s
CHOOLBOEKEN
N.V. v.h. DE VEY MESTDAGH
pssgsne
Pastoor Heumann's
Sacht;031 gee
betroken gemeenten gesteund worden.
Naar dezen maatstaf gerekend, stellen
Burg. en Weth. voor 200 te betalen.
De heer Cysouw vindt dat Burg. en
Weth. een te groote greep in de gemeente
kas doen. Hij wijst er op dat de gemeente
Kruiningên slechts 100 betaald. Spreker
gelooft dat de betrokken ouders wel meer
kunnen bijdragen, daar de vader een goed
inkomen heeft. Hij stelt voor 100 subsidie
te geven.
De heer Janssen betreurt het dat dit
voorstel nop- in een raadsvergadering moet
besproken worden. Evenzoo betreurt hij
het dat de wet steun voor zulk onderwijs
nog niet verplichtend stelt.
De vergelijking met een kind dat op
Souburg onderwijs ontvangt, gaat niet op.
Het geval moet gelijk gesteld worden met
zooveel andere inrichtingen van onderwijs
waarvoor de wet verplicht subsidie te
verleen en.
Spreker acht het voorgestelde bedrag
veel te weinig. Het bedrag dat de ouders
zullen moeten betalen is zeker veel hooger.
Het is onze plicht om van dergelijke
slachtoffers der maatschappij te maken wat
er van te maken is. Het geld is niet ten
onnutte besteed, want de" resultaten van
zulk onderwijs zijn niet te onderschatten.
Spreker is er van overtuigd dat wan
neer de wet er ons toe verplichtte, wij veel
meer zouden betalen. Hij stelt voor 250
subsidie te geven.
De heer Melis zegt dat hij 200 niet te
hoog vindt, daar wij moeten trachten dit
kind te helpen.
De heer De Priester meent, dat Burg. en
Weth. op den goeden weg zijn met hun
voorstel, gezien de nevenvoorstellen uit
den raad.
Spreker betreurt het ook, dat de wet
niet tot steun verplicht. Ware het verplicht
dan was deze discussie niet noodig.
Wanneer de gemeente geen subsidie
geeft, dan zijn de ouders niet in staat hun
kind onderwijs te doen .genieten en het in
staat te stellen bruikbaar voor de maat
schappij te worden, met het gevolg dat de
betrokkene later toch ten laste van de ge
meente komt.
Wij hebben als gemeente in dit opzicht
een moreele taak te vervullen. Spreker
verzet er zich ernstig tegen om het voor
gestelde bedrag te verlagen.
De heer Jobse zal het voorstelSuur-
mond steunen. Wij moeten rekening hou
den met ons hoog belasting-budget.
De heer Suurmond komt er tegen op dat
gezegd wordt dat het aan de gemeente zou
liggen, wanneer dit kind dit onderwijs zal
moeten missen. Het is in de eerste plaats
de plicht van de ouders zelf om zich hier
voor opofferingen te getroosten en niet de
publieke kas. De gemeente kan wel helpen
doch deze steun moet niet het grootste
deel omvatten. Hij acht een subsidie van
75 voldoende.
De heer Cysouw wil adressant gaarne
tegemoet komen, doch wil niet hooger
gaan dan een bedrag van 100.
De heer Janssen zegt dat het loon van
den betrokkene werkelijk niet zoo hoog is.
Hij houdt vol dat nu wij moeten betalen
voor allerlei takken van onderwijs, wij ook
dit kind moeten helpen. Er is nog best een
nuttig mensch voor de maatschappij van
te maken.
De ouders zullen wellicht 5 a 6 per
week moeten bijbetalen en dit noemt hij
heel veel.
Wij hebben als gemeente in dezen een
taak te vervullen.
Gehoord de besprekingen trekt spreker
zijn voorstel in en zal stemmen voor het
voorstel van Burg. en Weth
De heer De Priester zegt dat de taak
van de ouders door de omstandigheden
wordt beperkt. Bovendien mag voor één
kind het geheele gezin toch niet in armoe
de gedompeld worden en de andere kinde
ren mogen er niet onder lijden.
Het voorstel van Burg. en Weth. wordt
daarna in stemming gebracht en verwor
pen met 6 tegen 5 stemmen. Vóór de hee-
en Janssen, Hildernisse, Leenhouts, Melis
en De Priester.
Het voorstelCysouw om 100 te ge-
ven wordt verworpen met 6 tegen 5 stem
men, Vóór de heeren De Pagter, Cysouw,
De Visser, Hildernisse en Melis.
Het voorstelSuurmond om 75 te ge
ven, wordt aangenomen met 8 tegen 3
stemmen. Tegen de socialisten.
Burg. en Weth. stellen voor een geld-
leening aan te gaan van 3110.86 ten be
hoeve van de kosten van het faillissement
der Algemeene Woningbouwvereeniging.
De heer De Visser wil deze leening ook
in de exploitatie-rekening opgenomen zien.
De voorzitter zegt, dat dit niet zal wor
den toegestaan door den minister.
De heer Janssen zegt dat het precies
eender is hoe het geregeld is Het tekort
op de exploitatie der woningen moet toch
door gemeente en rijk gedekt worden.
D heer De Visser vraagt hoeveel de ad-
vocatenkosten bedragen.
De voorzitter zegt, dat deze kosten nog
niet bekend zijn.
Het voorstel wordt zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
Vervolgens kwam in behandeling de
circu!aire"van Ged. Staten betreffende hef
instellen van districts-schoolartsen.
De voorzitter zegt dat dit voor onze ge
meente ongeveer 1000 zou kosten, gere
kend tegen 0.25 per inwoner.
De heer De Priester is van meening dat
de circulaire van Ged. Staten niet duide
lijk is. Hij wijst op de medewerking van
het „Groene Kruis", dat de helft der kos
ten door de provincie wil doen betalen.
Dan zouden de kosten voor de gemeenten
maar 12y2 cent bedragen.
Spreker vindt de vraag van Ged. Staten
aan de bijzondere scholen verkeerd. Dit
blijkt duidelijk uit het schrijven van het
bestuur voor Christelijk Volksonderwijs.
Hier is niet het principe doch de financi-
eele kwestie in het gedrang. Hij wijst er
echter op dat het bedrag door de bijzon
dere scholen uitgegeven, van de gemeente
kan teruggevorderd worden.
Het schrijven van Ged. Staten vindt hij
zeer onduidelijk en dit heeft vooral bij de
schoolbesturen verwarrend gewerkt.
Het instituut schoolartsen zal in de toe
komst toch aanvaard moeten worden en
er zal niet aan te ontkomen zijn. Vele bij
zondere scholen hebben zich reeds in be
ginsel vóór het instituut uitgesproken.
Verder wijst spreker op het nut van de
schoolartsen en in het bijzonder op den
arbeid van dr. A. P Smitt te Vlissingen,
di'e nu reeds tal van jaren met zooveel
vrucht arbeidt.
Tal van ziekten worden bij de kinderen
ontdekt, juist door het werk van den
schoolarts.
Her instituut schoolartsen zal in de toe
komst voor de jeugd van grooten zegen
zijn en dus ook voor de maatschappij.
De heer Jobse zegt dat tal van gemeen
ten tegen het instituut zijn met het oog op
de financieele gevolgen. Spreker heeft ook
financieele bezwaren, en hoewel geen
godsdienstige toch ook eenige princi-pieele
bezwaren. De ouders hebben toch hun
huisarts en die kan zich een beter oordeel
over de kinderen vormen dan een school
arts. De taak der ouders mag niet geheel
weggecijferd worden en de voorstanders
stappen daar wel wat te gemakkelijk over
heen. Ook de kosten zijn voor hem te
hoojg. In het geringste geval zal het de
gemeente 10 per week kosten. Een sala
ris van 7000 voor den schoolarts en
3000 reis- en verblijfkosten acht spreker
veel te hoog.
Er zijn ook nog wel dokters die tegen
standers zijn van het instituut.
De heer Cysouw is in principe tegen
het instituut. Het wordt heel mooi voor
gesteld, doch de zorgelooze ouders han
delen niet naar het advies van den school
arts en de goede ouders hebben het niet
noodig. Deze gaan vanzelf naar hun arts.
Spreker vindt verder de beweging veel
te hoog opgevoerd.
De heer Suurmond heeft principieel in
het minst geen bezwaar tegen een school
arts, doch dit wil niet zeggen dat hij met
de voorgestelde regeling accoord kan
gaan. Er is nog een andere regeling mo
gelijk, bijv. door samenwerking van de
bijzondere scholen met een plaatselijk arts.
Dan zou het misschien veel goedkooper
kunnen zij-n.
De heer Janssen gelooft dat wanneer de
circulaire van Ged. Staten duidelijker vvas
geweest, de houding in vele gemeenten
wel anders zou zijn geweest.
Spreker zegt dat de huisartsen het veel
te druk hebben om goede aandacht aan
de kinderen te kunnen besteden. Dit is de
taak van den schoolarts, die aan de kin
deren bijzondere zorg kan wijden.
Spreker gelooft dat wij ons in principe
kunen uitspreken vóór het instituut en aan
Burg. en Weth. verzoeken dat Ged. Staten
een nadere uiteenzetting zullen geven.
Den heer Leenhouts bevreemdt het dat
er ook hier nog tegenstanders van den
schoolarts worden gevonden. Spreker
toont met voorbeelden het nut en dé
noodzakelijkheid van schoolartsen aan.
De heer Melis is in principe voor een
schoolarts. Hij gelooft dat Ged. Staten,
gehoord de gemeenten, wel met een nader
voorstel zullen komen. Hij is echter van
meening, dat het niet bij \2l/2 cent blijven
zal, doch dat de kosten in de toekomst
veel hooger zullen worden. Daarom moe
ten wij zeer voorzichtig zijn.
De heer De Priester gelooft niet dat de
kosten hooger zullen worden.
Hij heeft uit de discussie nog geen en
kelen principieelen tegenstanders" kunnen
beluisteren.
Spreker gaat uitvoerig de werking van
het instituut na en bespreekt de taaie der
ouders en die der overheid. De wet ver
plicht de ouders hun kinderen naar de
school te zenden en daarom heeft de over
heid ook de taak zoo goed mogelijk voor
de kinderen te zorgen.
Spreker stelt ten slotte voor dat de raad
zich in principe zal uitspreken vóór het
instituut schoolartsen, doch zich later over
de werking zal beraden.
De heer Suurmond zegt dat hij in eiken
vorm tegen overheidsbemoeiing is inzake
de schoolartsen dit moet van het parti
culier initiatief uitgaan. Daarom kan hij
zich ook niet met deze regeling vereeni
gen. Wanneer wij dit voorstel aannemen,
zitten wij er aan vast. De schoolartsen
moeten uitgaan van particuliere vereeni-
gingen.
De heer Jobse komt op tegen de wijze
waarop door de heeren Janssen en De
Priester over Ged. Staten wordt gespro
ken. Dit lijkt op een verdachtmaking.
Spreker kan met het idee van den heer
Suurmond medegaan. Hij gelooft ook dat
de overheid duurder zal werken.
Men kan best een schoolarts aanstellen
zonder dat dit van de overheid uitgaat.
De heer De Priester zegt dat het, ge
hoord de discussies, beter is aan Ged. Sta
ten alleen te berichten hoe de zienswijze
van den raad is over het instituut school
artsen.
Alzoo wordt besloten.
Burg. en Weth. stellen voor over te
gaan tot rioieering van den Padweg.
De heer De Visser vraagt of bij de
2700 ook het graafwerk is begrepen.
De voorzitter antwoordt hierop beves
tigend.
De heer Jobse vraagt of er al een op
lossing is gevonden met den vroegeren
aannemer.
De voorzitter antwoordt, dat deze zaak
in orde is.
De heer Jobse zegt dat hij zich niet met
het voorstel kan vereenigen. De kosten
gaan boven de begrooting en hij vraagt of
voor de meerdere gelden de middelen zijn
gevonden.
De voorzitter zegt dat een bedrag van
800 pas het volgend jaar zai worden be
taald. De begrooting wordt dus niet over
schreden.
De heer De Pagter vraagt waarom de
zinkputten in den Padweg zooveel duur
der zijn dan in de Buteuxstraat.
De heer Melis zegt dat de putten in den
Padweg jnet nieuwen steen gemetseld
worden.
Verder vraagt de heer De Vjsser of het
werk zal worden aanbesteed ovf in eigen
beheer wordt uitgevoerd.
De voorzitter zegt dat Burg. en Weth.
van meening zijn dat het werk het goed
koopst in eigen beheer wordt uitgevoerd.
Na nog eenige discussie wordt het voor
stel van Burg. en Weth. aangenomen met
algemeene stemmen, behalve die van den
heer Jobse.
Tot lid van de commissie tot wering
van schoolverzuim wordt in de plaats van
eten heer A. Stahlie benoemd de heer P. J.
Arendse Azn., met algemeene stemmen.
Bij de rondvraag vraagt de heer Hilder
nisse om meer toezicht bij de zwemgele-
gefiheid.
Dit zal geschieden.
Hierna wordt de vergadering gesloten.
VAN AMSTEL EN IJ.
Belangrijke Olympiadedagen.
Waar men de athleten ontmoet.
Mislukkingen met de werkloozen-uit-
zendingen. Een gevaarlijke proef
neming der posterijen. Steeds hoo
ger e lasten.
Zonder twijfel mogen de jongst verloo-
pen dagen de belangrijkste der Olympiade
genoemd worden. Niet alleen wegens de
herhaalde Koninklijke bezoeken aan de
stad en de feestelijkheden ten paleize, maar
ook weigens ide komst van vele vorstelijke
personen, vreemde oorlogsbodems en
jachten en de spelen in :het algemeen.
;Het valt daarbij sterk op dat men van
oificieele Belgische zijde tot dusver zoo
weinig belangstelling toonde. Zelden ook
zaïgen we in onze stad zoo verschillende
marine-uniformen en vreemde kleeder-
clrachten. De meeste aandacht trekken wel
de Alpenjagers met hun sierlijk gevederde
mutsen en de Hongaarsche sportmeisjes
in heur vroollijke, veelkleurige costumes.
Wie zich overigens een volledig beeld
wilde vormen van wat deze Olympiade
hierheen voerde, wandelde bij voorkeur
niet naar het drukke centrum, maar begaf
zich tijdens een of ander onbelangrijken
wedstrijd naar de wandelwegen langs de
fraaie gazons van het Stadion (afgesloten
binnen terras gedeelte) waar meer no;g dan
in de stad te observeeren viel.
De vreemde officieren en matrozen had
den blijkbaar vrijen toegang tot deze lint-
gestrekte terrassen, althans men trof ze
daar in groote groepen aan en de vele bui-
tenlandsche deelnemers van allerlei natio-
naliteit, die of rust genoten of niet aan de
wedstrijden van den dag deelnamen, hiel
den zich meestal tusschen de gazons van
het Stadion op.
Het uitzicht van de buitenzijde der Ko
ninklijke tribune op de omliggende v. lan
den is daar ook buitengewoon fraai. Men
heeft er tevens gelegenheid op ongezochte
wijze met de buitenlandsche athleten ken
nis te maken en hun indrukken te verne
men, iets wat in de stad nu eenmaal niet
zoo gemakkelijk gaat. Buiten het Stadion
zagen we een buitengewoon groote sa
lon-autobus /gestationeerd, waarvan het
interieur vermoedelijk bij wijze van recla
me gratis voor het publiek te bezichtigen
was. De auto, die vorstelijke personen tot
verblijf zou kunnen dienen, bevatte 'o.ni.
een keurige zit- en slaapkamer, kabinet en
keuken. Blijkens het opschrift in drie talen
zal de gelukkige eigenaar, de heer. Sam
son, met deze bus een wereldreis maken.
Eerst echter worden eeniige provincies, o.a.
ook Zeeland door hem bezocht. Deze heer
Samson is hier ter stede en ook elders in
het land een goede bekende uit de rumoe
rige dagen der socialistische beweging, de
nooit ontbrekende debater en destijds
althans volbloed revolutionnair.
In de nabijheid van het oude Stadion
kan men bovendien iederen middag een
luxe autobus vinden, bestemd voor de
Oostenrijksche deelnemers. Zij is uit Wee-
nen door de Oostenrijksche regeering be
schikbaar gesteld en draagt het opschrift
Oostenrijksche Olympiade-deelname. Deze
sportdelegatie behoeft dus niet over on
voldoende egards har-er regeering te kla
gen.
!En ten slotte -heeft de Dam weder het
bekende gezellige karakter als gewoon
lijk tijdens Koninklijke bezoeken. De pa
leiswacht wordt ditmaal met groote zelf
bewustheid waargenomen door de militaire
politie en (het betreden van de befaamde
kleine steentjes voor het paleis is thans
strenig verboden.
Dat dit nogal eens aanleiding geeft tot
incidenten, laat zich wel denken. Het pu
bliek is nu eenmaal gewoon het geheele
jaar door over de kleine paleissteentjes te
gaan, dikwijls in de vlucht voor razend
geworden- automobilisten of om een korte-
ren weg naar de zijstraten te nemen. Die
gelegenheid wordt hun nu plotseling ont
nomen.
Velen loopen ook, in zakenigedachten
verdiept, achteloos langs het paleis, wat
hen dan een gedachte réprimande van de
wacht bezorgt.
Maar er zijn ook geraffineerd-brutale
menschen, die opzettelijk het bekende ge
bod overtreden.
Zoo zagen we gisterenavond een Jor-
daansche juffrouw regelrecht op bet bal
dakijn afgaan, eenige treden het bordes
op, om door de glazen deur naar binnen te
gluren.
Zooiets gaat zelfs het bevattingsvermo
gen dér militaire politie te boven. De juf
frouw, die beweerde „dat de Koningin dat
heusch zoo kwalijk niet zou nemen" en
overigens nog een vrij brutaal betoog
hield, zou zeker in de wacht terecht /geko
men zijn, ware het haar niet gelukt onder
een vloed van scheldwoorden Jordaan-
sch-e taktiek tusschen het te hoop ge-
loopen publiek te verdwijnen.
r
Reeds meermalen schreven we weinig
optimistisch gestemd te zijn ten aanzien
van de uitzending van Amsterdamsche
weikloozen naar Wilnis, Vriezenveen e.d.
Even als te Wilnis, waar na enkele weken
slechts een klein /gedeelte van de uitge
zondenen aan het werk bleef, is het con
flict te Vriezenveen ontstaan wegens een
kwestie met den leider van het werk.
Waarbij het in hoofdzaak gaat om een bil
lijker regeling van het loon. Doch over
he/t algemeen" wordt door de uitgezonden
Amsterdamsche weikloozen, voor het mee-
rendeel menschen op leeftijd en niet aan
grondwerk gewoon, geklaagd over den
zwaren arbeid. Wij spraken er deze week
enkelen, die zich liever de door den mi
nister van biniienlansdhe zaken gevraag
de steunonthouding zullen getroosten, dan
weer naar Vriezenveen terug te gaan. De
arbeidsregeling is daar nl. van dien aard,
dat wie weinig presteert ook een zeer ge
ring loon ontvangt. Zelfs al is de leider
zich bewust van incompetentie.
Dit systeem we herhalen het is een
voor Amsterdam onbegonnen werk, waar
bij men ihet bovendien betreuren moet dat
er telkens honderd duizenden der belas
tinggelden aan geofferd worden.
/Het gemeentebestuur behoeft zich overi
gens niet bezorgd te /maken voor critiek,
want de regeling dezer uitzendingen, de
Geneesmiddelen
steeds ook voorradiy in
het Alleen depot
N. V. Apotheek
„Coronae", Bergen
o Zoom.Zuivelstr. 35
'lel52. Postgiro 3269
Het groote Pastoor Iieu-
manji-Boek, 352 bladz.,
150 afbeeld, ontvangt
gratis en franco ieder
lezei\ die zijn adres in
zendt aan
H. Heumann en Co.Amsterdam C134
Staalkade 4. Briefkaart voldoende.
vaststelling van /het loontarief etc. ge
schiedt tot in details in overleg met de
vakvereeniginigen, die dus feitelijk de ver
antwoordelijkheid dragen.
Dat men van deze zijde he.t hier zoo
impopulaire systeem niet aanstonds heeft
afgewezen, lijkt ons werkelijk onverklaar
baar.
Indertijd wezen wij al op den nieuwen
maatregel onzer plaatselijke posterijen,
hierin bestaande, dat men zijfi brieven kan
posten in busjes, welke zich aan de ach
terzijde der tramrijtuigen bevinden.
Op het plein vóór het Centraal-Station,
waar nagenoeg alle trams passeeren of
'hun eindpunt hebben, worden deze busjes
door jongens geledigd en op bepaalde tij
den door bestellers van het stationspost
kantoor overgenomen. Dit is ongetwijfeld
een der vlugste wijze van expedieeren
voor wat het binnen- en buitenland be-
itreft. Wat niet belet, dat vele ingezetenen
w.o. ook uw Corres Pondent corres
pondenties van beteekenis of brieven met
geldswaarde, bijv. postbewijzen, bij voor
keur niet op de omschreven manier ver
zenden, omdat zij het ledigen van busjes
door... knapen gevaarlijk achten. Deze jon
gens toch loopen geruimen tijd spelender
wijze met de postzakken rond, zetten zich
in de tramhuisjes /tusschen het publiek
neer uiterst onvoorzichtig in een stad
als Amsterdam en houden praatjes of
stoeien met passeerende fietsjongens. Al
zijn er onder die hun taak meer postaal op
vatten. Ook het ledigen der busjes, zoo
maar met de hand, heeft om meer dan een
reden zijn bedenkelijke zijde, vooral nu
de dagen korten.
Hot inconvenient van deze wijze van
expedieeren wordt er niet minder op, nu
reeds tal van brievenbussen in de stad naai
de trambusjes verwijzen en voortaan
slechts enkele malen per dag gelicht zul
len worden, o.m. op de uren waarop de
rijdende busjes buiten dienst zijn gesteld
('s avonds na half acht). Men wordt dus
feitelijk /gedwongen aan dit onbetrouwbaar
positspel mee te doen.
Wij vragen ons af waarom, gelet op de
heerschende werkloosheid, geen mannen op
leeftijd jongens vinden hier hun weg
weldie men bovendien beëedigen
kan, met een zoo hoogst verantwoordelijk
werk als het ledi/gen der trambussen wor
den belast.
Bij ervaring wetende dat de Vlissing-
sche Courant ook onder de oogen der hoo-
ge post-autoriteiten komt, /twijfelen wij
niet of men zal met onze opmerkingen
waarvan de ge/grond/heid voor de hand
ligt en waarbij het geheele binnen- en
buitenland belang heeft te zijner tijd
wel rekening houden.
Hopelijk voor er betreurenswaardige
dingen met dait onbeholpen ledigen en het
achteloos spelen met de postzakken voor
komen.
Schreven we dezer dagen dat de ge-
meentebegrooting voor 1929 stellig wel de
honderd miliioen zou overschrijden, thans
blijkt dat deze is vastgesteld op onigeveer
honderd en veertien miliioen. Op bijzonde
re inkomsten valt in 1929 niet te rekenen
en wanneer men bedenkt, dat alleen de
post belastingtegenvallers in 1928 reeds
21/2 miliioen bedraagt, mag men ook voor
1929 eer /het tegenovergestelde dan mee
vallers doen verwachten.
De Liebermann^affaire, waarbij vele in
gezetenen een aanzienlijk vermogen heb
ben gelaten, zal ook hierop wel van in
vloed zijn.
De gemeentebedrijven blijken dit jaar
weder nie<t onvoordeelig te zijn geweest,
althans de raming is, dat deze twee mil
iioen meer aan de gemeente kunnen uit-
keeren dan een vorig jaar. Dit cijfer blijkt
geflatteerd, wanneer men Iet op de hooge
electricdteits- en jgasprijzen hier ter stede.
Waarom thans terecht een verlaagd elec-
triciteitstarief wordt voorgesteld.
Dat Burg. en Weth. tot de grootste voor
zichtigheid met heit doen van belangrijke,
niet beslist noodzakelijke uitgaven aan
sporen, 'kan men zich wel indenken.
In de laatste jaren sluit iedere gemeen
te-begrooting met aanzienlijke tekorten en
het dringend Damocles-zwaard eener be
langrijke verhooginjg der toch reeds zware
belastingen, komt al meer en meer in het
gezicht.
Zeer stellig zou zij een uittocht van vele
kleinvermogenden en renteniers tengevolge
hebben, waardoor de post„belasting-
tegenvallers" een nog ontstellender beeld
zou gaan vertoonen.
Corres Pondent.
Naar de Noorsche Fjorden met
de Ned. Reisvereeniging.
IV.
Industrie.
Noorwegen brengt geen steenkool voort.
Het zou dus geen of bijna geen industrie
hebben, als' niet zijn watervallen een on
uitputtelijke bron van arbeidsvermogen
leverden, de „witte" steenkool, die Noor
wegen naar het oordeel van den beroem
den Amerikaanschen natuurkundige Tosla
in de verre .toekomst tot het eerste indus
trieland der aarde zal maken. No;g slechts
een klein gedeelte der 28 miliioen paarde-
kracht der watervallen (volgens Tesla)
wordt omgezet in electriciteit en no«
overal kah de toerist genieten van de on
gerepte schoonheid der natuur, die den
waren natuurminnaar de tranen uit de
oogen perst.
Geschiedenis.
Reeds een paar duizend jaar vóór Chris
tus werd Noorwegen door een Germaan-
schen stam bevolkt, die de oorspronkelijke
bevolking des lands, de Lappen naar het
Noorden verdrong. De Noren van heden
zijn de nakomelingen der Germaansche
veroveraars.
De geschiedkundige tijd begint met de 8e
eeuw na Christus, als de Noorsche fjorden
en eilanden de dapperste zeevaarders
voortbrengen, die ooit geleefd hebben dé
Noormannen. In kleine open booten, de
zeedraken, trotseeren zij de gevaren der
Noordsche zeeën en brengen weldra door
hun rooftochten, schrik en ontzetting op alle
kusten van Europa. De geringe diepgang
hunner vaartuigen veroorlooft hun tot ver
van de kust de rivieren op te varen.
Vooral ons* land en Frankrijk hebben te
lijden van hun plunderingen driemaal
veroverden zij Parijs (845r 857 en 861),
voeren de Garonne op tot Toulouse en
vertoonden zich in 859 ook op de Rhóne
De oorzaken der rooftochten der „vikin-
gar", d.i. wijs- of bochtlieden (aan de
zelfde fjord wonenden) waren de on
vruchtbaarheid des lands, het erfrecht, dat
de jongere zoons dwong tot zeeroof, waar
bij natuurlijk komt de zucht naar avon
turen, wapenroem en buil
Zonder kompas staken zij zelfs den At-
lantischen Oceaan over, ontdekten na de
Orkadische en Shetlandsche eilanden in
860 ook IJsland, dat door Noorsche kolo-
üisten spoedig bevolkt werd. Erik de Roo-
de stichtte in 891 een nederzetting in
Groenland en zijn zoon kont daarna, 500
jaar vóór Christus, de kust van Noord-
Amerika, dat hij Vinland (Wijnland)
noemde naar de in het wild groeiende
ruiven. De nederzettingen in Noord-Ame-
rika gingen, evenals die op Groendland,
in de 14e en 15e eeuw door de aanvallen
der Eskimo's en der Indianen te gronde.
De geschiedenis dier kolonisatie is door
de sage in een dichterlijk kleed geweven.
In de 9e eeuw woonde in Noorwegen vorst
Harald, een der kleinkoningen, die de
heerschappij voerden over de verschillende
landschappee van Noorwegen, elk ge
vormd door een fjord met de naaste omge
ving. Harald, wegens zijn rijken blonden
haardos Hafargi, d.i. de schoonharige ge
naamd, zond boden uit om voor hem de
hand der schoone koningsdochter Guda te
verwerven. Maar het meisje verklaarde vol
stouten trots, dat zij haar hand slechts zon
schenken aan hem, die geheel Noorwegen
onder zijn scepter vereenigd had. Harald
werd niet toornig, maar sprak „Dat zweer
ik, dat ik mijn haar knippen noch kammen
zal voor ik gan-sch Noorwegen in mijn
macht heb gekregen anders wil ik liever
sterven". In weinige jaren, van 866872
had hij het geheele land onder zijn heer
schappij gebracht en zijn geslacht regeer
de met onderbrekingen tot 1391.
Zijn juk drukte niet zwaar op de over
wonnenen, maar toch te zwaar voor de
vrijheidslievende Noren. Gansche scharen
trokken" onder hun aanvoerclers over den
Atlantischen Oceaan andere Noren van
edelen bloede schiepen zich met het
zwaard in de vuist nieuwe hertogdommen,
nieuwe koninkrijken' in Europa. In deze
periode foonen inderdaad de Noormannen
een groote statenvormende kracht.
Hrolf sticht aan den mond der Seine het
hertogdom Normandië, na koning Karei den
Eenvoudigen den Iteneed gezworen te
hebben en als Christen den naam Robert
te hebben aangenomen. Zijn nakomeling"
Willem de Veroveraar maakt zich in 1066
door den slag bij Hastings ook meester
van Engeland. In ZuïcÜ-Italië strijden Nor-
mandiërs, nauw verbonden met den Paus,
tegen Saracenen en Grieken-. Robert Guis-
card verwerft zich den hertogstatel, terwijl
zijn neef Roger II in 1120 door den Paus
te Palermo tot koning van Napels en Si
cilië wordt gekroond.
Terzelfder tijd ongeveer als Hrolf het
hertogdom Normandië grondvest stichtten
Zweedsche Noormannen onder Rurik het
Russische rijk, waar de nakomelingen van- I
Rurik 700 jaar regeeren.
Tegen het einde der 10e eeuw werd in
Noorwegen het Christendom ingevoerd,
waarvoor koning OIov I zeer ijverde. Ech
ter eerst onder zijn opvolger Olaf II den
Heiligen (10161028), den middeleeuw-
schen schutspatroon van Noorwegen.kwam
de nieuwe leer tot volkomen heerschappij
Toch duurde het tot Olaf III Kyre (1C67—
1092), den stichter van Bergen, eer Noor
wegen een zelfstandige kerkelijke organi
satie kreeg door het stichten van een
aartsbisdom Drontheim.
Een tijdperk van verval brak voor Noor
wegen aan in de 14e eeuw. Koningin Mar-
garete van Denemarken, weduwe van den
/Noorschn koning Haakon, en sinds 13j#
ook koningin van Zweden, deed in 1397 de
drie Noorsche rijken die Une van Kalniar
sluiten, waardoor meer dan 400 jaar Noor-
wegen met Denemarken verbonden raakte
(Zweden viel later af).
Doordat de eens zoo bloeiende hanod
geheel in handen was gekomen van de
Hanze, het verbond van Duitsche koophe*
den, die als strenge heeren regeerden m
Ber/gen en langs de kust, was de innerlijke
kracht van Noorwegen zoo gering gewor
den, dat het zwaartepunt van de Unie wel
dra in Denemarken kwam te liggen. l!l
1536 werd Noorwegen zelfs /geheel tot een
Deensche provincie gemaakt, het hoo?e
Noorsche gerechtshof werd opgeheven, de
Noorsche jongelui moesten studeeren in
Kopenhagen, alle ambtenaren kwamen w -
Denemarken. Het Deensch verdrong Il(;,
Noorsch in de staatsstukken en weldra o°*
in den beschaafden omgang, de Oudnoor-
voor alle inrichtingen van onderwijs worden geleverd door
BELLAMYPARK 45-58
Bob was een aa
Behendig, flink.
Hij was de trots
Een standplaats
Gekleed als heen
Was hij de liev'li
En ouders, kind'
Genoten van zijn
(Nadruk verbode
llllilllilliliilii
sche taal bleef alleei
en in sommige bot
uur der bevrijding k
met de Napoleontisc
de lange jaren bele
ieder verkeer tusscii
I remarken, dat de zi
gekozen. Zoo raakt
1 zekere zelfstandighe
verwonderen dus, d
I Napoleon 'die zelfs
houden. Ongelukki
Mogendheden, Noo
voegen, ten einde d
stellen v/oor het verl
verzetten zich de N
maar zij waren teg
I opgewassen en moe
koning als koning v
nen, niet echter dan
cratische grondwet
Zweden slechts in
j neele unie had toei
J Niettemin bl ever
I het democratische N
tocratische Zweden i
I een onbloedige revo
I Noorwegen geheel v
I scheiden en een vrij
ninkrijk werd onder
Sindsdien is de 01
wegen rustig voortg
het Noorsche volk"
zelfbewust, eerlijk
I tegemoet.
God*
Hoewel volkon
I lieersdit, is in Noorv
Luthersche leer de s
de overgroote meerd
hangt. Echter heeft
[kerk, evenals de pro
kerk bijv. bisschoppt
I zes in hun stift (bi
I zicht hebben op de j
dikanten) en op het
Volk
/Bijna 99 der
gen zijn Noren, de i,
maansche veroveraar
lands en op de fjr
en 20.000 Lappen,
oorspronkelijke bewo
Een klein deel der
Met hun rendierkud
den uit 300 a 560
ken zij in den zomer
te of naar het
I jaargetijde naar
j streek terug te
I pen, de Zeelappen
I de kust, waar zij
hebben. De Lappen
maar buitengewoon
De Noren zijn
ernstig en gesloten
gastvrij, een tro
waarde kenmerkt
grootsch verleden
deugden. Als ze
worden zij door
ten. Een zekere
melancholie is
jage donkere nacht<
uer Noormannen
'848 is tegen den
afgeschaft) en
j erotische grom
De boeren wc
I iF5nde ,loev'en
'0 K.M. en meer
Jöningen zwev
hooger langs
bijzonder aan
Jgn zich verbaa
zm van leeft en
I Kan verkeeren.
boeren
achter den do
I Is t,?il "nam
15°" of dotter
e'so" Hendrik
I Het brood wo
'akten m ronde,
Plan p hef
lm! wordt
Kaakten.
Platte koeken,
ïïrzii worden
gehangen en i,
vaard- Bij het
To!?debl0°d
feravaw„'
fjord
Noon
de
keer
Ir
le
trotst
zeeman
r geen
2 neigi
wellich
iacht<
leef
dat
wil
zi
grondwet g
wonen
van
ven
i den
de
als
stei
«v Ge
verbaasd af
ui hoe
Dorpei
---« hebbe
1 doopnaam
Zoo
va_
be
zoo
I wordt
hard
zgn.
slech
De
hebben
aan st
i de
eten.
gebn
niet alt
---> mei ai
verdwijnen
dp?," Vdn onbev
o» die van
worden de c
onbewerk
""'ige hoi
de Sta
