ten t. 1
ten v. 1
ling
WOENSDAG 9 FEBRUARI
:br. a.s.
165e «laargarag
Ï927-
me
irgsds KntschM
BINNENLAND
11 -
A dam, Posta 511
Stads-= en Provincienieuws
Ruwe Huid
,fVo-33'
>ude flnar e« Twhoar, kionp I
jiuöJodii^ea eo ÏMenetaao^,^
K TO»njltbetellng, tan
7S. alke regel «neer 15 1
tond nette
JONGEN
gd, kunnende fietsen
terij BEUN, Qlacisstr.j
overname aangebodtJ
CAFE-BiLLARD,
centrum der stad.
ett. C.A., bur. „Vliss.c
mensch zoekt net
KOSTHUIS.
ren letters B. X.,
Cour."
LOOPJONGEN-
gd tusschen de schoot
Bellamypark 38.
1 Maart een flink
DAGMEISJE
»d. Te bevragen Stei
LISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTS-PRIJS:
(Voor Viwsingen en gemeenten op Wal-
t" i 2.20 per drie maanden. Franco
I" het geheele rijk 2.50. Week-abon-
rnenten 17 cent, alles bij vooruitbeta-
gfzonderlijke nummers 5 cent
ADVERTENTIE-PRIJS
»!an 1—4 regels 11.10, voor iedere
Bel meer 26 centbij abonnement spe-
Ji. prijzen. Reclames 52 cent per regel
mine Advertenties betreffende Huur en
'Trliuur K°°P en Verkoop, Dienstaanbie-
|„en én Dier.staanvragen, enz prijs bij
fcruitbetaling van 1—5 regels 0.75, elke
Vel meer 15 cent.
TE KOOP
oden, wegens vertrek
tenlandzeer mooie
ement, stijl: Lodewijll
:nhouttevens een i
:ompleet met nachlfe
uten uitvoering, zoo
iwzoomede nog vei
ndere voorwerpen,
bezichtigen des 1
n 2.30 en 5 uur, K01
Vlissingen.
NET DAGMEISJE
;d, in klein gezin.
Koudekerksche *f
Nieuwe ahcn«é's die zich
IgpP voor minstens een kwartaal
lonneeren, ontvangon de „Vliseing-
Ke Gonrant" gratis toi half Februari.
gen -Mlddelb.-Rolte
sschengelegen pta
'OER VAN PASSAOIH
«OEDtREN EN VEE
v.Mldd.
v.m.uui
8
Febniari
dag 10
g 14 I 8
15
/oruMUta W h.ltOKMt:
anN.V. Tr«nap<Kt- s
t.6. S««n 8. VOS,
18.
,nrg: B. BBNHOOBH,!
W.v. OOSÏEBHODT.t
nan. Brtrrrowifir t
I - Uitknippen i I
DE
ING
vettig geoorloofde
ieloten Groep B:
|volgende prijzen:
f 120.000-
f 72.000-
f 60.000-
f 48.000.-
f 36.000-
f 30.000-
f 28.800-
f 7 200-
f 14.400.-
f 14.400-
f 28.800-
f 23 616-
f 43.200-
f 57.600-
f IJl 3 400-
f 697.416.-
ling in contanten.!
Elk lot een prijs 11
(deze Groep
CtltS f 5."
ledere trekking,
btis-franco, -
Izondefi door dt
Obligtl/iebanl
fcOO.OOO.—
11911
P. C. Hooftstr. 165
opzenden aan de
pp Vliss. Courant
Groep B
I, welke in postze-
kunnen worden
ezending van de
aan de aanstaande
iel te nemen,
tus gratis-franco,
duidelijk schrijven.
Dr. Th. de Visser.
et Tweede Kamerlid de heer dr. J. Th.
Visser, oud-minister van onderwijs,
(sten en wetenschappen, viert, gelijk ge
ld, heden zijn 70sten verjaardag.
L. Th. De Visser werd 9 Februari
te Utrecht geboren. Daar bezocht hij
het gymnasium en studeerde er aan de
jversiteit theologie. Reeds op 22-jarigen
tijd was hij met deze studie gereed,
r, omdat een toelating tot het predik
st vóór den leeftijd van 23 jaar niet is
jrloofd in de Herv. kerk, studeerde hij
jet resteerende jaar rechten, waarin hij
878 doctoraal examen deed. Hij promo
te vervolgens 27 Mei 1880 tot doctor
inTde theologie op een proefschrift over
dacmonologie van het Oude Testa-
rt" welke promotie, gelijk met al zijn
mens het geval was, magna cum laude
its had.
September 1880 candidaat geworden in
derland, nam dr. De Visser van de ver-
Jlende op hem uitgebrachte beroepen
naar Leusden aan, waar hij zich op 5
eniber van dat jaar vestigde.
!a 4 jaar vertrok hij naar Almelo, welke
idplaats in 1888 met Rotterdam werd
visseld, waarna hij in 1892 naar Am-
dam kwam, in welke gemeente hij in
daartoe door synodaal besluit ge-
bij zijn herkiezing tot Tweede Ka-
lid, het predikambt neerlegde. Zijn he
istelling voor de maatschappelijke
jgstukken ontwaakte in Almelo, een in~
Irieplaats met sociale conflicten, en was
taak dat dr. De Visser later in zijn Rct-
amschen tijd de oprichter werd van den
ist. Nat. Werkmansbond, waarvan hij nu
i-voorzitter is. In Rotterdam werd ook
rereeniging voor Christ. Volksonderwijs
iet leven geroepen, van welke organi-
hij voorzitter werd en v/aarvan hij nu
-voorzitter is.
r. De Visser zat voor Rotterdam I,
j- kwam in 1901 voor Amsterdam II in
Kamer. Bij afwisseling was hij in die
n Kamerlid en hij zat o.m. oolf voor
[en en voor Katwijk aan Zee.
r. De Visser, die in het parlement zich
(et bijzonder interesseerde voor onder
en sociale zaken, volgde in 1910
(Lobman op als voorzitter der Chr. Hist.
In 1918 trad hij in het kabinet-Ruys
Beerenbrouck als minister op, waarbij
de portefeuille van onderwijs, die vóór
tijd bij Binnenlandsche Zaken was on-
lebracht, werd toevertrouwd. Zeven jaar
ht dr. De Visser als raadsman de Kroon
en en op het gebied der onderwijswet-
ng groote dingen tot stand brengen. In
trad hij af en nam direct weer als
ierlid voor de Christ. Historischen, wier
fieleider hij is, zitting.
onderscheiden functies diende dr De
er land en volk.
Het Middenstandscredietwezen.
fct „Hbld." verneemt dat de regeerings-
tnissie, onder voorzitterschap van den
laurier-generaal van het departement
^financiën, mr. Van Doorninck, inge-
ter bestudeering van het midden-
|dscredietwezen, met haar arbeid zoo
als gereed is. Haar rapport zal bin-
■ort verschijnen. Zij zal adviseeren tot
ralisatie van het geheele middenstands-
ietwezen, in dien zin, dat zoowel de
meene Centrale Bankvereeniging voor
Middenstand als de bestaande Hanze-
loazbanken worden ingebracht in een
we centrale, op welke dan ook de re-
ingsgarantie zou moeten worden over-
agen.
>or dit laatste zou uit den aard der
de medewerking van de regeering
Iten worden gevraagd.
|xamens stuurlieden ter koopvaardij.
commissie voor de stuurlieden-exa-
s, bedoeld in de Schipperswet (Stbld.
Ij no. 244) zal, aanvangende 8 Maart
zitting houden te VGravenhage, Ga
wan Bylandtlaan no. 5. De aanvragen
lot de examens te worden toegelaten,
ien den voorzitter der commissie be-
J hebben vóór 20 Februari 1927.
flanghebbenden worden ten aanzien
1de voorwaarden om tot dit examen te
pen toegelaten, verwezen naar art. 7
■het bij besluit van 27 December 1907
I'd no. 353) vastgestelde reglement
ue stuurliedenexamens.
I Actie In de metaal-industrie.
T den loop van liet vorige jaar is door
LrCSeineenen Nederlandschen Metaal»
KersDond (de organisatie, die ver-
f iaI a S.D.A.P.) bij den Metaal-
fc.,Lv.8r°°te werkgeversorganisatie in
fcm? i e) een concept C.A.Ü. in-
naast een aantal bijzondere
Kan 1 ^vraagd werd de invoe-
Icksenmm.Pefsoonlijk minimum loon en
■Vn2inSS,es om toezicht te houden
4 mg van de sociale wetgeving,
het overwerk, de tarieven, enz. De Metaal-
bond deelde mede, dat een bespreking over
een C. A. O., waarin persoonlijke minimum-
loonen voorkwamen, en de 'medezeggen
schap was geregeld, als in het ontwerp het
geval was, van .geenerlei nut werd geacht.
Daarna hebben de partijen over en weer
elkaar eenige open brieven toegezonden,
waarin de arbeidersorganisatie aandrong op
de invoering der C.iA.O. en in het bijzonder
op het daarin vastgeleigde persoonlijk mi
nimumloon. Volgens haar voorstel zouden
dan voor de verschillende gemeenteklas
sen bepaalde minimumloonen worden vast
gesteld en elke arbeider zou, alleen reeds
door het feit, dat hij in dienst was geno
men, recht op dit minimumloon hebben. De
Metaalbond echter was van oordcel, dat de
belooning volgens kennis en bekwaamheid
moet worden .geregeld en dat iemand, die
veel presteert ook veel moet verdienen. Het
persoonlijk minimumloon, zooals de arbei
dersorganisatie voorstelt, zou de onbekwa
me en minder vlijtige werklieden hoog be-
loonen, ten koste van hen, die zich door hun
.werk onderscheiden. In het systeem van den
Metaalbond komen groote loonverschilJen
voor, doch die wijzen volgens den Metaal
bond niet op een chaos, ze zijn een logisch
gevolg van het verschil in kennis, be
kwaamheid en snelheid van werken der
verschillende werklieden. Alle menschen
zijn nu eenmaal niet gelijk en wanneer men
slechte en luie werklieden een hoog loon
zou geven, zou dit, waar geen onbeperkt
loon kan worden uitbetaald, drukken op de
loonen der andere werklieden.
Tot zoover het standpunt van den Me
taalbond. Van de schriftelijke gedachten-
wisseling is men reeds -gekomen tot mon
delinge besprekingen, welke 27 januari
hebben olaats gevonden.
Verder hebben de R.-Kath. en Christ, ar
beidersorganisaties eveneens voorstellen tot
een C.A.Ü. ingediend. Deze vragen ook een
persoonlijk minimum loon, doch dit zou niet
aan alle, doch aan 90 der arbeiders moe
ten worden gegeven.
Zeer zeker mag met belangstelling wor
den afgewacht hoe deze kwestie zich zal
ontwikkelen. Voor alles is echter te hopen,
dat de vrede, die voor den bloei van het be
drijf zoo zeer noodig is, in de metaalin
dustrie zal blijven behouden.
Voor de weivaart in ons land en in het
bijzonder ook in onze gemeente is de metaal
industrie van groote beteekenis. Waar zij
echter aan een voortdurende en scherpe
buitenlandsche concurrentie bloot staat,
moet men bij de arbeidersvoorwaarden re
kening houden met die, welke in het bui
tenland bestaan. Daardoor kan men niet al
tijd aan de eischen der arbeiders toegeven,
en moet men wel eens overgaan tot het
nemen van maatregelen, die op het eerste
gezicht onbillijk lijken, doch die er ten
slotte toe bijdragen de werkgelegenheid uit
te breiden en de productie te vermeerderen,
hetgeen in laatste instantie wederom aan het
geheele Nederlandsche volk ten goede
komt.
Electrificatie van den spoorweg
Amsterdam -Rotterdam.
Den 15en Mei zullen voorloopig vier of
vijf electrische treinen op het baanvak Rot
terdam-Leiden loopen. Bij de invoering van
de winterdienstregeling 1927/28 zal het
volledig verkeer op de lijn Amsterdam
Rotterdam worden ingevoerd.
De 100.000e Groninger.
De 100.000e wereldburger die eerlang te
Groningen zal worden geboren, zal met
weldaden overladen worden. Tal van win
keliers hebben geschenken beschikbaar ge
steld en een melkleverancier zal gedurende
100 dagen een liter melk geven.
In het „Groningsch Dagblad" stelt nu
iemand de vraag wat er gebeuren moei als
de lOO.COOe inwoner geen jonge wereldbur
ger is, doch iemand die zich in de gemeente
komt vestigen.
Het probleem is al opgelost. De 100.000e
inzezetene moet een baby zijn. Het schijnt
echter no-g niet vastgesteld te zijn of het
een jongen of meisje moet zijn.
Met belangstelling wordt intusschen de
„blijde gebeurtenis" in de gemeente Gro
ningen tegemoet (gezien.
Een toelage aan mevr. Mann-Bouwmeester.
Burg. en Weth. van Amsterdam stellen
den gemeenteraad voor uit het suppletie-
fonds van het Algemeen Pensioenfonds van
Nederlandsche tooneelisten voor 1927 een
toelage van 3000 te verleenen aan mevr.
Mann-Bouwmeester.
VLISSINGEN, 9 FEBRUARI.
Prov. Statenverkiezingen.
De- centrale Vlissingen van anti-rev.
kiesvereenigingen heeft tot candidaten voor
de a.s. Statenverkiezingen gesteld de hee-
ren G. van de Putte, Vlissingen P. G.
Laernoes, Vlissingen C. Boone, Koude-
kerke D. de Buck, Koudekerke L. Si-
monse, Biggekerke J. Koppejan Ezn.,
Zoutelande A. Melis, Souburg C. Pol
derman, Biggekerke F. de Rijcke, Koude
kerke en j. Polderman, Westkapelle.
Door de R. Kath. centrale zullen tot
candidaten in den kieskring Hulst worden
gesteld de heeren P. F. Fruytier, E. B. Du-
moleijn en J. A. van Rompu (allen aftre
dend) L. F. M. van Waesberghe, J. W.
Vienings, E. Th. Lockefeer, B. Truffino en
mr. F. J. B. van der Ven.
In den kieskring Sluis zullen door de
R. Kath. worden gesteld de heeren A. Hen-
drikse (aftr.), M. Th. Overmaat, A. R. de
Milliano en A. Aarnoudts.
Achturendag, Medezeggingschap en
Ontwapening.
Gisterenavond had in het Concertgebouw
een goedbezochte vergadering plaats, uit
gaande van de afdeeling Vlissingen der
S.D.A.P-. en den Vlissingschen Bestuur-
van Handen en Gelaat verzacht
en geneest men zeer spoedig met
Doos 30, Tube 80 ct. PUROL
dersbond, waar als sprekers optraden de
heeren P. Moltmaker en J. van Zadelhoff.
De heer Van Hal opende de bijeenkomst
en heette de aanwezigen, in het bijzonder
de beide sprekerè, welkom en sprak na
mens de Vlissingsche arbeidersbewegirig
onder applaus zijn gelukwenschen uit met
het 25-jarig jubileum van den heer Molt
maker, de hoop uitsprekende dat hij nog
tal van jaren in het belang van de arbei
dersklasse mag werkzaam zijn.
De voorzitter wees er op, dat deze ver
gadering is bedoeld als een voortzetting
van de grootsche demonstratie, het vorig
jaar September te VGravenhage gehou
den, waarna hij het woordi gaf aan den
heer Moltmaker, die sprak over Achturen-
dag en Medezeggingschap. Spr. bracht
allereerst dank voor de hem geboden ge
lukwenschen en hoopte met frissche kracht
voorwaarts te gaan, waarna hij in herinne
ring bracht dat onder de arbeidersklasse
meer en meer het besef levendig wordt,
dat als wij eischen stellen deze tenslotte
ook v/orden verwezenlijkt. De toestand is
heden ten dage geheel anders dan een
halve eeuw geleden, toen de arbeiders be
gonnen, onder den druk van het meest
brute kapitalisme uit te komen. Met trotsch
mag worden geconstateerd, dat de moder
ne arbeidersbeweging reeds veel verbete
ringen heeft tot stand gebracht al zijn wij
nog niet waar wij wezen moeten.
Met hardnekkigheid is tientallen van
jaren de strijd gevoerd o.a. voor den acht
urendag en de arbeiders van heden mogen
het nu met eigen oogen zien dat de over
winning inzake den 8-urendag is bevoch
ten. Het is de schuid der arbeiders zelf, dat
nog niet meer is bereikt en dat de arbei
ders in ons land er dieper onder zijn ge
houden dan noodzakelijk was geweest. De
grootste oorzaak hiervan is de verdeeld
heid in ons land onder hen, daar er niet
minder dan 7 richtingen zijn. Vooral de
Christ, en Katholieke vakbeweging is in
ons land een der factoren, die een verdere
doorvoering der eischen in den weg staan.
Spr. ontkent dat in de moderne vakbewe
ging en de S.D.A.P. het geloof van den
arbeider niet veilig zou zijn.
Spreker wees er op dat de moderne
vakbeweging in alle acties voor verbetering
aan de spits stond en de andere organisa-
tie's achteraan kwamen. Met een voorbeeld
illustreerde sprekerMH ten opzichte van het
algemeen kiesrecht.
De heer Moltmaker besprak nu breed
voerig de medezeggingschap en den 8-
urendag. Wat de medezeggingschap be
treft is spr. er van overtuigd, dat deze eisch
op den duur zal gewonnen worden. De
medezeggingschap in het bedrijf is voor de
arbeiders van de grootste waarde. Wan
neer dit zal verkregen zijn zuilen ih d§ toe
komst de stakingen verminderen.
Hier en daar begint ook bij de werkge
vers het besef door te breken dat het voor
het bedrijf van groot belang is dat de ar
beiders in de bedrijfsleiding iets te zeggen
krijgen. Spreker wees op de Haagsche
1 ramweg-maatschappij, waarin de vakbe
weging nu ook vertegenwoordigd is, met
ait gevolg dat binnenkort de 51urige werk
week veranderd wordt in een 48-urige,
waardoor 160 menschen meer in het be
drijf worden gebracht en voor de andere
1600 een verkorte arbeidsdag wordt in
gevoerd. Zoo zijn er verschillende groote
bedrijven, waar medezeggingschap op zijn
plaats zou zijn en het is een schande, dat
ae Spoorwegen, met haar 40.000 arbeiders
er waarin 92 millioen gulden kapitaal is
gestoken, de arbeiders nog geen medezeg
gingschap hebben verleend. Spr. maakt er
de burgerlijke regeering, als de grootste
aandeelhoudster, een grief van dat zij in
deze de arbeiders nog steeds negeert.
Vervolgens besprak de heer Moltmaker
het feit, dat nog duizenden arbeiders ver
stoken zijn van den 8-urigen arbeidsdag
er zijn o a. nog 400.000 landarbeiders die
schandelijk lange werktijden, maken. Al is
dus de 48-urige arbeidsweek in beginsel
ingevoerd, de regeering laat na deze met
kracht door te zetten en weigert de ver
dragen van Washington tot uitvoering te
brengen.
In alle landen ziet men een poging van
het kapitalisme om de arbeidstoestanden te
verslechteren en het zal de taak zijn dei-
internationale soc.-dem. arbeidersbeweging
deze pogingen te stuiten en den kop in te
drukken. Spreker waarschuwt voor de
groote macht van het internationale kapi
talisme en alleen een sterke internationale
arbeidersbeweging zal in staat zijn een
sterke macht hiertegenover te stellen. Wij
zullen ons tot de tanden hebben te wape
nen om op de bres te staan voor de verwe
zenlijking van de medezeggingschap in het
bedrijf en het behoud en verdere uitbrei
ding van den 8-urendag.
Als tweede spreker trad op de heer Van
Zadelhoff, die sprak over Ontwapening.
Dit is een van de grootste problemen in de
wereld, die vragen om een oplossing. Spre
kers bedoeling is om in het kort het wets
ontwerp uiteen te zetten, dat namens de
soc.-dem. Kamerfractie bij de Tweede
Kamer is ingediend en dat deze maand in
behandeling zal komen. Het is de ernstige
bedoeling der S.D.A.P. en der moderne
arbeidersbeweging om in ons land tot ont
wapening te komen. Spreker is er van
overtuigd, dat dit voor ons land noodzake
lijk en mogelijk is. Een sterke reden daar
voor is dat ons land zoo sterk anti-milita
ristisch is en onder den invloed van den
wereldoorlog is ait anti-militarisme nog
zeer toegenomen.
Nationale ontwapening zal een der groo
te stuwkrachten ziju om te komen tot in
ternationale ontwapening. De tegenstan
ders van nationale ontwapening wijzen er
steeds op dat de ontwapening internatio
naal moet zijn, maar inmiddels gaan zij
voort met zich nationaal al meer en meer
te wapenen. Het eene land wijst op het
andere en zoo draait men in een noodlot-
tigen cirkel rond en worden de bewapenin
gen steeds grooter.
De S.D.A.P. voelt het daarom als een
heilige plicht dezen cirkel te verbreken ais
een noodzakelijke eisch om een toestand
voor te bereiden, waarin de menschheid
leven zal in de gedachte van den wereld
vrede.
Het groote doel is dus voor de S.D.A.P.
dat ons land het voorbeeld zal geven en
dit zou een groote stap in de goede rich
ting zijn. Wanneer wordt voortgegaan met
de voortdurende bewapening, zal in de
toekomst een oorlog uitbreken, die op
nieuw Europa tot een groot kerkhof maken
zal en waarbij, naar de woorden van een
Engelsch staatsman, de achter ons liggen
de wereldoorlog nog maar kinderspel zal
zijn. Het gaat daarom om de toekomst van
ons en onze kinderen.
Het praten alleen over den vrede zonder
dat het tot daden komt, kan den oorlog
niet tegenhouden, zooals het verleden dui
delijk heeft bewezen.
Als wij de balans opmaken en zien wat
de gevolgen zijn van den oorlog de dui
zenden verminkten, de millioenen dooden,
het groote leger van oorlogsinvaliden en
de millioenen werkloozen, dan zien wij dat
de arbeidersklasse de dupe is geworden,
zoowel in de overwinnende landen als in
die de nederlaag hebben geleden.
Op het oogenblik kunnen nog 1 millioen
soldaten meer in het veld gebracht worden
dan vóór den oorlog, niettegenstaande het
groote Duitsche leger verdwenen is. Dit
bewijst dat wij op een vulkaan leven.
Spreker wees er op dat in alle landen
alleen de soc.-democraten hun stem doen
opgaan voor ontwapening en gelukkig zijn
er teekenen welke er op wijzen dat het
wereldgeweten begint te ontwaken.
Spreker wees op den Volkenbond, en al
is het resultaat nog heel klein dat deze
heeft weten te bereiken, toch staat in het
statuut van den Volkenbond, dat gestreefd
moet worden naar ontwapening. In den
Volkenbond ontbreekt echter nog de sterke
invloed van de arbeidersklasse.
De heer Van Zadelhoff besprak hierna
nader het ingediende wetsontwerp, en
wees er op dat de tegenstand hiertegen
krachtig zal zijn. De tegenstanders komen
met verschillende bezwaren en spreker
gelooft niet dat de kansen voor aanne
ming groot zijn, daar de neuzen al geteld
zijn. De bezwaren ertegen werden door
spreker onder het oog gezien en weerlegd.
Een der argumenten is dat wij ons land
niet weerloos mogen maken, doch spreker
toont aan dat wij toch al weerloos zijn,
ondanks de honderden millioenen die voor
leger en vloot worden uitgegeven, en
daarom is spreker van meening dat de
weerloosheid welke de S.D.A.P. voorstaat,
minder gevaarlijk is dan die met onze hui
dige weermacht.
Breedvoerig zette spreker aan de hand
van officieele rapporten welke tijdens
de mobilisatie geheim moesten worden ge
houden uiteen dat zelfs in de mobilisa
tiejaren van 19141918 ons leger abso
luut onvoldoende was toegerust en onbe
kwaam om zich zelfs maar gedurende een
korten tijd te verdedigen. De conclusie der
deskundigen was dan ook dat ons leger
in geen enkel opzicht voor zijn taak bere
kend was.
Dit is zeker op het oogenbfik nog niet
verbeterd, maar veelmeer nog erger ge
worden en daarom heeft de S.D.A.P. nog
maals een poging gewaagd om tot ontwa
pening van ons land te komen en het kan
voor dë arbeidersklasse niet moeilijk zijn
haar keuze te bepalen welke zijde zij zal
kiezen. De 90.000 betoogers te 's-Graven-
hage op 19 September van het vorig jaar
hebben bewezen hoe sterk het verlangen
onder de arbeiders leeft om te komen tot
den wereldvrede en om den oorlog in de
toekomst onmogelijk te maken.
Beide sprekers werden herhaaldelijk
door applaus onderbroken en de heer Van
Hal was de tolk van de aanwezigen, toen
hij een hartelijk woord van dank sprak
tot de sprekers vdbr hun bezielende rede.
Cacao en chocolade.
De groote zaal van „de Oude Vriend
schap" was goed gevuld, toen de vertegen
woordiger der firma Van Houten optrad
met bovenstaand onderwerp op een bijeen-
"komst belegd door de afdeeling Vlissin-
igen van den Aigemeenen Nederlandschen
Geheelonthoudersbond en van de Neder
landsche vereenigin-g tot afschaffing van
alcoholhoudende dranken. De spreker, die
mededeelde, dat het vaderland der cacao
tropisch Amerika is, bracht ons dóór licht
beelden naar dit deel der wereld, waar Fer
dinand Cortez den voet aan wat zette in
Mexico, ongeveer in het begin der 16e
eeuw. Daar leerden zijn soldaten van de in-
I bporiingen een donkerkleurigen drank ken
nen, waarvan Cortez al zoo spoedig de
voedzaamheid leerde inzien, dat hij het ver
bruik voor zijn soldaten verplichtend stelde,
werd door de Mexicanen „Chocalata" ge-
heeten en door hen beschouwd als een ge
schenk der goden. Eenige platen deden ons
c'ie Indianen zien met als attribuut behalve
hun pijl en boog, een chocoladenot met
stamper, symbool van hét bereiden der
„chocolata". Spreker toonde ons hoe de
inboorlingen de vruchten roosterden, dop
ten, waarna de pit fijngewreven en met ho
nig en water gebruikt werd. Alvorens tot
de tegenwoordige bereiding over te gaan,
toonde spreker een afbeelding van een om
slag der „Zeeuwsche chocolade", die
het eerst hier te lande ingevoerd door Mid-
delburgsche en Veersche reeders van
betere'kwaliteit was naarmate er meer let
ters iA op voorkwamen. In de chocolade zit
een groote hoeveelheid vet (cacaoboter),
die er uitgehaald moet worden, daar ze an
ders te zwaar zou worden voor de verte
ring. Gelukkig heeft de Warenwet een be
paald percentage (22 cacaoboter voor
geschreven, anders zou er te veel dezer stof
aan de „chocolata" worden onttrokken. Na
de cultuur op plantages in de rivierdalen
gedemonstreerd te hebben, waar de hoo
rnen steeds in de schaduw van hooger op
groeiende, zgn.madres di cacao staan
er. er op gewezen te hebben, dat de.boom
het heele jaar bloeit, zoodat bloesem en
vrucht tegelijkertijd voorkomen öp alle dee-
len van den boom, tot op den stam toe,
toonde spreker ons de pluk der vruchten,
waar de zaden als bij onze (groote boo-
nen in een zijdeachtig bekleedsel lig
gen. Beelden toonden het openhakken, der
vruchten, gisten of fermenteeren, drogen
en in zakken brengen van de cacaoboon en.
Nadat deze hier te lande zijn aangebracht
worden ze machinaal bereid, waarbij ze niet
meer door de handen worden aangeraakt
dan om de mogelijke „ongerechtigheden"
er uit te verwijderen. Nadat de pitten ge
brand of geroosterd zijn, waarbij de vocht-
deelen worden uitgedreven, worden ze in
groote trommels gebracht. In molens, waar
getande raderen tegen elkaar indraaien,
rtfken de doppen vrij en worden weggebla
zen. Van deze doppen worden veekoeken
gemaakt. De brokjes boonen worden door
een molen fijngemalen en er komt een pap
massa te voorschijn, die in de kelderverdie
ping stolt tot koeken. Onder een hydrauli
sche pers wordt het te veel aan cacaoboter
(bij de firma Van Houten blijft plm 24 c/c
cacaoboter er in) verwijderd en de koeken
worden dan tot poeder gemalen, dat ma
chinaal in bussen wordt gebracht.
De cacaoboter wordt gestold tot harde
koeken en eens per maand op de veiling te
Amsterdam jgebracht, waar de prijzen de
zer koopwaar toonaangevend zijn voor die
der heele wereld en waar die van Van Hou
ten steeds het hoogste zijn.
Na de pauze behandelde spreker het pro
ces om van de cacaoboonen, een ander
soort dan die gebruikt worden voor de
poeder-chocolade, de reepen chocolade en
de bonbons te maken, plaatste daarbij eeni
ge grapjes, die de hilariteit opwekten, om
tenslotte eenige beelden op het doek te
werpen van de bij-afdeelingen dezer groote
fabriek te Weesp, waar ongeveer 1100 men
schen werken (chemisch laboratorium, ijs
machines, reparatiewerkplaatsen, kantoor
gebouwen). Ook wees spreker op het ma
ken van reclame door platen en ook door
het tijdschrift uitgegeven door de firma.
Na deze keurige voordracht, betrad de
heer L. P. van Oorschot het spreekgestoelte
om in de plaats van den heer Van Eijkern,
die door droeve familieomstandigheden ver
hinderd was eenige woorden te spreken
over de geheelonthouding. Hij riep de cle
mentie in van zijn gehoor, omdat hij zich
niet had kunnen voorbereiden. On geest
driftige wijze verdedigde hij de geheelont
houderszaak, die er een is van zeer ernsti-
gen aard, omdat zij niet alleen betreft het
geluk van den tegenwoordigen mensch,
maar bovenal dat van den toekomstigen
mensch, het kind van nu, dat lijdt, doordat
het allicht drinkgewoonten aanneemt en
daardoor wanneer het die eenmaal heeft,
niet op hooger peil kan komen dan de nu
levende menschen. Spreker wees op de
groote uitgaven aan accijns, die veel en veel
beter zouden kunnen gebruikt worden voor
de verbetering van het volksonderwijs,
waarvoor onder het mom vdii bezuiniging
nu geen geld gevonden kan worden voor
uitvoering van aangenomen moties. Spre
ker vroeg zich af of een vertegenwoordiger
der jeneverstokerijen den moed zou hebben
gehad, om evenals hedenavond een verte
genwoordiger der firma Van Houten het
had gedaan, een reclame-rede uit te spreken
voor dien drank, welke in tegen stelling
met het onderwerp van hedenavond een na-
deeligen invloed op het lichaam heeft. Spre
ker richtte een vurige opwekking tot de
jeugd, die in vrij grooten getale aanwezig
was om zich aan te sluiten bij de hier ge
vestigde afdeeling van den Jeugdbond voor
igeheel-onthouding en tot de ouders om hun
kinderen liever té sturen naar die afdeeling,
dan ze te laten gaan naar danszalen en
kroegen, waar ze lichamelijk en zedelijk
verpest worden en te gronde gaan. Spreker
wees op hun plicht om te zorgen, dat hun
