
dag 15 Juli werden in het gewone bad geno
men 2707 zeebaden, waarvan 1327 door da
mes en 1380 door heeren en in het volksbad
1696 baden, waarvan 804 door dames en 892
door heeren. De hoogste temperatuur van de
lucht was 82 graden en de gemiddelde tem
peratuur van het water 67 graden.
Alhambra-Theater.
De onbekende passagier.
Zwei Herzen und ein schlag.
(Lilian Harvey).
Het kermisprogram brengt in „Alhambra"
twee goede veiTassingen de boeiende Neder-
lsndsch-sprekende geluidsfilm en Lilian
Harvey. Welke verrassing het publiek het
meest apprecieert, weten wy niet. Tot nu toe
heeft het pogen het filmbedrijf te verr.eder-
landschen gefaald om de eenvoudige reden,
dat het publiek juist uit behoefte naar de
romantiek met een andere sfeer naar de
Lioscoop gaat.
In Loet E. Barnstijn's Geluidsfilmstudio's
is men al maanden bezig met het maken van
Nederlandsche versies van buitenlanasche
films volgens het systeem van nasynchroni-
safcie. Technisch mag men bewondering en
waardeering voor dit streven hebben, al is
het nog niet geheel vlekkeloos.
Dit eerste product, getiteld„De on
bekende passagier" (Duitsch „Der Geheim
agent") een film, onder regie van Harry
Piel, die ook de hoofdrol speelt, wekt tech
nisch een verrassend goeden indruk al mist
het geluid der stemmen hier en daar het
goede timbre en is het over het algemeen
wat onwennig droog. De ontzaglijke moeilijk
heden bij het vertalen van de Duitsche tek
sten, waarbij het aantal lettergrepen en zelfs
ongeveer dezelfde klanken en mondstanden
moeten worden gehouden een voortduren
de basis van gevaarlijk onnatuur zyn in
het algemeen technisch op bevredigende wyze
opgelost. De stemmen zyn duidelyk ver
staanbaar. De film viel ons boven verwach
ting, als zoodanig zeer mee. Op de vrouwen
rol bijv. was niets aan te merken.
Met belangstelling zien wij by vreemde
films verdere experimenten tegemoet. Er
blijft gevaar.
Uit onhollandsche monden komen Holla nd-
sche woorden, de gedachte is uitheemsch,
evenals het milieu, dat is onnatuurlijk, dat
spreekt, al went men aan alles. Veel zal af
hangen aan welke films men zich waagt. De
stem van Mariene Dietrich, haar sfeer, haar
spel, dat is één geheel. Daaraan schende men
niet. Een Duitsch liedje, zooals wy thans
zoovele Schlagers kennen, waarin woord,
melodie en sfeer één zyn, en by vertalen
draken worden, is niet in het Nederlandsch
weer te geven. Men blijve daar af het pu
bliek wil dit ook geenszins, 'dat moet men
niet willen doordryven tot schade van het
bedryf en zyn internationale ontwikkeling,
gedachte en broederschap. Tariefmuren zyn
er genoeg Een film als „Voruntersuchung"
moet Duitsch biyven, omdat die nu eenmaal
Duitsch is.
Ook by de nasynchronisatie van „Der Ge
heimagent" heeft men weer min of meer de
fout gemaakt, die alle zgn. Nederlandsch
sprekende films tot nu toe hebben. Zij zijn
niet steeds natuurlijk. De beroepsacteurs, die
Verder verblijf van Marcantonio Correr 'te Middelburg. Zijn
oordeel over de Walchersche bevolking. Zijn vertrek door de
Zeeuwsche wateren. In 1617 bezoekt Pietro Contarini Vlissin
gen zijn overvaart naar Engeland in zeer gemengd gezelschap.
In 1618 vertoeft hier Antonio Donatoeen beschouwing van hem
over Vlissingen. Druk handels- en havenvertier. Gaat per
rijtuig naar Middelburg, doek keert te voet terug, wat hem beter
bevalt„Koopmansvoetpad" en Molenpadtusschen Souburg en
Abeele
Wat de bevolking betreft, de mannen en de
vrouwen zijn van een fatsoenlijke deftigheid
en goedgeaard en houden met yver vast aan
hun godsdienstige leerstellingen, die in over
eenstemming zijn met de Institutiones van
Calvyn. Ze zyn vriendelijk in den omgang
en eenigen, die gestudeerd hebben, wat er vry
weinig zijn, toonen geest. Onder allen blinkt
uit de heer Jacques de Maldere (een bekend
Vlaamsch edelman, die zeer in de gunst stond
van prins Willem I, later van Maurits, ver
tegenwoordiger van den Eerste Edele, hij
stierf in 1617), die op den morgen van Woens
dag i) zyne Excellentie kwam bezoeken, om
dat hy kennis had gekregen van Haar aan
komst. Na de verschuldigde plichtplegingen
onderhield hij zich met Z.Exc. en droeg er
zorg voor, Z.Exc. jachten te bezorgen en an
dere vriendelykheden. Hij drukte er zijn
vurige spijt over uit, dat Z.Exc. juist gekomen
was op een tyd, dat hij niet de noodige eer-
bev/yzen kon hebben tydens het
op dien dag jaarlyks algemeen werd gevierd
in het geheele gebied der Heeren Staten,
ingesteld na het Bestand om God te danken,
die deze gewesten bevrijd had van den oor
logsdruk en van de hinderlagen hunner
vyanden en om Zyne Goddelijke Majesteit
te smeeken deze vryheid voor hen te besten
digen, welke zij voor zichzelf veroverd hebben
na een tyd van meer dan veertig jaren onder
het vergieten van zooveel bloed. Op dien dag
waren alle winkels gesloten en de kerken
daarentegen overvol met godsdienstigen.
Zijn Exc. had lust den toren van de Groote
Kerk te bezichtigen, interessant door zijn
hoogte en hij klom op langs meer dan 266
treden en van den hoogsten trans ervan ziet
men niet enkel geheel Zeeland zich voor zyn
blikken ontvonwen, maar ook nog een goed
deel van de andere provinciën. De toren
heeft een uurwerk zooals gewoonlyk in de
Nederlanden, waarin met alle kwartieren en
alle uren een groote hoeveelheid klokken mu
ziek maken en men beweert dat de grootste
klok een gewicht heeft van meer dan 30.000
pond zy spelen vanzelf door middel van een
kunstige inrichting en ook nog door toetsen
evenals die by orgels bespeeld worden. Bp-
neden teruggekomen, vonden we daar den
genoemden Heer van Maldere, die bij Z.Exc.
bleef middagmalen, samen met één der pen
sionarissen der stad, die Haar kwam bezoe
ken uit naam van de burgemeesters en van
den Raad, welke vergadering hy als voorzit
ter leidde, hiervoor gekozen door den Heer
Graaf Maurits en die in die plaats zetelt als
afgevaardigde' van den adel van Zeeland
de burgemeesters en andere waardigheids-
bekleeders kwamen na het middagmaal om
insgelyks hun opwachting te maken. Zij wil
den niet, dat Z.Exc. iets zou betalen van de
verteringen, die hy dien morgen gemaakt
had. Nadat Z.Exc. zich vry had gemaakt,
ging hij een bezoek brengen aan den Pen
sionaris, die hem wilde uitgeleide doen van
zyn huis tot aan het jacht, dat voor hem
bestemd was door den Raad dier stad, waar
lUj zich met zijn gevolg inscheepte met het
voornemen rechtstreeks naar Antwerpen te
gaanmaar dit werd verhinderd, niet zoo
zeer door het gety als wel door den wind, die
tegen was, en evenals men vroeger niet kon
uitkomen uit het kanaal van Middelburg, zoo
ging het ook den volgenden morgen. Daar de
wind geheel tegenwind bleef voor het vroeger
beraamde plan, veranderde de reisroute en
werd die naar Bergen (op Zoom) genomen,
terwyi men achter zich liet Middelburg en
Vlissingen, aan de rechterhand het eiland
Goes en aan de linkerhand het eiland Wal
cheren, de stad Arnemuiden en een weinig
verder weg de stad Kampveere en aan den
zelfden kant het eiland Zierikzee ep. niet ver
weg het eiland Tholen, waarop vele forten te
zien zyn, maar twee, die in het byzonder ge
plaatst zyn aan de uitmonding van het ka
naal, dat de verbinding vormt met dezelfde
stad Tholen. In deze forten ligt een bezetting
van ongeveer 100 man, in* dienst van de
Heeren Staten, daar hier een der belang
rijkste doorgangen is van dit gewest naar
Holland. Er liggen nog verscheiden kleine
eilanden, die geen afzonderlijken naam heb
ben, aangezien er slechts één dorp op ieder
ligt, maar alle behooren ze toch en worden
ze bestuurd samen met de vier voornaamste,
zooals Wolfertsdyk, dat samen met Middel
burg bestuurd wordt en Noord-Beveland met
Zierikzee en meer andere met andere. (Dit is
onjuist f) Ook werd in het voorbijgaan van
het eiland Tergoes gezien Reimerswaal, een
oude stad en eertijds de hoofdplaats (dit is
onjuistvan Zeeland, maar thans voor het
grootste gedeelte verwoest door den brand,
die er nu al 36 jaren geleden gewoed heeft,
ten tyde dat de Hertog van Alva er zich van
had meester gemaakt (Vermoedelyk een ver
warring met den slag bij Reimerswaal van 29
Januari 1574, wat de onmiddellyke aanleiding
was tot den val van Middelburg de Zeeuw-
sohe bevelhebber was Boisot). Men ziet de
ruïnes, hoewel op een enkel punt de muren
toch nog in hun geheel over zyn. Het wordt
-bewoond, maar door de armoede der inwo
ners blijft nog slechts het deel, dat aan de
zee uitkomt over met een kleine oever, waar
de golfslag en de aanhoudende beweging der
zee deze steeds meer en meer grond weg
slaat."
Daarna bereikt hij weldra Bergen op Zoom
en gaat over Putten naar Antwerpen enz.,
zijn verdere reis ligt buiten het bestek van
dit artikel.
Een ander gezant uit Venetië, die Vlissin
gen aandeed op zyn overtocht naar Engeland
was Pietro Contarini, die van hier den lOen
October 1617 naar Engeland overstak. Hij
kwam den 9den te 4 uur te Middelburg aan,
ging per schip door de Welsingen langs Ram-
mekens en bereikte te 6 uur de haven van
Vlissingen, „een sterke stad, door een aantal
stukken geschut naar alle kanten verdedigd,
daar het een stad is van de Staten-Generaaï
het dichtst aan de zee, met het front liggen
de aan den Grooten Oceaan." Voor den prys
van 22 schilden („seudi", kronen duseen
kroon was 40 cent) zou men den ge
zant naar Engeland overvaren, en des avonds
om 11 uur kwam de kapitein den gezant
waarschuwen, uit den aard der zaak hing men
van wind en gety af. „Wij hadden gedacht
alleen op het schip te zyn, maar niettemin
troffen wy er een groot aantal passagiers
op aan, ook vrouwen, kooplieden, Joden,
edellieden en barrevoeters („scalzolini")een
even gemengd gezelschap als men kan aan
treffen op een bark op de rivier de Po." Om
5 uur den volgenden avond bereikte men den
mond der Theems, veel met tegenwind te
kampen hebbende en om 11 uur 's avonds
moest men nog voor anker gaan, terwyl men
den volgenden morgen om 5 uur te Gravesend
aan land stapte.
Heel erg voorspoedig ging deze overtocht
dus niet, maar 't was toch nog heel wat vlug
ger dan wat het volgend jaar, dus in October
1618, een ander Venetiaansch gezant over
kwam. Deze, Antonio Donato, had in October
den dank van Venetië overgebracht voor de
hulpexpeditie, door de Staten-Generaal ge
zonden onder Johan Ernst van Nassau en
zou zich nu, na zich van zyn taak te hebben
gekweten, naar den gezantschapspost in En
geland begeven. Den 21en October 1618 kwam
hy des avonds 9 uur met een schip uit
Dordrecht te Vlissingen aan. „Wij troffen in
deze haven een groot aantal schepen en
vaartuigen aan en vonden dadelyk een schip,
dat ons naar Engeland zou brengen en lo
geerden in een voorname herberg. 2)
Vlissingen ligt aan het uiterste einde van
Zeeland en wel op de punt van een eiland,
dat niet grooter is dan 7 uur gaans in om
trek en dat vier groote steden bevat, nl. het
aanzienlijke Middelburg, het kleine Veere, het
kleine Arnemuiden, in welke nabijheid de
sterkte Rammekens ligt en dan Vlissingen.
Vlissingen ligt in de nabyheid van den
Grooten Oceaan met een gordel van muren
en bolwerken, uitstekend bewaakt en voor
zien van veel artillerie, en geniet van de
mogelijkheid om n et alle deelen der aarde
te drijven en zich zoo te kunnen er-
