WOENSDAG 23 JULI
No- 174
66e Jaargang
delburgsche
ppij v. Stoomvaart!
raofe"'|
Dit nummer bestaat uit twee bladen. - Eerste Blad.
DE VOORMALIGE BEURS
BINNENLAND
21 Juli van Tampico
Juli te Buenos-Ayres Va,
22 Juli te Belawan
Juli te Dar
Deli
s<Uaam
van Calcutta
22 Jul, te Rott. van Ai«J
uisr.) 21 Juli van Genual
21 Juli Kaap del Arini
lisr.) p. 22 Juli Suez
Juli te Rott. van Antw
sr.) 21 Juli van Perm
p. 22 Juli Vlissingen
te Dar es Salaam
20 Juli Gibraltar
21 Juli te Paramaiiivj
22 Juli van Las lGiii,.!
tr p. 22 Juli OuessMt
itr.p. 23 Juli Gibialtar
Juli te Deiagaobaai ïa,|
21 juli van Delagoa
tl
ili van New-York n. iav,|
p. 22 Juli Finisterre
21 Juli van Port Said
isr.) p. 22 Juli Peiim
p. 22 Juli Kaap del A™|
r.) 22 Juli van Belawan I
>n van New-York te ItoJ
lit 1
N AMSTERDAM
an 24 Juli, 3.07 uur
ng werd op de Fondsen,
k in beslag genomen dooi,
orten. Ook thans voruidj
loek in de Pihilipsaandee-|
eduidend hoog niveau al
ch later te lijden kreoal
deelen Van Berkei's ft.|
derom hooger genoteerd, I
ideelen waren bij geringel
dend. Op de Mijnafd»!
n drukke affaire in algt.1
die een verdere avanttl
Rubberwaarden vondel
izetten plaats. De meeste!
>ed op peil.
ÏLKOERSEN
heden, 24 Juli 1928, des]
iet-officieel)
lue-koersen.
en verkoopen.
\S%'— 2.48% Loridefl
Berlijn 59.28—1
f 34.58—34.66 Parijs
mkpapier.
72.49% PondenI
Marken 59.25-1
Francs 34.5534.69; I
9.68—9.81.
RBERICHT
leterstand 768.2 te Scilljl
kerstand 748.1 te Haps-I
den avond van 25 juliI
?e Westelijke tot Zuide-I
rbewolkt to<t betrokken;™
gen. Weinig verandering
PPELZIEKTE.
rn den avond van 22 Julil
23 Juli zijn in FrieslandI
gunstig geweest voorl
lardapelziekte. Aan land- r
wordt aangeraden 'hun
met Bourgondische of|
e bespuiten.
Auto's en Fietsen|
Juli uu
25 9.31
26 9.30
27 9.28
28 9.27
r te Vlissingen
v.m.
8.10
9.10
10.19
11.24
1 net
DAGMEISJE.
AUL, St. Jacobstraatil
gevraagd tegen Aufl
net Benedenhuis vool
et één kind. Huurprijst
50 per week. Brievetl
bur. „Vliss. Courant'T
kt gedurende de rnaancl
ZIT SLAAPKAMElfl
end pension,
letters B. X., bureau|
rant".
Middelburg-Rotterda#|
lengelegen plaatsen.
VAN PASSAGIERS,
IEREN EN VEE,
Juli
25
26
27
28
30
31
ïatlën te bekomen:
N. V. Transport- tn
Erven O. VOS,
B. EENHOORN, Telfl b
Tetefo"!
VLISSINGSCHE COURANT
c.
Ill (Slot)
Het Beursgebouw.
Reeds in het tijdvak
14391489 moet Vlissin
gen een beurs gehad heb
ben, mits men zich niet
voorstelt dat het een
grootsch gebouw is ge
weest, 't was een over
dekte ruimte op pilaren,
te vergelijken met de ko
renbeurs in Middelburg.
Deze beurs besloeg een
deel van de huizen no. 39,
41 en 43 op den hoek van
de Molenstraat, dus schuin
over het tweede stadhuis
(nu Zusterschool), bij de
Korenmarkt. Tusschen de
nummers 43 en 45 was er
een slopje. Tusschen de
Markt en dit slopje heeft
de oude Beurs gestaan.
Reeds vóór 1577 was het
terrein van de oude Beurs
in particuliere handen, 't
geen overeen komt met de
vermelding van een nieuwe
beurs in 1540. Zij stond
dus aan den westkant van
de haven stadhuis, kerk
en beurs bevonden zich in
het centrum der veste.
Dicht daarbij was ook de
vischmarkt met een gaan
derij op steenen kolom
men, eenige banken voor
de vischvrouwen, vlak
tegenover de Lange Zelke.
Zij dateert ook reeds van
1443 en is vernieuwd in
het jaar 1576, later is de
oude vischmarkt afgebro
ken, nl. in 1664 besloot men er toe, maar er
is pas van gekomen in 1694, toen is zij ver
plaatst naar de Haringkade, nu De Ruyter-
plein genoemd .omdat het standbeeld van
De Ruyter eerst daar is opgericht.
Onder de regeering van Adolf van Bour-
gondië, (22 Augustus 15047 September
1540) is de tweede Beurs opgericht op de
tegenwoordige plaats, wat dan nu het Beurs
plein heet. De verplaatsing en vermoedelijke
vergrooting van de Beurs zal noodig ge
weest zijn, omdat het aantal inwoners en
daarmede ook het handelsvertier toenam,
zoodat in 1548 „die van Vlissingen" aan
Maximiliaan van Bourgondië (heer van Vlis
singen van 15411558) bewezen, dat het
aantal rechtsdagen moest worden uitgebreid
„alsoo de stad tsedert sekeren tyt merkelyk
vermenichvuldigt was en noch dagelyks
vermeerderde van ingesetenen, als ook in
neeringe en coopmanschappen, gedreven by
vreemden, hanterende en besoekende de
stad."
Op de plaat, die de aankomst te Vlis
singen in 1613 van Frederik van den Paltz
en zijn gemalin Elisabeth voorstelt, ziet men
de Beurs duidelijk achter het Groote Bol
werk staan. Zij is daarop geteekend als een
langwerpig vierkant dak. onmiddellijk op
pilaren gebouwd tegen de huizen van het
Beursblok. Bij de restauratie in 1635 heeft
men er een verdieping opgebouwd met ver
sieringen en een torentje met uurwerk.
Denkelijk geschiedde dit, toen het pand,
waartegen zij aanstond, aangekocht en de
westelijke helft er mede vereenigd was. Deze
lezing van mijn voorganger, die dus afweek
van die van den heer Winkelman, die het
stichtingsjaar op 1635 bepaalde, klopt vol
komen met wat Brahé zegt in „Vlissings
Eeuwvreugde" „Dat gebouw onder de
regeering van Adolf van Bourgondië, als
Heer van Vlissingen en door deszelfs beleid
eerst gesticht en naderhand op verscheiden
tijds verbeterd en versierd, rijst niet on
aardig uit den straatgrond op, en geeft met
zijn ronde pilaaren en overdekte galerij
beneden, met zijne op die pilaaren en ge
welfde boogen rustende tweede verdiepinge
en eindelijk met zijn aardig en fraai toren
tje, dat met uurwerk en wijzer, slagklok en
windwijzer midden uit het dak omhoog
steekt, een zoet gezicht voor 't oog, de voor
gelegene ruimte sierlijker makende.
Op den voorgevel der tweede verdieping
pronken aan de eene en andere zijde van
het middelste raam de wapens van Zeeland
en Vlissingen. Daar boven en op de lijst,
voor het schuinopgaande dak, ziet men vlak
in 't midden het Prinselijk wapen van Oran
je en Nassau in sierlijk lijstwerk gevat, en
gehouden door twee half liggende beelden,
verbeeldende zeegoden, beiden met een drie
tand gewapend. De opgemelde verdieping,
Hoe de Koopmansbeurs er een eeuw geleden uitzag.
sedert eenige jaren zinnelijk naar den
nieuwere» kant opgehaald, is thans van
binnen verdeeld in twee nieuwe vertrekken,
en geschikt tot een koffyhuis voor de Hee-
ren van de Regeeringe en andere der voor
naamste Burgeren Scheppende licht door
vijf raamen van den breeden voorgevel, en
noch twee andere op de zijden, als een in
de Zuidstraate en een aan den kant der
Beursbrugge."
We kunnen dit nog aanvullen met een
uittreksel uit de notulen van den Raad
„17 Febr. 1742 Jan du Pon gepermiteert de
woning boven de Beurs tot een koffiehuis
en billiard te mogen approprieeren."
Jammer dat de metalen klok, die 150
K.G. woog, niet meer te achterhalen is ge
bleken zij had tot opschrift
Soli X Deo X Gloria X Michael X Bur-
gerhuys X me X Fecit X Anno X 1634.
De Heeren Nicolaes Jansen Honnynck En
Pieter Jaspersen Burgemeesters X
Jacob Heyns en Jasgër de Maecht X
Tresoriers der Stede Vlissyngen."
Daaronder bevond zich het wapen der
stad in haut relief.
Uit een handschrift van 1754 „Beschry-
vinge van Vlissingen" citeer ik nog het vol
gende „Op dit pleyn vindt men een over-
wulfde wandelbeurs, welkers boogen oft
opgangen rust op blauw arduinsteene pilaa
ren, synde aen den anderen gehegt tot
styvinge der toogen met swaare ysere stan
gen. Den vloer is belegt met blauwe ar
duinsteene», tn op den gemelde grondt
staat een rust- of sittebank. Voor twee
toogen staen twee banken, alwaer voor
desen de pondtgaarders haar monsters
plagten te moeten setten te koop van thien
tot elf uren op de marckdagen, dog dit is
uyt practyk geraekt door het weynich
goedt dat hier werde aangebragt, en dat by
den pondtgaerder aen de huysen werdt om-
geveyldt. Over deese koornbeurs pleegen
twee hoeftluyden te syn om als er geschil
was tusschen k-Toper oft verkooper om als
arbitraire mannen de saak te desideeren."
Verder volgt de beschrijving van het uiter
lijk van het gebouw ongeveer als reeds ver
meld.
Een ordonnantie van 1763 bepaalt„op
dat de kooplieden in granen, pondgaarders
ein alle andere, van eene behoorlyke ver
gaderplaats mogen worden voorzien, hebben
wy by desen bepaald, als van outs daartoe
te ordonneeren, de galdery van de koop
mansbeurs en dat wel op de navolgende
dagen en uren" enz. Een vroegere ordon
nantie bepaalde, dat „de granen de beurs
en de markt moesten passeeren", wat er
natuurlijk op neer kwam, dat de daarop
verschuldigde rechten betaald moesten wor
den. De stad verhuurde dus de zaal, die.
oorspronkelijk dienen moest ten behoeve
van de kooplieden en handelaars. In het
jaar 1785 werd het koffiehuis verhuurd on
der voorwaarde, dat de huurder zou zorgen,
„dat op de gewone tyd van byeenkomst,
namelyk des morgens van half 10 tot half2,
geen lieden van geringere classis, schoon
onberispelyk op zich zeiven, zich zouden
gewennen aldaar te compareeren, daar d.t
koffyhuis was een stadsgebouw en gede:;-
telyk gedestineerd voor de leden van den
Raad en andere fatsoenlyke lieden." De
huurder betaalde 100 per jaar. Later is het
onder minder bezwarende voorwaarden ver
pacht. Den laatsten tijd dus voor 18861),
toen het verkocht is aan „Eigen Hulp" en
verbouwd, d.i. verknoeid, 't werd nl. van on
deren dichtgemaakt, was de ingang tot het
koffiehuis onder de gaanderij. Aan de ach
terzijde was een klein vertrekje, dat tot
kantoor van aangifte voor de belastingen
wordt gebezigd. Aan de linkerzijde was een
kamertje, dat tot het woonhuis behoorde.
Waarom nK-i^nu in 1540 de Beurs ver
plaatst heeft naar het tegenwoordige ter
rein Mij dunkt, ik kan hierop niet beter
antwoorden dan met een aanhaling uit de
Walchersche Arcadia van 1717: „Zee'en
Beurs is hier wel voeglyk by-een. en onaf-
scheidelyk genoemd, want de zee maakt
ZU1D-NEDERLANDSCHE RADIO-DISTRIBUTIE MAATSCHAPPIJ
mr Van heden af gelegenheid voor aanmelding van gegadigden voor aansluiting op het
Distributie-net voor de bewoners van Aagje Dekenstraat, Glacisstraat, Kasteelstraat, Clljver-
straat, Bouwen Ewoudstraat, Verkuyl Quakkelaarstraat, Paul Krugerstraat, Scbeldestraat,
Hobeinstraat en Badhuisstraat.
Aansluiting voor 2 radio-programma's, welke gelijktijdig worden uitgezonden.
Aansluitkosten f 16.—. Abonnement f 0.50 per week.
Aanmelding en inlichtingen bij Firma J. J. QCASTERS, Nieuwendfjk 15
en bij P. C. OORSCHOT, Paul Krugerstr. 62(bov.)
Het gerestaureerde Beursgebouw nadert zijn voltooiing.
den koopman en de koopman de beurs".
Doch deze verklaring is mij te ruim en ik
zou nog wel gaarne deze mededeeling er
aan willen toevoegen In hetzelfde door mij
genoemde handschrift van 1754 staat het
volgende „Regt over de poort van het
Wester- of Groot Hoofd staat een tamelyk
groot gebouw, versierdt met een torentje,
op de selve een spitsje, waarop een man
netje staadt, wysende met een vaantje in de
handt den windt die der waaydt en is ge-
naemt het Oosters Huis, omdat in vroegere
tyden de Oostersche kooplieden pleegen al
hier hun verblyft te nemen, dog is nu een
gemeene herberg aen particuliere toe be-
hoorende." In 1760 is het torentje afgebro
ken en in 1812 is het gebouw met nog
eenige andere daar ter plaatse staande ge
bouwen afgebroken voor den aanleg van de
kasematten en andere versterkingen.
Wie door de nabuurschap in dien tijd van
het West-Indisch pakhuis (op de tegen-
Toen met de restauratie begonnen werd in Februari jl.
De opening der Olympische Spelen.
Prins Hendrik wordt morgen per Staats-
spoorttrein te 10.24 in Den Haag terugver
wacht van zijn reis in het buitenland.
Z. K. H. zal zich Zaterdag, tegen liet uur
van de door hem in opdracht van de Konin
gin te openen Olympische spelen van het
Koninklijk Paleis in de hoofdstad naar het
otad'ion begeven in een a-la-Deaumont, dus
met vier paarden bespannen gala-calèche,
waarin mede zal plaats nemen vice-admi-
raat Bauduin, adjudant-generaal van de
Koningin en chef van Hr. Ms. militaire huis,
oie aan den Prins is toegevoegd bij deze
gelegenheid.
Dit gala-rijtuig zal worden voorafge
gaan door een met twee paarden bespan
nen hofrijtuiig, waarin zal gezeten zijn de
xamerheer-ceremoniemeestier der Koningin,
a'°" van Hardenboek van Lockhorst.
Achter het gala-rijtuig zullen in een hof.-
JtUTg volgen de beide adjudanten van* den
ins, majoor jhr. Laman Trip en luitenant
zee le klasse Terenytelen.
Het generaal Van Heutsz-monument.
Na langdurige discussie heeft de gemeen
teraad van Amsterdam met 24 tegen 21
stemmen aangenomen de voordracht van
Burg. en Weth., om hen te machtigen aan
de commissie tot huldiging van de nage
dachtenis van generaal Van Heutz mee te
deelen, dat tegen het plaatsen van een mo
nument op een terrein, deel uitmakende van
den openbaren weg, geen bezwaar bestaat.
Later zal een terrein worden aangewezen en
zal het monument door het gemeentebestuur
worden aanvaard.
De nieuwe raadzaal te Amsterdam.
Gisteren heeft in de nieuwe raadzaal te
Amsterdam de eerste zitting van den raad
plaats gehad. Bijna twee jaar geleden ver
huisde de raad tijdelijk uit het Admiraliteits
gebouw naar de Militiezaal.
Thans is de raad naar het oude gebouw
teruggekeerd. In die twee jaar is een ge
heel nieuwe raadzaal met omgeving ge
bouwd, nadat» het oude Admiraliteitsge
bouw geheel, maar dan ook geheel was
uitgebroken. Er zijn igroote verschillen met
de oude raadzaal. De grootste verandering
is wel het verschil in oppervlakte en dat
de geheele situatie is omgedraaid. Waar
vroeger de zetels stonden van Burg. en
Weth. is thans de publieke tribune. Bij de
ze nieuwe raadzaal werden gevoegd een
marmeren hal, die naast de zaal lag en
waarop de toegangen' uitkwamen. Dooi
deze samenvoeging heeft de nieuwe zaal
aan weerzijden lichtramen gekregen.
De nieuwe tribune is 8.75 Meter diep en
14.60 Meter breed, en' bevat de plaatsen
voor de pers en voor de overzichtschrijvers,
de gereserveerde plaatsen' en de plaatsen
voor het publiek.
Er zijni zeven tafels voor de raadsleden,
waarvan de buitenste rij in U-vorm is ge
plaatst de stenografentafel staat in het
midden en is door een lage, versierde borst
wering omgeven de zetels van Burg. en
Weth. en secretaris staan op een podium,
door een. balie .met twee doorgangen om
sloten. In de raamnissen bevinden zich
stoelen en enkele kleine tafels.
De betimmering van plafond en wanden
van de raadzaal is uitgevoerd in gebeitst
eikenhout, de breede plinten van wanden
en balies zijn van coromandel ebbenhout,
de vloer is een eikenhouten parketvloer
met een rand van coromandel met palis
sander biezen en wordt grootendeels be
dekt door een groot, met de hand geknoopt
karpet. De a jour bewerkte rand' van de
balie der publieke tribune met aansluitend
lage toegangsdeurtjes, vertoont een sym
bool van het water, dait'. voor Amsterdam
van zoo groote beteekenis is. In het midden
van dezen sierrand is aangebracht het wa
pen van Amsterdam.
Het weer in Juni.
Aan het maandelijksch overzicht der
weersgesteldheid in Nederland, van het Kon.
Ned. Meteorologisch Instituut, ontleenen
wij
Gedurende de geheele maand was de
luchtdruk hoog in het N.N.W., of N.O., van
den 6en af ook in het Z.Z.W. of Z.O. Van
5 tot 7 vormde de N.-lijke hooge druk een
uitlooper tot over W.-Europa, van 11 tot 13
vormde zich een verbinding van de beide
gebieden, eerst in het W. en later over onze
omgeving. Van 1 tot 5 lag een stationnaire
depressie op den Oceaan ten W. van Portu
gal. Een groot aantal depressies trok in
N.O.-lijke of O.N.O.-lijke richting over de
Britsche eilanden naar'de Noorsche Zee of
de Botnische Golfdie van den 14 gaf
zwaren storm in ons land. In de eerste de-
woordige scheepswerf er
tegenover) het verleidelijk
vindt bij „Oosters huis" te
denken aan een Oost-In
disch pakhuis, die slaat
den bal geheel mis. Het
„Oosters huis" en de Oos
tersche kooplieden heeft
betrekking op de Duitsche
zeesteden aan de Noord
zeekust, maar vooral aan
de Oostzeekust, met name
Danzig, maar ook Riga en
Reval, dus de Russische
havens in dien tijd ten
minste (nu Letland en
Esthland). Reeds in de
verre middeleeuwen, bij
voorbeeld de 13e en 14e
eeuw, voeren de Hanze-
kooplieden, die voor een
groot deel den Ooster-
schen handel beoefenden,
op Walcheren en Vlaan
deren. Behalve hout, teer
en pek brachten zij ook
koren mee. Uit den aard
der zaak gingen zij den
eersten tijd naar Middel
burg, waartoe zij het
Veersche Gat binnenkwa
men, en Brugge, maar
later in de 15e eeuw naar
Antwerpen, maar ook naar
Veere, toen de Heeren van
deze stad (en Vlissingen)
hen vrijstelden van het
„ankeragerecht", dat den
graaf toekwam.
En toen nu na 1477,
zooals wij vroeger gezien hebben, Vlis
singen vast in hun handen was, werd
ook in Vlissingen geen „ankeragerecht"
geheven. Al kwamen er in de kleine
haven van Vlissingen niet veel vreem
de schepen nog, de heeren hadden ook met
deze stad groote plannen. Deze plannen
werden meer en meer verwezenlijkt in de
16e eeuw, zoodat Middelburg in 1549 zich
met een klacht tot de centrale regeering
wendt ter afwimpeling van een nieuwe Vlis-
singsche haven, dat de schepen, komende
„van Oost of West of Zuid en Noord", niet
meer te Middelburg komen, daar zij de
beide steden „Vlyssinghe" en Veere „toutes
deux appartenantes a monsieur de Leveren"
passeeren moeten (nl. óf het Veersche gat
öf de Wielingen binnenkomende) en dus
daar blijven.
En nu geloof ik wel niet, dat het Ooster
sche huis reeds gesticht zal zijn in de 16e
eeuw, eerder neem ik aan, dat in de 17de
eeuw, toen de handel op het Oosten zich
zoo uitbreidde, de behoefte aan een Oos-
tersch huis zich zou doen gevoelen. Maar
dan zal dit toch ook zeker het geval ge
weest zijn in de eerste helft dier 17de eeuw
en dus in den tijd toen het Beursgebouw
als zoo'n sierlijk specimen van Renaissance
bouwkunst werd opgetrokken, als een be
lichaming dier stedelijke 17de eeuwsche
kracht, die zich reeds verzichtbaard had in
het schitterende stadhuis. Dit was de be
kroning van het feit, dat men, ondanks alle
tegenwerking van den Middelburgschen
rivaal, deze stad op zijde was gestreefd, zij
het dan ook dat dergelijke gebouwen eerst
een eeuw later dan daar konden verrijzen.
Tragisch intusschen is het wel, dat de
Heeren van Beveren niet meer hebben kun
nen beleven, hoever het door hen steeds be
voorrechte Vlissingen het had gestuurd.
Maar de tijd der feodale heeren was on
herroepelijk voorbij, het bewind der mar
kiezen uit het huis van Oranje was wel zoo
soepel, dat niets de vrije ontplooiing den
kooplieden-regentengeslachten in den weg
stond, die zelf hun rijkdommen ten behoeve
van hen zelf ook vergaarden.
En hoe innig die band was, hoe verknocht
men zich aan de respectieve nieuwe heeren
van Vlissingen gevoelde, aan Prins Willem,
aan Maurits, aan Frederik Hendrik blijkt wel
uit de combinatie van het „Prinselijk wapen
van Oranje en Nassau" en die van Vlis
singen en Zeeland op den voorgevel van het
in 1635 nieuw opgetrokken gebouw.
H. G. VAN GROL.
1) In Januari 1881 was het gebouw voor
8000 van de stad gekocht door een parti
culier. Deze verkocht „het koffiehuis De
Beurs" voor 4530 aan de Vereeniging
„Eigen Hulp" den 16 Oct. 1886.
kade waren O.-lijke en Z.-lijke, in de twee
de vooral W.-lijke, in de derde W.-lijke en
vooral Z.W.-lijke winden talrijker dan nor
maal. De windkracht was in de tweede en
derde dekade boven normaal.
Gemiddeld over de geheele maand waren
de overdagtemperatuur, het gemiddelde
maximum en het gemiddelde minimum res
pectievelijk 1.0 gr., 1.2 gr. en 1.1 gr. bene
neden normaal. De temperatuur was in alle
dekaden te laag, de afwijkingen waren resp.
0.4 gr., 0.4 gr., 1.4 gr., 2.3 gr.,
2.5 gr., -1.8 gr., 0.1 gr., 0.6 gr.,
0.2 gr. De hoogste temperatuur 27.3 gr.
werd waargenomen te Sittard op den 13en,
de laagste 0.1 gr. te Wijster op den 5en.
In de eerste dagen der maand kwam nog
vrij algemeen nachtvorst voor.
De hoeveelheid neerslag, gemiddeld over
het geheele land, bedroeg 55 mm. tegen 57
normaal. In Zuid-Holland en Groningen viel
ongeveer 15 pet. minder dan de normale
hoeveelheid, in het overige deel van het
land waren de afwijkingen niet grooter dan
10 pet. Friesland, Utrecht, Gelderland en
Zuid-Limburg hadden een geringe overmaat;
de andere provincies een gering tekort aan
neerslag. Onweer kwam vooral voor op den
9, 10, 15, 17, 18 en 20, verspreide berichten
