Kolossaal
5(
BIEAO VOOR BEROEPSKEUZE
DECEMBER
EERSTE BLAD
er zijn nog nooit zooveel
Chief Whip gerookt als te
genwoordig. Of dat logisch
is, want het is de beste voor
ieders gezondheid
ERICHTEN
iNo.288
68e Jaargang1
1930
s: Firma F. VAH ÖF VELDE Ir., Watslraal 58-60, Vlissingen. Telef. 10. Postrekening 66287
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke Feestdagen
Ijikcle Zeeuwsche zoenverdragen wegens doodslag.
Mr ZONDAGMIDDAG
N V. Stosmwasscherij „Volharding"
PER KILO
STUKTARIEF
VIRGINIA
Ook met kurk en goud
Gramofoonplaten. 6.45^
is. 7.15—7.45 prof.
p den cursus over de kerk'
denis van hun ttfd. 7.45J
".0011.00 Orkest, h.qq
Laten.
10.35 Morgenwijding
i Lezing. 1.20—2.20 On
inderconcert. 4.05 Con-
bas. 5.05 Orgelspel. 5.35
Berichten. 7.00 Sportte»
20—7.40 Lezing. 7.50 Con.
".10 Lezing. 9.20 Berich"
ziek.
1725 M. - 9.20 Con.
mofoonplaten. 4.05 gia.
;rt. 9.05 Concert en too-
1. 6.207.20 en 11,30
12.25—1.50 en 4,35—5.35
Vrooiyke avond. U.20—
ïn.
M. 10.35—11.05 Gra.
Cinderuurtje. 2.50—4,50
ïg. 8.209.05 Voordracht,
ending van buitenland-^
- 5.20 Gramofoonplaten.
tl. 8.35 Concert.
5.45—7.00 Voordrachten,
11.20 Voordrachten en
jrramofoonplatenconcert.
;en. 3.50—4.50 Middag.'
oordrachten. 7.20 Vroo-
erbericht en daarna tot
December.
- 8.50 Vara. Voetbal-
ïwhalfuurtje. 9.25 Espe-
luitArbeidsnoöd. 10.00
Toespraak. 11.05 Con-
0. L. J. JordaanHoe
.30—2.00 Concert, octet,
uurtje. 2.30—4.00 Con.
0—4.30 A. J. v. d. Stel
—5.00 Gramofoonplaten.
agen. 5.006.00 Concert
'.R.O. Ziekenhalfuurtje,
—9.00 Concert, omroep-
:0 Gramofoonplaten. 9.20
rt. 9.4510.00 Gramo-
I.00 Vaudeville. 11.00—
m.
8.309.30 MorgenwiJ-
12.00 K.R.O. Kerkdienst,
ssen Kerk en klooster-
hun wederzijdsche be-
0 Lunchmuziek, sextet,
olen De Brabantsche
uinkerken. 2.00—2.30 G.
Marionettentheater. 2.30
-orkest. 4.00—5.00 Zie-
Kerkdienst. 7.45—8.10
8.108.15 Intenties van
aeds. Daarna voetbaluit-
ncert, orkest, alt-mezzo,
)0 Vaz Dias. 10.40—11.00
3.20 Kerk-cantate
0 Kerkdienst. 4.45 Mill-
5 Solistenconcert. 9.05
nichten. 10.10 Concert,
10.50 Epiloog.
i", 1725 M. 11.50 en
Gramofoonplaten. 4.50
eert, orkest en solisten.
Concert. 9.05 Concert,
50 Concert, orkest en
- 6.20—7.20 Concert,
ïlaten. 8.259.20 Evang.
II.10 Gramofoonplaten.
20 Orkestconcert. 7.20
ia berichten en tot 11.20
11.20—12.20 Or-
Kinderuurtje. 3.20—5.20
en solisten. 5.20—5.40
7.55 Declamatie en
ert.
5.20 Gramofoonplaten.
cht. 6.50 Gramofoon-
:ert. 8.50 Cello-recital
Dansmuziek.
6.20 Concert. 7.207.40
ïwijding. 10.35 Concert,
dige voordracht. 11.10
1.20 Ouderuurtje. 1.50
itzending. 3.20 Concert.
10 Voordrachten. 7.20
,50 Berichten, daarna
December 1930,
sn de volgende prezen
gois Borgia 20 ct., Gie-
ct., Pondspeer 22 ct.,
appels goudreinette
fleur 13 a 27 ct., zure
campagne zoet 10 a 22
ct., grauwzoet 31 a 37
a 28 ct., present van
;e d'or 15 a 25 ct., mis-
G.
FE VLISSINGEN
er
M. 1.01 13.22
1.42 14.03
2.21 14.45
3.01 15.33
Auto's, Fietsen
rtuigen.
mber uur
ES
4.17
4.16
4.16
4.15
VLISSINGSCHE COURANT
IjjONNEMENTSRRIJS Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren 2.20 per 3 maanden.
Bianco door het geheele rijk 2.50. Voor België, Duitschland en Frankrijk 3.80. Voor de ove-
Ijjelandcn bij wekelijksche verzending 3.80, met Zondagsblad 4.75. Afzonderlijke nrs. 5 ct.
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—5 regels ƒ1.25; iedere regel meer 25 cent. Bij abonnement
speciale prijzen. Reclames 50 ct. p. regel. Kleine advertenties betreffende Huur enVerhuur.Koop
en Verkoop, Dienstaanbiedingen en -Aanvragen van 1 —5 regels 75 ct., iedere regel meer 15 ct.
)e abonné's in 't bezit eenei 4 000 gulden bij levens- f* fik gulden bij dood gulden bij verlies J
'oiis, zijn GRATIS verze- |||g||| lange ongeschikt- »%l||| door ^l||| vaneen
erd tegen ongelukken voorU U U heid tot "werken. U U een ongeluk. U LI hand, voet of oog. J
gulden bij verlies A /n gulden bij verlies gulden bij verlies
van BI III 'vaneen 3 van eiken
een duim IIJU wijsvinger LJt3 anderen vinger
(ANGESLOTEN BIJ HET
BUREAU VOOR PUBLICITEITSWAARDE, INGESTELD DOOR DE VEREENIÜ1NG „DE
NEDERLANDSCHE DAGBLADPERS"
Dit nummer bestaat uit drie bladen
|Jcd bijdrage tot de sociale geschiedenis van Walcheren aan 't eind der middeleeuwen
Het college van „wet" in de stad. Behalve geld
boete treedt de bedevaartboete sterk op den
voorgrond. Ook naar het Vlissingsche klooster.
We zagen in mijn eerste artikel, aan de
onder de Bourgondiërs gewijd,
heetgebakerde plattelanders het de
■dagen van den verslagene euvel duidden, dat
liezen de gelegenheid hadden geweigerd „tot
liaene te laten comen", dus niet in een ver
zoening hadden toegestemd. Nu was dit ook
eigenaardigs in deze streken en nog
[crergebleven uit den Karolingiseh-Franki-
tfien tijd, dit waren de zoogenaamde „zoen-
■rerdragen". 't Schijnt mij belangwekkend ge-
Icoeg toe om daar iets meer van te zeggen,
■omdat deze, ons rechtsgevoel zeker niet meer
■bevredigende rechtspraak, zich nog gehand-
■haafd heeft tot in den tijd van Karei V.
1 Ik wees er reeds op, dat de steden reeds
■inde 15e eeuw de rechtspraak uitoefenden in
|crimineele zaken, deze was toevertrouwd
i burgemeesters en schepenen, waaraan
<c den graaf als zijn vertegenwoordiger een
■baljuw werd toegevoegd. Al naar gelang van
Jtet territoir, waarover de rechtsmacht werd
(uitgeoefend, fungeerde een andere ambtenaar
s officier, nl. de hoogbaljuw (de rentmees-
van Bewester Schelde), de baljuw van
l of de baljuw „van den watere". Burge
meester, schepenen en baljuw vormden het
.college van wet". De „wet" oefende eerst
dechts een deel der rechtsmacht uit, nl. in
■crimineele zaken tot een vierde man of 22 \'2
■pond. In de 15de eeuw werd deze rechtsmacht
■aanzienlijk uitgebreid. Reeds in 1477 kreeg
|:e de competentie van de hooge vierschaar,
r dit werd haar weer spoedig afgenomen
■onder Maximiliaan, maar in 1490 kreeg b.v
Ie» „wet" van Middelburg officieel van dei
landsheer de bevoegdheid, over heel Zeeland
|&wester Schelde als hooge vierscnaar te
ials hoogbaljuw trad hierbij de
■rentmeester van Bewester Schelde op. Ook dit
■werd later door Philips den Schoone weer
■ingetrokken, maar bij privilege van 23 Oct.
|1501 verkreeg Middelburg wederom de vol-
rechtspraak omtrent de zaken, voor
gevallen binnen haar territoir, behalve voor
Iden tijd, dat de hocge vierschaar werd ge-
Ihouden, maar dit was een wissel, die op
St. Juttemis verviel. Nu moet men van dit
I „territoir" aftrekken het groote gedeelte van
(Walcheren, dat de Heeren van Vlissingen en
■Veere in bezit hadden, en waarop ik binnen
■enkele weken nog hoop terug te komen.
Na deze inleiding zal ik eenige voorbeel-
peu geven van zoenverdragen. Men zal zien,
|<iat hierbij opvallend is het veelvuldig opleg-
i van bedevaarten dit zoenverdrag werd
Poor de „wet" van de stad geregeld en of
ficieel vastgesteld, terwijl de rentmeester
het platteland het zoenverdrag alleen
Pon regelen, door, wat wij vroeger noemden
1 .compose eren". In mijn eerste artikel wees ik
|tr ook reeds op, dat in Capittel V van de
I Zeeuwsche keur deze materie geregeld was en
pel in het eerste artikel„als yemandt dood-
P plagen wordt, soo mogen die erfgenamen
Ivan den dooden soenen nemen ende ontfan-
Phen". Ook in een Middelburgsche keur van
I Graaf Willem II, Roomsch koning, van 11
iart 1254 vindt men iets dergelijks in art. 3:
0 wie dat eneghen mensche, zo wane dat
P si,,binnen Middelburg doetslaet, hi sal ne
XC lib. zoendingpenninghe alsulker
Penninghe, als men mede zoend bin Middel-
torg ende binne Walchre."
We nemen dan maar als voorbeeld„De
uytsprake ende zoen van Zoete Pieter Betten
I dochter, zaliger memorien", vastgesteld door
I schepenen en getuigen den 20en April 1480.1)
Andries Jans Zone had doodslag gepleegd
|°P Zoete, die „zijns wijfs zuster" was. Van-
I Afsprekend was dit tusschen de broeders,
prienden en magen van Zoete aan de eene
I S'Jde en Andries Jans Zone geboren te Kou-
hke, met zijne vrienden en magen aan de
I Adere zijde, een familieveete geworden.
I toaar dit was een toestand die niet te harden
1 en zoo hadden de vrienden en magen
van Andries Jans Zoon door notabele man-
1 aan degenen, die het voor de omgekomen
I Zoete opnamen, het verzoek laten richten
10ln tot „eeuwigen zoen, vasten pays
I vrede) ende vollen vrede" te komen. De van
l^ide partijen daartoe aangewezen „keers-
I ^den" 2) arbiters dus, zouden wij zeg-
I zoowel geestelijke als wereldlijke, en
I *el Adriaan Jacops zoon en Dommis 3) Wil-
I ktos zoon van zijde van de doode en
Wolfart Bertelmeeus' zoon van Biggekerke
en Pieter Lievens zoon van de andere zijde,
verzekerden voor de schepenen van Middel
burg, dat wat zü beloofden vast, zeker en
van „goeder waerden" ten eeuwigen dage
was. Zij verklaarden, dat de heele maagschap
van den misdadiger, nl. Huge Andries zone,
Jan Andries zone, Oirt Jacobs zone, Lauwe-
reijs Hugen zone, Oirt Adriaen zoon, paro-
In „LUXOR" volledig Avondprogramma
van 3 tot 6 uur tegen avondprijzen "1SSK
Loge t 1.—. Ie Rang f 0.70. 2e Rang f 0.35.
Door de zeer hooge kosten is het ons niet anders mogelijk.
Alle leeftijden. Alle leeftijden.
In „ALHAMBRA" een Matineé van 3 tot 6 uur.
ffySPECIALE KINDERFILM"^
èn de Fox Film „DE SCHOONHEIDSKONINGIN"
Alle leeftijden. Loge f 0.60, Ie f 0.35, 2e f 0 20, 3e f 0.15.
t''.kg v;v>. '-.TT'., r jj,X
SINGEL 1 VLISSINGEN
WASCHT
EN TEGEN
Qi
TE VLISSINGEN.
Zitting op as. DINSDAG 9 DECEMBER,
in het voormalig Burgerweeshuis aan de
Badhuisstraat, van 1/29 uur.
Inlichtingen worden kosteloos verstrekt.
Ouders, kiest een beroep voor uw kind in
overleg met het Bureau.
CHIEF
WHIP
chianen te Koudekerke, Jan Jans zone,
bontwerker, Willem Lauwereijs' zone, Pie
ter Lauwere ijs' zone, parochianen in West
monster (een der drie parochiën van Mid
delburg) en Clays Jacobs' zone, paro
chiaan te Nieuw Vlissingen borg zou blij
ven voor de overeenkomst, die aange
gaan was, „alle gadere met gesaemder
handt ongesceiden ende elckeen voor al"
zoo ook zou de geheele maagschap van
den doode allen gezamenlijk en ieder voor
zich borg blijven voor de overeenkomst,
nl. Bertelmeewis, Cornelis, Pieter en Adriaan,
Pieter Bette zoons de barbierskinderen, ge
broeders van Zoete Pieter Betten dochter,
hun zuster.
Dien 20en April verschenen de vier „keers-
luiden" voor burgemeesters en schepenen en
deelden de overeenkomst mede
Ten eerste zal men „tot beternisse van de
misdaet", „tot troost en lafenis der ziel" van
de doode, doen houden 31 „geconsacreerde"
missen, tusschen nu en 1 Mei a.s., te begin
nen in het Augustijnerklooster te Middel
burg, totdat zij alle volbracht zullen zijn in
overleg met de broeders.
Vervolgens zal men drie honderd zielmissen
doen houden, nl. honderd in het Augustijner
klooster, honderd bij de Minderbroeders, (bei
de te Middelburg) en nog honderd bij „Onzer
Lieven Vrouwenbroeders" te Nieuw Vlissingen.
Dit laatste klooster, een Carmelietenkloos-
ter, stond op de Groote Markt, ongeveer waar
nu de openbare school is, 't is na 1572 afge
broken en in 1594 vervangen door het stad
huis.
Bovendien zou de misdadige Andries Jans
zoon, als boete een „pelgrimaige" of bedevaart
doen naar Onze Lieve Vrouwe in Inzeele.
Maar ook zal hij mede tot „lavenisse" der
ziel van de overledene een bedevaart doen
naar Sint Jacops in Galicië. 4) Hij zal deze
bedevaart beginnen tusschen nu en 1 Mei,
en niet in Zeeland terugkomen vóór dat hij
beide bedevaarten zal gedaan hebben en
daarvan een bewijs medebrengen. Ten vijfde
zal men betalen tien ponden gr. Vis. (dus
Vis. ƒ60) en nog 13 pond zwarten tot
„moetsoene" 5) van 20 gr. het pond (ƒ39)
tusschen nu en eerstkomende „Bamisse" 5)
dit zou worden bezegeld met een schepen
brief.
Wanneer dit alles geschied is, zal er van
beide zijden een eeuwige zoen zijn „volcomen
pays en vaste vrede". Zou er iemand zich aan
onttrekken, dan zou het zijn „zoenbrake en
vredebrake" op straffe van honderd gouden
kronen, die aldus verdeeld zouden worden
1/s deel zou de graaf krijgen, een ander derde
deel zou verdeeld worden onder de drie
parochiekerken van Middelburg, en het an
der derde deel onder degenen, die zich wel
aan de afspraak gehouden hadden.
Uit een aanteekening onder deze uitspraak,
gedagteekend 30 Sept. 1480, blijkt, dat An
dries Jans zone aan den inhoud daarvan
„volcomelyk hadde voldaen".
Nog een enkel ander voorbeeld wil ik noe
men, daar de meeste veel met elkander over
eenkomen.
Jan Pieter Gheerts zone had doodslag ge
pleegd op Adriaen Pauwelsde vier „keers-
luiden" hadden in het geschil, gerezen tus
schen Pieter Gheerts zone, Jan Pieter Gheerts
zone met hun vrienden en magen en Pau
wels Cornelis' zone, den vader dus met zijn
vrienden en magen het volgende beslist en
dit werd vastgesteld voor burgemeester en
schepenen van Middelburg den 28en Fe
bruari 1519, zoodat er eeuwige vrede voortaan
zijn zou, als aan de volgende eischen vol
daan was
De vrienden en magen zullen eiken zeven
den en dertigsten dag (na de begrafenis dus
waarop de laatste zielmis voor den over
ledene gelezen wordt) negen lessen met een
zingende requiem laten houdenna de mis
zal de priester op het graf van het slacht
offer wijwater sprenkelen, en daar een Mise
rere mei Deus en De profundis lezen. Even
eens zullen 30 geconsacreerde missen ge
lezen worden door de vrienden en magen.
Verder nog 400 zielmissen. De misdadiger zal
in persoon een pelgrimsvaart doen naar
Rome en wel naar St. Pieter en St. Paul en
de mis op zijn knieën aanhooren, zoo ook in
de St. Jans Lateraan aldaar op een Zaterdag
op zijn knieën, verder de trappen dezer kerk
driemaal opkruipen en de zeven voornaamste
kerken van Rome drie maal bezoeken en door
de krocht 6) kruipen, eveneens driemaal.
Binnen 14 dagen na deze overeenkomst zal
hij op reis gaan en gedurende de reis zal hij
iedere dag een Lieve Vrouwen „hoetkin" (ge-
bedcnlirans) lezen. Vervolgens zal hij een
bedevaart houden naar „Onzer Liever
Vrouwe in den poldere" (dus Vrouwenpol
der, over welke bedevaartplaats ik al eerder
geschreven heb), hij zal daar heen gaan met
een kaars van een half pond was en daar een:
geconsacreerde mis laten houden en die op
zijn knieën aanhooren na de mis zal hij
de kaars offeren.
De vrienden en magen zullen betalen voor
den „moetzoen" 7) 4 pond grooten Vis., de
eene helft binnen 14 dagen en de andere
binnen een half jaar. Ook zullen zij voor den
„bastaardzoen" 8) 20 scellingen gr. Vis. in 3
termijnen betalen. Voor den „hoofdzoen" 9)
zullen ze betalen 10 pond 10 sc. gr., te be
talen de eene helft binnen 14 dagen en de.
andere helft in twee termijnen. Verder zullen
zij een jaar lang iedere week een mis laten
lezen en na de mis zal de priester het graf
wijden en een Miserere mei Deus en de Pro
fundis laten lezen. Ook zullen ze voor den
voetval 20 sc. gr. VI. 6) geven. Voor een
houten kruis op het graf eveneens 20 sc.gr .Vis.
Aan den vader van den vermoorde zullen ze
een dergelijke som des verlangd ook geven als
deze naar Santiago in Galicië ter bedevaart
wil. Van deze 3 sommen zal men de eene
helft dadelijk en de andere binnen een half
jaar betalen. De misdadiger zal zelf betalen
voor de kosten van „den dooden te anscou-
wen" 5 scheïl. gr. Ook zal hij een bedevaart
naar liet heilige kruis in Middelburg houden
met een kaars van een half pond binnen
een maand na terugkomst uit Rome. Even
eens zal de deliquent een bedevaart doen
naar „Onzer Lieven Vrouwen" te Nieuw-
Vlissingen met een kaars van een half pond.
Ook zal hij aan de kerk van St. Aagte (Aag-
tekerke) een kaars van een half pond geven
