500
300
25
CHIEF WHIP
Nog een reden waarom Chief Whip
de beste voor Uw gezondheid is
9 MEI
EERSTE BLAD
IVO. I09;
©9e Jaargang!
1931
sche LEVERWQBSI
Advertentiën
Hint: firma f. i/AH flf VIIBE li, Hilstnil SI-U, Tlissingen. Iilsf. 10. Piitnkining 0I2SI
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke Feestdagen
[De ontwikkeling der Vlissingsche havens in verband
met de Vlissingsche Handelsgeschiedenis, de
laatste vooral in de Middeleeuwen.
pj)ij v. Stoomvaart
ALLE STELEN WORDEN
ZORGVULDIG VERWIJDERD
VIRGINIA
BINNENLAND
VLISSINGSCHE COURANT
d van half zes—achtuur I
cent per pond.
kERUM &TE ROLLER I
Telefoon 387.
iur en Verhuur, Koop en Verkoop,
ingen en Dienstaanvragen, enz,
rultbctaling van I—5 regtii
:lke regel meer 15 cent
d een
IJSVENTER.
W. KRIJGER, Aide. 1
,t, West-Souburg.
zonder kinderen vraagt
Aei of 1 Juni
f BENEDENWONING.
20.a 25.Brieven
Bureau „Vliss. Crt."
IActief net jong-
agent v. Zeeland, voor
relatiën, voor Incasso's
Rechtszaken, opdrach-
ooge verdienste. Voor-
d bij H.H. Boeren. Soil,
13, Rotterdam.
TE KOOP
ngenscostuum, leeft. 18
lar Schoenen. Adres;
[gracht 67 boven.
wegens vertrek, Kin-
Mahonie Kast, prima
el, Vulkachel en Fon-
srijwiel.
Badhuisstraat 34.
TE KOOP
ons Staaldraad Matras
renfiets.
rijdinghal „Vliss. Crt."
SCHMACHINE.
Baklcersdorpiaan 2.
den Dames- en Hee-
met één jaar garantie
Een prima Dames.
,50, Heeren 12.50.
Paul Krugerstraat 12,
TE KOOP
rie Linnenkast (opge
ieuren. Adres Nieuw-
Souburg.
MEISJE
tot 's middags 3 uur,
n geheelen dag.
iobeinstraat 71.
ERLOREN
HORLOGE vóór Boul.
82b. Tegen belooning
ezorgen aan hetzelfde
een modern gebouwd
net voor-en achtertuin,
d. weg Vliss.-Koude-
even letters L, D,
iss. Courant".
E VAN WIJCK, Bella-
leeft op den Boulevard
de Zeevaartschool te
;eriefelijk en degelijk
HUIS,
or pension en alle an-
inden. Het heeft een
/èr- en zeezicht en is
trek naar België billijk
bij PIETERSE VAN
ON1NGBUREAU.
een in goeden staat
MESRIJWIEL.
/inkelmanstraat 20.
ABONNEMENTSPRIJSVoorVlissingenende gemeenten op Walcheren ƒ2.20 per 3 maanden.
Franco door het geheele rijk 2.50. Voor België, Duitschland en Frankrijk 3.80. Voor de ove-
j rige landen bij wekelijksche verzending 3.80, met Zondagsblad 4.75. Afzonderlijke nrs. 5'ct
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5 regels 1.25iedere regel meer 25 cent.Bij abonnement
speciale prijzen. Reclames 50 et p. regel.KIeine advertenties betreffende Huur enVerhuur.Koop
en Verkoop, Dienstaanbiedingen en-Aanvragen van 15 regels 75 et, iedere regel meer 15 ct
VAN PASSAGIERS,
IEREN EN VEE
v.Midd.
v.Roit.
Mei
v.m.unr
vm.uuf
8
9
11
8
12
9
15
8
16
9
18
8
-itiën te bekomen
S.V. Transport- en ExP'
.h. Erven G. VOS, Telel
—52018.
B. EENHOORN, Tel. 153
OOSTSRHOXJ.T, Tel. 282
1TENHEK, Telef. 101.
De abonné's in 't bezit eener
I Polis, zijn GRATIS verze-
t Iterd tegen ongelukken voor
gulden bij levens
lange ongeschikt
heid tot werken.
gulden bij dood
door
een ongeluk.
gulden bij verlies
van een
hand, voet of oog.
gulden bij verlies
van
een duim
gulden bij verlies
van een
wijsvinger
gulden bij verlies
van eiken
anderen vinger
AANGESLOTEN BIJ HET BUREAU VOOR PUBLICITEITSWAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREENIGING „DE NEDERLANDSCHE DAGBLADPERS''
Dit nummer bestaat uit vier bladen
XIII.
De Koning-Stadhouder, Prins Willem III, een krachtige stimulans
tot vernieuwing der Dokhaven. Tegenstand der vroedschap ge
broken. De Dokhaven nu in hoofdzaak een strategische haven.
Prins Willem III steunt uit zijn particulier vermogen. Het Droogdok.
In 1694 werd besloten een vlotbrug te ma
ken en een straatweg langs het dok te leggen.
Er werd een accoord getroffen met Jacobus
de Roo voor ƒ2200.en het genot van een
schelling van ieder reezeil een een halve
schelling van de „cromstevenschuyten". Tot
1691 was volgens de Notulen van de Admira
liteit van Zeeland van 25 Augustus 165.000.
besteed. De Admiraliteit en de Staten van
Zeeland gaven nog eenige gelden, opdat de
arbeid niet zou stilstaan, maar dit was niet
voldoende. Men wendde zich weer tot den
Prins tevens Koning van Engeland, opdat
door zijn tusschenkomst de noodige gelden
door de Staten-Generaal zouden verstrekt
worden. Ter vergadering van de Staten van
Zeeland werd een brief van den 27en Octo
ber 1691 van Koning Willem gelezen, waarbij
hij betoogde, dat het maken van het dok te
Vlissingen door hem altijd was beschouwd als
een noodzakelijk werk, zoo voor den dienst
van den Staat in het algemeen, als wel voor
die der provinciën in het bijzonder en dat
Ganzegat. Tijdens den 2en Engelschen oor
log was het in Nederland nog niet bekend.
(Eerst in 1797 werd te Hellevoetsluis een
droogdok gemaakt). In 1745, toen alles wat
het zeewezen betrof deerlijk in verval was,
geraakte het buiten gebruik, doch werd in
1836 en '37 hersteld. 5)
H. G. VAN GROL.
Archivaris.
1) Notulen en Admiraliteit van Zeeland van
7 Juli 1687 en 17 Mei 1688 de Jonge, Gesch.
van het Nederlandsch Zeewezen, 4e deel, le
stuk, pag. 35 en 36.
2) Mr. J. C. de Jonge, Gesch. van het
Nederl. Zeewezen, 4e deel, le stuk, blz. 37.
3) Mr. J. C. de Jonge, Gesch. van het Nederl.
Zeewezen, 4e deel, le stuk, blz. 3839 en Not.
Adm. van Zeeland 30 Mei 1693.
4) Dit wordt verteld in een omstandig be
richt en Advys van de Heeren der Reken
kamer van Zeeland „over de poincten van
Mesnage" van 28 Januari 1704 en voorkomen
paviljoen voor andere leerlingen dat op eeni-
gen afstand van de stichting gelegen is.
Bij het paviljoen aangekomen, sprak mr.
A. P. van Heukelom eenige woorden tot de
Prinses, waarop zij officieel het gebouw in
gebruik stelde. Na een korte bezichtiging van
deze nieuwe aanwinst, ging men terug naar
de Prins Alexander Stichting, waar in de
gymnastiekzaal door meisjes en jongens eeni
ge liedjes gezongen werden.
De verdeeling van den zendtijd.
De „Haagsche Post" bevat een artikel over
de verdeeling van den radio-zendtijd, waarin
verwerkt zijn de gegevens omtrent de rege
ling van de radio in het buitenland, vooral
wat betreft de politiek en de censuur, die voor
de leden van de Tweede Kamer ter inzag©
hebben gelegen, maar tot dusverre nog niet
gepubliceerd werden.
Er blijkt uit, naar de „Haagsche Post"
schrijft, dat nergens behalve in Nederland,
fin
Middelburg-Rotterdam
engelegen plaatsen
In het vorige artikel zagen we, dat de toe-
Istand van de Dokhaven zoo buitengemeen
Islëcht was in het laatst der 17e eeuw, dat de
I schepen in het slijk zich vastzetten, zqqdat ze
Iniet gekield en gekalefaterd konden worden.
■Verbetering was reeds jaren urgent, wilde het
■Zeeuwsche gedeelte van 's lands vloot niet
(vergaan of verkommeren.
Prins Willem III zou hier uitredding <bren-
■gen als admiraal en kapitein-generaal. Hij
■deed den 28en Juni 1687 aan de Staten-Gene-
Iraal het voorstel om het Admiraliteitscollege
Ivan Zeeland te machtigen een leening van
I 300.000.te sluiten tot het maken van een
dok in hun district, teneinde daar-
|door de schepen van den Staat te behoeden
|voor verder verderf, omdat zij anders bij
aan goede ligplaatsen, geheel zouden
en onherstelbaar verloren zouden
■zijn. Dit voorstel werd zonder verwijl aange-
I nomen en die som in 1688 geleend tegen
I31/2 met jaarlijksche aflossing, waartoe
I20.000.jaarlijks uit de lastgelden werden
Ibesvemd. Zijn Hoogheid benoemde een com-
|mlssie, bestaande uit den Luitenant Admiraal
j Evertsen en twee ingenieurs, die zich
liair Vlissingen en Veere zouden begeven om
Jiüaar op te nemen, waar en op welke wijze,
(axdanlg dok kon gemaakt worden. Daarna
Imden zij naar Vlaanderen reizen, om aldaar
(eenige sluizen' te bezichtigen. Zij gingen naar
(Duinkerken, waar door Lodewijk XIV zware
1 waren opgericht en zij werden bereid-
Iwillig in de gelegenheid gesteld deze te be-
(zichtigen. Den 19en Januari 1688 bracht
|Evertsen rapport uit in de vergadering der
(Admiraliteit van Zeeland (Notulen van dien
(dag). Weldra besloot men zich tot Vlissingen
■te bepalen, waar men althans reeds een dok
dit zou door een nieuw vervangen wor
den en men zou een groote sluis bouwen. Ter
I bevordering van dit gewichtige werk en uit
dat het goed zou worden uitgevoerd,
■zond de Prins naar Zeeland den Controleur-
(Meester en Dijkgraaf, ook Ingenieur genoemd,
Waayer, die de noodige ontwerpen
(en bestekken maakte en onder wiens toe
dicht de eerste bestedingen plaats vonden. 1)
1 moest nu ook een overeenkomst treffen
(met de Stadsregeering, ook tot opruiming der
(particuliere werven, die, zooals ik reeds zeide,
(aan de haven ontstaan waren. De vroedschap
(voelde hier niets voor, eensdeels om het groot
(bezwaar aan de verplaatsing dier werven
|verbonden, anderdeels, omdat men blijkbaar
1 plan was, de koopvaardijschepen uit het
|«ventueel te maken dok te weren en zond den
5 Mei 1687 een deputatie aan den Prins,
1 einde daarover te spreken en ook over de
drage, waartoe men was aangezocht. Wat
|tot laatste betref t, men wilde zich tot niet
dan ƒ30.000.verbinden. De onder
gingen schenen geen gunstig gevolg ge-
l te hebben, want den 24en Februari 1688
|jerd andermaal een deputatie afgevaardigd,
uit de Heeren J. van Perre van
West-Souburg, oud-burgemeester, en J. van
[Hoorn om met den Heer van Odyck in den
gemachtigde van Zijn Hoogheid, over
6 zaak te spreken, met last echter om vast
|te houden aan de niet-verplaatsing der wer-
1 on het vrije gebruik van het dok. Zijn
ogheid bleef op zijn standpunt staan, wat
■betreft het amoveeren der timmerwerven,
^t bedreiging anders het dok te Veere te
maken. Z. H. had daarop als ultima-
l urn ..concept conditiën" doen opmaken, die
®u aan de Vroedschap onderworpen wer-
[den.
Vroedschap nam dit ultimatum in ern-
"- overweging „ten opzigte van de groote
vermeerdering van ingezetenen,
van commercie ter zee en scheeps-
boven de ontlasting van de jaarlijksche
2 a^ijd durende kaaiwerken en het diep-
n#>^ea der havens die deze onse stadt bij
van voorsz. te bouwen dokwerk
te verwagten heeft" en besloot „te
-coren". (Notulen Raad 24 Februari en
I Maart 1688). Het akkoord werd den 5en
IJ ^troffen en den 20en toestemming ge-
Len ket afbreken van de oude Ramme-
- Want het volgende was overeen-
Hqutachtige stelen in de tabak Vefoor2aken branden op de
tong en prikkeling van de keel dat is de reden waarom ze
zorgvuldig uit de tabak voor Uw Chief Whip verwijderd
worden, teneinde er zeker van te zijn. dat de zachte, onver-w
anderlijke smaak en hel prachtaroma van de zuivere Virginia,-»
tabak behouden blijft I
ARDATH
LONDON
gekomenle. Een groote Sas zal op kosten
van de Staten-Generaal worden gemaakt bij
de Palingbrug2e. Een kleinere sas of sluis
met twee goede schuifgaten bij de Lappers-
brug, tot gerief van de koopvaardijschepen,
dus in het Ganzegat, waar nu het Droogdok
is, ook op kosten van de Staten-Generaal
3e. het bestaande dok zal worden uitgediept
en de kaaien gemaakt eveneens op kosten van
de Staten-Generaal4e. De stad zal daaren
tegen van hare zijde de timmerwerven, die nu
in het Dok zijn, doen amoveeren, de eigenaars
schadeloos stellen en de werven verleggen
buiten het Dok in de Nieuwe haven (aan het
eind der Dokhaven dus, waar ze in zee uit
kwam); 5e. De grend dier werven zal door
Heeren Hoogmogenden mogen uitgedolven
worden om daarmede het Dok te vergrooten,
doch twee roeden „kaaying" voor de huizen
latende6e. De bestaande sluis (bij het
Ganzegat), de kruittoren (die bij de Paling-
brug stond) en de Paling- en Lappersbruggen
zullen door de stad afgebroken worden, 'doch
de materialen, die nog gebruikt kunnen wor
den, zullen voor H. H. M. zijn, die echter den
vloer en den grondslag der oude sluis zelve
zullen opbreken 7e. De magistraat zal, 20
dagen lang, alle paarden onder haar ressort
ter beschikking stellen, tot het wegvoeren der
aarde, die uit het Dok gehaald wordt8e.
De hoofden zullen vanwege de stad opge
maakt en met rijs en steen gevuld worden,
teneinde den toegang tot de haven te ver
zekeren 9e. De koopvaarders zullen aan de
Nieuwe Sas worden binnengelaten om in het
Dok te kielenvoor de ingezetenen der stad
tegen 2 stuivers per last10e. Schepen, in
de Nieuwe haven aangebouwd, kunnen ook
in het Nieuwe Sasdok komen om gedubbeld
te worden 11e. De stad zal een brug over
de haven laten maken, zoo wijd als de groote
sluis, d&ér waar het haar goeddunkt12e
De stad zal den aanvoer van steen en hout
werk, voor beide sluizen te haren koste nemen
en betalen tot het leggen van sluisdeuren (d.i.
nu Steenenbeer) in de Pottekaai 10Q0 du-
katons.-
hij niets liever zou zien, dan dat het ten
spoedigste mocht worden voltooid. Hij noo-
digde de Staten van Zeeland uit behalve de
reeds voorgeschoten gelden, nog ƒ100.000.
te geven uit de opbrengst van zekere in Oost-
Indië veroverde prijzen. Doch de Staten na
men geen beslissing. 2) Er bleef nu niets
anders over, dan aan H. H. M. de noodige
volmacht te vragen tot een nieuwe geldlee-
ning en wel van 238.000.rop dezelfde wijze
als vóór 5 jaar, waartoe de Staten-Generaal
hun toestemming gaven en den 16en Juli
1692 tot voortzetting van het werk aan het
dok te Vlissingen besloten. Op den 30en Mei
1693 was het voltooid. De opzichter over dat
werk vanwege de Admiraliteit, Jacob de Roo,
gaf daarvan bericht en den len Juni werd
het geopend. Op dien dag werd het zeewater
in het dok gelaten en de uit de vloot terug-
keerende oorlogsschepen, welke tot dusver
genoodzaakt waren zich des winters buiten de
haven voor Weizingen op te houden, konden
in den herfst van dat jaar de nieuwe haven
benutten. 3)
„Hiermede werd een der grootste nuttigste
werken van het zeewezen voltooid, zooals
nooit tevoren, daar hiervóór Nederland zijns
gelijke zoo in geschiktheid als in ruimte niet
bezat, daar in dit Dok een vloot van 80 oor
logsschepen kon opgelegd worden." Het is
een bewijs van de belangstelling en zorg van
Willem III voor den welstand der marine der
Republiek. De Prins stond ter bevordering
van de voltooiing van het Dok ƒ200.000.—
af van het aandeel, dat hem als Admiraal-
Generaal toekwam uit zekere Fransche Oost-
Indische schepen, door de onzen bij Kaap de
Goede Hoop buitgemaakt. 4) Na het sluiten
van den Rjjswijkschen vrede werd het plan
gevormd om daarbij nog een Droog of zoo
genaamd Engelsch Dok te voegen volgens de
plannen, ingediend door John Percy, doch
eerst 7 jaren later werd het verwezenlijkt,
waarschijnlijk door de bekrompenheid der
geldmiddelen. De volgende oorlog maakte het
urgent. In 1704 eraan begonnen, werd het in
1705 voltooid en kwam in plaats van het
de in gedrukte notulen van dat jaar, der
Staten van Zeeland.
5) Vgl. „Vliss. Courant" van 7 en 14 Maart
1931, waarin een artikel van mijn hand over
het Droogdok.
De nieuwe gouverneur-generaal.
Luitenant-generaal H. N. A. Swart ver
klaarde aan het „Hbld." in verband met de
benoeming van jhr. De Jonge tot gouverneur-
generaal
In de tegenwoordige tijdsomstandigheden
meen ik, dat alleen iemand, die Indië en de
Indische bevolking door en door kent, in alle
opzichten in staat zal wezen om de hooge po
sitie te Buitenzorg naar behooren te beklee-
den.
Intusschen, uitzonderingen zijn steeds mo
gelijk. Ik heb altijd gehoord, dat de heer De
Jonge een bekwaam man is, maar ik ken hem
persoonlijk niet en kan dan ook niet beoor-
deelen, of hij tot deze uitzonderingen behoort.
Prinses Juliana-paviljoen.
Gisterenmiddag werd te Huis ter Heide
het nieuwgebouwde paviljoen van de Prins
Alexander-Stichting voor blinde kinderen
officieel geopend door Prinses Juliana.
Bij de ontvangst waren aanwezig de bur
gemeester van Zeist, mr. C. J. baron van
Tuyll van Serooskerken, de directeur der
stichting, dr. A. H. J. Belzer, bestuursleden
van de stichting en de inspecteur van het
buitengewoon lager onderwijs, dr. A. van
Voorthuyzen.
De Prinses maakte eerst een rondgang
door het gebouw, bezocht de diverse klassen,
onderhield zich met de onderwijzers en on
derwijzeressen en sprak de leerlingetjes toe.
Hierna ging men naar het nieuwgebouwde
het algemeen programma ook in handen ia
van politieke partijenalleen in België is,
evenals bij ons, de zendtijd verdeeld onder do
politieke partijen, maar onder aftrak van den.
zendtijd voor het algemeen programma. Te
genover dit eene geval staan tal van landen,
waar de partijpolitiek streng uit den aethem
wordt geweerd. In enkele landen, bijv. Dene
marken, wordt aan de politieke partijen kor
ten tijd de beschikking gegeven over een
zender in de meeste landen mogen politieke
onderwerpen slechts op strikt onpartijdige
wijze voor de microfoon worden behandeld.
Andere landen weren zelfs deze zakelijke po
litieke bespreking uit den aether.
Het wordt hoog tijd, aldus schrijft de
„Haagsche Post", dat ook Nederland terug
keert van de dwalingen zijns weegs. Er moet
ook hier komen een algemeene omroep,
waarover alle richtingen medezeggenschap en
controle hebben. Daarnaast behooren alle
serieuze levensrichtingen de gelegenheid te
hebben, zich door middel van de radio te
uiten, al schijnt het gewenscht, dat politieke
uitzendingen beperkt blijven tot verkiezingen,
partijcongressen en dergelijke bijzondere ge
legenheden.
Verkoop van tabaksfabrikaten beneden
banderolle-prys.
Bij het secretariaat van het comité van
actie tegen den verkoop van tabaksfabrikaten
beneden banderolle-prijs is dezer dagen be
richt ingekomen van den Nederl. R-Kath.
Middenstandbond en van de Vereeniging van
den Chr. handeldrijvenden en industrieelen
middenstand in Nederland, dat de hoofdbe
sturen dezer organisaties besloten hebben de
actie van het comité te steunen.
Dientengevolge is het comité uitgebreid met
de vertegenwoordigers van deze midden
standsbonden, nl. mr. F. J. H. Bach, direc
teur van het Centraal Hanze-bureau in het
bisdom Haarlem namens den Ned. R.-Kath.
Middenstandsbond en den heer K. Dijk, voor
zitter van de Chr. Middenstandsvereeniging
