300
130
WOENSDAG
IS JULI
25
delburgsche
ipij v. Stoomvaart
-5-No. 168
66e Jaargang
1928—
Uitgave: firma F. vA'N Of VELDE Ir., Walstraat 08-60, Vlissingen. Telel. 10. Pasirekening 68287
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke Feestdagen
4 A fl O 8ulden b'i levens- fAn
III III lange ongeschikt- KI §11
1UUU heid tot werken. JUU
DE VOORMALIGE BEURS
BINNENLAND
Stads= en Provineienieuws
boter. Melk kon er
et igsenoeg aangevuld
chen niet of de ba-
restaurant-exploita-
den regel toch niet
pleegt op te maken,
og wel meevallen,
aan te nemen dat de
dezer dagen gepubii-
Stadion-wedstrijden
riemens zijn op straat
weltoebereid maal te
Mhsterdam-West, ge-
sche ontwerp van dr.
en zomer de belang-
ijke hier verblijvende
gen en provincialen
an vele fouten in cfc
eriefelijkheden, waar-
ewoners kunnen oor-
rdaad veel moois in
wijk te bewonderen,
dezer dagen een zeer
moderne manier van
g jgjebracht. De oude
ssen natuurlijk niet in
tadskwartier en waar
ngrenzend polderland
oducten (toch aan de
kt moeten brengen,
ide van de vaart door
ernuftige electrische
rking gesteld. De be-
el geschiedt door een
in een hoog gelegen,
De volgeladen groen-
tan de stadsgrens een
innen. Daar worden
en zich onder het wa
an getralied ijzer, die
>o<ven den grond» op-
naar het aangrenzend
ter op stadspeil staat,
vervolgens weer neer
zóó vlug en eenvou-
drat op drukke tijden
luiten binnen 20 a 30
Ier- in het stadswater
/"est, nabij Sloterdijk,
ich't van die vele daar
Iers en automobilisten
enzende aan genoem-
Haarlemmerweg, dat
gjemaakt wordt ten
ieuwe uitbreiding van
omvangrijk westelijk
is feitelijk niet anders
ras, jargn lang braak
Het benoodigde zand
komstig uit het zand-
zullen onze lezers op
maar niet met cijfers
door middel van bui
hoe veel heden naar het
aar ingestampt, terwijl
ag en nacht function-
aswater af te voeren,
vens een heel complex
i doeleinden, w.o het
ort, aanwezig,
rijk werk, waarmede
sommen en veel ar-
ze aan het water ont-
nigje duizenden huizen
zoodat het aantal be
n-West, thans reeds
over enkele jaren wel
0 zal «estegen zijn.
ekkelijk overcompleet
ze nieuwe stadswijken,
ren ons eerst een ge-
voor, doch men ver
en bezoek aldaar, dat
genoeg bewoond zul-
Corres Pondent.
ENWONING
likt voor het verhuren I
Van alle gemakken
rieven letters B. J.,
;s. Courant".
|\APKAMER
aagd, zonder ontbijt,
ïtters B. N., bureau
nt".
GDIENSTBODE
'evraagd.
;enhuisstraat 12.
voor direct een
Hotel-Huisknecht,
ijdinghal „Vliss. Crt"
roor den spotprijs van
J en veertig honderd -
zeer net onderhouden
ikhuis aan de Coosje
en een net Eenver-
s voor f3400 inde
AdresMakelaar
jogdok 9.
:T MEISJE
oor halve dagen en
geheelen dag.
ilingstraat 24.
bij inschrijving een
1ELKW1JK
ieven letters B. K-»
ss. Courante
rtiddelbufg-Rotterdam
engelegen plaatsen.
PASSAGIERS,
EN VEE,
v.Midd. v. Kot)-
v.m.uur v.m,»
8
VAN
EREN
Juli
18
19
20
21
23
24
□atlBa te oenuui*.
N. V. Transport
Ervan Q. "ns
8
bekomen!
°Tot
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ2.20 per 3maanden.
Franco door het geheele rijk ƒ2.50. Voor België, Duitschland en Frankrijk ƒ3.80. Voor de ove
rige landen bij wekelijksche verzending 3.80, met Zondagsblad 4.75. Afzonderlijke nrs.öct.
ADVERTENTIEPRIJSVan 15 regels 1.25iedere regel meer 25 cent. Bij abonnement
speciale prijzen. Reclames 50 ct. p. regel. Kleine advertenties betreffende Huur en Verhuur, Koop
enVerkoop, Dienstaanbiedingen en-Aanvragen van 1—5 regels 75 ct., iedere regel meer 15 ct.
De abonné's in 't bezit eener
Polis, zijn GRATIS verze
kerd tegen ongelukken voor
gulden bij dood
door
een ongeluk.
gulden bij verlies
van een
hand, voet of oog.
gulden bij verlies
van
een duim.
gulden bij verlies
van een
wijsvinger.
gulden bij verlies
van eiken
anderen vinger.
Dit nummer bestaat uit twee bladen. - Eerste Blad.
i.
a. Uit de geschiedenis van Vlissingen tot 1453.
B. EENHOORN, TeW'
OOSTERHOUT, Tetel. )(1
kb». BUITENHEK. J'l
Reeds meerdere malen is bovenstaand
onderwerp „de Beurs" door mij behandeld,
toch is het wenschelijk, nu de „restauratie"
het blijde einde is van langdurig gehaspel
en gesukkel, het voornaamste nog eens te
herhalen en hier en daar uit te breiden of
aan te vullen met wat latere onderzoekingen
hebben opgeleverd.
Men heeft in de meening verkeerd en in
de laatste jaren is dat ook nog al eens ge
lanceerd, dat de Beurs is opgericht in 1635
en reeds meerdere malen heb ik dat weer
sproken. Merkwaardig is immers juist, dat
de behoefte aan een „beurs" zich hier ter
stede al zeer vroegtijdig heeft doen ge
voelen en wel reeds in de 15de eeuw. Hoe
dit mogelijk is Juist om dit duidelijk te
maken, lijkt het mij gewenscht, dit eerste
artikel uitsluitend te wijden aan de geschie
denis van Vlissingen in de eerste eeuwen
van zijn bestaan en wel speciaal aan de
economische geschiedenis. Want handel en
beurs hangen nauw samen, zooals men be
grijpt-
De oorsprong van Vlissingen is te zoe
ken in de gunstige ligging van dit punt als
overvaartplaats naar Vlaanderen, d.w.z. naar
wat nu Zeeuwsch-V laanderen genoemd
wordt en het land daarachter. Zuidwest van
Vlissingen aan den overkant der „Wylingee"
of Wielingen gaf „de Vloer" toegang tot het
Zwin, den breeden zeearm, waaraan Sluis
en Muiden, de toegangspoorten tot Brugge
lagen, dus „binnendoor" voer men naar Sluis.
Natuurlijk was Vlissingen ook visschersdorp,
zooals men vele visschersdorpen had in
Zeeland, maar met de stukken is aan te
toonen, dat Vlissingen ook overzetveer was
naar Sluis. Wie bekend is met den onge
looflijken bloei van Vlaanderen in de 13de,
in de 14de eeuw, zal licht begrijpen, dat
deze ligging tegenover Sluis, tegenover
Damme, tegenover Brugge, al deze plaat
sen te water bereikbaar, zeer belangrijk ge
noemd mag. worden en we kunnen ons dan
ook voorstellen, dat de betrekkingen met
Vlaanderen zeer innig, te innig vaak waren.
Ook te innig want Heer Gillis van Koude-
kerke evenals Heer Pieter van Oost-Souburg
hielden in de Hollandsch-Vlaamsche oorlo
gen in de 2e helft der 13e eeuw de zijde van
Vlaanderen. (Waarschijnlijk zou de Heer
van Vlissingen dat ook gedaan hebben,
maar deze was er nog niet.) Begrijpelijker
wijs waren deze ambaehtsheeren naar het
Zuiden georiënteerd.
Toen Floris V na zijn terugkomst alhier
uit Engeland in 1290 de gunstige ligging
met eigen oogen aanzag, had hij al plan
nen voor den nieuwen havenaanleg, door
zijn ontijdigen dood is daar niets van
gekomen. Het veer op Vlaanderen was
eenige jaren later reeds voor een aanmerke
lijke som jaarlijks verpacht door graaf
Willem III, den eersten krachtigen vorst uit
het Henegouwsche huis, dat drie jaren na
den moord op Floris V, het Hollandsche huis
verving, zoo reeds in 1308 aan Pape
Gerolfszoon, vervolgens aan een zekeren
Heer Lam, die ook 's. graven rentmeester
was. Later had zijn zoon Jan Lams-Zone
het in pacht.
Deze Lam was een belangrijk heer, die
eigenlijk als 's graven stedehouder tegelijk
op het „Steenhuu^" of kasteel zetelde, waar
van reeds sprake is in een oorkonde van
1264 en dat een leen was van den Holland-
leliën graaf, (de naam Kasteelstraat her
innert er nog aan) al was het dan ook ge
bouwd door Heer Wisse van Koudekerke.
Floris V immers had in 1294 het ambacht
gekocht van den met schulden bezwaarden
Heer Gillisszn. van Koudekerke en daarbij
de aangrenzende ambachten, zoodat de
Vlissingsche bodem voor den graaf ter be
schikking stond. Toen dan ook de krachtige
graaf Willem III aan de regeering kwam in
1304, wachtte hij niet lang Vlissingen van
jol n'e.jlwe haven te voorzien, wat reeds in
1308 zijn beslag had gekregen. Dit was de
Koopmanshaven (nu Bellamyplein en Spui
gat). Zoo ook moet de Jacobskerk ge
sticht zijn tusschen 1304 en 1308 (toch
W°u\ no^ vaa^ als stichtingsjaar ver
meld), terwijl het oudste stadhuis ook uit
de eerste helft der 14e eeuw dateertstond
de kerk ten Oosten van de haven, het stad
ss stond cr ten Westen van (ongeveer
waar nu de zaak van den heer Ovaa is). De
uitbreiding van het dorp werd bekroond
a°°rt J1?* allerbelangrijkste privelege van
6.raaf Willem in het jaar 1315, waarbij Vlis-
p1??1 sta.dSrechten kreeg Ik behoef maar
nkele artikelen van dit priVelege te citeeren.
oni te doen zien, van hoeveel belang het
freest is voor het wordende stadje. „In
J ^ersten Soe geven wy allen coopman-
die onsen havene ende poort van Vlis-
sepft versoecken, ofte daer inne komen
L ,ei! en vast geleide daer, ende anders-
en m onsen lande", een lokmiddel,, dat
don n woeHgen tijd niet overbodig was,
v, .hemden koopman werd, als hij de
\va:.!k2sc,le. haven bezocht, veiligheid ge-
den in het geheele grondgebied van
»en ^achtigen Hollandschen graaf. Vervol-
end^ "Voort so hebben wij onsen lieven
sulkpn £etroHwen poorters van Vlissinghe
gepfven ïr:ule Sedaen' dat wij hunluyden
cn hebben toolvrij te varene met alle
hare goeden door alle onse heerschappijen
ende landt van Hollandt ende Zeelandt, ende
van Vrieslande, geduurende tot onsen wille,
ende tot onsen wederseggen."
Ondanks verschillende middeleeuwsche
belemmeringen, die den bloei van opkomen
de plaatsen in den weg stonden, zooals b.v.
de respectieve stapelrechten, die Middelburg
en Dordrecht hadden, zullen de vrijgevige
veelomvattende bepalingen van genoemd
privelege vreemde kooplieden en schippers
aangelokt hebben.
Maar ook Vlissingen zelf had haar stapel
recht, immers er mocht geen visch „tusschen
West-Kapelle en Welsingeroort" worden
verkocht of ze moest „ten opslage binnen
der stede gebracht" worden. En als men nu
weet, dat in dien tijd de vischvangst zich niet
beperkte tot enkele „plaatjes" en „gernaot",
maar dat de haringvisscherij druk werd be
oefend en de Katholieke vastendagen daar
groote behoefte aan hadden, ook in het
nabije Vlaanderen 2), was ook dit artikel
van vèrstrekkenden aard. Het tegen
woordige De Ruyterplein of Beursplein
heette oorspronkelijk de Haringkade. Ik
kom er nog op terug.
De vijftiende eeuw het Bourgondische
tijdvak was voor Vlissingen zonder twij
fel een betere tijd. Met den ruimen blik, die
Philips den Goeden kenmerkt, had hij den
geest van een nieuwen tijd waargenomen,
hij begreep zoo goed de ontluikende vrijheid
van het economische leven. Het plaatselijk
belang kon slechts in zooverre op zijn be
scherming rekenen als het met dat van het
algemeen niet in strijd was. Dat ondervond
Dordrecht, hetwelk zijn stapelrecht door den
nieuwen heer alras beperkt en in 1444 zelfs
met algeheele vernietiging bedreigd zag.
Middelburg geraakte eveneens al spoedig
met den nieuwen heer in strijd. Een lands
heer als deze Bourgondiër kon moeietijk het
welzijn der overige Walchersche steden, het
vlotte verkeer langs de groote wegen van
zijn gebied, en de vrije beweging van den
transitohandel op de Walchersche ree, in ge
vaar brengen door aan de enghartige eco
nomische politiek van een enkele zijner
steden toe te geven.
Zoo kwam er na 1430 in den Middelburg-
schen stapel verslapping men kon, liggen
de op de reede van Walcheren, van den
grafelijken rentmeester gemakkelijk de ver
plichting om naar Middelburg op te varen,
afkoopen; en „zoo blijkt dan ook, behoudens
enkele vluchtige notities, alle spoor van den
stapel uit de Zeeuwsche rekeningen en pro
cesstukken verdwenen."
Terwijl Dordrecht de eerste plaats moest
afstaan aan Amsterdam, Brugge aan Ant
werpen, temeer nog waar beide volhardden
in haar verachterde handelspolitiek, breid
den de jeugdige mededingers hun zeevaart
met bewonderenswaardige wilskracht en
verrassende snelheid uit: Van 't midden der
15de eeuw dagteekent Antwerpens bloei de
aanzienlijke verbreeding van de Hont, ten
gevolge van overstroomingen in Zeeland in
't begin der 15de eeuw (niet lang vóór
1400), gaf aan haar haven een rechten weg
naar de zee, dien men vroeger slechts langs
de Oosterschelde bereiken kon (vandaar
Bergen-op-Zoom vóór dien tijd reeds een
zeer belangrijke handelsplaats). Van toen af
ging de scheepvaart naar Antwerpen dus
langs Vlissingen, dat daarmee natuurlijk
zijn voordeel doen kon. Daarenboven „van
de talrijke schepen, die aan de Antwerpsche
Scheldekaaien gemeerd liggen, behoort
schier geen enkel tot die stad. De Neder-
landsche vaartuigen hooren meestal thuis
in de graafschappen Holland en Zeeland.
Bovendien doen de Hollanders en Zeeuwen
(denk ook aan Veere, Brielle, Zierikzee,
wier bloei onder de Bourgondiërs begon) in
de Duitsche havens meer zaken dan de
Duitsche Hanzeaten zelf". (Vgl. H. Pirenne,
Histoire de Belgique). Zouden de Vlissin-
gers achtergebleven zijn met de voor dien
tijd uitstekende Koopmanshaven, haar gun
stige ligging aan den weg naar Antwerpen
de belangrijke voorrechten niet te vergeten,
den vreemden schippers nog eens gewaar
borgd bij het door Philips den Goeden, door
Maria van Bourgondië in 1477 vernieuwde
privelege van Graaf Willem
Met leede oogen zag het altijd naijverige
Middelburg het zich rekken en strekken van
den jeugdigen mededinger aan en zond in
1443 een zaakgelastigde naar Pieter de
Leestemaker, 's graven Yentmeester-generaal,
om hem te spreken „roerende van Vlissin-
ghen, wante de stede ghaerne gehat hadde
in pachte". Wat dat zeggen wilde zou Arne-
muiden hebben kunnen getuigen, dat letter
lijk doodgedrukt werd door de stiefmoeder
lijke zorgen van Middelburg. Gelukkig is er
van dit schoone plan niets gekomen, daar
Philips de stad overdroeg aan zijn natuur-
1) In 1915 had eigenlijk het 60Q-jarig be
staan van Vlissingen als stad^ herdacht moe
ten worden, zooals Rotterdam dit nu doet,
maar de omstandigheden wartn er toen niet
naar.
2) Naar Gent en Brugge richtte zich de
Zeeuwsche visschersbevolking ook de dijk
werkers vonden aan het Zwin hun brood.
(Hapke, Brugge's Entwicklung, S. 42).
lijken zoon Cornelis van Bourgondië, een
bewijs te meer, dat de stad de aandacht
trok van den Bourgondiër. Toen deze Cor
nelis in 1452 gesneuveld was bij Rupelmon-
de, verkocht Hertog Philips de heerlijkheid
aan Hendrik van Borsele van der Vere en
als onsterfelijk leen ging zij over op Wolfert
van Borsele en van hem op Anna van Bor
sele en haren man Philips van Bourgondië,
heer van Beveren van der Vere (eveneens
een bastaard).
H. G. VAN GROL.
Een portret van de Koningin voor Orange.
Volgens de „Figaro" is aan den gemeen
teraad van Orange een portret van Konin
gin Wilhelmina aangeboden. Dit geschied
de aan een banket, waarbij de tafel was
versierd in de kleuren van Oranje en Nas
sau en dat werd gepresideerd door den
heer Desplans* oud-burgemeester, thans
vice-consul van Nederland. Het menu be
vatte o.a. een „mousse glacée princesse
Juliana", en een strijkje van liefhebbers
luisterde het samenzijn op. Aan den gevel
van het gebouw, waar het maal werd aan
gericht, wapperde naast de Fransche vlag
de Nederlandsche met oranje wimpel.
Noenmaal H. Colijn.
Het bestuur van den Nederlandschen
Journalistenkring zal Donderdag 26 Juli a.s.
in Hotel Paulez te 's-Gravenhage een noen
maal aanbieden aan den heer H. Colijn,
oud-minister-president, voorzitter der Eco
nomische Conferentie van den Volkenbond,
die dezer dagen van; zijn reis is terugge
keerd. De heer Colijn zal aan dezen maal
tijd een rede houden over het onderwerp
„De economische werkzaamheden van den
Vokenbond in het licht van de internationa
le politiek". Vertegenwoordigers van aller
lei bladen zullen mede aanzitten.
Tweede Kamer.
De heer mr. S. J. L. van Aalten, van
wiens overlijden wij gisteren melding
maakten, zal in de Tweede Kamer worden
opgevolgd door mevr. H. W. B. van ltallie
van Embden.
Minister Slotemaker de Bruine.
Naar aanleiding van het bericht van „de
Rotterdammer" dat het niet onmogelijk zou
zijn dat prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine
zijn ministerssteek zou verwisselen tegen
de domineesbaret, heeft de „Haagsche Ct."
zich tot minister Slotemaker de Bruine om
inlichtingen gewend.
De minister deelde mede, dat er geen
sprake van is, dat hij tusschentijds aftreedt,
tenzij politieke omstandigheden hem daar
toe zouden nopen.
Dat hiji echter, wanneer de tijd van aftre
ding eenmaal daar is, weer een predikants
plaats aanvaardt, is niet uitgesloten.
Waar dit zal zijn, hangt, zoo zeide de
minister, geheel en al af van de kerkbestu
ren. die mij eventueel zullen beroepen.
Een hulde aan de nagedachtenis van
jean Louis Pïsuisse.
Vrijdag 27 Juli a.s., des namiddags te 2
uur, zal in den wandelfoyer van het Kur-
haus tel Scheveningen de onthulling en
overgave plaats hebben van het portret
van wijlen. Jean Louis Pisuisse, geschil
derd door Hans van. Meegeren.
Jhr. Jan Feith zal uit «naam van de re
dactie van „Mondain den Haag1", die tot
deze plechtigheid het initiatief heeft ge-
nomenj, het portret overdragen in tegen
woordigheid van genoodigden.
Onze producten en hunne bewerking.
Door de Levers' Zeep-Maatschappij te
Vlaardingen is een nieuwe uitgave in het
licht gegeven, getiteld' „Onze producten en
hunne bewerking."
Hierin wordt op duidelijke en populaire
wijze een volledig beeld gegeven van de
historische ontwikkeling van het zeepbe-
drijf, in het bijzonder van de moderne en
hygiënische bereiding van de bekende ar
tikelen Sunlightzeep, Lux vlokkenzeep,
Vim reinigingspoeder, Rinso zeeppoeder en
de toiletzeepen van de De Levers' Zeep-
maatschappij.
De tekst is door vele foto's verlucht, ter
wijl de omslagteekening en de aquarel,
welke de Sunligbt-zeepfabrieken in vogel
vlucht te zien geeft, evenals de verschil
lende penteekeningen, werden verzorgd
door den sierkunstenaar M. Güthschmidt.
VLISSINGEN, 18 JULI.
Vereeniging Bijzonder onderwijs op
Geref. grondslag.
Gisterenavond hield de Vereeniging tot
bevordering van Bijzonder onderwijs op
Geref. grondslag (school Kasteelstraat)
een ledenvergadering onder voorzitterschap
van den heer C. D. van Noppen. Na ope
ning op de gebruikelijke wijze sprak de
voorzitter zijn blijdschap uit over de groote
belangstelling. Spreker wees op het be-
lanigrijk punt der agenda, nl. de bespre
kingen over de plannen tot het stichten
van een tweede nieuwe school.
De voorzitter gaf een breedvoerige uit
eenzetting vain den huidigen toestand en
wees op de overbevolking van de tegen
woordige school, zooals dat vooral zijn zal
met den nieuwen cursus.
Dan zal de school bevatten in totaal 335
leerlingen, verdeeld als volgt6e en 7e
klasse gezamenlijk 51, 5e klasse 67, 4e klas
se 50, 3e klasse 50, 2e klase 64 en le klasse
53 leerlingen.
Hieruit blijkt duidelijk dat het aantal
leerlingen in de onderscheidene klassen
veel te groot is om het onderwijs aan de
hoogste eischen te laten voldoen, daar
ieder er van overtuigd is dat in een klasse
met meer dan 40 leerlingen de inspanning,
welke van den onderwijzer gevergd wordt,
veel te groot is. Het is onmogelijk het on
derwijs dan vruchtdragend te doen zijn.
Reeds nu is splitsing van klassen noodig
en het bestuur heeft ernstig overwogen de
middelen om in dezen ongewenschten toe
stand verandering te brengen.
Het bestuur heeft een onderhoud gehad
met den inspecteur van het lager onderwijs
den heer Brandsma, die ook de oplossing
niet anders zag dan door de oprichting van
een nieuwe school.
Na rijpe overweging stelt het bestuur
daarom voor aan Burg. en Weth. te verzoe
ken hun medewerking te willen veileenen
tot het doen bouwen van een nieuwe school
met aanvankelijk 4 leerkrachten.
Op de school in de Kasteelstraat zouden
dan geplaatst kunnen worden ongeveer
209 leerlingen met 6 leerkrachten, waarvan
5 onderwijzers voor rekening van het rijk
en 1 voor de gemeente.
Op de nieuwe school zouden geplaatst
kunnen worden ongeveer 126 leerlingen,
met 4 leerkrachten, waarvan 3 voor reke
ning van het rijk en 1 voor de gemeente.
Tenslotte wees spreker op den grooten
zegen welken wij met de school mogen
ondervinden en sprak de hoop uit dat de
vergadering het bestuursvoorstel zal aan
vaarden.
Na eenige discussie werd daarna met
algemeene stemmen door de vergadering
besloten het bestuur te machtigen om de
noodige stappen te doen om tot het voor
gestelde doel te geraken.
De vergadering werd daarna door het
hoofd, der school, den heer J. Baarschers,
met dankzegging gesloten.
Een benoeming.
Onze vroegere stadgenoot, de heer H. G.
F. Sasburg te Rotterdam werd met ingang
van 20 Augustus a.s. benoemd tot assis
tent van den consul van Canada, stand
plaats Rotterdam.
Een ruzie.
Hedennacht heeft in de Breewaterstraat
een burenruzie plaats gehad. Een man
werci ter kalmeering naar het bureau me
degenomen en Tater weer op vrije voeten
gesteld.
Scheepv aaitberichten.
Het Engelsch stoomschip „Britanica"
komende van Antwerpen en bestemd naar
Londen is hedennacht bij Borsselen in aan
varing geweest met het Noorsche stoom
schip „Sabinico" komende van Duinker
ken. Beiden stoomschepen zijn met averij
naar Antwerpen opgestoomd.
Heden binnengekomen en vertrokken na
alhier gebunkerd te hebben het Deensche
stoomschip „Ellen".
Gemeenteraad van Middelburg.
In de gisteren gehouden spoedvergade
ring van den gemeenteraad van Middelburg
kwam het punt aan de orde, waarvoor de
vergadering was belegd, nl. het voorstel
van Burg. en Weth. om de kermis niet te
doen doorgaan.
Overgelegd werd een schrijven gericht
aan de leden van den raad door de heeren
mr. H. Doorenbos, mr. P. C. Adriaanse,
Kiluivingh, Leijdesdorff en Stoopman, met
verzoek deze kwestie in besloten verga
dering te behandelen.
De voorzitter zeide dat de hoofdinspec
teur der volksgezondheid hem gezegd
heeft geen bezwaar tegen het toelaten van
het circus te hebben, maar thans in over
weging heeft gegeven de kermis niet te
doen doorgaan, zulks in verband met de
heerschende epidemie van paratyphus.
Burg. en Weth. stellen daarom voor al
thans in Juli de kermis niet te doen door
gaan, wellicht kan het nog later.
Mevrouw Weijl meent, dat de bedoeling
van de 5 genoemde heeren goed is, maar
het is beter alles openlijk te behandelen.
Als spr. met het voorstel van Burg. en
Weth. medegaat is dit noodgedwongen en
niet omdat zij geen rekening zou. willen
houden met de belangen van den handel-
drijvenden middenstand. Men moet zich
onderwerpen aan' het oordeel van het
staatstoezicht. Dit geven ook de midden
standers toe, met wie spr. het geval heeft
behandeld. Wat de paratyphus betreft,
zeg spr. dat dit een lichte graad van typhus
is. Toch zijn er elders wel sterfgevallen bij
voorgekomen, gelukkig is tot nu toe dit
hier niet het geval. Spr. hoopt, dat dit zoo
blijven zal. De overheid heeft echter tot
taa'k te helpen om uitbreiding te voorko
men. Tegenstrijdigheid met het wel toela-
en van het circus is er echter niet, want de
paratyphus is alleen langs den weg van
de voeding overerfelijk. Het is tot nu toe
niet bewezen door welke voeding of drank
de zieken besmet zijn. Zij, die voor de ker
mis komen, doen zich veelal te goed aan
kermislekkernijen en daar schuilt het ge
vaar voer uitbreiding. De ziekte neemt in-
tusschen af, doch is nog niet tot staan ge-
brach en daarom is men volgens spr. ver
plicht, niettegensaande de onaangename
gevolgen, de kermis thans niet te doen
doorgaan. Ook te Breda heeft men destijds
de kermis er voor verschoven. Spr. vraagt
ten slotte in de a.s. raadsvergadering door
Burg. en Weth. volledig te worden inge
licht over het verloop der ziekte, over de
genomen maatregelen en de richting,
waarin men werkzaam is. Men moet voor
zichtig zijn, maar er is daarom nog geen
reden tot ongerustheid en evenmin om al
len toegang tot de gemeente af te raden.
De voorzitter deelt mede, dat de ge
zondheidscommissie zich met het rapport
der gezondheidscommissie vereenigt. Spr.
is wel door verkregen inlichtingen op de
hoogte, maar is geen deskundige en roept
daarom de medewewrking in van mevr.
Weijl voor het geven van inlichtingen.
Aanvankelijk had de hoofdinspecteur ook
geen bezwaar tegen de kermis en het Za
terdag jl. ontvangen schrijven heeft spre
ker dan ook wel verwonderd.
De heer Paul begrijpt dat het voorstel is
gedaan en meent dat het goed is de zaak
in het openbaar te behandelen. Spreker
heeft echter ernstige bezwaren tegen het
niet doorgaan der kermis. De voedtngs-
kwestie heeft men z.i. overdreven. Men zal
achter het niet doorgaan der kermis te veel
zoeken en het vreemdelingenbezoek zal er
onder lijden. Men had juist uit Vlissingen
dit jaar veel bezoek verwacht. Er zijn geen
sterfgevallen voorgekomen en spreker kan
zich dan» ook niet met het voorstei veree
nigen.
De voorzitter begrijpt de bezwaren tegen
het voorstel heel goed, maar meent dat
men moet luisteren naar de hoogste auto
riteit in dezen. De volksgezondheid moet bij
alle andere vraagstukken voor gaan.
De heer Jeronimus meent, dat de voor
zitter niet anders kon doen dan deze ver
gadering beleggen, maar tevens dat de
zaak in het openbaar moet worden behan
deld. Als hij dan ook na de rondvraag een
vergadering- met gesloten deuren zal vra
gen^ is dit'alleen om een onderdeel te be
spreken. Spreker wijst er op, dat de hoofd
inspecteur toch slechts schrijft „ik geef U
in overweging" en dat is niet positief, wat
ook niet het geval is met het betoog van
mevrouw Weijl. Het kan niet baten, maar
ook niet schaden, als men de kermis niet
laat doorgaan, is de conclusie.
De voorzitter zegt, dat de afspraak met
den hoofdinspecteur is, dat deze zou
schrijven ik geef ini overweging, zijn mee
ning is dus positief.
De heer Jeronimus zegt, dat het te Bre
da echter typhus igold. Met het circus zijn
toch ook veel menschen van buiten in de
stad geweest en die hebben toch ook wel
wat gebruikt. Men moet ook eens beden
ken, daft men een brevet van besmet zijn
'M de gemeente legt en men moet naden
ken over de gevolgen voor het vreemde
lingenbezoek.
De voorzitter zegt men zich niet in slaap
moet laten wiegen door afname van het
aantal, want er kan plotseling een groote
uitbreiding komen, dat is meer gebeurd.
De heer Vertregt (A.R.) zegt tegenstan
der der kermis te zijn, maar ook al was hij
voorstander dan zou hij niet tegen het ad
vies van den hoofdinspecteur in durven
gaan.
De heer Onderdijk (S.D.A.P.) zegt dat
een zekerder en veiliger weg is als men
het advies volgt. Maar dit advies geldt ai-
leen medische gronden. Men moet de zaak
ook op praktische en financieele gronden
bekijken in het belang der ingezetenen.
Voltgt men het advies niet, dan neemt de
Raad de verantwoording op zich. Bij spr.
wegen beide bezwaren even zwaar en hij
denkt daarom aan een verzetten der ker
mis, bijv. tot de tweede helft van Septem
ber en dan Burg. en Wet'h. opdragen met
de pachters te onderhandelen.Gaat de ker
mis nu door en er komt uitbreiding dei
ziekte, dan wordt de raad er aansprakelijk
voor gesteld, komt die uitbreidig toch, dan
kan den raad althans geen schuld treffen.
De voorzitter sluit zich volkomen bij die
zienswijze aan.
De 'heer Hondius (A.R.) begrijpt niet1,
dat men opkomt tegen het advies van
deskundigen, terwijl men die anders altijd
zoo hoog stelt, zooals bijv. bij de inenting
tegen pokken. In het belang van hen, die
de stad bezoeken, acht spr. het advies ge
geven.
De voorzitter meent, dat als men tot uit
stel besluit, Burg. en Weth. in September
zonden meer gewoon hun gang kunnen
gaan.
De heer Paul meent toch, dat men
moeilijkheden met de pachters zal krijgen.
Doch een grooter bezwaar is, dat men
toch weer half 'Augustus gegadigden zal
moeten oproepen.
De heer Onderdijk. zegt, dait ingewijden
hem verzekerden, daf uitstel heel goed mo-
Igelijk is. Het aantal gevallen, is afnemend,
en men moet den veiligen weg kiezen. Het
gaat hier niet om een principieele, maar
om een practische kwestie.
Mevrouw de Graaf (V.D.) zegt, dat het
een moeilijke zaak betreft, men moet zich
h.i. aan de adviezen van den inspecteur
