I landT L°ndensche blal
IbeklJ^ een brief a
BINNENLAND
Aon cms
-Aan U
Vraagt:
Land- en
I IT u0t«el te Harrógl
den gebracht. De regeling zal eerst in het
gemeentebedrijf worden behandeld.
De heer Huson zeide dat „Goed Wonen"
nu eigenlijk een beetje afhankelijk is van
den raad. De grond wordt toch maar voor
waardelijk toegewzen.
De heer M. Laernoes zeide dat de ge
meente later de straten in onderhoud over
neemt. Het is op het oogenblik eenvoudig
een kwestie van een financieele regeling.
Later zal dan een definitief voorstel wor
den gedaan.
De heer Hoogkamer vroeg of het niet
juister is dat de verkoop eerst doorgaat als
„Goed Wonen" van de voorwaarden ken
nis heeft genomen.
De heer M. Laernoes zeide, dat de voor-
löopige regeling voor „Goed Wonen" geen
moeilijkheden zal opleveren.
Het voorstel werd hierna zonder hoofde
lijke stemming goedgekeurd.
Ten slotte werd vastgesteld het supple-
toire kohier voor de zakelijke belasting op
het bedrijf voor den dienst 1926.
Door Burg. en Weth. werd goedkeuring
gevraagd aan de op 25 Augustus gehouden
openbare verpachting van bouw- en wei
land en van de bij openbare inschrijving
verpachte hofstede „Baskensburg".
De goedkeuring werd verleend.
Door Burg. en Weth. werd nog het vol
gende voorstel gedaan
Bij uw besluit d.d. 29 Mei 1925, no. 23,
werd o.m. aan de Stoomvaart Maatschappij
„Zeeland", Koninklijke Nederlandsche Post-
vaart, alhier, opgezegd de huur van gron
den gelegen ten Noorden en ten Oosten van
de buitenhaven.
Den 17en Augustus 1926 is door den
deurwaarder P. A. Vervaat, ten verzoeke
van genoemde Naamlooze Vennootschap
aan den burgemeescter, als vertegenwoor
digende de gemeente in en buiten rechten,
beteekend een overgelegd exploit, ten
einde zich bij vonnis van de Arrondisse-
ments-Rechtbank te Middelburg te hooren
veroordeelen om terzake voorschreven aan
de eischeres te vergoeden alle kosten,
schaden en interessen, die de eischeres ten
gevolge van de bevolen afstand en/of ont
ruiming van door haar van „de Schelde"
en opvolgend van de nu-gedaagde in voege
als voorschreven in huur bezeten, op "te
maken bij desnoods door den rechter vast te
stellen staat en te verevenen volgens de
wet, kosten rechtens."
Uit een ter voldoening aan artikel
199 der Gemeentewet door mr. P. Dieleman,
advocaat en procureur te Middelburg ter
zake uitgebracht juridisch advies zal U
b,lijken, dat het noodzakelijk is, dat de ge
meente zich tegen de tot haar ingestelde
rechtsvordering verweert.
Op grond van het bovenstaande hebben
wij de eer U voor te stellen te besluiten tot
het voeren van een rechtsgeding (verweer
tegen de door voormelde vennootschap in
gestelde rechtsvordering) zoo noodig in
hooger beroep of cassatie door uwe
goedkeuring te hechten aan een overgelegd
concept-besluit.
Dit voorstel werd zonder discussie of
hoofdelijke stemming aangenomen.
Vragen van raadsleden.
Door den heer Van Hal zijn de volgende
vragen aan Burg. en Weth. gericht
le. Is door Burg. en Weth. een nieuwe
regeling getroffen om te voorzien in tijde
lijke vacatures, ontstaan door ziekte enz.
van het personeel der openbare-lagere
scholen
2e. Zoo ja, zijn Burg. en Weth. bereid
deze regeling aan den raad over te leggen
3e. Welke redenen hebben Burg. en
Weth. er toe geleid deze nieuwe regeling
in te voeren
4e. Hebben Burg. en Weth. overleg ge
pleegd met de onderwijzersorganisaties.
Het antwoord van Burg en Weth. luidt
Ad lum. Aan de hoofden der openbare
lagere scholen is enkele maanden geleden
een circulaire gericht waarvan de inhoud
in overleg met den inspecteur L. O. en de
hoofden werd besproken waarin omlijnd
is de reeds eenigen tijd gevolgde gedrags
lijn ten opzichte van het aanstellen van tij
delijke leerkrachten bij afwezigheid wegens
ziekte of om andere redenen indien zulks
noodzakelijk was.
Ad 2um. Wij zijn bereid bedoelde circu
laire aan den raad over te leggen.
Ad 3um. Zooals reeds uit ons antwoord
op vraag 1 blijkt hebben wij het wensche-
lijk geacht deze regeling schriftelijk vast te
leggen.
Ad 4um. Ofschoon wij ten aanzien van
de onderwijsbelangen steeds voeling hou
den met de onderwijzersorganisaties zijn
wij van oordeel, dat voor deze aangelegen
heid geen aanleiding bestond met hen in
overleg te treden.
De heer Van Hal is voor wat'punt 1 en 2
betreft tevreden gesteld. Wat het antwoord
op de derde vraag betreft vindt hij het ver
keerd dat Burg. en Weth. niet wat meer
tegemoet zijn gekomen en wat ten slotte
het vierde punt aangaat vindt hij het ver
keerd dat geen overleg is gepleegd met de
onderwijzers-organisaties.
Het personeel had over een dergelijke
verandering medezeggenschap moeten krij
gen. Overleg in deze was zeer wenschelijk
geweest.
Het verwondert hem wel dat Burg. en
Weth. zich thans weer op het standpunt
stellen dat zij het niet wenschelijk achten
overleg te plegen met de onderwijzers-or
ganisaties. Hij had gedacht dat Burg. en
Weth. juist deze organisaties zouden heb
ben geraadpleegd.
Hij heeft nog een vraag waarop hij geen
antwoord heeft gekregen, nl. waarom Burg.
en Weth. deze nieuwe regeling hebben
toegepast. Gaarne zou hij daarop nog ant
woord willen ontvangen.
De heer Harts zeide dat hij toen hij wet
houder werd voor verschillende regelingen
stond, die niet op schrift waren vastgesteld.
Het is thans geen nieuwe regeling doch een
oude'regeling die wordt toegepast.
De heer Van Hal antwoordde dat deze
regeling wel degelijk veranderd is. Het is
geen vastleggen van een bestaanden toe
stand.
Hij bleef het afkeuren dat de onderwij
zers-organisaties niet zijn gehoord waar het
thans betreft een onderdeel van hun rechts
positie. In de toekomst rekent hij op wat
meer overleg met de organisaties.
Het spijt hem ten zeerste dat hij hierop
moet aandringen bij een vrijzinnig-demo
cratisch wethouder, vooral waar deze han
delt in strijd met het vrijzinnig-democra
tisch program.
De heer Harts zeide dat hij er niet veel
woorden over zal zeggen. Hij houdt wel
degelijk contact met de organisaties. De
belangen van de onderwijzers worden niet
verwaarloosd.
Hij hield tegen den heer Van Hal vol dat
het geen nieuwe regeling betreft, doch een
bestaande oude regeling.
Door den heer H. C. Wesseling zijn aan
Burg. en Weth. de volgende vragen, ge
steld
le mede te deelen de uitkomsten, welke
het onderzoek, dat is ingesteld naar de
handteekeningen onder het bekende adres
tegen den ziekenhuisbouw tot dusverre
heeft opgeleverd
2e. terzake opgemaakte rapporten of me-
dedeelingen voor de raadsleden ter visie te
leggen.
Hierop werd door den voorzitter het vol
gende antwoord gegeven
Tusschen de raadszitting van 28 Mei ui
de voortgezette vergadering van 4 Juli zijn
eenige ambtenaren ter secretarie naast hun
gewone werk belast geweest met een on
derzoek naar de handteekeningen onder
het adres tegen den ziekenhuisbouw. Het
bleek reeds dadelijk dat een nauwkeurig
onderzoek zeer tijdrooveiid voor ons eigen
personeel was. Wanneer men namen leest
als >J. de Nooijer of J. Jansen zonder eenige
toevoeging is zelfs een speciaal onderzoek
bijna onmogelijk. Wij hebben hef gevraag
de onderzoek naar de niet-belastingbeta-
lers niet doen instellen, omdat wij daarvoor
de laatste gegevens missen. Rapporten zijn
niet opgemaakt. Wij kunnen echter mede-
deelen, dat werden opgespoord 175 Belgen,
37 personen beneden 25 jaar, 44 personen
dubbel en 5 personen te Vlissingen onbe
kend.
De heer Van Hal vroeg welke maatrege
len genomen zullen worden dat niet meer
dan 40 leerlingen in een klasse zullen wor
den opgenomen.
De heer Harts gaf eenige inlichtingen,
waaruit bleek dat op enkele scholen klas
sen boven de 50 leerlingen hadden. Het
middel zou zijn overplaatsing van leerlin
gen. Deze overplaatsing is echter ontraden.
Om dit vraagstuk toch op te lossen, zijn
Burg. en Weth. voornemens aan de scholen
H en I in de morgenuren een kweekeling
met akte toe te voegen. Op den duur zal het
vraagstuk van andere zijde bezien moeten
worden.
De heer Van Hal meende nog nader op
dit punt te moeten ingaan. Het aanstellen
van kweekelingen lijkt hem toe niet in over
eenstemming te zijn met het standpunt door
den raad ingenomen. Het getal van 40 leer
lingen is door den raad als norm aangeno
men. Hij vindt het verkeerd dat er scholen
zijn met klassen van 24 of zelfs minder
leerlingen. Het lijkt hem rationeel toe dat
het surplus der leerlingen van de scholen
H en I wordt verdeeld over de andere
scholen.
Wij moeten voorkomen dat er klassen
met een te groot aantal leerlingen komen.
Wanneer deze zaak eens met de betrokken
ouders wordt besproken, zullen deze ouders
wel over deze bezwaren heenstappen.
Ook hadden Burg. en Weth. bezwaren
kunnen voorkomen, als dadelijk was gezegd
op welke school deze leerlingen zouden ge
plaatst zijn geworden. Als de zaak tijdig
geregeld was geworden zouden de leerlin
gen dadelijk geplaatst hebben kunnen wor
den op de school waar plaats is.
De heer Van Oorschot vroeg ook nog
eenige inlichtingen over deze quaestie.
Hij wilde aan Burg. en Weth. vragen te
onderzoeken in hoeverre er gebrek is aan
schoolruimte in het zich steeds uitbreidende
stadsgedeelte.
Het komt hem voor dat een regeling ge
maakt had moeten worden vóór de vacantie.
Als een bepaalde school vol was, had dat
aan de betrokken ouders gezegd moeten
zijn en dan medegedeeld dat er plaats is op
een andere school.
De scholen moeten gemaakt worden tot
inrichtingen die voor alle ouders precies de
zelfde beteekenis hebben. Thans bestaat
voorliefde voor enkele scholen en deze
voorliefde moet uit den weg worden ge
ruimd, omdat alle scholen voor de ouders
gelijk moeten zijn. Er zijn thans z.g.n. stan
denscholen en dit keurde hij af.
Wat de kweekelingen betreft, zou hij aan
hen hetzelfde salaris willen zien toegekend
als aan de onderwijzers, gerekend naar het
aantal door hen gegeven lesuren.
De heer Harts zeide dat hij vóór de va
cantie getracht heeft alles te regelen. Het
was echter alles theorie en als de heeren
Van Hal en Van Oorschot wethouder wa
ren geweest zouden zij hetzelfde ondervon
den hebben. Vóór de vacantie was abso
luut geen regeling te treffen, hoe ernstig
daarnaar ook gestreefd is. Er wordt zoo
veel mogelijk rekening gehouden met den
wensch der ouders. De ambtenaar op het
stadhuis heeft zich op lofwaardige wijze
van zijn taak gekweten.
Er zijn tal van ouders niet om te praten,
die beslist vasthouden aan een bepaalde
school. Al praat men als bruggeman, tal
van ouders houden aan een bepaalde school
vast voor hun kinderen.
Hij antwoordde den heer Van Oorschot
dat Burg. en Weth. zullen trachten een re
geling te treffen die aan zijn wenschen
beantwoordt ten opzichte van meer school
ruimte in het zich uitbreidende stadsge
deelte.
Het standengevoel is bij vele ouders zoo
groot dat het niet gemakkelijk gaat de
leerlingen naar een bepaalde school te zen
den, indien de ouders daartegen bezwaar
hebben.
Wat de vergoeding van de kweekelingen
betreft zal daarvoor een goede regeling
worden getroffen.
De heer Van Oorschot vroeg of het waar
is dat de kostgangers in het gasthuis huis
houdelijke werkzaamheden moeten verrich
ten.
De heer Huson zeide dat de vader het
recht heeft deze werkzaamheden van hen
te vorderen, omdat het reglement het voor
schrijft. Het komt trouwens bijna niet voor.
De betrokken personen hebben deze
werkzaamheden geweigerd en toen is den
betrokkenen gezegd dat zij ergens anders
hun fortuin moeten zoeken.
De heer Van Oorschot zeide dat het hem
principieel verkeerd toelijkt dat dergelijke
werkzaamheden aan de kostgangers kun
nen worden opgedragen. Dit moet niet ge
schieden door de kostgangers, doch daar
voor moeten andere arbeidskrachten in
dienst worden genomen.
De heer Huson zeide dat het ook gebeurt
om den betrokkenen eenige afleiding te
geven. De zaak zal in het college van re
genten worden besproken.
De heer Van Oorschot vroeg overlegging
van de driejaarlijksche rekeningen met de
bijzondere scholen.
De heer Harts zeide dat deze rekeningen
zoo spoedig mogelijk zullen worden over
gelegd.
De heer Berger zeide dat hij in de vo^ge
vergadering reeds verzocht heeft de com
missie voor de werkverschaffing bijeen te
roepen en hij herhaalde thans deze vraag.
De voorzitter antwoordde dat Burg. en
Weth. zoodra zij meenen dat dit noodig is,
in een vergadering zal worden bijeengeroe
pen.
Nog vroeg de heer Berger of het Burg.
en Weth. bekend is dat in het gasthuis op
de ziekenzalen opschriften van bepaald
protestantsch religieuse strekking zijn op
gehangen. Het gasthuis krijgt hierdoor den
indruk een protestantsch gesticht te zijn,
in plaats van een neutrale inrichting.
Hij zou gaarne het gevoelen van Burg.
en Weth. hierover vernemen.
De voorzitter zal in de volgende verga
dering hierop antwoorden.
*-
De heer Van Bennekom vroeg of er niets
gedaan kan worden tot bestrijding der rat-
tenplaag bij den Spuiboezem.
Tevens vroeg hij een betere afwatering
van de Verlengde Glacisstraat.
De voorzitter antwoordde dat de bestrij
ding der rattenplaag ter plaatse, de aan
dacht van Burg. en Weth. heeft.
De heer M. Laernoes deeld'e den heer
Van Bennekom mede dat de afwatering
aan de Verlengde Glacisstraat verbeterd
zal worden.
Hierna werd de vergadering gesloten.
De Rotterdamsche Lloyd.
Teneinde zijn vloot geregeld op een hoog
peil te houden, zoowel wat de snelheid
van de schepen betreft, als, voorzoover het
de passagiers-accomodatie betreft, heeft
de Rotterdamsche Lloyd stelselmatig de
oudere schepen opgeruimd en deze door
nieuwe vervangen.
Zoodra een nieuw schip in de vaart ge
bracht kan worden, wordt het oudste voor
reserve bestemd. Zoo heeft in 1916 d1
„Tjerimai" de „Wilis" vervangen. Verschil
lende bodems moesten nagezien worden en
de „Wilis" heeft daarom nog geruimen tijd
als plaatsvervanger gefungeerd. Daarna is
dit schip naar Turkije verkocht, waar het
omgedoopt werd in „Kara Deniz". Thans
reist het schip als tentoonstellingschip de
wereld rond. Nog kort geleden bracht het
een bezoek aan Amsterdam. In 1918 is dc
„Patria" in dienst gesteld en kreeg de
„Goentoer" de functie van reserveschip.
Deze boot is verleden jaar gesloopt.
In 1924 kwam de „Slamat" in de vaart
en werd de „Rindjani" reserveschip. In
1925 heeft de „Rindjani" een paar maal
schepen, die in survey gingen vervangen.
Dit jaar heeft het schip één extra reis ge
maakt in het drukke seizoen en is ook dit
schip aan Turkije verkocht.
In het begin van dit jaar is het motor
mailschip de „Indrapoedra" gaan varen.
Hierdoor is de „Kawi" overcompleet ge
worden. Deze boot heeft dit' jaar nog ge
varen om de „Tjerimai", die in Vlissingen
van nieuwe machines en ketels werd voor
zien te vervangen. De „Tjerimai' gaat 8
September a.s. weer haar eerste reis ma
ken en de „Kawi" die 2 October d.a.v. te
Rotterdam van Batavia aankomt, wordt
daarna uit de vaart genomen. Het volgen
de jaar zal de „Kawi" nog een of twee
extra reizen in het drukke seizoen maken
en daarna is zij aan de beurt om ver
kocht te worden, want in begin 1928 zal
het tweede motor-mailschip de „Sibajak",
die nog ongeveer 2000 ton grooter dan de
„Indrapoera" zal worden, in de vaart ko
men en dan is de „Tabanan" gedoemd tot
verdwijnen. Ook dit schip zal dan eenige
extra-vaarten maken.
Behalve dit reserve-schip zal de Rotter
damsche Lloyd dan zeven mailschepen in
de vaart hebben, waarvan het oudste, de
„Tambora", van 1910 is. De grootte van
de schepen varieert dan van ruim 5600 tot
ongeveer 12.000 ton.
De „Rindjani" en de „Tabanan" ston
den bekend als de twee snelste schepen
van de oude garde. Hun records zijn even
wel al lang geslagen door de „Slamat" en
de „Indrapoera".
Ook onder de vrachtschepen wordt ge
regeld opruiming gehouden. Nog dezer da
gen is bericht, dat de „Anjer" verkocht is.
Bij de maatschappij „de Schelde" te Vlis
singen is op het oogenblik behalve het
reeds genoemde motormailschip „Sibajak",
de motor-snelvrachtboot „Kota Rodja" in
aanbouw. Bij de maatschappij „Feijenoord"
io een zusterschip, de „Kota Inten" in aan
bouw.
Hoe Karei leerde onzelfzuchtig te zijn
In de jongeste aflevering van „de Ne
der!. Ouderavond" vinden we het volgende
uit het Engelsch vertaalde stukje
Karei was pas 3 jaar oud. Carola, die
bij hem op visite was, was een klein meis
je en 3 jaar ouder. Zij speelden een poosje
prettig samen. Toen nam Karei zijn pop
penwagen en reed er eenige keeren de ka
mer mee rond. Hii hield er mee op en be
gon met ander speelgoed te spelen. Carola
nam toen den wagen en reed er mee door de
kamer.
Karei maakte zich daar angstig over.
Carola had niet eens gevraagd om den wa
gen te mogen nemen en zou zij hem nu
teruggeven of nietHij begon te huilen en
terwijh hij hard naar zijn tante liep, die er-
i hij „Carolo neemt mijn pop
penwagen. Laat ze hem teruggeven.".
Wat deed tante toen Beknorde ze Ka-
rel en vertelde ze hem, dat hij een zelf
zuchtige jongen was Gaf ze hem een lesle
in onzelfzuchtigheid Neen Zij nam Ka-
rel op haar schoot en praatte zacht met
hem op deze manier „Huil maar niet lie
veling. Carola zal den wagen niet houden.
Zij leent hem maar en zal hem teruggeven
als ze hem een poosje gebruikt heeft. Je
hebt er zeker niet aan gedacht om hem
aan Carola te leenen, is 't wel
Neen, antwoordde de kleine baas ge
lukkig.
Toen vertelde tante aan Karei hoe zij
en zijn moeder en andere kinderen gewoon
waren samen te spelen toen zij even groot
waren als hij. Een van ons mocht eerst een
poosje rijden eh dan weer een ander, tot
ieder van ons een ritje had gemaakt. Ei
als ieder een beurt had gehad, begonnen
we weer, opnieuw. Dat was „de beurt ne
men", zeiden wij. Zouden jij en Carola het
ook prettig vinden het zoo te doen
„Ja", antwoordde de kleine Karei, terwij1
hij vroolijk lachte met kuiltjes in zijn ge
zicht. Onderwijl was Carola teruggekomen
met den wagen, en luisterde naar wat tante
zei. Zij dacht ook, dat „de beurt nemen"
wel een aardig spel zou zijn. Zoo speelden
ze gedurende een uurtje prettig eerst reed
Carola en dan Karei en de kleine jongen
het de beurt van zijn speelmakkertje elke
keer een beetje langer worden.
Op deze manier leerde Karei niet zelf
zuchtig te zijn het was een nieuwe onder
vinding en hij had er plezier in. Wanneer
kinderen op die wijze onderricht worden,
leeren ze niet alleen gewillig het speelgoed
en de genoegens te deelen, maar ze leeren
tegelijkertijd de iechten van anderen eer
biedigen, een les, die heel noodig is in deze
dagen.
Nieuwe behandeling van tuberculose.
Professor Storm van Leeuwen te Léiden
past sinds eenigen tijd een geheel nieuwe
wijze van behandeling toe van tuberculose
patiënten. In een geheel geïsoleerde afdee-
ling van zijn kliniek voor allergische ziek
ten (asthma enz.) zijn thans acht tubercu-
lose-patiënten opgenomen, voor de toepas
sing van de zuiivere-luchtbehandeiing zooals
die sedert geruimen tijd bij asthmalijders
wordt aangewend.
In verband hiermede is langs een stalen
mast van ongeveer 35 meter hoogte een
buis aangebracht, waardoor de hooge zui
vere lucht langs motorischen weg naar
beneden wordt gezogen om vervolgens te
worden verdeeld over de kamertjes der
patiënten, welke zoo zijn ingericht, dat er
geen andere lucht kan binnen dringen.
De kliniek heeft thans een belangrijke
uitbreiding ondergaan door bijtrekking van
een perceel aan den Zoeterwoudschen Sin
gel en%inds eenigen tijd komen vele bui-
tenlandsche artsen de methode van prof.
Storm van Leeuwen bestudeeren.
Walcheren vóór 1500.
v.
Vroeger dan een halve eeuw voor onze
jaartelling kan bezwaarlijk aan een bewo
ning van Walcheren worden gedacht. De
Romeinsche geschiedschrijvers zeggen, dat
de volksstammen, die op de delta-eilanden
woonden, woest en onbeschaafd waren en
voornamelijk leefden van visch en eieren.
De naakte gronden waren onbedijkt of met
de zee gemeen. Hierop dus nog geen veld
vruchten, ook kon er geen houtgewas
tieren. Waar de grond wat hooger lag,
achter de duinen, waarin het konijn zijn
holen groef, ligt het voor de hand, dat de
bewoners ook met dat gedierte zich in hun
behoefte hebben voorzien.
Bij het langzaam hooger worden van den
grond werd er schapenteelt uitgeoefend,
daar schapen ook hun voedsel konden vin
den op de bijgelegen schorren. Toen de
grond beter tegen de zee beschermd werd
en er dus minder kans was voor overstroo
ming, begon men ook ander vee te telen,
landbouw uit te oefenen en meer houtgewas
aan te planten. Ongeveer dezen tijd (pl.m.
700) moeten dan de eerste vluchtbergen
zijn opgeworpen. De bevolking was nog
armoedig. Overstroomingen en oorlogen
brachten bovendien groote ellende. De be
woners van het platteland huisden in lage,
houten woningen met riet gedekt. Het
meeste land kwam later in eigendom aan
den ambachtsheer, die zonder belooning
heerendiensten kon eischen. Doordat het
bouwland weinig waarde had, waren er
veel bosschen, die de noodige brandstof
moesten leveren voor de meer welgestelden.
De arme verwarmde zich bij het rookerig
vuur van de zelf gestoken darinck (een
soort laagveen van onder de klei uitge
graven). De alndman weefde meestal zelf
zijn eigen linnen van 't gekweekte vlas of
liet het op het dorp doen, waar behalve een
wever ook vaak een bleeker woonde.
De bewoners van de aan zee gelegen
plaatsen leefden meest van de vischvangst
en van de zich langzaam ontwikkelende
vrachtvaart.
Een andere, hoewel minder edele brood
winning was de kaapvaart, vooral in oor
logstijd. Te Vlissingen waren zelfs veel
kaapvaarders. Zij noemden hun beroep ech
ter „de vrije neeringe". Niet alleen vanuit
Middelburg, Vlissingen, Veere en Arnemui-
den voer men ter vischvangst, maar ook
vanuit Westkapelle, Domburg en Zoute-
lande. Genoemde plaatsen, behalve Zoute-
lande, hebben van den graaf stadsrechten
gekregen Middelburg in 1217, Domburg en
Westkapelle in 1223, Vlissingen in 1315,
Veere in 1402 en Arnemuiden in 1574. Dat
Arnemuiden niet vroeger tot een vrije stad
werd verheven komt omdat het afhankelijk
was van Middelburg, dat Arnemuiden als
zijnde een kwade concurrent, onder den
duim hield. Ook na 1574 werd door Arne
muiden tal van procedures gevoerd met
Middelburg ter zake van de accijnsen en
den groothandel.
De eigenlijke bloeitijd der drie grootste
Walchersche steden begon na 1500 om in
de 17e eeuw zijn hoogtepunt te bereiken.
Een der voornaamste gebeurtenissen on
zer vaderlandsche geschiedenis is de ove'r-
gang onzer heidensche voorvaderen tot het
christendom. Op de school kan niet genoeg
hierop de nadruk gelegd worden. Zoo mo
gelijk trede de onderwijzer hierbij meer in
plaatselijke bijzonderheden. Op Walcheren,
een deel van het z.g.n. Zeeuwsche Fries
land heeft vooral Willebrord als evangelie
prediker gearbeid. Verscheidene kerken zijn
later aan hem gewijd, terwijl de voornaam
Willebrord en nog meer de familienaam
Willeboordse (oorspronkelijk Willeboords-
zoon) algemeen voorkomt. Het zou ons te
ver voeren hier in die bijzonderheden te
treden. Wij willen aanstippen het Wille-
brordsputje te Zoutelande, 't omverwerpen
van 't Jieidensche Wodansbeeld te West
kapelle, de legende over het wapen en den
bijnaam der Vlissingers.
De eerste christenkerkjes waren van hout,
vaak afkomstig van den neergehouwen eik,
opdat men den eerbied voor dezen heiligen
boom, onder wiens kruin het afgodsbeeld
stond, ook zou toedragen aan de kerk.
Spoorloos zijn al deze heiligdommen ver
dwenen, door den tands des tijds verwoest,
of verbrand dodf de' Noofsehe zeeschui
het geheim
derfabricaqe
het genieten
der Kwaliteit
Het Dag
(Ingez. Mededeeling.)
mers, die alom moord en verwoesting aan
richtten. Na 1100 begon men de kerken
van steen te bouwen. Het is m.i. nog niet
bewezen, dat de steenen voor de kerk op de
plaats zelve werden gebakken. De steenen
zijn groot van formaat (zoogen. Zeeuwsche
moppen), sommige geheel of ten deele met
groen glazuur bedekt. Bij elke kerk werd
ook een toren gebouwd, die op Walcheren
anders van vorm zijn dan vele oude torens
in 't Noorden van ons land, daar deze een
zoogen. zadeldak hebben en de Zeeuwsche
torens in een spits eindigen.
Zelfs in de 13e eeuw waren er nog houten
kerken, welke langzamerhand verdwenen.
De woningen der menschen op 't platteland
en ook nog vele in de steden waren nog
van hout met riet gedekt. Later werd het
bouwen van houten huizen in de steden
verboden. Middelburg gaf zelfs een toe
lage aan hen, die hun huizen met pannen of
scaliën (leien) lieten bedekken met 't oog
op 't groote brandgevaar. De stad is dan
ook vaak door groote branden geteisterd.
In 1431 b.v. is 't westelijk gedeelte door een
grooten brand verwoest. De eerste christen
kerken, 't zij van hout 't zij van steen, wer
den steeds zoo gebouwd, dat het altaar
naar 't Oosten stond. Dit is nog te zien aan
de oude Walchersche kerken. In en om de
kerk werd begraven. Meestal was het kerk
hof door een steenen muur met een poort
van den weg afgescheiden.
Daar de meeste Walchersche plaatsen
zijn ontstaan kort na den overgang van 't
heidendom tot het christendom, verrees ook
op elk dorp een kerk, welke vaak den
grondslag legde tot den naam van het
dorp. Zoo zijn er op Walcheren niet min
der dan een dozijn plaatsnamen, die op
kerke eindigen.
Sommige schrijvers (o.a. ook Beekman)
willen het tweede deel van die namen, 't
woord kerke n.l. afleiden van akker of van
een* oud woord kerigen insluiten. M.i.
zullen wij wel veiliger gaan, als wij wat
minder ver zoeken en eenvoudig denken
aan de kerk door een bepaald persoon ge
sticht of aan een heilige gewijd. De namen
Serooskerke en Kleverskerke behoeven nog
een nadere verklaring. De oude naam van
Serooskerke is Ser Heer) Mardskerke
De naam Maerd of Maert veranderde tus
schen 1300 en 1500 aldus Maert, Olaest,
Olert, Oirt. Zoo is 't begrijpelijk dat uit
's Heer Maerdskerke, 's Heer-Oirtskerke en
daaruit Seroirtskerke en Serooskerke ont
stond. Deze afleiding is uit de Rentmees
tersrekeningen gemakkelijk aan te toonen.
Kleverskerke komt van Cleofaskerke. De
kerk was aan Cleophas, één der Emmaüs
gangers, gewijd.
(Wordt vervolgd.)
R. B. J. de M.
RADIO-PROGRAMMA
Maandag 30 Augustus.
Hilversum, 1050 M. 12.00 Politiebe
richten. 5.00—6.00 Kinderuurtje door mevr.
Ant. van Dijk. 6.157.45 Vooravondcon
cert. 7.00 Politieberichten. 7.45 en 10.00
Persberichten. 8.10 Eindhovensche avond.
Philip's Harmonie, directeur C. J. van der
Weyden. 8.308.50 Trio ir. J. Wijsman,
viool. Ir. G. Oudemans, viool.Dr. E. Ree
rink, piano. 8.509.10 Eindhovensch Man
nenkoor. Dr. P. Kallenbach. 9.109.2a
Adr. Hollaers, bariton. 9.259.35 C. J. van
der Weijden, directeur Philips' Harmonie,
piano. 9.35—10.15 Zangkoor „La bonne
Espérance", directeur van de Goor. 10.25—
10.35 J. C. Scharp de Visser, piano. 10.35
10.50 Zangkoor „Bel Canto", directeur
C. J. van der Weijden. 10.5011.20 Eind
hovensch Symphonie ensemble, directeur
B. Rubens.
Daventry, 1600 M. 11.20^1.20 Het
radiokwartet en solisten (contra alt, tenor,
viool). 1.20—2.20 Lunchmuziek. 4.20 Scè
nes van „Cranford", causerie. 4.40 Dans
muziek. 5.35 Kinderuurtje. 6.20 Lichte mu
ziek. 7.20 Tijdsein Big Ben, weerbericht,
nieuws. 7.45 Oude Engelsche muziek door
Rae Robertson, piano. 8.00 Muziek. 8.20
De band, tamboers en pijpers van het lc
bataljon Lancashire fusiliers regiment. A.
Mc. Credie, tenor. B. Schönberger, piano.
C. iHatchard, sopraan. 9.50 Weerbericht,
nieuws. Lezing Ernest Shackleton. 10.20
Kindermuziek door orkest en V. Chatterton,
sopraan. 11.2012.20 Dansmuziek van ca
fé de Paris.
Parijs, „Radio-Paris", 1750 M. 12.50
Concert door het orkest Gayina. 5.50 Or
kest Malsang. 8.50 Concert
Königswusterhausen, 1300 M. 8.50
Concert door de kapel Boulanger. A. Lich-
tenstein, fluit. M. Ney, declamatie, P W1
de Osten, bariton. Daarna nieuwsberichten.
Brussel, 486 M. en Antwerpen, 265 M. -
8.2010.20 Concert door het radio-orkest.
10.20 Nieuwsberichten.
Munster, 410 M, 1.35—2.50 Volks-
orkestconcert. 4.20 Radiopraatje. 5.40—620
Orkestconcert. St. Saëns-Massenet. 6.35—
7.00, 7.00—7.20, 7.40—8.00. 8.20—8.50 Le
zingen 8.5010.20 Orkestconcert Berlioz-
Liszt.
APOTHEEK GEOPEND
Zondag 29 Augustus is de apotheek ge
opend van den heer A. J. van Ockenburg-
Kleine Markt.
Hans heeft lijm
I autoped, die kapot
maar hij heeft er erg!
daar kleeft hijzelf a#
Moeder heeft gend
met de voeten op haal
f als ze opstaan wil, pl|
er aan vast. O, die
Kuikens op
Hoewel de laatste L
wers zeer veel verbel
gebracht in de pluim J
rij, vooral ten aanzie!
der dieren, laat de opif
regel nog zeer veel te[
groote fout, daar de L
een groot deel over dl
j wassen dier- beslist.* I
In verband hiermed|
veeteelt" gewezen ojl
van een behoorlijk opl
lijk uitloopterrein, wal
I kunnen komen. Andeil
1 niet kunnen uitblijverT
van één leeftijd, dan L
voeding geven, die hl
alles voorspoedig op.|
eersten leg mogen de
dieren loopen, die md
schillen. Kuikens, die
den legtijd, ongestooij
en, zijn de sterkste erf
ductiedier het langst v
haantjes bijtijds word
De plaats van het
keur in een weide ol
beplanten boomgaard!
uitloopterrein zijn, a
werk, dat onderaan he
dat zelfs het kleinste]
heen kan of zich ka]
kuikens bijna aan derl
het opfokhuis verlate!
grondig schoongemaal
Brood voor I
t Volgens „De Kleinvl
uitstekend bijvoeder if
J verdeelt het daartoe il
I groot, dat ze in éénl
I opgepikt. I
Een andere manier il
mg vochtig te makenl
en in een bak of scl
J Ook kan het brood fliil
I daarna gemalen en dl
gemengd. In vele goel
den handel komt geml
Verkeerd wordt del
er te veel op eenmal
dan ontstaat bederf, I
genzin van de zijde dl
moet er zeer streng
I het brood volkomen za
geen groene plekken el
I mels op vertoonen. Hef
I werkt als vergif.
OEMENOP
Een Spanjaard, I
J vo,e bij Parijs, leefdd
I otiren. Gisteren kwam
I ™deren in een ruit tel
I ""tover in woede r
groot mes, liep de straa1
i feend d.e vluchtend!
IH huis binnen, waar!
I fdtomen gezocht had
I vrouw, die hen wilde1
I L lnd* dat z'i oJ
I iarive T gapende H
I Ia"ge knaap die z'
beide. De knVlL
I den te grijpen d
I «n woestaard te vel
|aX,e"lstiS gewond!
I ^"gehouden werd. P
I pekent, dat hij 12 jal
lÖi eft gedood. F
me0rdk 0raak als eetf
I vS n^°ch de deta&.
I ienr ?ef"en, doen de I
I dan man "teer
lindeS anders' Bi
I Hp a j gevoerd werd
I gevonden °p den
I s vo,,den en dat er eed
