1000
500
300
25
SPOOR'/
MOSTERD
WOENSDAG
13 MEI
EERSTE BLAD
No. 113
69e Jaargang
1931
ERICHT
NDA
'E VLISSNGEN
lp: Firma F. VAN OF VELDE Jr., Walstraat 58-60, Vlissinp. lelef. 10. Postrekening 66287
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke Feestdagen
De ontwikkeling der Vlissingsche havens in verband
met de Vlissingsche Handelsgeschiedenis, de
laatste vooral in de Middeleeuwen.
Stads- en P-rovincienieuws
nplaten,
mispel
10.30 Zieken,
en sopraan. 12.00
Gramofoonplaten. 12.3Q
iten. 2.00 Gramo.
Chr. lectuur. 3.00
nofoonplaten. 5.00
6.45 Lezing. 7.15
7.45 Politiebe,
van het Leger
10.20 Gramofoon.
van
Grai
ezing.
inplaten
moering
Dias.
9.35
irkdienst. 11.20 Gramo.
elspel. 12.50 Orkestcon-
voor scholen. 2.50 Or.
ïlspel. 4.35 Kinderuur.
)0 Concert. 6.20 en 6.45
ert, viool, mannenkoor
iten. 8.40 Toespraken.
2e bedrijf. 10.40 Dans.
i", 1725 M, 7.05 en
oonplaten. 5.20 en 8.05
6.25 en 10.00 en 11.30
25 Orkestconcert. 4.20
caal kwartet. 7.20 Or-
ijk programma. Daarna
icert. 10.20 Dansmuziek.
11.20 en 2.50 Or.
nofoonplaten. 3.35 Sa-
•en voordracht. 9.35 Or-
.20 Dansmuziek. 5.20
6.05 Orgelconcert.
.40 Concert. 8.50 Gra.
4.20 Gramofoon-
5.50 Zang. 6.10 Gra.
concert. 8.50
4
iten.
8.4
M.
;k.
Militair
.05 Tijdsein. 5.50 Gym-
platen. 8.20 Lezingen.
1. 12.15 Berichten. 1.20
Lezingen. 3.50 Con.
0 Dansmuziek. 9.20 Be
rt, orkest.
and 767.9 te Havre,
md 747.3 te Thorshavn
en avond van 13 Mei:
ter wellicht toenemen-
Zuidelijke wind. Half
anvankelijk weinig of
randering in tempera-
^RTLIJNEN
0 Mei van Bombay
Mei te Sydney
1 van Port Said
11 Mei van Colombo
lei van Paramaribo
Mei van Sabang
ei te Singapore
Mei van Las Palmas
10 Mei te Antw.
p. 10 Mei Perim
lei Dover
p. 11 Mei Perim
11 Mei Galle
Rott. van Calcutta
onde" (uitr.) p. 9 Mei
1 Mei van Kaapstad
11 Mei te Rott. van
1 Mei te Dar es Salam
Mei te Duinkerken
mos-Ayres v. Amst.
1" (thuisr.) 10 Mei van
an Batavia n. Amst.
ei te Batavia v. Amst.
10 Mei Ouessant
10 Mei Lizard
Mei van Port Said
Mei van Genua
11 Mei v. Kilindini
ei te Port Said
lei van Dover
1 Mei van Marseille
10 Mei Dakar
9 Mei Gibraltar
•makelijkheden,
gen, enz.
g 15 Mei. Generale
Gemengde Zangver-
bouw, resp. 8 uur
Landdag Vereeniging
7uin voormalige Wil-
20 uur.
stvergadering Vereen,
r onderwas op Geref.
rk, Paul Krugerstraat,
11.09 23.19
11.43
1.01 13.26
1.35 13.56
Vuto's, Fietsen
tuigen.
d uur
8.12
8.14 99
9.16
9.17 99
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJSVoorVIissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ2.20 per 3 maanden.
Franco door het geheele rijk 2.50. Voor België, Duitschland en Frankrijk 3.80. Voor de ove
rige landen bij wekelijksche verzending/ 3.80, met Zondagsblad 4.75. Afzonderlijke nrs. 5 ct.
ADVERTENTIEPRIJSVan 15 regels 1.25iedere regel meer 25 cent Bij abonnement
speciale prijzen. Reclames 50 ct p. regel.KIeine advertenties betreffende Huur enVerhuur,Koop
en Verkoop, Dienstaanbiedingen en-Aanvragen van 1—5 regels 75 ct, iedere regel meer 15 ct
De abonné's in 't bezit eener
Polis, zijn GRATIS verze
kerd tegen ongelukken voor
gulden bij levens
lange ongeschikt
heid tot werken.
gulden bij dood
door
een ongeluk.
gulden bij verlies
van een
hand, voet of oog.
gulden bij verlies
van
een duim
gulden bij verlies
van een
wijsvinger
gulden bij verlies
van eiken
anderen vinger
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBLICITEITSWAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREENIGING „DE NEDERLANDSCHE DAGBLADPERS"
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Wegens den Hemelvaartsdag
zal de „Vlissingsche Courant"
Donderdag 14 Mei niet ver
schijnen.
XIV (Slot)
ln 1750 de verzakte zeesluizen op aandrang van Prins Willem IV
hersteld. In 1787 staat de Prins - na Willem V - weer de
belangen der haven voor. De haven van Vlissingen blijft in
hoofdzaak marine-haven en wordt „Lands Haven".
De 18e eeuw brengt verval, ook Vlissingen
ad zijn geweldige inzinking, al leverde de
slavenhandel op de kust van Guinea nog
Tevenuën op, al beproefde men het nog eens
met de walvischvangst, al werden ook door
Vlissingers reusachtige schatten in Oost-
Indië verdiend, al getuigden ook hun prachtige
woningen aan de Dokhaven, het tegen
woordige stadhuis, het Beeldenhuis, van de
rijkdommen der Van Dishoecks, der Wester-
wijcks, der Lambrechtsen van Ritthem's, de
Dokhaven zelf dreigde van de malaise mede
de dupe te worden. Maar de vierde en vijfde
Willem bleven de traditie's hunner voorvade
ren in dat opzicht trouw.
In 1744 werd het groote dok door een
iware verzakking in de zeesluizen en het
instroomen van het water onder de grond-
onbruikbaar gemaakt. Tot 1750 tracht
te men tevergeefs de noodige gelden, nl.
500.000,.tot herstel te bekomen, doch
idelyk, niet zonder medewerking van Prins
lem IV gelukte dit, zood-at de Heer van
:len Representant Zijner Doorluchtige
jheid bij de drie admiraliteitsc'ollegiën bij
litïijf admiraliteiten op den 9den October
Ine dat jaar, den eersten steen van de
•jfuwe sluizen legde, welke in 1753 voltooid
[jïrden, waardoor het dok weder bruikbaar
:<L 1) Jammer, dat tevoren en wel den
Januari het arsenaal met en bij het
;nhuis een prooi der vlammen werd met
reusachtige hoeveelheid materialen. In
1167 werd op het terrein van den Gortmolen
4e Sparentak" een nieuw groot arsenaal ge-
als voorwaarde werd gesteld, dat de
e voorbij het Arsenaal vrij moest blij
ven. Het gebouw is nu nog in wezen.
De Dokhaven raakte in den loop der Jaren
freer in verval en was onbruikbaar toen de
eEngelsche oorlog uitbrak en er een groote
behoefte bestond aan deze vroeger „zoo
ehoone" berghaven, waar de oorlogsschepen
winters veilig waren en van het noodige
oorzien konden worden. Op voordracht der
rowincie Holland en naar aanleiding van een
lader voorstel van den Prins-stadhouder
?erd begin 1783 een commissie benoemd, be
gaande uit de Advocaten-Fiscaal der Admi-
aHteiten Amsterdam en Zeeland, Van der
loop en Steengracht, den vioe-admiraal
en den Schout-bij-nacht van Kins
tergen, met toevoeging van twee waterbouw-
Goudriaan (deze is later vervangen
foor F. s. Oreutz) en Den Berger, aan wie
"a. werd opgedragen haven en droogdok
lauwkeurig te onderzoeken. De kosten van
verbetering niet het droogdok meegerekend
- werden begroot op 287.272.10. Al steunde
te Stadhouder sterk het voorstel, toch ver-
er nog 3 jaren, voordat het desbetref-
iende besluit genomen werd. 2) Uitdrukke
lijk was de voorwaarde aan de Admiraliteit
ï&n Zeeland opgelegd, dat het herstelde dok
van Vlissingen ten allen tijde zou moeten
„ten gerieve van alles des Lands
E&epen, zonder onderscheid tot welke collegie
ter Republiek zij mogten behooren". In 1787
*erd met herstel een aanvang gemaakt. Het
werd uitgediept, de beschoeiing hersteld
tn de sluisdeuren werden vernieuwd. Zoo
waren deze werken in 1794 vol-
—9 dat de commissie, die dadelijk na de
^wenteling belast werd met het in oogen-
nemen van 's lands Marine, er niet
alleen geen aanmerkingen op maakte, maar
e, „dat de haven en het dok te Vlis-
van het eerstjf aanzien waren". Deze
commissie 3) achtte het ook wensche-
goede werf op het einde van het dok
8011 te leggen en het droogdok te herstellen.
Jd 1795, bij de reorganisatie der Admirali
teiten, werd Vlissingen de zetel van een der
departementen van Marine. Toen Vlissin-
aan den Franschen Generaal Michaud
erd overgegeven zonder eenigen weerstand
^et op 6 Februari, lagen de oorlogsschepen
den ijsgang op de Schelde in de Dok-
a, deze werden nu eveneens uitgeleverd
J^out-b3j-nacht had uitdrukkelijk order
Jj egen zich niet te verdedigen. Een drie-
%Pd matrozen dreigden met oproer, daar
°°k langen tijd geen gage gehad hadden
(15 maanden) en trokken Vlissingen binnen.
Een ingezetene, Abraham Louijssen, die als
vertegenwoordiger der stad, de Staten van
Zeeland bijwoonde, waar men met de handen
in het haar zat, bood aan 100.000 gulden voor
te schieten ter voldoening van de zeelieden.
De schepen werden opgelegd, in totaal een
33-tal met een 500 stukken.
Vermoedelijk r 1803, toen Napoleon zijn
grootsche plannen tot een landing in Enge
land had en van Texel de eerste en van Vlis
singen de tweede expeditie zou uitgaan, werd
hier een admiraliteitswerf opgericht, waar in
koortsachtige haast kanonneerbooten en
schoeners op stapel gezet werden. Christiaan
Antonie Verhuell wendde de uiterste pogingen
aan, de Vlissingsche expeditievloot, wier
spoedige voltooiing de Eerste Consul op hoo-
gen prijs stelde, binnen den kortst mogelijken
tijd cn op de meest volmaakte wijze in ge
reedheid te doen brengen. De Vlissingsche
flotille zou 378 bodems omvatten met 3600
zeelieden "en bovendien Fransche krijgslieden,
bewapend met 1300 stukken geschut.
Den 5den Maart 1804 liep het eerste ge
deelte uit en kwam behouden in Ostende aan,
een tweede gedeelte ook, beide onder de per
soonlijke leiding van Verhuell, een ander ge
deelte zou binnendoor varen via Antwerpen.
Ten slotte was alles te Ostende en Duinker
ken en vervolgens te Ambleteuse en Boulog
ne. Zooals men weet, is er van den tocht naar
Engeland niets gekomen.
Na het sluiten van den vrede van Tilsit
werd Vlissingen een begeerlijk object om zijn
goed geoutilleerde marinehaven en strate
gisch zoo belangrijke ligging, aan den Corsi-
kaan afgestaan. Reeds lang tevoren had hij
de werf en de haven in beslag genomen, zoo
als wy zagen. Ook was reeds de sluis verwijd
om haar geschikt te maken, linieschepen
door te laten. De wijdte werd gebracht op
17,50 M. Toen de Engelschen in December
1809 (de bezetting duurde van Augustus tot
December) de stad verlieten, lieten zij vóór
hun vertrek de doksluis gedeeltelijk springen
en de beschoeiing aan de Noordzijde zoo laag
mogelijk afzagen, terwijl de Zuidzijde op de
ernstigste vertoogen der Stedelijke Regeering
gespaard bleef. In 1810 werden maatregelen
genomen om alle weer te herstellenNa
poleon gaf bevel het dok uit te diepen en de
doksluis te herstellen. Dat dit belangrijke
sommen vorderde, blijkt wel hieruit, dat de
Keizer in 1811 een speciale en buitengewone
som van frs. 1.290.000 ter beschikking van den
Minister van Marine stelde, om in dat jaar
aan het dok van Vlissingen te besteden. Het
geheele werk was in 1812 voltooid. Nog andere
plannen bestonden er, maar daar is door
Napoleons val niets meer van gekomen.
Onder de Nederlandsche regeering hadden
nog ^ele herstellingen plaats, waarvan de
voornaamste was in 1848, die 2yz ton gouds
vorderde, waarbij o.a. de vloer der groote
sluizen veranderd werd in een omgekeerd ge
welf van hardsteen.
Het droogdok werd in 1837 weder in orde
gebracht.
Waar Koning Willem I zich sterk geïnteres
seerd had voor het herstel en ook voor de
verbetering der Marinehaven gedurende
de werkzaamheden was Z. M. zelfs den 2en
Juli bij zijn bezoek aan Vlissingen in het ge
welf der Droogdoksluis afgedaald werden
in het buitenfront dier sluis twee gedenk-
steenen geplaatst met de volgende opschrif
ten
„Onder het stadhouderschap van Willem
III, Koning van Engeland op voordragt der
admiraliteit van Zeeland, ontworpen in 1697,
gebouwd in 1704r—1705, buiten gebruik geraakt
in 1745", en „Onder de regeering van Willem
I, Koning der Nederlanden, P. v. O., G. v. L.,
op voorstel van Z. K. H. Prins Frederik der
Nederlanden, Admiraal en Kolonel-Generaal
Hersteld in 1836—1837".
De plaatsing dezer gedenksteenen geschied
de met veel plechtigheid op den 24en Augus
tus 1837, den verjaardag van den koning.
In 1875 en 1876 werd de keersluis veranderd
in een schutsluis door bijbouwen van een
buitensluishoofd en van schutkolkmuren. De
schutsluis heeft echter niet voldaan en is
nimmer gebruikt. In 1893 is zij geheel buiten
gebruik gesteld door in het buitensluishoofd
een dam te leggen, welke dam nog steeds
aanwezig is. De schutkolk dient nu voor lig
plaats van schepen, o.a. die van het Loods
wezen en ook als losplaats voor de Kon.
Maatschappij „de Schelde" of de Gasfabriek.
Waar nu de polsslag van het huidige Vlis
singen klopt in den dreun en den daver der
Kon. Maatschappij „de Schelde", heeft de
laatste der oude Vlissingsche havens geen
roemloos einde gevonden. Zoo ooit, dan blijkt
op deze plaats, dat volgeris de onverbiddelijke
logica der natuur uit het voorbije het komen
de weer groeit, want een deel dier havens
heeft nieuwe vitaliteit gegeven aan den trots
der Vlissingsche bevolking. Door verdieping
en verbreeding van dit gedeelte dier oude
haven is het mogelijk gemaakt, dat het mo
dernste wonder der scheepsbouwtechniek
hier wordt „opghewiegt", en zoo is zij „waar
lijk moederlijk gul en goed" wederom als van
ouds de bron van frissche levenssappen voor
het goede, grijze, naarstige Vlissingen met
zijn wel en zijn wee, zijn worden en verwor
den, maar ,ook zijn energiek accomodatie-
vermogen
H. G. VAN GROL,
Archivaris.
1) Lengte der sluis was 39,3 elwijdte 14,6
elmen had één paar vloeddeuren en twee
paar ebdeuren.
2) Bij Res. van H. H. Mog. van 1 Augus
tus 1786.
3) Zij bestond uit de Heeren Alneae J.
Story, E. Lucas en P. Glavimans.
VLISSINGEN, 13 MEI.
De zomertijd.
In den nacht van Donderdag 14 op Vrijdag
15 Mei wordt de zomertijd ingevoerd. De
klokken moeten dus Donderdag vóór men
zich ter ruste begeeft, één uur vooruit wor
den gezet.
Nederlandsche Vereeniging tot Bescherming
van Dieren.
De afdeeling Vlissingen van bovengenoem
de vereeniging hield gisteren onder voorzit
terschap van den heer H. B. J. Knoop haar
jaarlijksche algemeene ledenvergadering in
de bovenzaal van het café Vermeesch.
De voorzitter opende haar met een woord
van welkom tot de aanwezigen, in het bijzon
der de niet-leden, die door hun aanwezigheid
belangstelling toonden in het werk, dat ook
hun liefde had. Hij herdacht de verliezen,
welke in dit jaar zijn geleden. In de eerste
plaats het tragische verlies van den heer
Worrel, die ons door den dood is ontvallen
en die in de bestuursvergaderingen zeer ge
mist wordt. Juist het feit, dat hij gemist
wordt is het bewijs, dat hij nuttig werk heeft
gedaan. Heel anders is het met dat van den
heer J. F. Berkel, die ons door zijn promotie
tot commissaris te Culemborg heeft verlaten.
Met hem is een groote werkkracht heenge
gaan niet alleen, maar bovendien'een groot
deel van het „geheugen" der vereeniging. Hij,
die in de heele zaak was ingewerkt, behoefde
niets schriftelijks vast te leggen en dat heeft
hij dan ook niet gedaan ook, waardoor veel
van den arbeid der afdeeling is verloren ge
gaan vóór het vastleggen.
Na deze toespraak gaf spreker het woord
aan de waarnemende secretaresse mevr. M.
Niemeijer—van Alteren tot het lezen van
notulen en jaarverslag, aan welk laatste wij
het volgende ontleenen
In het bestuur kwam verandering door de
verkiezing van den heer H. B. J. Knoop tot
voorzitter en van mej. E. G. de Ruijter tot
penningmeesteresse. De secretaris werd in
den loop van het jaar, wegens vertrek, tijde
lijk vervangen door mevr. Niemeijer—Van
Alteren. Het ledental begint weer een stij
gende lijn te vertoonen. De afdeeling, die een
asyl heeft gesticht, ondervindt dat daarvan
een tamelijk druk gebruik gemaakt wordt.
Dank zij de dierenbescherming is de alge
meene toestand van kwelling enz. bevredi
gend te noemen, terwijl door de bemoeiingen
van de afdeeling Walcheren van den Bond
van Politie-ambtenaren in Nederland tot be
scherming van dieren het aantal trekhonden
geleidelijk vermindert.
De heer J. Verhagen bracht, nadat de re
kening en verantwoording van de penning
meesteresse in handen was gesteld van de
heeren Q. van Vugt en S. Groot, verslag uit
over het dierenasyl. Na vermeld te hebben,
dat naast 114 honden en katten, eenige koei
en en kippen, families kippen en konijnen
v/erden verpleegd tot een totaal van 877 ver-
VRAAGT
Let op het Fabrieksmerk
pleegdagen en dat 13 vondelingen kosteloos
werden opgenomen en verzorgd, geeft de ver
slaggever aan, dat het afmaken van dieren
op pjjnlooze wijze door het gastoestel een vrij
grooten omvang heeft aangenomen. Het to
taal aantal was toch 127. De inkomsten en
uitgaven van dit nood-asyl, zooals de heer
Verhagen het betitelde, bedroegen 313.19,
met een batig slot van ruim 67. Hem en
den heer Goedhart, beheerder van het asyl,
werd door den voorzitter dank gebracht.
Alvorens tot dit punt over te gaan, werd
aangevangen met het huldigen van den jon
gen Marinus van den Bergen, die door het
redden van een 2-tal paarden uit een in
brand staanden stal, in het laatst van het
jaar 1930, getoond heeft daadwerkelijk liefde
voor dieren te hebben. Als herinnering be
sloot de afdeeling hem voor dit goede voor
beeld van daadwerkelijke dierenbescherming
een zilveren armbandhorloge met inscriptie
te verleenen. Met het uitspreken van de
hoop, dat hij steeds een warm dierenvriend
mocht blijven, overhandigde de voorzitter
hem deze herinnering.
Bij acclamtie werden nu in het bestuur
verkozen Mevr. Niemeijer—Van Alteren en
cie heeren Fros en Q. van Vugtals afge
vaardigde ter algemeene vergadering mevr.
Niemeijer—van Alteren. Alsnu volgde de be
handeling van eenige punten betreffende
het opnemen van dieren in het asyl, speciaal
die, welke niet ziek zijn, doch waarvan de
eigenaar zich wel wil ontdoen, maar die hij
toch niet aan een ander wil afstaan. Ook
werd gevraagd, hoe een dierenbeschermer
zich op de hoogte kan stellen van het plegen
van mishandeling, waarop van bestuurszijde
geantwoord werd, dat daarvoor lectuur kan
worden aangevraagd bij de secretaresse. Een
ander lid wees op het moeilijke voor den
dierenbeschermer om iets te bereiken als
burger, bijv. bij het bespannen der honden,
waarop van politioneele zijde gewezen wordt,
dat men dan het nummer kan opnemen en
het feit door een getuige kan laten constatee-
ren, daar dit een feit is, dat op aangifte kan
vervolgd worden. In verband met dit punt
trekhonden werd gesproken over het wen-
schelijke om de keuring slechts te doen ge
schieden door deskundigen, waardoor unifor
miteit zou bevorderd worden en uitschakeling
van persoonlijke belangen zou plaats vinden.
Gevraagd werd naar de verzorgers van de
drinkbakken aan den Koudekerkschen weg
en naar het zitten op de hondenkarren.
Medegedeeld werd, dat aangevraagd en zeer
waarschijnlijk ook wel zou worden verkregen
een groote drinkbak bij de provinciale boot
en een schutplaats voor wachtend vee daar
ter plaatse.
Het strandstoelenterrein.
Bij gunstig weer zal morgen het strand
stoelenterrein aan de badplaats alhier worden
geopend.
De Jeugdherberg.
De jeugdherberg alhier krijgt ook reeds be
zoek van buitenlandsche gasten, die hier voor
kor teren of langeren tijd vertoeven. De vo
rige week kwam een gezelschap Engelschen
overnachten en nu a.s. Zaterdag worden
ongeveer 40 Deensche gasten verwacht, die
een bezoek aan Vlissingen brengen.
Landdag Volksonderwijs.
Het muziekgezelschap „Ons Genoegen", dat
bovengenoemden landdag muzikaal zjal op
luisteren, zal zich morgenmiddag van haar
repetitie-lokaal aan de Paardenmarkt spe
lende naar de plaats van den landdag bege
ven langs den volgenden wegSpuistraat,
Coosje Buskenstraat, Walstraat en Zeil-
markt.
HöfeleinBekker's muziekonderwijs.
De afdeeling zangschool klasse A van Hö
felein—Bekker's muziekonderwijs zal Donder
dag 21 Mei, des avond 7 uur, in het Concert
gebouw, een uitvoering geven van „Goud
haartje en de Troubadour", kinderoperette in
bedrijven door G. van Vladeracken.
De dansen worden uitgevoerd onder leiding
van mej. Verhoef.
Men zie verder de in dit nummer voorko
mende advertentie.
Zangvereentging
„Tot Oefening en Uitspanning"
te Middelburg.
Das Paradies und die Peri.
Concert- en Gehoorzaal.
Alle goeie dingen bestaan in drieën. Na
twee concerten, welke voor de vereeniging
een doorslaand succes waren, gaf „T. O. e .U."
gisterenavond tot besluit van het seizoen, wafj
men zou kunnen noemen een model-uitvoer
ring van Rob. Schumann's (18101856) „Das
Paradies und die Peri". De tekst van dezer
liefelijke schepping is ontleend aan een dicht-
stuk van den Engelsch-Ierschen dichte*
Thomas Moore, getiteld„Lalla Rookh'*
(Perzischde Tulpenwang), waarin wordt
geschetst, volgens Oostersche overleveringen,
het streven eener Peri (een uit het Paradijs]
verbannen luchtgeest) om weder in den Her
mei te worden toegelaten, door te zoeken naa*
iets wat als de grootste gave, het liefste ger
schenk aan den Hemel, kan worden beschouwd.
Hoeveel moeite haar dit kost is door Moore
treffend geteekend en door den componist
schitterend muzikaal geïllustreerd. Noch de
laatste bloeddroppel van een zich voor de
vrijheid opofferende jongeling, noch de laatr
ste zucht van een met haar door de pest ber.
smette geliefde in den dood gaande jonkr
vrouw, zijn voldoende. „Viel heil'ger muss dié
Gabe sein, die dich zum Thor des Lichts]
lasst ein deelt de Engel mede, die de her
meipoort bewaakt. En het zijn de tranen van!
een berouwhebbend zondaar, gewijd aan da
herinnering van diens eigen kindsheid, welke]
der Peri de poort ontsluiten.
In de wereldlijke 'oratoriumliteratuur de*
19e eeuw neemt het werk een voorname
plaats in. Veel wordt van de uitvoerenden
geëischt, zoowel van solisten als van koor erf
orkest. Doch de effecten, welke verkregen
worden zijn van dien aard, dat deze comr
positie tot op heden een vast repertoirenum-
mer is gebleven. Instrumentatie moge volgend
Viotta niet de sterkste zijn van Schu-
mann's talent, de behandeling der blazers
moge te „dik" genoemd worden, aan kleu*
ontbreekt het in dit toonwerk niet. Het in-
strumentale deel is schilderend van karakter,
zoowel als een of meerdere instrumenten inj
de begeleiding op den voorgrond treden als
in het massale.
Het koor heeft wederom knappe bewijzeri
van koorcultuur geleverd, het leefde mede metï
de handeling, aan eenheid en zuiverheid vani
klankklank werd niets te wenschen overge-
laten. Met toewijding en accuratesse is er ge-
zongen in dit aan wisselende stemmingen!
rijke oratorium met zijn krijgshaftige, dra-
matische, lyrische en elegische fragmenten,
Vast klonken de inzet van de tenoren „Dochj
seine Ströme sind jetzt rot", frisch en gloed*
vol de mannenkoren van Indiërs en ver*
overaars. In het koor van Houri's (ingelaschü
door den componist, evenals het koor de*
Nijlgeesten) bleek de uitmuntendheid van het
vrouwenkoor, subtiel en bevallig werd het
koor zonder bassen, chor der Genien des Nils,
gegeven. Van de ensembles noemen we het
klaagkoor „Weh, weh, er fehlte das Ziel",
het aangrijpende„O heiige Tranen innge*
Reue" (met solo-kwartet), het machtige slot*
koor der gelukzaligen met sopraan-solo, docbi
vooral het eindkoor van het tweede deel, het
sluimerlied met sopraan-solo „Schlaf nun
und ruhe in Traumen voll Duft", wat tot het
schoonste behoort, wat Schumann geschre-
ven heeft. Ook in den samenzang met de so
listen voldeed het koor alleszinser werd
een schoon geheel gevormd.
Een viertal dames- koorleden kweet zicH
keurig van de solo-kwartetten (inclusief soli
en duet) „Viel heilger muss die Gabe sein",
„Auch der Geliebten vergesset nicht" en(
„Peri, ist 's wahr".
De solo-partijen werden vervuld doo#
„Het Gemengd Vocaal Kwartet". Het zingen!
van Bets Mak van Waay—Dooremans heeft
een bijzonder cachet aan de uitvoering ge
geven. Welk een edel geluid, welk een glan
zende stem En een voordracht, bloeiend vani
klank Eminent heeft deze begaafde sopraani
haar omvangrijke partij vertolkt. Van het
vele mooie herinneren we nog aan„Wiel
glücklich sie wandeln" en „O lass mich vonj
der Luft durchdringen".
Ook Jo Immink was uitstekend. Een fraaiéi
alt, die o.a. de heerlijke romance „lm Wal-
desgrün am stillen See", voortreffelijk vanj
stijl en timbre verklankte.
Adriaan Rijbroek, een sympathieke bad,
vestigde zeer goede indrukken met de bari
ton-solo „Jetzt sank des Abends goldne*
Schein". Iets superieurs, ontroerend schoon,
schonk hij in ,,'sWar eine Zeit, du seligj
Kind" (prachtige begeleiding als door orgel
tonen met klarinetten, hoorns en fagotten).
De belangrijke tenor-partij werd gezon
gen door Theo de Vries. Deze zanger kon onsj
minder bekoren. Zijn solo „Dem Sang von
feme lauschend" voldeed nog het best. Vani
de solo-kwartetten memoreeren we„Den*}
in der Tran ist Zaubermacht" de solisteni
gaven hierin blijk dat hun zang zich wèl aarw
paste. i
De Instrumentalisten hebben aanspraak
op afzonderlijke vermeldinghet strijdge-
voel, de schildering van de pest, de begelei
ding van de nummers 11, 17 en 22 toonden'
