Land= en Tuinbouw
voor om goede verkeerswegen van vitaal
belang aan te leggen. Voorts is het bij de
bespreking van den aanleg van goede wa
terwegen niet mogelijk de beteekenis van
de verhooging der cultuurwaarde van den
bodem door den aanleg dier wegen buiten
beschouwing te laten. Vervolgens dient
men de aandacht er op .gevestigd te hou
den, dat de tuinbouw door den aanleg van
goede waterwegen ten zeerste gediend
wordt. De tuinbouw nl. eischt een dage-
lijksch vervoer der producten naar de vei
lingen, terwijl ook een snelle verbinding
met bet buitenland van het grootste be
lang is.
Mocht tenslotte liet kanaal Antwerpen
Moerdijk gemaakt worden, dan zal ook dit
een belangrijke wijziging kunnen brengen
in den waterstaatstoestand van Westelijk
Noord-Brabant en in de scheepvaartverbin
dingen der streek. Een punt van niet te
onderschatten belang acht de Kamer ook
de verbinding van het nieuwe kanaal met
de Wester-Schelde. Hierdoor toch zal een
zeer korte waterverbinding met Zeeuwsch-
Vlaanderen worden tot stand gebracht, en
zullen tevens West-België en Noord-Frank
rijk op gemakkelijke wijze bereikt kunnen
worden.
Het weer in Europa.
De bekende weerkundige medewerker
van „het Vad." schrijft:
Gedurende de laatste dagen waren m he.
oruote Europeesche meteorologische waar
nemingsgebied groote tegenstellingen in de
weersgesteldheid van verschillende gedeel
ten te zien. Zondag toen het weer hier
buiig en zwaar bewolkt was, stond de tlier
mometer over het geheele vasteland hoo0
en heerschfe daar warm, helder weer. De
omgeving van het Engelsche Kanaal had
weliswaar vrij helder weer maar de win.
was daar sterk en deze toestand is daai
zoo gebleven gedurende de volgende da-
„en Het gebied van hoogen druk, dat nog
Iteeds boven het Zuidelijk deel van Europa
aanwezig is, is van veel beteekenis geble
ven, maar het Noordelijk deel is het too-
neei geworden van vrij groote en diepe de
pressies, die elkaar nu snel opvolgen. Tus-
schen deze beide luchtdrukgebieden lig.
een strook ongeveer over Enge and en
de Kanaalstreek, alsook over ons land
waar het luchtdrukverval groot is en dien
tengevolge een harde westelijke wind
waait. Deze toestand is voor de weersge
steldheid in ons land met gunstig. Was
de wind zwak, dan zou het bij de thans
110jT heerschende temperatuur en met ge
broken, soms lichte bewolking, dus met vrij
wat zonneschijn, goed weer kunnen zijn.
maar de sterke wind bederft te veel. Bo
vendien is het door de nabijheid van kleine,
secundaire depressies ongestadig weer met
nu en dan dreigende buien, die echter me.
veel regen brengen.
Over het algemeen staat de barometer
vrij hoog, al is hij ook de laatste dagen
voortdurend aan het dalen. Sedert Donder
dagavond is weer een stijging aan den
gang. Het gebied van hoogen druk ligt
echter nog zoo dich bij, dat wij als net
ware juist even over den rand aan de zijde
der depressie liggen, betgeen voor ons de
nadeelen van deze laatste medebrengt en
van den hoogen druk slechts de geringe
kans, dat dit zich over ons zal uitbreiden.
In den regel trekt het gebied van hoogen
druk zich in dezen tijd van het jaar hoe
langer hoe meer naar het Zuiden terug en
krijgen de depressies meer en meer de
overhand, waarmede dan ook de herfst
weertoestand wordt ingeleid.
In het centrum van dit gebied van hoogen
druk kan men nu het verschijnsel zien op
treden, dat des morgens vroeg de tempera
tuur beneden de normale daalt. Dit ver-
schijnsel is een gevolg van de sterke af-
koeling door warmte-uitstraling gedurende
de reeds langer wordende nachten met een
helderen hemel. Overigens geniet Zuid-Eu-
lopa van prachtig nazomerweer.
In het Noordelijkste gedeelte van hc.
waarnemingsgebied verscheen nu en dan
reeds eenige vorst. Ook in Zweden waren
de morgentemperaturen reeds niet veel
meer boven het vriespunt, als een waar
schuwing dat de winter in het Noorden
reeds op komst is.
VOORSTELLEN
AAN DEN GEMEENTERAAD.
Door Burg. en Weth. zijn de volgende
voorstellen aan den gemeenteraad gedaan
In een overgelegd adres verzoekt de heer
N D. Bijl q.q. alhier, van de gemeente
in koop te mogen ontvangen een perceel
bouwgrond, gelegen aan de Scheldestraat,
ter oppervlakte van rond 152 M en deel
uitmakende van een driehoekig perceel
grond, hetwelk wordt ingesloten door den
Singelweg, Scheldestraat en Paul Kruger-
Zooals uw raad bekend zal zijn, worden
gewoonlijk de perceelen bouwgrond ver
kocht tot een diepte van pl.m. 20 M.
Wanneer dit met bedoeld bouwblok
eveneens geschiedde, zou daarbinneneen
driehoekig terrein van pl.m. 1400 M over
blijven, hetwelk tegen den thans geldenden
nriis niet verkoopbaar zou zijn.
Wij zijn met de commissie voor het
Grondbedrijf van meening, dat getracht
moet worden dien grond tegen sterk ver
minderden prijs te verkoopen aan even-
tueele bouwers daar ter plaatse en wel in
dier voege, dat het bouwterrein aan de
Scheldestraat en Paul Krugerstraat over 5
M meerdere diepte wordt verkocht, terwijl
de overblijvende grond wordt toegevoegd
aan de te verkoopen perceelen aan den
Singelweg. De prijs van dezen grond
n.l. den grond, die tot grootere diepte moet
worden aangekocht ware te stellen op
f 3 per M".
Mitsdien hebben wij de eer U voor te
stellen aan adressant den verlangden
grond in koop af te staan tegen een som
van 1677 (125 M-. a 12) (strook Schel
destraat) 8 M2. a 15 (strook Paul Kru
gerstraat) en 19 M2. a ƒ3 ten bate van het
Grondbedrijf en voorts onder de gebruike-
liike voorwaarden.
In een overgeelgd adres verzoekt de heer
M. Prince, alhier, van de gemeente ini koop
te mogen ontvangen een perceel bouw
grond, gelegen aan de Oostzijde van de
Icheldestraat ter oppervlakte van lond
'6Van 'dezen grond bedraagt deprfjs ƒ12
per M2. (130 M2.) en 3 per M2. (33 M
- zie voorstel tot verkoop van grond aan
den heer J. N. D. Bijl Q.Q-)-
Waar tegen de inwilliging van dit ver-
zoek bij ons college geen bezwaren bestaan
hebben wij de eer uwe vergadering voor
te stellen aan adressant den verlangden
grond in koop af te staan, tegen een koop
som van 1659 ten bate van het Grond
bedrijf en voorts onder de gebruikelijke
voorwaarden.
Aan de ontworpen Rochussenstraat wor
den thans een viertal woningen gebouwd
terwijl tevens een hoekperceel Schelde
straat—Rochussenstraat is verkocht en
spoedig zal worden bebouwd.
De woningen moeten aan liet riool wor
den aangesloten, terwijl zij tevens langs de
straat bereikbaar moeten zijn.
De woningen naderen snel hun vol
tooiing en naar wij vernamen ligt het in de
bedoeling de woningen reeds met ingang
van 1 October te betrekken.
Zoo spoedig mogelijk zullen dus bestra
ting en rioleering moeten worden aange
bracht, waarvan de kosten worden geraamd
op ongeveer ƒ5300.
i üaar aaH'ei(*,n§ van het bovenstaande,
hebben wij de eer U te verzoeken ons
machtiging te verleenen tot uitvoering van
genoemde werken en de kosten daarvan
ten laste te brengen van het Grondbedrijf.
Bij dezen hebben wij de eer uwe vergade
ring aan te bieden een door het Burgerlijk
Armbestuur ingediend dubbeltal, ter voor
ziening in de vacature, welke is ontstaan
wegens het aan den heer F. C. Wijsveld
op zijn daartoe gedaan verzoek verleend
eervol ontslag
1. de heer L. Back, Kasteelstraat 42
2. de heer C. J. Mommaas, Bouwen
Ewoutstraat 38.
tS
Bij dezen hebben wij de eer uwe ver
gadering aan te bieden een door het col
lege van regenten over het Gasthuis inge
diend dubbeltal, ter voorziening in de va
cature, welke is ontstaan wegens het aan
den heer H. C. Wesseling op zijn daartoe
gedaan verzoek verleend eervol ontslag
1. de heer W. van den Hoek, comman
dant Kon. maréchaussee
2. de heer C. Ouwehand, directeur van
gemeentewerken.
Bij dezen hebben wij de eer uwen raad
ter vaststelling aan te bieden, door den
gemeente-ontvanger opgemaakte staten van
ontheftingen wegens schoolgeld
le. voor openbaar uitgebreid lager on
derwijs, over het dienstjaar 1925/1926, tot
een bedrag van 16.24
2e. voor openbaar gewoon lager onder
wijs over het dienstjaar 1925/1926, tot een
bedrag van 100.86
3e. voor bijzonder uitgebreid lager on
derwijs, over het dienstjaar 1925/1926, tot
een bedrag van 31.52
4e. voor bijzonder gewoon lager onder
wijs, over het dienstjaar 1925/1926, tot een
bedrag van 147.57
5e. voor de Handelsavondschool over het
dienstjaar 1925/1926, tot een bedrag van
6e. voor nijverheidsonderwijs, over het
dienstjaar 1925/1926, tot een bedrag van
34.50.
Deze staten zijn door Burg. en Weth.
nagezien en in orde bevonden.
Nu het Kon. besluit van 31 Januari 1925,
btbl. no. 27 tot nadere uitvoering van ar
tikel 16 en artikel 28, vierde lid, der Nij
verheidsonderwijswet, is gewijzigd bij Ko
ninklijk besluit van 31 Mei 1926, Staats
blad no. 159, dient de „Instructie voor den
directeur, de leeraren en den concierge der
Avondschool voor Nijverheidsonderwijs",
vastgesteld in uwe vergadering van 26 Oc
tober 1923, no. 16, goedgekeurd door den
minister van onderwijs, kunsten en weten
schappen bij schrijven d.d. 30 November
19-3, no. 15764, afd. N.H.O., en gewijzigd
bij raadsbesluit van 10 Juli 1925, no. 8,
met de nieuwe bepalingen, welke gerekend
worden 1 Januari 1926 in werking te zijn
getreden, in overeenstemming te worden
gebracht, waartoe wij U voorstellen de ver
ordening in haar geheel te herzien en vast
te stellen overeenkomstig een aangeboden
concept-besluit.
De commissie van toezicht op het Nij
verheidsonderwijs kan zich met dit voorstel
vereenigen.
In verband met de invoering van de
auto-tractie bij den reinigingsdienst is het
wenschelijk het beheer van dezen dienst op
commercieelen voet te regelen en den dienst
als een gemeentebedrijf te exploiteeren.
Art. 114bis der Gemeentewet opent
daartoe de gelegenheid indien daarvoor
door uwe vergadering, onder goedkeuring
van Gedep. Staten, een regeling worde ge
troffen.
Een ontwerp eener zoodanige regeling
wordt ter vaststelling aangeboden.
De opzet van het bedrijf is op eenvou
dige wijze geregeld.
Onder toezicht van ons college blijft de
directeur van gemeentewerken met de lei
ding van den dienst belast.
Daar de zaken van de reiniging in de
laatste jaren door de raadscommissie voor
de gemeentewerken worden behandeld, kan
deze toestand bestendigd blijven, zoodat
geen afzonderlijke commissie van bijstand
in het beheer behoeft te worden ingesteld.
Verder blijft de administratie van het
bedrijf op het kantoor van gemeentewerken,
terwijl de gemeente-ontvanger belast blijft
met het ontvangen en uitgeven van gelden
en het opmaken der rekening.
Ontwerp.
De raad der gemeente Vlissingen
overwegende, dat het in verband met de
invoering van de auto-tractie bij den rei
nigingsdienst. wenschelijk is het beheer
van dezen dienst op commercieelen voet
te regelen en den dienst als een gemeente
bedrijf te exploiteeren
gelet op art. 114bis der gemeentewet en
op het voorstel van Burgemeester en Wet
houders
Besluiten:
I. vast te stellen de navolgende
Regeling krachtens art. 114bis der
gemeentewet op het bedrijf van den
gemeentelijken reinigingsdienst te Vlis
sin gen.
Artikel 1. De gemeentelijke reinigings
dienst wordt als een afzonderlijk bedrijf
beheerd overeenkomstig de navolgende
bepalingen.
Art. 2. De bezittingen en schulden der oe-
meente verkregen of ontstaan door de op
richting en de exploitatie van het bedrijf,
worden aangemerkt als bezittingen en
schulden van het bedrijf en als zoodanig
beheerd als een afgezonderd vermogen.
Art. 3. Leveringen en diensten van het
bedrijf aan de gemeente of omgekeerd
worden aan en door het bedrijf vergoed
alsof zij ten behoeve van een derde hadden
plaats gehad.
De voor uitbreiding en vernieuwing be-
noodigde gelden worden door de gemeente
aan het bedrijf verstekt tégen den koers
en de rente waarvooi^} gemeente leent.
De gemeente verstrekt aan het bedrijf
de noodige kasmiddelen in Ioopende reke
ning. Over de saldi der door het bedrijf bij
de gemeente in Ioopende rekening gestorte
en opgenomen gelden wordt rente berekend
naar een percentage, dat door Burgemees
ter en Wethouders wordt vastgesteld.
Art. 4. De door het bedrijf gemaakte
winst wordt gereserveerd in een vernieti-
wings- en reservefonds.
Het door het bedrijf geleden verlies wordt
door de gemeente uit hare gewone midde
len aan het bedrijf vergoed, voor zoover
het niet kan worden geput uit het ver-
nieuwings- en reservefonds.
Behoudens het bepaalde in het vorige lid
kan over de reserve niet worden beschikt
dan met machtiging van den raad.
Art. 5. Telken jare wordt van de kapitaal
schuld aan de gemeente afgelost een som,
welke niet lager is dan die, welke de ge
meente verplicht is af te lossen, van 'de
door haar ten behoeve van kapitaalver
strekking aan het bedrijf aangegane geld-
leeningen.
De afschrijvingen op de bezittingen van
het bedrijf hebben plaats volgens de dooi
Burgemeester en Wethouders te stellen re
gelen.
Art. 6. Onder toezicht van Burgemeester
en Wethouders berust de leiding van het
bedrijf bij den directeur van gemeentewer
ken.
De betalingen ten laste van het bedrijf
en de ontvangsten ten bate daarvan ge
schieden door den gemeente-ontvanger hij
is belast met de verantwoording van allé
gelden van het bedrijf en houdt daarvoor de
noodige boeken.
Art. 7. Jaarlijks vóór l Juli wordt door
den directeur van gemeentewerken aan
Burgemeester e" Wethouders toegezon
den a. de begrooting van de baten en
lasten en van de kapiiaaisinkomsten en
uitgaven voor liet volgende jaar (in twee
voud) b. een verslag van den toestand
van het bedrijf over het vorige jaar.
Art. 8. Jaarlijks Vóór 1 Augustus wordt
door den gemeente-ontvanger van de baten
en lasten en van de kapitaalsinkomsten en
uitgaven voor het volgende jaar de reke
ning bedoeld bij art. 38 der rekeningsvoor
schriften (in drievoud) aan Burgemeester
en Wethouders toegezonden, belegd met
de noocjige betalingsstukken en vergezeld
van een specifieke lijst.
Art. 9. De boeken van het bedrijf worden
on het bureau van gemeentewerken vol
gens het beginsel der dubbele boekhouding
gehouden.
Art. 10. Dit besluit treedt in werking op
1 Januari 1927.
II. Dit besluit te onderwerpen aan de
goedkeuring van Gedeputeerde Staten va
Zeeland.
OPGAVE DER PERSONEN
die zich in deze gemeente hebben gevestigd
of deze hebben verlaten, gedurende de le
helft der maand September 1926.
INGEKOMEN
Mej. J. C. Monshouwer, verpleegster,
Hellebardierstraat 2, van Utrecht.
W. Breuninger, metaaldraaier, Konings
weg 25, van Hengelo.
B. van Belzen, werkman, Nieuwstraat 45,
van Arnemuiden.
L. B. M. van der LindenAspeslagh,
Boulevard de Ruyter 46, van Antwerpen.
W. R. Lubig, conducteur slaapwagen,
Reinier Claeszenstraat 5, van Keulen.
M. L. Wesdorp, zonder, Bouwen Ewout
straat 6, van Helder.
O. A. F. Glaeser, conducteur Mitropa,
Boulevard Evertsen 6, van Amsterdam.
E. B. H. Preuss, conducteur Mitropa,
Boulevard Evertsen 6, van Amsterdam.
P. Schiffer, metaaldraaier, Callenfels-
straat 15, van Vaals.
G J. B. Joos, roeier Belgisch loodswezen,
Koningsweg 25, van Oostende.
A. C. van der Welle, electricien, Wal-
straat 88. van Hoek.
S. van BelzenHoumes, zonder, Helle
bardierstraat 15, van Middelburg.
L. Sparling, schipper, Reinier Claeszen
straat 2, van Dordrecht.
A. J. JongkeesDuinker, zonder, Coosje
Buskenstraat 5, van Koudekerke.
Mej. E. J. M. van Hoepen, modiste, Ver-
kuijl Quakkelaarstraat 73, van Rotterdam.
C. A. Verlinde, musicus, Binnenhaven 21,
van Amsterdam.
Jhr. J. F. W. de Jong van Beek en Donk,
luitenant ter zee, Hr. Ms. „Van Meerlant",
van Ned.-Indië.
J. Waverijn, hoofd openbare U.L.O.-
school, Paul Krugerstraat 5, van Tholen.
H. D. Wiggers, officier van administratie
K. M., Boulevard de Ruyter 46, van Soera-
baja.
J. Ossel, zonder, Verkuijl Quakkelaar
straat 209, van Amsterdam.
M. W. C. Goessler, conducteur Mitropa,
Reinier Claeszenstraat 5, van Amsterdam.
A. Siereveld, werkman, Lange Zelke 23,
van Arnemuiden.
Mej. A. Hesse, religieuse, Glacisstraat
161, van Wervershoof
A. J. H. Steffens, .conducteur Mitropa,
Kanaalstraat 130, van Amsterdam.
P. de Smit, timmerman, Groote Markt 15,
van Kortgene.
VERTROKKEN
R. A. S. MaesDeschepper, Spuistraat
52, naar Brugge.
J. A. Deley, Joost de Moorstraat 3, naar
Oostende.
P. Smaardijk, Primulalaan 19, naar Necfc-
Indië.
Mej. M. L. M. Decoster, Badhuisstraat 4,
naar Huelva.
C. F. Bukkens, Kleine Markt 3, naar Te-
teringen.
A. Ham, Koudekerksohe weg 54, naar
Amsterdam.
A. Voets, Oude Middelburgsche weg 10,
naar Boxtel.
W. J. Klumper, Kasteelstraat 111, naar
Helder.
A. Lourier, Kanaalstraat 116, naar Rot
terdam.
H. van Tongeren, Koudekerksche weg 79,
naar Delft.
F. H. Dikkenberg, Glacisstraat 97, naar
Aardenburg.
P. J. van der Laan, Van Dishoeckstraat
5, naar 's-Gravenhage.
J. J. Spapé, Kasteelstraat 11, naar Breda.
Mej. N. G. A. M. Guinee, Badhuisstraat
10, naar Ovezaude.
J. H. v. d. Ven, Boulevard Bankert 24,
naar Vught.
A. J. Ladenberg, Nieuwstraat 38, naar
Middelburg.
P. Cevaal, Wagenaarstraat 19, naar
Middelburg.
S. W. Hi/ijsman, Badhuisstraat 74, naar
Londen.
C. P. Landsmanvan Halm, Wilhelmina-
straat 19, naar den Haag.
J. A. Schoe, Koudenhoek 5, naar Am
sterdam.
M. M. BrizeeTimmerman, Badhuis
straat 95, naar Amsterdam.
A. KrijtPeuchen, Scheldestraat 42,
naar Ned.-Indië.
J. Verhage, Hobeinstraat 35, naar Rot
terdam.
A. J. Ladenberg, Nieuwstraat 38, naar
Rotterdam.
C. de Block, Reinier Claeszenstraat 5,
naar RillandBath.
C. H. Kling, Singel 15, naar Oost- en
West-Souburg.
P. ten Napel, Koudenhoek 5, naar Am
sterdam.
C. de Landmeter, Koudekerksche weg 53,
naar Oost- en West-Souburg.
Mej. I. I. Bodman, Glacisstraat 161, naar
Wervershoof.
J. C. de Waal, Irislaan 15, naar Zaandam.
Wat elke maand te doen geeft.
(2e. helft September.)
In de volgende weken wordt nog veel
geoogst. Daarom kan het volgende nog
dienstig zijn. Ook dezen zomer las men
weer van ongevallen, o.a. dit bericht: „Toen
Woensdag de 21-jarige zoon van den land
bouwer V. in de buurtschap Loo bij Bath-
men bezig was met het spannen van een
touw óver een met hooi beladen wagen,
'brak het touw en viel hij van den wagen.
Hij was bijna onmiddellijk dood." Wat kan
gedaan worden om het onverwacht breken
van touwen zooveel mogelijk te voorkomen?
Hierdoor dat men aan den boom een
katrol bevestigt. Laat men het touw over
een katrol loopen, en dus niet over den
boom schuren dan voorkomt men niet enkel
het gevaar van onverwacht breken, (voor
opgezet natuurlijk, dat men het touw op
gezette tijden naziet en zoo noodig ver
nieuwt), maar ook gaat dan het aantrek
ken veel gemakkelijker, terwijl het touw een
veel lange'ren levensduur heeft. Evenwel
ook bij het gebruik van een katrol blijft het
zaak, dat de man, die boven zit, steeds
naast den boom knielt, en niet schrijdelings
op den boom gaat zitten.
De stoppelbewerking blijft nog aan de
orde ze is voor den groei van 't volgend
gewas van groote beteekenis. Daardoor
toch hebben in de bouwvoor de gewenschte
omzettingen plaats, dewijl de lucht beter
kan toetreden. Dit komt vooial op de klei
zoozeer aan het uit te zaaien gewas ten
goede, dat men minder krachtig behoeft te
mesten De in deze ervaren landbouwer
zegt, dat een oordeelkundige stoppelbewer
king een besparing geeft van pl.m. 2r0 K.G.
chilisalpeter per H.A., d.w.z. wordt de
stoppel om de een of andere reden niet
bewerkt, dan zal men op het volgend ge
was een paar baal chili méér moeten aan
wenden. Op zandgronden geeft de bewer
king niet zoo'n groot yoordeel daar dient
ze voornamelijk ter onkruidbestrijding We
zagen dezen zomer een groote vermeerde
ring van biezen (russchen) men dient ze
zeer kort af te maaien, en dat over eenige
weken nog eens te doen. Indien de biezen
verspreid staan over 't geheele land, dan
late men het scherp afgrazen, mits geen
gevaar bestaat voor het stuktrappen der
zode, in welk geval is aan te raden vroeg
opnieuw te hooien, of eventueel het gras in
te kuilen.
In den tuin Plant uw jonge aardbei-
planten niet te dicht. Aan te bevelen zijn
o.m. de soorten Lanton's noble, Jucunda
Senation. Wilt ge een maandbloeier, dan
kunt ge nemen de variëteit Sint Joseph.
Deze soorten zijn geschikt zoowel voor den
handel als voor kleinere culturen. Als
men wil, kan men nu nog wel boerenkool
uitplanten, maar haast u dan, want groot
kunnen de struiken niet meer worden.
Liefhebbers van radijs ook in den winter
kunnen nu het zaad uitzaaien in een bak,
welke eerst gevuld wordt met goede zuivere
bladaarde als soort neme men witte of
roode broeiradijs, liefst de eerste. Het zaad
moet een weinigje ondergedekt worden.
De ramen opleggen en voorloopig flink
luchten om te voorkomen dat het loof te
hoog opgroeit. Bind nu uw andijvie-
planten op, met een biesje of matje ze
wordt dan geel en voor 't gebruik geschikt.
Maar doe het, als 't hart droog is, anders
gaat de struik rotten. Wilt gij ze inmaken,
laat dan zooveel struiken tegelijk opbinden
als gij denkt noodig te hebben neem daar
toe de grootste, de kleinere kunnen dan
nog groeien na het opbinden is 't groeien
gedaan. 1- Ook nu kan men nog kropsla
op den bak zetten en zaaien op de plaats
zelf, waar nj£n ze anders zou planten. In
het midden onder elke ruit van 't raam
zaaie men eenige zaadjes, bij elkaar. Na
het opkomen neme men de zwakste plantjes
weg en late onder elke ruit één staan deze
behoeft men dan niet meer te verplanten,
waardoor ze vóór zijn bij die, welke ver
plant worden. Het luchten in de kropslabak-
ken moet langzaam aan verminderd wor
den hierbij neme men het weer in aan
merking. Men zette ze b.v. elke week wat
lager, :oodat er in 't laatst van October
weinig lucht meer in is. Omstreeks dien
tijd kunnen ze geheel dicht blijven.
Voor de huisvrouw Indien ge rauwe
groenten wat te lang hebt moeten bewaren,
zoodat ze er niet frisch meer uitzien, dan
kunt ge ze het frissche uiterlijk teruggeven,
door ze een uur lang in koud water te leg
gen, waarin ge een citroen hebt uitgeperst.
Walcheren vóór 1500.
VIII.
Een paar maal hebben wij gesproken
ever ambachten en ambachtsheeren. Willen
wij de plaatselijke toestanden van Wal
cheren in de middeleeuwen, ja zelfs die in
onzen tijd beter begrijpen, zoo dienen wij
eenigszins te weten wat ambachten en
ambachtsheeren zijn.
Het is niet met zekerheid vast te stellen,
welke de aanleiding is geweest tot de vor
ming der heerlijkheden en den grondslag
der ambachtsheerlijke rechten, vooral niet
van de oudste. Waarschijnlijk zijn de am
bachten, of zooals men oudtijds in Zeeland
schreef ambochten, een zeer oude Ger-
IN EGYPTE
kende men reeds vanaf de oudste tijden de
Kunstige werking van de pepermuntolie op
de spijsvertering, zoodat men de pepennunt-
nlanten als een cultuurgewas verbouwde.
Daar de King-Repermunt bereid is uit
dezelfde origineeie pepermuntolie, mist ze
den scherpen smaak van de later ontdekte
kunstmiddelen en heeft ze eveneens een
gunstige werking op de .spijsvertering. De
smaak en geur van King-pepermunt zijn
niet te evenaren.
Vraagt Uw winkelier eens een ons van
deze pepermunt a 20 ct. en U zult het ook
erkennen.
maansche instelling. Reeds bij Caesar komt
het woord ambacti voor in den zin van
vazallen, volgelingen van den vorst. Als
zoodanig ontvingen zij van hem geschenken,
die ook bestonden in stukken land. Wij
zullen niet uitvoerig het leenstelsel uit de
middeleeuwen bespreken. Toch dient er iets
van oezegd te worden om de verhouding
tusschen de ambachtsheeren en den graaf
beter te begrijpen. De Frankische vorsten
gaven groote landgoederen in leen aan de
edelen, waarbij later tal van rechten, zoo
als rechtspraak, belasting-innen, enz. De
leenheer eischte van zijn leenman steun in
de vele oorlogen, die hij voerde. Als alles
goed ging, werd de leenman altijd opge
volgd door zijn zoon of naasten bloedver
want. Sommige leenmannen vereenigden
verschillende leenen door huwelijk en erfe
nis. Toen later zwakke vorsten kwamen,
deden de leenmannen of zij zelf vorst wa
ren. Zoo ontstonden er vele kleine staatjes.
De graaf van Holland en Zeeland had zich
zoo ook los weten te maken van zijn een
heer, den keizer van Duitschland. W alche
ren dat met Noord- en Zuid-Beveland,
Zeeland bewester-Schelde vormde, was fei
telijk vroeger een deel van 't graafschap
Vlaanderen, dat alles omvatte wat ten Z.
en O lag van de Schelde de tegenwoordige
Ooster-Schelde. Na veel moeite en strijd
hadden de Hollandsche graven, die Zeeland
bewester-Schelde van Vlaanderen als ach
terleen hadden gekregen, zich in 1323 ge
heel onafhankelijk van dit gewest weten te
maken. De graaf gaf zelf ook kleine stuk
ken land aan de edelen in leen. Deze stuk
ken land, feitelijk achterleenen,. waren de
ambachten of ambachtsheerlijkheden die
overal in ons land, voornamelijk in Holland
en Zeeland waren.
De ambachten waren meestal spilleleeneit,
dwz ook een vrouw kon het ambacht be
zitten. Als alleen een man kon opvolgen,
heetten ze zwaardleenen. Liet de leenman
of ambachthouder geen nakomelingen na,
dan verviel het ambacht aan de grafehjk-
heid.Voor overgangsrecht aan nakomelingen
moest een som gelds betaald worden, welke
dan afhankelijk was van den famihegraad
en van de grootte der bezitting. Reeds in
den Frankinken tijd waren de rivieren en
andere stroomen staats- of koninklijk do
mein. De graven hebben dit recht op zich-
zelven doen overgaan. Zij hieven daarom
tolgelden, bruggelden, enz. Dat gezag ging
door costume (d.i. gewoonte) over in
eigendomsrecht. Wat aan de wateren annex
was, kwam hun ook toe, zooals de zanden,
de schorren, enz., die in den stroom op
wasten. Door de bedijking van zoo n opwas,
b.v. St. Joosland en Vrouwepolder, ontstond
een nieuw ambacht, 't welk door den graaf
aan den bedijker werd verkocht Meestal
eischte de graaf als loon een gedeelte van
den grond, vrij van alle lasten. In de mid-
deleeuwen traden de ambachtsheeren op als
vrij aanzienlijke personen, veelal van edelen
bloede. Toen later de edelen ook inde stad
gingen wonen en zich verzwagerden met
de aristocraten der stad, werden deze laat
ste door aankoop bezitters van ambachts
heerlijkheden en namen ook een wapen aan.
Elk ambacht had een eigen wapen, meest
afkomstig van het adellijk geslacht, dat de
heerlijkheid het eerst bezat. De tegenwoor
dige burgerlijke gemeenten hebben dat
wapen meest overgenomen.
Hadden de steden haar eigen regeering,
het platteland werd bestuurd door de am
bachtsheeren. Zij inden voor den graaf de
grafelijke beden of belastingen en benoem
den een schout en vijf schepenen, bijgestaan
door een schrijver of secretaris. Schout en
schepenen, samen ook wel de wet genoemd,
moesten toezien op kleine overtredingen,
verkochten de onroerende goederen, maak-
ten testamenten op, enz. Zij waren o -
spronkelijk bestuurslichamen, maar ver-
den ook rechterlijke colleges en deden
tevens wat thans van regeenngswege door
een notaris wordt gedaan. Zij hadden
middelbare en lage jurisdtc ie of recM
spraak, de hoogere of crimineele junsdic e
geschiedde door den graaf of door ufi
vertegenwoordiger den burggraaf, ot ook
wel rentmeester-generaal genoemd.
Ook hadden zij het recht ont Peri,°n®"
het wonen in het ambacht te verbieden en
na de hervorming het recht om medebe
men van den predikant, den koster et en»
schoolmeester. Dit waren rechten die «r
en macht gaven, maar er waren ook nog
rechten, die geldelijk voordeel brasten,
zooals het windrecht of dwangmalerij,K*
rendiensten. 't recht tot jacht, vtsschenj en
vogelarij, het plantrecht, het cijnsrecht van
erven en vaak ook de opbrengst van hei
den. Lag het ambacht aan de zee, dan M
de ambachtsheer nog het strandrecht,
voor sommige ambachten niet het miw
belangrijke was, want al wat.op het
aanspoelde en niet door de rechtheb
werd opgeëischt, was voor hem, terwg' n{
een derde van de zuivere opbrengst gen
van 't geen wel opgevorderd werd. De
brengst was soms nogal beteekenend.
de ambachtsheer van Domburg
pachtte het strandrecht aan particuhe
voor 100 pnd. vl. of ƒ600 'sjaars Toch
waren er nog veel strandjutters,
schijnt, dat de strandroof nergens.zoo 2
geweest is als te Domburg. Thans t l
bijna al die ambachtsheerlijke rechten
dWC Die heerschappij is lang voorbij
Met alles, wat de glans van, -U
heerschappij "L
Wel bestaan op Walcheren nog ae
bachten, maar de eenige re£jje"jantrecht
bezitters nog hebben zijn het p Vef,
en het cijnsrecht van sommige huizen,
der het recht den naam te mogen ar
Heel erg moe en el
komt Mimi eindelijk 1
ongerust gezicht staal
de deur. „O kind, kf
I heb je gezeten
en het wapen te mogen voeren van
ambacht. A' de namen der Walchersche
ambachten zullen wij niet opnoemen-
grenzen komen ongeveer overeen
niet die
der tegenwoordige burgerlijke gemeenten.
Sommige zijn klein, andere vrij groot. tn"
kele burgerlijke gemeenten omvatten 2 ow
ambachtsheerlijkheden.
Door huwelijk, erfenis of aankoop kwa
men ook dikwijls 2 of meer ambachten aa"
Ja, vader Poezekat
;n rechts en vragen!
Isoms ook een klein pol
maar niemand kan uitl
één persoon, waardooi
tuurlijk niet weinig verll
hooren de heerlijkhedel
zinge en Nieuwerve (ecf
meer dan een eeuw j
Doorn.
Het adellijk geslacht
de 15e eeuw de mees
heden op Walcheren. E
de geslachten Van Bor
Borsele van der Veere i
ste. Zij achtten zich ze
van den graaf. Zij wan
een bastaardtak van B(
Later kochten zelfs d<
en Vlissingen ambachtsl
bezitten zij ze niet mee
Worden thans bij de
nieuwen burgemeester
andere deelen van Ze
feestelijkheden verbonde
er feest gevierd, voorna
de nieuwe ambachtshee;
die zich bij die gelegi
toonde. Te Domburg wa
dat de nieuwe ambacht
poel gezeten, naar het
{dragen.
R.
RAD10-PRO(
Maandag 20 S
Hilversum, 1050 M. -
richten. 5.00—6.00 Kindt
Ant. van Dijk. 6.00—7.
cert door het H.D.O.-ork
richten. 7.10—7.40 Tu
den heer P. den Hartog,
dahlia's. 7.40-^8.00 Cont
510 Persberichten.8.20 L
(Uitgezonden van het
plastreechter Staar",
eeniging Mastreechter
pielen. 8.40 Mevr. Annie 1
p.50 Harmonie „Kur Ka
(hrecteur J. Crillen. 9.1(1
re''x Rutten Geulle, ovel
'•30Jos. Crillen, fluitist.
'ereeniging „Mastreechl
'ersberichten. 10.10 Mevl
opraan. 10.15» Tos. I
[oordrachten in Maasl
0-25 H. Schrynemaeckeif
angduo. 10.35—11.00 1
lapel".
Daventry, 1600 M. I
adiokwartet en solisten l
^Praan. piano.) 1.20I
[an het Holborn restaura!
;isnes, What is a fish
:ers of modern Europe.
Kinderuurtje. 6.20 L
e' Rialto theater. 7.20
weerbericht, nieuws. 7.4f
mgWhat happens to tl
Pant. 8.20 T. Pickering L
8.35 „The MikaJ
ee.'d in het Prince's tl
kJri"g en H Davies, 2
e'eiding. 9.20 Ballade-ci
aJ- contra alt. D. BrinleJ
9-50 Causerie. 10.3
«e *uites van Bacl
LSJ'jdsein, weerbericl
JI V k Bolton, humor®
SWu*, muzikale
ïg. (mvolg)' 1
„Radio-Paris", l|
«eert door het orkest
'"Orkest Malsane
^zansduo. 8.5
Kömgswusterhausen, 13
ÏJJWWBiek (2 hobo's,
gotten en 2 hoorns)9 5
-Pm n va" M°mbeit, C
Ir. Dansmuziek.
Brussel, 487 M. en Antw
Orkestconcert. 8.50
lei ai, »"'vdie Daarna wi
dichten Comedi'
Munster, 410 M.
PUrvorschers en -
11.50—12.5
Ö0_3™cf'Concert.
-4.50 Parf- 8'
'erken .biopraatje. 4.5
Van Schumann vo<
o en
8.50—1
- 9.20 L
artsen
2.50 Ol
t. Werl
.3.20—3|
1 voÏ
